Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 45, 6 November 1914 — KA NINAU WAIONA HE POMAIKAI ANEI KE LOAA MAI ANA? [ARTICLE]

KA NINAU WAIONA HE POMAIKAI ANEI KE LOAA MAI ANA?

**famua o ko*u hoomaka p.r?r> *• l amaiHo e kala mai ia 'u. t.o m%\ aole owai! kekahi o ko »wk- h»x<te ena i loaa fea maawoīo. al;t no he po»? kauaka hoc<jK>ao m kekahi raai. 1-a hooiaio no ho» ao, aia he r <J; & i*--hnkhu i Ino i ka waiona me **'.» maikai, a aia no hoi he nui s !rb?slelri i hooi»io iho oka a hw-'S] soa *>na, ua ku-e mai m> ia i * * vono luokoa o ke Wanaka. A ke ha'i ak'i nei 11*0 hoi an, he poe no k«--■> Jhs e knai mai nei me ka manao 'u'.'i ole iloko o lakou. A nolaila j k-- kauaka hoopono au e kamailio ak i r.* i i keia mau olelo. O ke kamailīo ;>r.a i ke ianaka. noonoo maikai ol<», h'- hoopau manawa wale no ia. O ka ni?.an nn» oia keia. O ke kuai ame ka in': ana i ka waiona, he («omaikai anei r." «oaa moi ana? Ka Kaneliai no na Keiki Liilii. 1. Hoomnkn kakou maUalo lea mai. He manao ko'u e kakoo mai ana no onkou i ka 'u mea e ka.'naiiio r.ku nei no na mea e pili ana i na mea i ikemaka ia, o k'.> kino kanaka ka kakou e kamailio mua ae, a o ka mea oi ae no hoi ia, a o ua mea kino kanaka la, e hoomaka ana no ia nia 0 ke k«»iki liilii la. Ua loaa ane'. he *no 1 ke keiki iiilii i loaa mailoki» mai o na makua inu nui loa i ka waiona \ j K law<» kakou a nana mai ma keia i ano hoohafike. Ua hoao ia kekahi ano hana maluna 0 na Ouinea 0 kan « ha kumamalua paa ma o ku hoohaum ia ana i ka waiona a ua hanau mai !akon i n» keiki he 17 ka nn:. Mailoko mai o keia huma he ehihku o lakou i ola mai, he elima o lakou he ano * - i-* ka ulu ana. Aia pu no hoi he oiwa ]>aa a o lakou, aole i hoohaiuu ia i ku waioua, ua hanau mai la hoi ka lakou niau keiki, he umi kumamahiku ka nui J'»u loa lakou i ke ola, nunui a momona no hoi lakou. Ua hiki no keia ke hoopili ia ae 1 ke kauaka. Ma Knelani. ua ikeia he 250 poe keiki ano ma'i, 4,16 pakeneka o keia heluua mnmuli nq ia o ka nna he j>oe makua inu nui loa i ka waionn. Ma kahi o 100 keiki i loāa ua loina maikai 0 k.i malania maikai ia nna a mai ua mn kna mai no hpi ia i inu 11 ui ole i ka waiona, e hoike aua hoi ia he 17 pa keneka no ia. K hoomau aku no kakou i ka u-uia lon ana i ko ke keiki hanan ana mai 1 keia ao. O ua makua i ike nui ia he inu waiona mau, ua hoohua niai no ia i na keiki me ka muikai" ol", ua hoopuin' ia ko lakou la ana me nn poino he nui, a horiJfolohi ia hoi ko lakou ulu nna, Ua koho wale ia, aia he hookahi hapa-kop o ka poe hu'ne laa kn honua nei, ipio ka helu ole ia o ka poe huj>o, hana hewa. a jx»la ako. ua loaa mai 110 ia mamuli 0 ka waiona. lle punpuu nui keia maluna o keia njea ano nni he keikj. Ka Nanehai 0 ka Home.

