Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 2, 8 Ianuali 1915 — KA HAIOLELO A KA MEIA JOHN C. LANE [ARTICLE]

KA HAIOLELO A KA MEIA JOHN C. LANE

I ka j»nj>a o na luuakiai o ke Kulana kauhale a Kalana o HonoluJu.

O ka hookumuia ana o ka hooponopono aupuni kuloko, o kekahi ia.o na loli ano nui loa i j/ili i ke aupuni, i hanaia maloko nei o Hawaii. O ke kanawai inua loa i hooholoia e ka ahaolelo iloko o ka 1.903, ua ikeia koiia mana ole; na hanaia iho ka lua iloko o I<a 190.3, e kukulu ana i na kalaua ; o ke koUi, na hanaia i ka 1007, « hui ana i ke Kalana o Oahu iioko o ke Kulanakauhale a Kalaua n llonoiulu. Ua hooiaio mai na m'akuhiki «nrto ae nei i hala o koua ho'ohuiia ana, no ka hoea ole ana aku jL ke kiekie'na o ka maikai i manaoia, elike me ia i ikeia ai iloko o keia ( mau makahiki manuia koke aku nei, ma leekahi mau wahi e «e. Oiai nae, eia no ko kakou aupuni kulanakauhale i koua hoomaka ana, a iloko.hoi o ka manawa e milikaa aku ai, a o ka lilo ana aku o kona. kupouo i moa ano mii i na kanaka, o ia no ke alu lik'e ana mai o ī<a lehulehin elike me na manao ohohia i hooinao-' pot»oia i keia manawa hope mai nei. O ka hooponopono kupono *ana i ko liakou aujnnii kulanakanhale, he ninau ia i pili i nn kanaka, ka ]>oe i kuleana nui i keia ninau, i kaokoa ae mai na: luna auj)uni mai, a o ka oi loa aku i ka poe *e 'awelawe oihana a-na no keia nianawa. O ka ninau, aia ia mawaena 0 ke aupimi kulanakauhHle, ine ka poe 1 Ulo aku ai lakou he mau kauwa ame na kanaka, e pono ai ia lakou ke hana aku e lona ka maikai loa. O keia iho la ke ano o ka loina hooponopono aupuni makemake nui ia, o ia ka noho hoomalu ana mai o na kanaka nialuna iho o na luna aupimi. Aole e. kapaia I<e aupuni he aupuni no na kanaka, koe wale no a lilo ia i mea hooko aku, a lawe mai ])aha i na ko'iko'i o na haua no ka pono o nn kanaka. T wahi e hiki ui ke hookoia, ma ke ano ku]»ono iloko o ko kakon hooponopono aupuni kulanakauhale ana, he mea, ]>ono i Kn poe i kohoia e na konaka. 0 ka oi loa aku o ka papa o fla lunal<:iai ame ka lunahoomalu o ka papa, e hooholo i kekahi mau loina alakai -hana, a e hookohu aku lakou ina na oihnna i ka poe i hiki'ke hoOko aku i ka lakou mau loina alakai hana, elike me ia e hanaia nei maloko o na lawelawe oihana a na hui nui; ina aoJe pela, alaila e hoea inai ana i ka lokahi ole ana, a nele inaoli no ka hana like ana, a o ka nele ana hoi ia o ke kau ana aku o ke ko'iko'i maluiia o leekahi mea hookahi. Me he mea la i kn nana akū, he mikn loa na mea'ano nui i makemakeia, e •koo nei i hana oJe ia; aka nae ine keia hoomaka arta ak\i o ka manawa o ka papa lunakiai hou, e oiliili maj ana na makemake liou, e pau ole ai l>a ulu mau „ina mni, elike me ka ulu ana o ko kakou kulanakauhale. Ua hoea mai Jta manawa, elike me ia e hanaia mai nei ma keknhi mau wahi e ae, no ka hapai ana ae i ke ano o ka lawelawe ana aku i ua haua o ko kakou aupuni Ua kukulu iho ka papa lunakiai i pau he hoailona no na mea 1 hanaia eia, i wahi no leeia papa hou e hana aku ai a oi aku mainua o kaha, aole he mea oi ae a keia papa hou, o hana aku ai, koe wale no'kona alakai ia e kela manao makee, e hooko wale J aku no i ka makemake 0 ka lehulehu. Ka Waihōna Dala ka. Mea Ano Nui. O ka ninau i pili i ka.