Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 15, 9 April 1915 — LAWE I KE OLA MALUNA O KA MAUNA KEA. [ARTICLE]

LAWE I KE OLA MALUNA O KA MAUNA KEA.

Maloko o kona nuiii, malunn .i i mokuahi Mauua Kea, i •oaa :ikn ;u ,■ 'kino make o kekahi liaole o A. T. Whim fiel<l ka iuoa, e waiho mai ana ua m.i niamua ae oke ku ana inai o !;«' t. .. kuahi no Honolulu iu>:, ma ke L.;>.r.,. aka o ka Poaono aku noi i hala, :i m . nft hiona maopopo loa i ike ia -aku. lawe maoli ae no oia 1 kona *»la ili.i. ma ke kaawe ana iaia. Aole he mau heakaka i ioa:i aku i .i na kumu o ka lawe okoa ana ae o Im .;i haole i kona ola, koe waTe no na m.-a i olelo ia ae e kona hoakanau, he lia.,U< ma 'i no o Wakefiel«l, no kekahi mui.a wa. i hala aku nei. I liolo kela haole i Hilo, uo k:i n kaikai ana i ka luapele, a huli hoi m.ii ma ka Mayna Kea o ka l'oaoiio ni'i, m > ka loaa ole lie mau manao hoohuoi i 1..» na mau hoa ohua oluna o ka ninkn, :n:t ho nianao lawe ola iloko ona. Ma leela kelepa liuli hoi a ka Mann.i Kea no Honolulu uei, he maikai wale no ka launa ana a keia haole me I>:i nui o ua ohua malunu o ka moku, m x kona hoike ana ae i kona liauoli no ki-la huakai makaikai ana no ka lunpele, u oiai nae e luana ana im ohua, mii' Ka po o ka Poalima, i olelo ae ai oia no kona ])oluea, a hoi aku la noloko o kona īumi, o kona ike hope ia aua ia e ola Aiia, a loaa wale aku la kona kino make īhaloko o kona nuni.

Ke Kumu i ia a: Mai kola manawa n Mr. Wakeliehl o ka hoi ana noJoko o kona rumi aole oia i ike liou ia„ :i oi.'ii Ua mokuahi, o hookokoke mai ana o pili i k« iiwapo he manawii ia no na ohua apau e houkoakoa ana inaluna o ka oneki, akahi no <i ha'oha'o n:i kuone o ka Mauna Kea, no ka ike o'le nlui i kela haol»\ 1 wahi nae e maopopo [iouo ai l.e kumu o ka~nalowaie o kela haole, n.i hele,okoa aku la kekahi o na kueiu» e kikeke mawaho o kona nmii, :»oh«* he wehe ia niai o ko i»ani o ka puka, i;t .wa i weho okoa aku ai ke kiu'iie, uiu hoi e lewalewa mai ana ke kino o Wakefiel«i, ua niake, na hele ke kino ;i laau. Hoopaa ia ka A-i me lee Kuapo Hi Ua holo koke aku la ke kuene e hoike i ka lohe i ke kapona ame ko kupakako no ke kanwe nna o keln haole iaia iho a make, n in hoea ana aku o kela mau aliimoku, na laua i hookuii iho i ke kino ilalo, ma ka welie aua i ke kuapo ili, mai kahi i hoopaa ia ni.

O ko :ino a lu'lii haole o ke kaawo ana iaia ilio, o ia 110 ka weho ni.-a he kuapo ili iiiai kona ]>aiki mai, a 1109paa ac la i kekiihi aoao 'na konn a i, a 0 kekahi j»iko, i ke knnhao o k.i moe nialuna loa, iilailn koo aku la i kona wawae i ka ]>aia, me ka hel.» 0 koua puu a nana loa i kela kaula. Ma ka nianawa o v .va wehe ia aua i»» 1 0 ka ili kuapo i»:-ai ka a-i inai. ua piha ka liapalia iniha ka ]>oopo«> 0 kahi i paa ai ka ili ma ka a-i, e hoike uiai ann hoi, i ka noke maol'. o *veia i lw» hooikaika ma ke koo ana i walii e ko ai kona makemake e hoo]>okole i na ln 0 kona ola ana. Nele i na Hoike no ke Aks Ana e Make Ua hoike ia aku ka lohe i ka oiliann makai, no ka make ana 0 kela haole a i ka hiki ana mai o ka Ilope Mak:«i Nui Aseli, ua huli ia oloko 0 na wahi apau, e manao ia ai, ua wniiio ih<» ]»ahp oia i kekahi hoike, e niaopopo ai ke lniniu o kona make ana, «ol«» he pala pala i loaa aku i kakau ia ei;i.

Malalo o ka uhma, i loaa njiii ai kn uwaki pakeke anie kn eke <ImI:i, a n)n loko 110 hoi o kona ]>aiki kona m:iu ukana g ae. Ma ke koho wale aku nae a kekahi poe i ka wa ]»aha e makaukau ana ke|a i haole e hiamoe, oiai he lole nioopo konn e komo ana, i hoea inai ai, kekahi man maamau iain, e uluahewa ul koua noonoo j pela iho la oia i hooko aku ai i kela hanqi naaupo. Uoko koke aku nei no 0 ka mahinn 0 Angate ka mare -ana 0 keia haolo 1 ka wahine, a ua kokoke e hanau ka wahine ma ka nianawa o ka lawe ana ae la i kona ola. ka olelp a.ka poe apan 1 kam»aina ia Mr. Wakcfiel«l, h<? haolo \ holomua ma kana oiliaua, a he mui hoaloha lehulehu no hoi konn, a vrab\ nae a kona hoahanau, 0 ka hia'i ky* luma i keia haole, oin no kona hiki ole e hiamoey o ka hiki ana nae ke oleJo ae, 0 ke kumu iho la ia 0 konn lawe maoli ana ae i kona ola, he uiiian pohihihi !oa ia. Ma ka noho ana o ke kiure koronelo e niele i na kumn 0 kona make ana, ua hoopuka ae kela kiure i ka lakou olelo hooholo, ua makr> no oi*, ihamuli 0 kona lawe maoli ana i kona ola tt»o. >famuli o ka lawa ole i ka haawin» lala, ua loaā mai he lono i Uonolulu nei tnai ke' komite hoikeike mai, ao'e e-hiki i ka Pann Hawaii ke holo aku ma keia mua ilio.