2. A ko nm'i nei ko kakou noo noo nnn mnluim o ka h'onu». O kokoin o nn mon lioohnohn mnnno. oini, knkou e neo nei i ko no mnlamnlamn, oini, nin ho nin lon nn hule *» kukulu ia nei ? o nn home iino, oa emi Joa. () ka nohnna homo, na hoon:\wnliwnli in no ia. O kn mea nami : hoopoino i kn home, hoopoino i kn la»mn nnn T n no kn men, o ka Inuna unn, manmli no in o )tn nohona home nnn, No ka hoohiko nnn mai i ka vnl"na, nn mnnnoio nu. nolo ia ho men o hoopnnpnn «ui ni, o koun hookomo ia nna iloko o ka homo, o ki hoomnkn niun in nnn no in o ka nniiahn o iu home. Kn mnkemako no hoi au, ina he inen hiki in o lawo in onkon Hoko o na hnle n'u 4 ike ni. o ka wninna ka mpn i hooWiolo » ko lakou malohia. (> ka nelo i ke kupnn, kn uelo »'n*» kn hnne o nn keiki, ka nawnliwnK o kn noonoo, kn |*»loUn o kn whane, nn helehelena nnunnnkea, ka noho nnn hnumia, mamuli no ia o ka noho ana h»u waiona o nn inaku{i, a o k.» men oi ioa »kn o ka ehaeha, elike mo kn men 5 hai in mai, nin k«» lalm m»i lon noi k» ona iwaona o nn wahino Ka mnuaolnna hopo loa o kein ola aiu». e hoopoino ia no i? ke ona mal ka wnhine, no ka moa. na ka wahino l'ooknhu_t i* moa he horn«», aole hoi nn k* knne. I"a hiki i lee kane ko hana ino, aole «iae e hiki iaia ko hana. O kn wahino wale no ka mea loaa ia kuh*nna. hoi no ka hnnaino, aka, o kn hokahna i home. E' hoopaii i ka inn naiou)* ana, alai'», e loaa ana ia kakou he nlahele e kukulu hou ai a 0 malama ai \ na homo. K* Kaaeha i lia>»hana. A hiki mai la kakou i kaHi o »a k«» knnaka hnna, ka j»otihann »> ke ao ne», a ei» kana i oVīto wai a»; 41 Aole anei oe i jke, ina hoo{sm 1« Ke kuai ana o ka ua lioo}>au p« akn oe i kona hana lawejawe ia ana a i .kon maaawa t hann ai peli», h«* m»n tau»ani o ka pie hnnn e hoonele ia ana i H hana?" E hoikeike mni ana oia, aiiolo wale o ka |>oe luwili waiona wal® no, aka, o ka poe hana kiaha «oiani ame ka j»oo haun oraol*> |»n kekabi, ka |vw» kalniWn k&a t> halihali ana, i na pahu waiona, * 'Ke maw jin uo lioi o jr»a yvakl|>?i p »iele anā, a e oWio jn» nva» ann o;a, o ka lioopan ia anā o kuai ia ana o ka traiona, «a hooK>i aku »o ia 1 ka poe o k* ao »ei iloko o kt

,r»M»o hui. E rtxŪ* m*i bo: fca*©a lea | tkC owio., keia. U* >3*v* rsai \ | mailoko !tai & kekahi h<w|Ksaaa | kakan ia e <har?** <*<■:'r>. Ml- - Hafpai.ni i ka h«x*wa hoolīloia | N*o fca waiona f No ka ai ame loT<* Ka j>o*» haaa i hoohaaai* Ea ana inai o k«»ia: Xo ka waiona «52,020 N"o ka ai ame ka lole l v Uku i nkaia no keia ioaa ana raai: ka waiona ? N*o ka ai ame ka Jole £ J »,IJMMXK> A nolaiia e nana mai Ua'n'W i kei«* *«au huatfelu ma ke ano inn raba, na loaa he hooeml malaHa. '' I r.a o na «lala i hoolilo ia no ka waiona. a i hoolilo ia no ka ai an:e ka '.