%vaihona dala. kekahi o na mea ano nui, i pili i na e hookoia aku ai. Aole Joa e hiki i ko kakou aupuni kulanakauhale, elike me ka hiki ole ana i kekahi oihana e ae, kē hoopu'ipu'i ia ka waihona, ine ka holopono, ma ke kuko wale aku, a manao wale aku paha. He mea pono, e loaa kekahi hook.nhua aua, maluna o kekahi loina lawelawe oihana i pili i ka malu ame ka holomua. O ka ol.elo ana ae, he nui ke dnla ; o iahoi ke koe ana o ina ka la 31 o Dekemaba, 1944, ua lawa iho la ia -tio ,na mea apau i manaoia, a o ka ninau wale '110, 0 ia ke ano o ka lioolilo ana aku, he. manao uliauha ia, me ka maopopo ole o na mea oiaio maoli.' O ka huina (lala kaulele oiaio uo ka hoomahnahua ana aku i na waihona, 0. ke dala maoli no ia e koe ana, manma koke iho 0 ke komo hou ana mai 0 na loaa makahiki, aole hoi ma ia liope mai, 110 ka mea e malamaia ke aii})uni kulanakanlialle, ahiki i ke konio hou ana' mai 0 -ka loaa makahiki. Eia hou, aole wale 110 lie niea ]iono e hanj,ia he mau haawina no ka malama ana mai kekahi nianawa uku 'auhau a i kekahi, aka he mea p'oiio pu, e malamaia i, waihonn kaulele, 110 na l)oolilo kuikawa, a pela i 'ka wa e emi niai ai na loaa makahiki. Eia hou. O ka inanao maoli o lia wafhona kaulele, anie ka mea pono maOli e hana aku ai me ia inea, lie pono e hooiaia, mainuli 0 ka noii pono ana i kona ma.u kuinu, ame ka pono ke hoomauia aku ia uiau mea. E Noonoo AkaHele ia ka Ninau. līe nui na īiiea i hookoia mamuli 0 ka liooponopono ahaolelo ana, ma ka mawehe ana ae i na ninau i waihoia aku. O ke ana auhau e ku nei i keia manawa, ka mea nana i hookuokoa ae i ko kakou hooponopono aupuni kulanakauhale ana, ma na mea e pili ana i ha loaa makahiki ame na hoolilo, a kau ilio la i kekahi uku auhau paa 110 na hana apau i wahi e hookoia ai na inea i mnnaoia, ua lilo ia i kunin e hoomahuahuaia ae ai na loaa makahiki. Ua manaoioia, e ili aku ke ko'iko'i o leeia mau hoololiloli ana maluna o ka papa o na lunakiai, e loaa.Ttku ai ka hoomaopopo pono aua i ua kanaka,* mawaena 0 ka auhau a lakou e uku ai, ame ka. pomaikai e loaa mai ana ia lakou. No ka paku 'i ana ak'u nie keia he mea ponō e huiia mai na uku 0 iia laikini: apau, inawaho ae 0 ka uku laikini waiona, ame na hoopa 'i o na dha apana. ame na koina; pela 110 hoi na uku laykini vraionn, na uku hoopa'i ame' na koina 0 ka aha kaapnni aiye na auhau wai me sua. • , . Ua hiki keia oihana ke loaa ka maikni hou ae, ma ka haawi ana ae na ke aupuui kulanakauhale ka helii ana ame ka o'lii- ana mai i na auhau