Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 4, 28 January 1916 — E KOKUA ANA INA ALAHELE E LOAA AI KE KUONOONO A ME KA HOLOMUA IA KAKOU [ARTICLE]

E KOKUA ANA INA ALAHELE E LOAA AI KE KUONOONO A ME KA HOLOMUA IA KAKOU

Ke haawi a hoomaikiii liui aku nei kuu uhane i ko kakou Makua Laui i ka hoouna ana niai i kekahi «legre o kona Uhane Hemolele, maluna iho ou e ke Kuokoa, e a 'o a e paip-ai ia Hawaii lahui, a i oi loa.aku hoi, i ko oukou niea kakau nei. Me ka mahalo:—() ka olelo haia 'o a ke kapena o ke Kilohana i imi nui ai i ka lehulehu, kini, ka inano, ou e Hawaii hamauna e kamaū iki nei i keia la, ina aia kekahi ike ia oukou e Hawaii l?ihui, e kakau a hoike aku i ko kakou niakamaka heahea nui. wale, iua he mau alahele lehulehu e ae kekahi a. kakou i lianina ike a lonoloiio lauwaheā ai paha, he mau alahele la e kuonoono a e holomua ai o kona lahui; ke hooia mai nei o>a ma kona aoao, ua hamama mau na kolaniu o keia pepa, no na kalai manao ana, elike me ia ma ko'u helu e kau ae la. Nolaila, e kuu Lunahooponopono ahonui e, e ae mai ia'u e noi aku no i kau mau huikala e ana mai i kou ho& nei, ina aia iloko o ka'u kakau ana aku, e lauwili hou aku ana no au i na olelo a 'o o x ke alahele a'u e manaoiu loa nei, oia wale no ke alahele e pono ai ke laweia ae, a e noonoo me ke ;;uhohonu loa, mamua o na ninau e ae apau loa e hooponalo nei ma na aoao apau ou e Hawaii ma ke ano lahui; a no ka me'. e lilo e no ka lani ame ka honua, aole e lilo kau wahi lihi iki o ka 'u olelo. Mar. 13:31. Nolaila, ma} wela mai kou innina ame ko kaua lahui i aloha nuiia e kaua, ka