<>le, ua hoohanaia :a ma kabi he papahiku ka nui o ka po; hana. Eia hoi iioko o ko kakou aiūa i keia Ja h? heluna nui o ka pr>e nele hana. O ka loaa nui ana 0 ka palaoa amo ka lole ua hoolawa aku no ia i hana na la'sou apsu, a e pakn'i pu aku no hoi ma kahi o ka loaa ana o ka ai ame ka loie. e papalua ibo no hoi na loaa, a aolo no hoi :a he kumu ku|>ono no kvkahi kane, wahine ame keiki e nele ai i ka lo'aa ana he home j»onoi nona, a e a ihu lole ai no hoi a e ai kuj»ono ai no hoi. He mea oiaio e hiki io mai no ka milenio. Auhen iho la ka mea e piii ana i ka j>oniaikai no keia mea he kuai wiona? Ka Nanehai o ka Leh'-ilehu. 4. A e hoohuli ae ko kakou hoomaopopo ana inaiuna o ka ninau no ka j>ono o ka lehuiohu. "0 ka pek» |rtihi waiona, hoawaawa bia, ke uktt nei lakou i 'ke aujnini, o ke kanak i knai waiona, ke uku nei oia i ka laikini, 0 o keia mau «lala aj>au, ke komo nei iloko o ka waihona 0 ka lehulehu, a ua hoohannia no na o ka lehiilehu. I*na o ka hana ame kuai ana o na waiona e hookapu loa ia, e hooi ia ae nna na auhau, a lie mea hoi' e hookaumaha loa īa ai kakou/' liiu iho ka haina no ia mea, e olelo ihio kakou he pololei keia; a heaha ana la , kjj mea e loaa aku ana i ka paki'pa 0 kn halekuai waiona, a heaha ana hoi ka mea e loaa aku ana i ka'mea 'e kaana pu ana me ua mea kuai waiona nei, oiai iia ike iho no oia, he poino ke loaa mai ana mia? A' ei-». ua lilo iho la oia i hoahui 110 ua kanaka kuai waiona nei. Aka, ua manao au, ua hiki no <» hooiaio ia, aole 110 e loaa ana he hōumahuuhua ia ana ae o ka auhau. līi.v ka Kiaaina i pau llnilley 0 Imlia'na 1 olelo ae ai, maiuuii 0 kona noii aka hele ana, loaa ih'o 1a iaia keia: : ōO pakeneka o na hāna kaiaima, 25 pakeneka o ka poe hune, 2,1 jiak'ei»eka 0. ka poe pupule, 7") pakeneka o kn j>oe i hooj>onoj)ono houia, ua loaa inai keia lioikeike mahina ae mamuli o ka waiona. Ua kukiilu ia na halepaahao no ka poe i hooj»aiia no na hewa karaiuta ame T?a p'oe | i hoopakeleia mai na hana karaima uiai, na hale hoi no ka inaiama anq : ka poe ilihune ame pupnle nme na hale 110 ka jioe i nawāliwali na kino, a 0 keia mau hoolilo a'pau loa, nn k*» aupuni wale no ia e hana. He manao io ko'u, ua oi loa aku ha hoolilo ma- , muli o ka ue ia ana e kuai i ka wiiona, mamua o na (lala i loaa mai I maimili o ka laikini k'uai waiona, i j ukuia aku e ka poe hana waiona, a |i pakui no keia. ke lawe mai nei aū i I kekahi o na olelo a Kiaaina i pn-.* HatUev i olelo ai <l lua paha o ha hoo!ilo i auamo ia e ke aupnni, ua kupouo a kupono ole paha ia he mea |>ono *- ka i'uu wniona nui aua o un kanaka, 'aoh» no ia he inea e hooi ia ae ni 0 k i auhāu." Ina kakou e pakui aku ana ma keia, e ike ia 110 ma ha wahi apau i hookapu ia 0 ka waiona ? ua p»i ae uo ka waiwai io o na aina, ua holo-. |khio no na hana kalepa, ua noho hauoli ua ohana, a he maikai maoli uo ma na ano apau. A in'a e lawe ae ka j>oe imi waiwai n|>;iu a hooniaoj>opo Iho i ka oiaio o keia, he manaoio koli, aolo loa e lolhi ka mnnawa hookapn loa i;\ no ke knai waiōna anr;. Ka Nanehai no ka mea Hook&hi. 5. Ua hiki mai la kakou i ka manawa hope maTuna o