maloko 0 ke Kulanakau a Kalana 0 Honolulu nei. Elike me ka ke hoomaopopoia i kein manawa, 0 ke kulana pili ilala o •ko kakou aupuni kulanakanhale, aia ia ma ke ano e koi mai aua i ka noonoo akahele ana, i ole ai e koino ak» iloko 0 ke kulana ku]»ill"kii. He pono e ukaliia aku ka'noii aiia, me lea mahelehele naauao aiia. Aole nae e hoopoinaia, o ke koena i hoikeia, mahope koke :iho 0 kekahi manawa uku auhau, aole ia he j huina oiaio, e kuhikuhi ana ao ka huina

e pono ai ke hookaawaleia ae, a ua -.lawa ia no ka hookele ana aku i ko kakou aupuni kiilanaknuhale ahiki i keJtabi manawa uku auhau hou aku. O ka auwaha mawaena 0 na heinahema ame ke dala, e ku mau ana no ia, e hiki pono ole.ai ke hahauia ke alahaka o paa ai no kekahi manawa Joihi. O ka hoao ana e hoohui i na piko a elna he hana nui ia, 'oiai e huki ku-e ana ka makemake ame ka hilū ke ukii aku, ma ko laua mau alahele like. ole. . He hik.i= no nae, ke hoohanaia ka hoomakaulii, a e hiki ai hoi e loaa ntai ke ku])ono, eia nae e ku mau ana 110 ka oiaio, elike me ka ulu mahuahua ana. ae o ko kakou kulanakauhale, me ka •hoomaopopo ana i kona niau hemahema apau, e pii mahuahua ae ana' kona mau hoolilo. Ua aneane hiki ole ke haawi ae i na koho ana no na loaa ame na hoolilo 0 keia manawa e nee nei, me ka hoi mua ole aku e noho ma ka oihana a e 'uoii aku ma na mea e pili ana i ka ninau pili ilala, ' me ka loaa pono mai 0 Jta ike no ia mea. E hoomaJcapkauia antf nae J<ein, a waihoia aku ma kekahi palapala maliop'e aku. O -ka Ninau Alanui Kekahi Mea Noonoo Nuiia. He kumuhana ano nui loa'keia imun o ka lehulehu, elike me ia i ikein aku ai ma na manao i oho ae mamua koke aku noi. Ua hookahuaia ka manao e loaa «a alanui maikai, i hanaia ma l<e auo paa, a i malama kupono ia hoL E ia kela mukemake i na alanui maikai' ke okuku mai nei, 0 ka 01 loa aku, maloko 0 ka apana 0 Honolulu, mainuli 0 ka ulu ana 0 ko kakou kulanakauhale ame ka maluiahua ana o na kaa. He 11 ui o na hoolilo i hoomaluiahua ia ae 0 ko kakou au]mni kulanakauhale elike me kona ulu ana ae, eia nae, 0 na hoolilo i .pau aku no na alanui, ua hooliloia aku ia no kek'ahi hana maikai, a he pono ke hooliloia me lea naauao; aka, ina he nni na mea i hooliloia aku ma ke ano naauao eie, e hanaia alui'' na hoolilo ma ke ano kupono, no ka waiwaiio 0 ka lioonaauao ana, ame ka 0 ka hooponopono aupmii kuloko # i mea makemakein. E koi ana nae keia mea oiaio, ua koi mai kēia mau hoolilo nui hiewahewa, e loaa he huina dala mahuahua, a ina e hoomauia aku ana ko lakou ho'omahuahuaia ana, elike me - ! -kb lakou mahuahua mau ana iloko 0 na makahiJfi eono 0 ke ku ana 0 ko kakou aupuni kulnnakauhale, e pono pu e liooinahuahuaia ke ana auhau. He mea pono e auainoia na ko'iko'i no ka hoomaikai hou ana ae i na alunui maloko nei o ka apana o Honolulu, e ka poe i hoopomaikaiia aku ma ia mea, oiai aole i lawa kupono ka huina 1 