Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 3, 21 January 1916 — HOOHAUNAELE NA KOA PAELE MA IWILEI Wawahiia na Hale o na Wahine Hookamakama a Pau na Wahine i ka Holo HOEA NA KOA O KAHAUIKI NO KA HOOMALU ANA Pau ka Poe Hoohaunaeie i ka Hopuia a Kaa Aku Malalo o na Aliikoa [ARTICLE]

HOOHAUNAELE NA KOA PAELE MA IWILEI

Wawahiia na Hale o na Wahine Hookamakama a Pau na Wahine i ka Holo

HOEA NA KOA O KAHAUIKI NO KA HOOMALU ANA

Pau ka Poe Hoohaunaeie i ka Hopuia a Kaa Aku Malalo o na Aliikoa

Mahoj <? kok<; iho o ka lioni ehiku, nia ka ]>o <i ka Poaha ; o ka jmilc aku iu j i i iiala, i hoalaia ao ai lie haunaele ntii i -akai ae nei o Jca apana o Iwilei, e na koa Paele, i hiki aku ka nui nia kahi o ka »*iia lianeri me ka wawahiia ana o na hale o na wahine hookainakaina ma keia apana, a Jilo aku hoi kekalii mau waiwai lehulehu i ka aihueia. l"a hiki ole i ka oihana makai o llonolulu nei ke hoonahoa aku i kela nui koa, a e ole wale 110 e hoounaia mai he ]>ualikoa nui mai Kahauiki mai, pela i j io ai kela haunaele, a paa 110 lioi !akou i ka hopuia. lle moku lawekoa, me ka puali kaua!.o Eiwa, ka i ku mai 110 keia awa, nia kela Poaha, e halihali ana i kela j)uali ne Man'la, a no ka hookij>a ana mai hoi ia laTiou maanei nei, ua haawiia ae he aha hulahula maloko o ka halekoa, e ka l'uali iwakalua-leumamalima, e hoomoana nei ma Leilehua. Ma na hora o kela auwina la Poaha, ua hele holoholo aku la kekahi h'apa o kela pualikoa Paele majiihini 110 Iwilei, no ka ike ana i na wahine hookainakama malaila, eia nae ua hooleia mai ke, komo ana o kela poe koa maloko o ka hajianui o na kauhale o kela poe wahine, a koe he mau wahine kakaikahi, o ia na Avahine Poto Riko. No kela hooleia ana mai o na koa Paele e ua wahine haole hookamakania i hoala okoa ia aku ai ka huhu iloko o lakou, ia wa i laweia mai ai ka lohe a hoike i kekahi poe koa e ae, e holoholo ana ma ke taona nei. Iloko o ka manawa pokole, aia na koa Paele ke momoku la 110■ kai o Iwilei, a i kekahi manawa e ka'i auna okoa ana he mau puali ma kalii o ke kanalima ame ke kanaono, 110 ka hui pu ana aku nie ka poe koa i hoea mua 110 Iwilei. lloko o ka manawa pokole loa, mai kela wa i hooliokaia mai ai na koa Paele e na wahine hookamakama, ahiki i ka pahola ana ae o ka lohe ma na wahi ajtau o keia taona, ua akoakoa aku la na koa Paele, ina kalii o ka eha haneri •i oi, no lwilei, e komo p-u ana me na koa Paele o Leilehua. Hoomaka ka Wawahi Ana i na Hale I ka akoakoa ana o kela mau haneri koa I'aele ma Iwilei, ua hoomaka ae la l.«kou e uwa, a e huro, ine ka liiki ole i n?i makai o na koa ke koomalu niai, ia wg i \iou okoa ia aku ai ka puka aniani 0 kekahi mau liale a (>au i ka naliaha, ]»ela hoi me ka wawalii okoa ia ana o na j»aehumu owaho o ka lanai. Me kela mau paehumu, e paa ana iloko o ko lakou mau lima, e wawjfhi okoa ia aku ana na panipuka, ahiki i ka liainama ana, alaila komo aluka aku la na kna iloko, n-.e ka 'nao ana i na mea apaa e loaa akii ana ia lakou. O na wahine keia maloko o kela mau hale, ua holo okoa me ka haalele ana i ko lakou mau waiwai niahope, a pakele mahunehune wale ilio no kekalii o īakou, eia nae ua liele ko lakou mau lole a pau 1 ka nahaehae, a iloko o ke kulana kupilikiī, i hoea nui aku ai no ka halewai, a hoakaka aku la i na moolelo o na mea i hanaia aku ia lakou e kela mau koa Paele. He hookahi ka wahine, i kona wa i lohe ai i ka wawahiia o na hale i lele okoa aku ai oia ma ka puka aniani, a i.okolo malalo o ka hale ahiki i ka pee :»na ma kekahi walii kupono, malaila oia kaki i noho ai, me ka hoomanawanui, ahiki i ka noea ana aku o ka pualikoa hooj»akele o Kahauiki, ia wa oia i holo ai no ke alanui Moi, a ia hoea ana akn no ka halewai, ua hele a haukae i ka l«"]>o ma kona kino holookoa.

