Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 2, 14 Ianuali 1916 — NUI KA POINO A KA UA AME KA MAKANI KONA Halana Pu ia na Wahi Haahaa Apau e ka Wai ma Honolulu Nei HOLOPAPA KA INO MA NA MOKUPUNI LIKE OLE Hoopoinoia ka Halewili o Hakalau e ke Kai-Poino na Wahi e ae [ARTICLE]

NUI KA POINO A KA UA AME KA MAKANI KONA

Halana Pu ia na Wahi Haahaa Apau e ka Wai ma Honolulu Nei

HOLOPAPA KA INO MA NA MOKUPUNI LIKE OLE

Hoopoinoia ka Halewili o Hakalau e ke Kai-Poino na Wahi e ae

He nana ino wale ae no, iloko o na makahiki aku nei i hala, me he mea la o ka ino nui hookahi i ikeia, o ia no ka ino o ka hoomaka ana iho nei, mai ka Poalima mai o ka pule aku nei i hala, ahiki wale i ka Poakahi nei, no ka mea mai na wahi like ole mai o keia Teritore i hoikeia mai ai na lono lehulehu, no ka nui o na poino, mai ka ua, ka makani ame ke kai mai. Maloko iho nei o Honolulu nei, ua halana pu ia na wahi haahaa apau e ka wai, ua ulaaia hoi ke pili, ame na apana piula o kekahi mau hale, a ua kono okoa ia aku na kanaka hana o ke keena alanui, e hele e nana i na alanui, ma kela ame keia wahi, me ka hoololiloli ana o kekahi puulu i kela ame keia manawa. O ka mea lako loa nae, aole he mau ola i poino, koe wale no ka halana ia o na pa e ka wai, me ka wehe okoa i na kamaa, e hiki ai i kekahi poe ke hele mai ko lakou mau hale aku, a loaa ke alanui. Mawaho ae nei o ka apana o Makiki kahi ikaika o ka wai, e kahe mai ana maiuka mai o ke awawa, malaila i hoonoho nui ia ai na kanaka hana alanui, no ka makaala ana i na puka wai, me ka hana ana i kekahi mau mea e loaa ole ai ka poino i na kauhale mai ka wai mai. Mawaho o Kapiolani Paka, ua halana pu ia kela wahi e ka wai, ua hiki ole i ka puka i hanaia ma Makee Ailana ke omo i ka wai, eia nae aole he mau poino i ikeia. Ma ka paka kinipopo Athletic ae nei, he lokowai nui ia wahi, o ka ilina iho la ia a ka wai e kahe mai ai, mai na wahi kiekie mai, ka mea i ike ole ia i na manawa aku nei i hala. Ma na wahi haahaa ma Kakaako, a ma Kewalo, he mau lokowai nui; a ma na lokowai ma Kalia ame Waikiki, ua hele a piha loa, me ka lilo i hana paakiki i ko Kalia poe ka hele ana aku no kahi o ke kaa uwila. Mauka ae nei o Kunawai i kulike ai me na lono i hoikeia ae, ua ulaa pu ia ke pili piula o kekahi mau hale, i kau a mea o ka ikaika o ka makani, ma ka po Sabati nei. He hale kaa hou loa ka o ke kukuluia ana ma ke alanui Kunawai, ua olepe pu ia e ka makani. Poino ka Halewili i ke Kai Ma ka lono kelekalapa o ka hoounaia ana mai Hilo mai i ka Advertiser ma ka Poakahi nei, e hoike ana ia i ka nui maoli o ka ino ma Hawaii, me ka hoopoino maoli ia ana o ka halewili o Hakalau e ke kai, a ua pii a uhi ialu na o kaupoku o kekahi mau hale o ka halewili, me ka hoopoinoia o na hale ame na mikini, i kohoia, aia ma kahi o ka ekolu kaukani dala ke poho ma kela pilikia. O kaupoku ka keia o ka hale mikini nona ke kiekie o kanalima kapuai, maluna ae o ka iliwai o ke kai, ua uhi pu ia e ka nalu, a hoopoinoia kekahi hapa o kela hale; me ka lawe ana mai o ka nalu i na pohaku nunui a muu ana ma ke kahua o ka halewili. I kinohi ka, ua manao loa ia ina pela iho la ka ikaika mau o ka ino, e lilo holookoa ana ka halewili i mea ole, aole nae pela, ua nui no kahi i poino ole, me ka hoomaka koke no o na kanaka hana e lawelawe aku i na hana e hoopauia ae ai ka pilikia. O ke alahao ka keia o ka Hui Alahao o Hilo mai Waiakea aku ahiki i ka hale hooluhi kaaahi ma Hilo, ua lilo pu i ka wai; me ka hoomaka koke ana e hana i

alanui kaaahii hou mai ka Paka Mooheau aku. Ma ka manawa o ka hoounaia ana mai o kela meahou, ua emi mai ka ikaika o ka pa ana a ka makani, eia nae he o ia mau no ke kai, me ka pilikia maoli o na moku i kahi e hoolulu ai. Ma ka olelo a na kamaaina o Hilo, o keia ka ino hookahi i ikeia māhope mai o ka make' ana aku o ka Moi Kauikeaouli, ua hala okoa he mau la o ka haule ana o ka ua me ka ikaika, pela hoi ka pa ana a ka makani. Nui ka Ino ma Maui Ma na lono i hoikeia mai Maui mai, ua ko'iko'i maoli ka haule ana o ka ua ma kekahi mau wahi, me ka ikaika pu no hoi o ka pa ana a ka makani, ka mea nana i hoala mai i ke kaikoo. Ma Kahului, aole e hiki i ke Kalaudina ke komo iloko o ke awa, a holo okoa no Lahaina e hoolele ai i na ohua me na ekeleka. Ma ke awawa keia o lao, ua piha ke kahawai me ka lilo o na uwapo ame na mala meakanu ma na wahi haahaa. Ma ka lono kelekalapa uwea ole hoi o ka hoikeia ana mai i ke keena o ka Lunanui o na Hana Hou, mai Hana, Maui mai, ua hoopoinoia ka uwapo ma Hana, mamuli o ka ino o ka la Sabati, a no ka huli pono ana aku i keīa pilikia, i hoounaia aku ai kekahi mea no Maui, me ka waiho ana mai i kana hoike no ka nui o ka poino, i hiki ai ke hoohana kokeia aku na alahele apau, e hoopauia ae ai kela pilikia o ka uwapo. O Kauai Kekahi i Loaa i ka Ino Ma Kealia, Kauai, i kulike ai me kekahi hoike o ka hoounaia ana mai i ka hui mokuahi holo pili aina, ua poino ka palekai, ame ka uwapo o ke alahao ma ke awa o Kealia, a o na ukana apau loa i manaoia no kela wahi, e hooleleia ma Nawiliwili, ahiki i ka pau ana o na pilikia o ka uwapo, no ke ku ana aku o ka mokuahi malaila. O na poho i kohoia no na poino o ka palekai, ame ka uwapo, aia ma kahi o na kaukani dala mahuahua, no ka mea o na hoolilo o ka hana ana i kela palekai, ua hiki aku ma kahi o ka elua haneri kaukani dala. Ua manaoia he mau wahi lehulehu e ae kekahi i hoopoinoia e ka wai, ke kai ame ka makani, e loaa mai ai i Honolulu nei, ma keia mua aku, mai na kuaaina mai.