hookaawaleia ia 110 ka hana alanui, a ua lioolilo nuiia aku 110 hoi ma ka hann anie ka malama ana i na alanui 1 0 na a|»ana"'mawalio aku nei. Aole he Mea Imi Loa.a Makahiki. Ma kēkahi kanawai i hooholoia e Jta ahaolēlo aku nei i hala, ua hoamana ia mai ko kakou aupuni kuJanakauhale, e hoohana aku ina.na mea pili i na hana hou 0 na alanui maloleo 0 J<a apana 0 Honolulu, a e kau aku, a e ohi mai i ke kumulilo no ia mea, mai ma waiwai mai i hoopomaikaiia aku ma ia hana ana. Ua hana pu ia 110 hoi he kanawai, e pili ana i ka wehe ame ka hoakea ana i na alanui maloko 0 ka apana 1 oleloia. Ma keia mau mea a elua, ua kaa ma ka aoao 0 na ona aina, ka hoomaka ana mai no' keia liana. Ma 0 keia hooponopono ahaolelo naauao\ ana, e hiki ana ke hoeiniia mai na hoolilo nui o ko kakou aupuni kulanakauhale, a ke hooia akft nei au, no ke kupono. e hookoia aku keia niau .kanawai. Malia palia aole e lilo ana ka hoohanaia ana aku 0 keia mau kanawai i inea holopono loa, aka he hana hiki no nae. ia ma 0 kekahi hooponopono ahaolelo ln,E hoomanao ia, aole na alanui, he wahi hoolu'e mai i na loaa makahiki.. Ma kekiihi aoao, he nui na hoolilo nee. mau 110 ko lakou malamaia ana. A ma lta mea hoi e pil,i ana i ko kakou ala-! nui holopuni, ina aole ia e malama ponoia, alaila aole ia e mau ana 110 lvi pono o. na bona i hoopukaia 110 kona. hanala ana. He inea' pono e mulama aole hoi e hoomauuauna wale ia na lako 0 ko kakou mau hope r ma 0 nailioo-, lilo uhaai wale ame ka hoohemahema wale, ma ka malama ana 110 lakou )i ka mea a kakou e hauoli ai, ,a na lakou. e uku mai. - Ka Oihana Wai me ke Sua. TFa hoihoiia mai ka oihana Avai me sua i ke kulanakauhale a Knlana iloko aku nei o 1 lune i hala, me ke kumu; hoopaa e uku aku i ka Ukupanoe ka waihona hoemi aie maluna 0 ua' bmia a lāua e ku ana, 'Ua hoolaula loa ia aku keia mau oihann. He mpnao 110 nae kekalii 110 ka hoakea hou ana aku/ ame na hana 'hou i ka oihnna wai, i wahi e hoeiniia mai ai na hoolilo 110 ka hoohaua ana 'i hiki ai ke kupaleia mai' ke ahi mai, hoemi mai i ka auhau. iuisua, a e liooko mau aku i na hemnhema 0 "ko kakou kulanakauhale e ulu • mahuahua nei me ka hikiwawe. Aia 110 hoi he mauao no ka hoakea ana aku 1 ka-oihana snn, uo na kumu i pili i ke ola 0 ka lehulelui. juokur. 4 a ke Ana Mita. Ua hoalaia mai keknhi mau ku-e ana i ke apono ana alui i ke ana mita, aka auhee aku keia manao i ka. wa i hoomaonopo pono ia ai keia : kumuhana. Malalo 0 ke ana auhau piha, he nui ka hoomnunauna wale me ka nui pu 0 ka lilo no ka malama ana. aole wale ma ka pauma ana i ka wai. aka ma ka pauina ana kekahi ,i ke sua,,ua hoomnhuahua:ja ae ka hana, maniuli 0 ka hoomaunauna wale, ame ka noonoo ole i ke ano'o ka'hoohana ana t ka wai. Ke ole e hoemii» iho -ka lil'o, alaila e hoomahuahua ia ka nku auhau, i wahi.e hiki ai ke iikuia aku kn ukunaiiee ame ka waihona hbemi lilo, a keia mau oihanla e ku