inea nona na upu ia ana nku o loaa, a e moakaka pono ae āna na alaliele ano nui a pololei loa; e lilo nui ole ai o ka manawa i k.a waele ana i ke kuamoo e pinana aku ai i ka panepoo o ke kuonoono ame ka holomua, eiike ine ka anoi nui a ikaika, a'o lioomau a ke Kilohana no na wa he nui loa i kalahea mau ai o ke Kuokoa no ka iini nui no nae 110 lcv y>ono a j)oinaikai o ha'i a o ka lehulehu o na oiwi Hawaii oiaio ,elike me ko kakou mau hoa noho na lahui e a puni ou. Eia mai 110 ka ko kakoii Makua Lani alahele maalahi loa e hoike aku nei ma o kona Uhane la, penei 110 ia: "E-imi e oukou mamua i ke aupuni o ke Akua a me Kana pono, a e pau ua mau mea la i ka haawiia 'mai ia oukou. Mat. 6:33." Malia paha ua kau ka weli ou o kuu kapena maikai, a me na haipule oiaio like ole a puni ka Paeaina, me ka manao koho e anq, o ko oukou lawe ana ae i keia keehina liana, mea auanei paha ia e paumaele aku ai o ka lepo i ko oukou Ekalcsia; a manao iho, eia au ma ke ala e elieli aku nei e poholo mai oukou iloko o keia wahi hoomana, i maonopo e no kona ano ia oukou, a kamawae iho ka noonoo. Aole, aole pela kuu iini, ame ka'u upu ana inaluna o keia ninau pili laula no kakou iho, ka lahui a ke Kilohana e auamo pauaho ole nei i na olelo a*o hookupono, no Hawaii lahui ma ko ke kino.ame ko ka uhane. Malia paha o i mai kalii, aole like-o ko'u inanao wehewehe me k.ou ma o kela pauku la; pelq' i'o np paha ma kekahi, aka o ka'u ? iwafj > i e manao nei e lawe e mai no manawa, oia no keia: Noleko, "o/keia aupuni ke Akua ame Kona ke kanawai ame na kauoha i haawi mai ai i mea hookupono 4io kakou na kanaka; e alakai ana J?fona Uhane ia kakou iloko o lea malāinalama; a ina ua ike kakou. i ka malamalama, na ko kakou akena ia e Jcoho nona iho; a o ko kākou koho kuoT\oa ana no kakou iho, a hana'i berita, a uhaki ia berita me ka maopopo mua loa o ka hopena o ia me& ia kākou, alaila, owai ke poino anā, a polio mamuli o ka hoomau ole ia ana o ka malama i ka berita? O ka noao elua no (Lahui Hawaii), o keia ke kinaunau nui loā hookahi wale iho no, nana i «me mai a ahu a mokaki ana na ano kulana holoniua a kuonoono ole ou e Hawaii elike me lakou ma iho. E oluolu mai: E nana akahele hou kakoui i kh berita a na'alii ame ka luhui o' Hawaii nei i hana ai, penei no ia: O, lehova ke Akua o na Alii, ka lahui ame ka aina o Hawaii nei; ua ae lokahi na alii, na kanaka, i ka berita, ma o ko lakou puhi ana i na akua kii laau, kiloi i na akua kii pohaku, wawahi i na heiau; a hoopau loa ia na ano apau e kokua a hoohoihoi hou aku no na ano o ka wa i hala, ua pono a maikai k<> kulana o na kanaka ma ke ano laula ellke me ka hiki. A liiki mai nae i ka wa a ke alii opio i hoomaka hou ai e hana me ka malu loa, ma o ke kukulu hou ana i kekahi heiau ma Hawaii i ka.1841, o keia ka wa i hoomaka mai ai o ka pilikia a lilo ai ke ea o Hawaii nei, ame lia luku mainoino a ka hebera i ka 15521854, ia 125,000 kanaka Hawaii, kane, wahine ame na keiki. Hai mai ka moolelo ia kakou, kukul», pule, mihi a hookeai na alii, na maka* ainana malalo o ke alakai a na kumu mikanele elike me ka nui o ko lakou manaoio, hoopau ia ko lakou kaumaha, a holoiia na waimaka ma o ka pane ana mai o ke Akua o ke ahohui i ka lakou leo mihi oiaio ])enei: O ko kakou mau makua ame kakou ke koena o ka halau o Hawaii, ua hoihoi hou ia, mai ke ea o Hawaii, a welo hou Ita hae aloha o Ha ; waii no hookahi manawa hou i koe ahiki i ka la 1 o7 lanuari, 1893, huki hou ia ih<y la ilalo. Ma ia mau manawa mai i kukuli, pule a, hookeai no hoi ia poe haipule ma- ] naoio huikau, a owau no kekahf ma o

ke alakai nna 1a a ka porrsjdenn iiiii o ke Aloha Aiiiā. Paiie niai no o Owau Mau Loa i ka makou nonoi, ma o ke !?lount la, a pii hou ae la ka hae aloha p Hawnii iuii loa no ko kolu o ka manawa, a ina i liolo a haliai o liilia i kela la i ke ao a ke Keiki a htv Kamana oke Kulanakauhale BeteUv hema, ponoi: "lua. pnha oukou e kala aku i ua hala o knnaka, o kala inai no lioi ko oukou Makua o ka lani i ko oukou." Mat. 6:14. lna penei, aole loa 0 keia kulana ano hoj>ope ko kakou ano 1 keia la, he mea i oi pauini aku i ko keia ke kuonoono ame'ka holoinua.