0 k«'kahi poe wahine ka, i ko lakoi) wa i msi ai i ke kulana kupilikii, i okoa iiiai ai imua o kekahi poe koa, i' h< , Mij«ak"»!«"• aku ia lakou. a .ua lawe o!:on ::i ':»'k: t hi mau wahine e kekahi y,of ko.i. ak:i no kekahi jvoe wahine nae, va okoa ia u;e T«a pohaku uinihapa, īr.r 1 (• okoa ia aku ma ke auo ku i k# l aloha oio. Ke Kauoha i Mau Kokua - 1 ka manawa a na īnakai koa, he eha i a n'.ii makai o īwilei, i ike ai i ke j :.!:t:j a kii;.il. ; kii T no ka lilo oko lako'.i I maua i mea ole imua o kela igan haneii r (.a. i •■♦•lepona okoa ia mai ai ika hae hoouna aku i mau makai no ka iiooniaiii ana. eia n:if, ua noonoo ka Ho- j Makai Xui he mea makehewa wal«- r;o na wahi makai kakaikahi e hoo- ! nahoa aku ai imua o kela helnna nui o I j.*i koa, nnlaila ua kelepona oleoa aku ; la oia i Kahauiki. e hoounaia niQi. he pu-{ aiikoa n'.ii no Jwilei. j ] ' aiia nn a loaa aku k'a lono ina iiliikoa ma Kahaniki, no kela haunaele j n.a Iw.lei. ia wa i kauoha koke ia ai he ! ■ •uali o na koa kanalio e holo no kahi o }.a haunaHf ,oiai hoi na koa helewawn»' i kau mai ai maluna o na kaa uwila. r>i» ka lakou mau pu raifela, a o ka ].o<- i iki* i kela mau koa, me na lako kaua. ua l;uhihewa loa lakou ua ala ae he kau'i kuloko ma keia kulanakauhale; ī c< ka m»*a wale 110 nana i hoopau aku i ko lakou pohihihi, o ia ka hoike ana aku a V«*la mau koa «• hde ana lakou e hooinal i i ka haunaele ma Iwilei. Ia hoea ana mai o kela mau pualikoa } ; o( le, ua ]>aa koke na alanui apan. <■ ho<*a ak.i .<i īto Iwilei, i ke kiai ia, a o iia koa Paele apau e oili mai ana,\ ua j.au lakou i ka ]>aa i ka'hopuia; aka no na koa Paele nae o Leilelrua, ua kama«ina lakou i kekahi mau alanui liilii, nolaila ua maalahi ko lakou holo ana a<' makni o Iwīlei a hoea no na wahi hole he m:iu kiai i hoonohoia malaila. Hoomahuahuaia na Makai Koa Ma ka mauawa i'hoea mai ai na pualikoa o Kahauiki, ua haawi : ..i ae ke kauoha no ka hooniahuahua ana i na. makai o na koa, me» ka hopu ana aku i T.a koa Paele apau loa e loaa ana ma kHa kulanakauhale, a e hoihoi aku iā lakou noluna o ka moku lawekoa Sheric?an. a iloko o ka hapalua hora wale ho,' mai kela manawa a na koa lioopakeie o kn hoea ana mai, ua mehaipeha maoli ka apana o Iwilei, me ka nohoalii ana o ka maluhīa. Maloko hoi o ke keona o ka Makaikiu M«-Dufiie, ua hele a ku ke ahua o na puolo lole, na lako {i"la o na mea hoonani, na dala ame na hila kikoo, a na wahine ma Iwilei, o ka waiho ana aku iniua ona, no ka malama ana ahiki i ko lakou huli lioī hou ana aku no ko lakou mau liale pakahi. 2*elc Maoli KekaM Poe Wahine Xo kekahi poe wahme nae,- ua ]>au loa ko lakou iiiau lako i ka aihueia, a na kekahi poe naau aloha i hoaahu mai i lole no lakou; auhee aku hoi ka nanaina ohohia mai ia lakou aku; a ma ka Poalima mai, he kukuie maoli ke ano o kekahi poe o lakou, ma na home, me ka j»aa o na poo i na pulo'ulo'u, e hoike mai ana i ka nui o na hoopilikia ana a na koa maluna o lakou. Ma ka manawa ka a kela poe koa hoohaunaele e koino ai maloko o kekahi hale, e ho-a ia ae ana ke kukui, alaila hoomaka aku la k* huli ana ma kela nme keia wahi a o na waiwai e loaa aku ana ia lakou pau i ka lawe ia mai, a o na pahu liau keia i paa i ke ki ia, e wawahi okoa ia ana me ka pau o na neeai oloko i ka ai ia. Hoao Okoa e Puhi i ke Ahi Ma keknhi mau hale, ua hoao okoa ao kekahi poe koa e pulii i ke ahi, aole nae i holopono ia liana, a ina ka he mau ipukukui aila mahu ko kela mau hale, ina aole alia'ilono, he pauahi nui, ma Iwilei ma kela po. Nni ka Poe i Hopuia Ma kahi o ke kanaha a oi ka nui o na koa i hopuia, no kela hana hoohauvnele, me ka noii pono ana aku o na r:liikoa o ka puali kaunlio Kiwa, ame k'o ka Iwakalua-kumamalima. O na poino i kohoia ua hiki aku ma kahi o ka aneane eima kaukani dala, inai na poino o na hale i wawahiia a i na poino i kau aku maluna o kekahi poe wahine. < HIHUAHUA, Jan. IS.—He kaua ma\cnena o kekalii pualikoa o Carranza nme 200 mau koa kipi malalo o k e alakai ana a ke Kenera!a Guerrero ka i hooukaia a ua. hoanheeia aku na koa kipi. Ke hulīia poi ka jioe kipi apau ma kela kc:a wnln ** koa o (lavranza ke koe ole aku o kekahi wnhi.