nei. ina aole pela, nlaila aole- ana e hoolawaia na makemake 0 ke kulanakauhale. O ke alahele wale no e hoemiia mai ai ka hoomaunauna wale, 0 ia no ke koi ana aku i kola ame keia mea e hoohana nei i ka wai, e hoolilo iaia iho, i luna-, nana, ma ka hookomo * ana mai i ke ana miita. Aole he kumu maikai e hiki Ole ai ke hoolakoia aku ke ana mita i ka wai, elike rio hoi me ia e hoohana ia nei ma ka uwila ame ka ailn ea. Ma ke ana auh.au piha, e kono mai ana ia i ka noe akahēle, e uku i na biJa 0 ka poe hoomaunauna wale. Ma ka hoohana ana akii i ke ana mitn. ua hiki hoemiia mai ka lilo ahiki i ka haahaa ana, a e hiki ana ke kauia aku ke kumukuai. no ka uku Wale ana no i ke kumu lilo. Eia hou kekahi, aia ka

hilinai nui ana a ke kulaiiakauhale maluna o na luawai aniani, ke ikeia nei nae ke fcmi mau aku o keia kuniu hoolako, oial nae he nui ka me:i e koiia mai ana ina keia nma aku. Ive ole e kaomiia keia mea, aole he kaawale loa ka manawa, e halawai koke no ke kulanakanhale me kekahi haawiua kupilikii i ka wai. Malia ]>aha he niea pu>;o ka hoop.-in ana i ka aubau sua,.a e Kau aku i l««i auhau wai, i hiki-ai<ke auanio ia na hoolilo o kela-īnau'oihana a elua. Oiai nae, aole no he nui loa o ka auhau s'ia, he hana nui nae ka ohi ana mai ia lakou. R_kukuluia ka -oihana wa{ me sua, a e lioohanaia, ma ke ano e ku-e ole ai kekahi i kekahi. Malalo o na kumu aelike, no ka'hoihoiia ana mai o ka oihana wai ame sua i ke knlanakauhale a kalana, o *ia loaa apau mai keia.mau oihana mai, e ukuia aku no ia iīoko o .waihono puuku o ke Teritore, a i-01/" i ka hona paha p ke kulanakauhale a kalann i oleloia, a e malamaia maiaila l no .kt»-. kahi.mau haua-i hookaawaleia. He mea, pono -e hoololiia ke kanawai nan.a' i haawi mai i keia mana, i wahi e hookauia ae ai ka oihana wai me sua maluua o ke kahua kuokoa, me ka ukuia o na hoolilo, a ke hoeueii nku nei uu, e apono aku ka paj»a lunakiai o !<eia nmnawa e hanaia pek, i ka wa e nono mai ai ke kan aiiaolelo. Ke Keena. Enekiiiia. He elua makahiki i hala ae nei ua hoohuiia ae k-?ia eihana ame ka oihnna alanui, a ma ka mākahiki hoi i hala aku nei, i hoohuiia ae ai ka oihanr>' wai nie ke -sua, nia o ke kohoia an-.i o kekahi mea hookahi, e noho poo maluna o lakoū pakahi. Ua ala mai keia manao ana e ha"na aku ]iela, rio ka hoolilo ana ia lakou i hookahi, no ka' hoomakaulii ana ame ka iini ana e loaa mai ka maikai eia nae aole no i nele' ka loaa ana o na kuia. -Ua nui loa ka' hana na ke kanaka hookahi e laweiawe ai, me ka hookaawa'le ole ia ana he mau haawina no na kokna. He mea pono e loaa he kanaka ma : ke poo o ka oihana alanui, i like uku t»e ka mea e noho ana he ]>oo maluna o ka oihana wai me sua, o ia hoi, ma ,na mea e pili ana i keia mau oihana ekolu, e liooliloia i mau buro o hookahi oihana, i poo nui maluna o kela ame keia buro, mawaho ae o na paahana oloko o ke keeua, a o ke poo nui 