Mamuli wale iho no o kcid ae ole ia ana aku e huikala i kela.auna i ka ua lilo mauwale iho ia na hoopakele ana a Owau mau.loa ma o Kaliwilana la, ka mea paahana ilok'o <) ko Owau niau loa liiiia, i moa ole loa; n inai hoopoina loa i keia tnea i. ji imua ou mai ia ln niai ahiki i keia la penei: O ke kukuluia ana o kajiale Nauwn jna o Kalaiii Kaulilua la, ho hoomahunhun wnle ana lik'u 7ib l ia iko kakon hanmin imua o ko alo hemolele loa o ko knkou Makua lani, ka hoopakeln ku makaukau piau o ka lahui llawnii i na wa i hala ae n<?i, i keia la, a ma keia nnia aku 110, ahiki ioa aku no i ka hooa hou ana mai o ko kakou Ilaku, ka niea i makaukau mau me na- alahole nui ole o ka inoa, e kuonoono ,a e holomua ai oe o Ilawaii lahui.

Pau a hala ae la keia, a no kakou hoi i keia hora ka'u olelo a'o ikaika loa, 110 ka hanauna hou i loaa na hoonaauao kiokie ia ana, ma ko ke kino, a me ko ka uhane, e alcah6le.loa mai ana kakou, i ke ano o ka kakou.hana ana, nia na liana -hoohiluhilu e pili ava i ke kii hoomanao o Kaiuehameha, ka na'i aupuni; oiai, ma kela la 11 aku nei au i ike iho ai, nia ka nupepa namu kakaliiaka, ame ke Kuokoa no hoi, o pili ana ika lawe hele ia ana aw kekahi mea ma ke ano oia ke nkua o Kamehumeha ame kona alo nlii, i ola me ka naaupo, me ka manaoio kapekepeke ole o Kukailimoku, ko a,kua mana -hookahi wale iho no ia la, ke akua nana i haawi mai i ka lanakila nui, e manai ae ia Ha■waii aina kauliilii mamua iho, a 1 ilo i hookahi mahope mai, a .'ioea wale mai no i keia Na mairto i loaa iia ike kiekie e pili ana i ke Akuii hian.: hookahi wale iho no, oia o ūwau mana loa, oia nae ka kakou-laVe mai-nei i keia la, a painuu-i ke akua kii o 'ka poe naaupo, a hoolilo ae paha i moa iia kakou e.hōpmanao mau aku ai do keia mua i na la 11 o lune apau; >Ua lawa piha loa na olelo walia ana e hoike i na hana hoomana o kela wa,'.a e kiola a hpopau loa ia ka lawe ia ana o kela kii, a ano kii e ae paha, oiai, he Akua lili loa o Owau mau_loa, wahi uo Ana ia kakou; aole loa ia Kamehameha ma.