0 kela mau oihana a ekolu, oia ka lupanui o kekahi.o lakou, a" e hooponoponoia hoi ka poe j\ana oloko o kela ame keia .buro, e maua 'e ole aku ai kekahi i* ka hana a kekahi. Ua makemake loa ia leeia inamuli o na hana neepapa i komo iloko o ka oihana eneInnia, ame na hana e komo aku' ana iloko o kela oihana,. malalo o ke kanawai auhaw alanui. I kn nana aku. ua ala mai na manao' ku-e o ka lehnlehu no ka maheleheleia o keia man oihana ekolu o ko kakou aupuni kulanakauhale. O ka' nwe hookahi no ia he eono makahiki re nei i hak, i ka manawa i 1 ae ai na oihana ekolu o ke 'Teritore. Oiai nae ua lilo kela _hoohuiia ana ae 1 mea e. hookoia ai na pomaikai 'i manaoia, ua loaa pu no he mau haawina. palakai, a he.elua makahiki ma ia hopo mai, ua hoopaiiua keia pilikia, ma o ka hoonohoia ana i poo mpluna o kela ame : keia. oihana No ka ukali' ana. akfi maliope o ke kumu hodhaTike i harkia e- ko kakbu Tei'itore, ke hoeueu. nku nei aii, he mea pono e hookaawaleia 'ko keena enekinia, ke keenaalanui am.e ke keena sua, ma ke ano' i hoakakāia ae nei. E Hoomauia ka N"ana ia Ana o na Meaai. [ He eono makahiki i liala a7cu nei, ua ["hoihoiia mai, mai ke Teritore a i ke s | kulanakauhale a kalana, k'a naija ia ana t o ka i'a, ka i'o holoholona ame ka pipi, ine ka hana like ana nae me kp, buro m.ihiai ame ululaau; ua hana lrke na wahi uwi waiū me ke komisina ana meaai fedorala ame .teritore; e apono ia jia hana paipu, ka hooiyoe ana i na paipu sua na laikini o pa hale aina ame na hale holoi, malalo o ke, apono. ana mai a ka papa ola teritore, no ke kupono o kahi e ku ai, a pela ka ma-1-ima -ana i na half!ma'i. O k.eia mau hoololi ana, ma ka v noo-. noo aku, mamuli o ka lilu nui ana o ka laliui kaiiaka, pela <no hoi me na ano i pili i leeia ea pumehana, iame ke ku aua o keia ])aemoku ma ka hooleuina o na launa kalepa ana mawaena o 'ka Hikina ame Mekiko ame na aina o .A.merika Waena ine Amerika Heina, ua 1 i 1 o ka ninau pili i ke ola 9 ka lehu-, lehu i ninau ano nui, 0 ka oi loa aku, he hana ia i pili i ka malam& .ana i ke ok ma ke ano kuloko. E hanain he haawina no ka nana ponoia ana 0 na wahi uwi waiu, ame na wahi- e ae i hoomaopopoia, mailaila mai lte knmn ma'i. E nana ponoia ka i 'a, ka i '0 holoholona ame keleahi mau moaai e ae, īnamua 0 ko lakou wailioia ana mai 110 ke kuai. I keia mnnawa, ke lawelawe in nei keia hana e ko oihana makai, i hele no a kupa'i ka hana, e )tiki pono ole ai ke hookoia aku me ke kupono. Ka Halema'i Kulanakauhale a Kalana. He mea pono e loaa ona halema'i nui no ke kulanakauhale a kalana, me na keeua kupono no ka huli 'ame ka noii ana aku ma ke ano akeakamai i ke ano 0 ka lapaaai ana i na .ma'i -l€Sle; o ka oi loa aku nae no na 'ma'i i nele i ka 'poe na lakou e hoomaopopo. He pilikia ano nui keia :e;hoOko kokeia, ma-' muli 0 ka pii mahuahua 0 ka nui 0 ka j lahui kanaka. Ma ia aiio hookahi n0 i koi, e hookaawale ia i liaawina no ka! poe make i nele i kā poe na .