Nolaila, ma ko'u ano hc kauwa na ke Alqj|l.' kiekie loa. ka mea tiona ke alolia 1 iioilioi hou mai L Uh Euanelio mau lou, a, a»a iloko oia Eiianelio ke kanawai, ame na kauolia, kupaa naueue ole a ke Akua, ka puulionua malumalu 011 e Hawaii lahui i keia la, a ma keia mua aku. Ke hapai nei aU i ko'u leo imua o oukou e na alnkai nui a koikoi loa o ka Ahahui Puuhohua, 6 hoomaka ana mai sce keonimana ma kfc Hale Keokeo ma Wakinekona, ke poo o ke Aupuni Kalana ame na lala a hoa 0 ka ahahui, e hooki koke a e hoopau loa i ke kulou a hoohiluhilu ana 1 lie kii keloawe o Kameliameha ka nui; a e kiola a hoopau loa i ka painuu ana i kela akua kii i knpaia aku o "Kukailimoku.'' Oiai he mau hana hauniia no ia e hoomahuahua'ninu ia aku i o ko kakou ininaia, imua o ke Akua a kakou e paulele kaj)ekopeke aku nei, Nana e kiai a e hoopakele ia oe e Ha-wa'n lahlii.j oiai no nae, aia no ka naau o ko kakou walii hulu iiioa alii, ke lelepau la iluna o ke akua kii o kona rtiau " mua; ina ke ano paha he mea hoikeike wale no. Alaila, aolo iio ia he mea e mamanalo ai no kakou, oiai, aia no ke ola la ka olelo hoohiki a na alii wahme Kaahii'm'anu, Kapiolani nui, na alii anie na makhainana o, Hawaii ne'i iloko o ka llu'ke 01ft. Hoik. 20:12. A o ka mea nana e hoawiwi inai i ka hoea koke ina'mki o nāi mea a kakou i iini ole akii a5, oiai, o ko kakou ai hou ana i na mea i kiola loa ia, ua hoike moakaka- lea loa niai ia ia oukou, e ka poe i loaa na haia'o ana a ka Eaihala, mamua o ko Ttakott poe ktipuna i ike.a maopopo ole loa i ke Akua oiaio loa, nana i hana ia kakou ka lahui Hawaii. Nolaila, e ike mai' no kakou i ka nui log o ko kakou hf>wa, oiai lfe poe kakdui lohe i ka euanelio, a hoonaaupo iho no, me ko kakou hoala ana mai i iia ano hana hoakamai,, nie ka, manao e- lilo ia mau mea i n?Qu jnea i'p,..kinaujiau ole, elike me ria Amenka e hophiīuhilu mai nei i ka la hanau o Geo. Wjikinekona, e hoomanao, aia. aJ}uu . iika ole loa mawaena o keia o )<e kahua kaua,. he naauao kekahi, a mnaoio aku, aia i ka. lani.ke Akua mana loa, Nana e kokua mai i ko lakou

liookaumnlia nui ia, n he nnnupo hui keUahi me konn ninuaoio iknika, o keia akun poliaku ,oia ke akua ikaikn loa, inainua no o na pukui o ko akun o kona poo onomi, nnna o hanwi mai i ka lanakijn e noho ai me ka innluhia mai o a o. Nolaila, ko hooki koko nku noi nu i na kalai niaiiao ana a ko Akua, e kokiu» nna i n;i alahele o lonn ai ko kuonoono uio ka holomua ia kakou poiioi: Akahi: K hooki a e hoopau loa i kn kulou a hoomnikni una i ko kii koleawe o Kamohainoha; a e lioilioi maloko o na halo]iulc ke kulou ana imua o ke Akua mau loa, me ka hoike ana i ko ke Akua o ku lani hoo]K>nopono e ana inainua iho, o ka hooa ana mai o ka 01010 a ke Akua ola nuia, ka Mea vNatia e lawe aku i na hana hookaumaha o kela wa, a ko k'akou mnu ku]iunn i hoomanawanui ai, mp ka ike oie ao he hana hewa kela a iakou 0 kulou mau ana, me ka hookikina mau ia e na mana o na alii. Alun: £ ala e na haipule like ole n puni ka Paoaiiia, e hapai, a e noonoo nui no koia hana nui a koikoi. K mihi lahui kakou me ka nana ole ma ke ano hooinana, me ka naau haahaa a nkahni, e olokaa ne i keia hoinoia mai ko kakou nohonn lnhui ne, a pela auanei e hooko pihnia ni o ka iini punpuai mau o ke Kilohnnn nine Hawaii lahui i kela ame koin ln e lohe ia nei. . ' Ina kakou e ala lokahi mai afia a ha- | na i kn hann he "njtlii lahui,' e loaa mni nuanei ka ko Akua mau huikala ana; a o Kona haawi mai no ia ia kakou huiin i ka hua a ka Uhane oia ke "kifii<ahi a loknhi." Oal. 5:22. O ka'u hoomaikeike keia no keia poon.anao: "E kokua kekahi i kekahi. E ohiolu, o ka knkou koia e hnna mua a e ike aku no' auanei kakou i ka IoM omoole ae mai ka hookuanul, a i ka holomua; mai ke knuka'i n ka laulima po «na; mni kn hooiloilo hoopuukauhua ■ 1 ka lokahi. JOHN M. MAHUKA. lanuari 20, 1916.