īakou e! hoomaopopo. No keia manawa nae e.j nee nei, ke aku nei au' e hookaa-j wale ia he haawina kupono no ka Hale-1 ma'i Moiwahine, no ka Home Hooha-j nau Keiki, ka Leahi Home ame ka Ho- j me 0 ka Puali Hoola. 1 1 H?.le Kulan?kav.hale. He'elua makahiki i hala ae nei, ua j hoaoia kekahi mau hooikaika ana ma 0 ka ahaolelo la, e loaa ona haawina, i j wahi e loaa ai ona kahua, a e kukuluia 9-ku ai ona hale kulanakauhale maluna' iho olaila, ma ka ulia pakalaki nae, ua haule wale ia manao. I keia manawa,! ke ukrf nei ko kakou aupuni kuknakau-j hale i lta uku hoolimalima no kona! ni.au keena hana, a mamuli' o ka hoihoiia ana mai o ka oihana wai ine sua mr»i ke teVitore mai a i ke kuknakauhale nie kalana, ua hoomahua.hua loa ia ae> na hoolilo. Ua makemake nui ia e loaa ona hale kulanakaūhale, mamuli o ka .nui mai na hana o ko'kakou aūpimi kuilanakauhale,>He mea pono e hanaia he

haawina no ka liaawiia ana mai he haawina «lala mai ke Teritore mai i ke kulanakauhale a kalnna, i wahi e loaa ai ona kahua ku]iono a ]»ela hoi ke kukuluia alui ona hale kulanakauhale maluna iho olaila, a ke lioeueu aku nei au, e hooia aku keia }»a]>a e noho inei, imua o ka ahaolelo e noho mai ana. Ka Hana Maikai a ke Komitfe Hoeueu. Ua lilo ka hana hoeueu i lawelawe ia e ke Kohiite Hoeiieu Hawaii i kum-.i hoohoihoi i ke kipa ana mai 0. na nlalihini makaikai honua. Pinepine wale ua manawa i kipa mai ai na malihini iloko 0 ke keena 0 ke kulanakauhale no ka ninaninau ana i na mea e pili ana i keia pāemoku. He mea pono e hanaia he haawina no ka hookaokoa. ana i kekahi kanaka uo keia hana, a e lilo'no hoi oia i kakauolelo na na komit,e lehulehu o ka papa. Ua hoopomaikai nuiia 0 Hawaii, ma 0 ka hana la a ke Komite Hoeueu, a ke hooia aku nei au, no ka haawiia o kekahi haawina kupono 110 keia lia--11.1. ! ' '• i Na Paka Ame na Kahua Pp.ani. TJa lioihoiia mai keia i ke kulanakaūhale a kalaua he elua makahiki i hala ae nei. Ua nui na mea i hanaia i ka wa i hala, 110 ko lakou hana houia ana, aka he nni no na mea i -koe e hana aku ai, i wahi e kulike ai me ka ulu mahuahua ana 0 ko kakou kulanakauhale. ī wahi e hooliloia ai ko kakoii: mau paka i ulnwehi i na ano Hawaii, he oi ae ka pono e kanuia na laau Hawaii mamua 0 na laau malihini mai. Ka Hoopau Ana. He mea hiki ole, ka hoi hou ana e kuej<aa, ma na manno 0 keia ano, 110 na hana i hookoia e ka papa i pan, a i ole ka ui ana ae paha ma na kumuhana apau, e kono aku ana' i ko oukou noonoo. -Ke waiho aku nei nae au 110 ko oukou noonoo akahele ana mai, i na hoike a na poo lehulehu 0 ko kakou auiiuni kulanakauha^. He kakaikahi wale ho na papa 0 na lua'kiai i hnk nia i me na niimu ano nui elike me keia. E lilo na hana ; o ka wa i hala i mea hookelaia aku e keia papa, a x e kukulu ae hoi oukou i hana hou, na' ko oukou mau hope, e ukali mai ai.