ka mea hookah» 0 inu ana. Aia anei he mea kekahl 1 lona ke kuleana e inn waionaT O keia ninau e pane »a no ia e kekahi mea okoa aku. Aia anei he mea kekahi i ( loaa ke kuVaua e hoopoino 1 kona Kino, kena noonoo, ame kona ano raa o ka hoopiha ana i koua kino aa, laau• nmke. oia hoi na laau make an« ulolohi? Ua nui loa no na hooiaio ana e ka Jhh» he mai! miliona ko lakou nui o ka alekohola, he mea hoonawaliwal* 'M* 4 uo ia i ke ola kino a ua loaa mai m? na ma 'i he nnu O ka Ahahni Hoole Waiona o na Kkaiesia .ua hooia'o mai lakou ma o ka huH jkiuo ia ana aku, a Kiki loa no i ka ]»oe i loa» i he akepau, he ma'i no ia 1 manaoia e loaa ana uo h« ola, a eia r.ae s sta alekohola, ua lioonui loa ia ae la eō. Ua hoiko pu mai «o hoi takou aia umi maiioko mai o hookahi hauefi make i ke akepau no ka waioua mai no i*. O km ahahui Knla i?ahati <* Mokuaiua o Peun?ylvHnia, ua hoanuikaukau lakoa i koia papahel» oialalo iho: X» make ma Aaienka ao ka ;iJ«\kebola uo hookahi makahiki he ....

No k« kassa o Farar.i k? Pefo.«ia , No ke kaua © V»"atah: "lA■-■' No k<* kaoa Kuioko o Ars-' rika 4?.25" t No kc kasua o Gfiatvsborj2... - f {ave »e ka.kou * uooaoo »lio. ina 0 ka faookap« ana i ka. waioea, he ia e pakele at ke olakino kanaka. aokanei ja be moa pono e hana ial K oana jns mai kakon i ka poe i !<•«;< I» m<?a he eoonoo nawaHwaiL Ca fco imua ia āe nei o ka ale'kohoia ts niea nana i hoopoino aku he 21 p*keneka. līe hikl loa r»o ia ke lioomao j-o|o ia fbo, he m<?a hoooawaliwali mao)i io no ka alekohoia J ka noonoo o ke kanaka. a o keia •& poaa mai no ia mamuli o ka hooinau ana i ka iuu ana. E nana pu mai no hoi i na mea ī loaa ruai i ka nohona hoopoioo. O k«t noho hewa ame ka oira, ua hele pu «o laua. 'Mloko o 40 pakeneka (346) o 865 po« wahine Pelekane ona a me noho hewa, he hoike maoi»o{»o lon no ia o ka lilo ana ho mea i maa i ka alekohola." Ua hoike niua ae »:o au, o ka ona ke kumu i loaa tnai a : he 51) pakeneka o na hana karaīiua. O keia mau ano apau i hoike ia nei e ]>ili ana i ha ano i loaa i ko kanaka mamuli o ka waiona . mao)>opo loa no ka poe imi waiwai >:« mea i keia la, aole he wahi no ka poe ona mau, oiai, ua lilo lakou i poe hi'li nai ole ia. t r a kamailio aku o Pr. 1 Kent o ke kulanui o Virginla i n.i haumana o ko makou kula kiekie pe ! nei: "He hooTtahi waTe no wahi n ke kanaka inu waio'ua e hana ai a e paā ai i kana hana, a o ia no na han;-. kalaiaina, M O na hana kalaiaina « keia la k<i loli nei in. a he mnnaoi" ko'u, aole no i kaawale loa aku m' manawa, o ke kanaka kalaiaina, aol< loa oia e inu ana i mea e paa ai ou 1 kana hana. Ano i keia manawa, aole au i ik< 1 j>ehea ana la ka manao o ka po-.? e heluhelu ana i keiu poomanao aka. no'u iho e aponp ana no lakou, k»; manao nae Ial«ou he mea pono e hoo pakeleia na ola uhane, i malama j>o no ai hoi i ka hana, i hoemi ia ma ; hoi na auhau hookauemaha, a i hoonnia aku ai hoi ko ke Akua mana, e v»o no kakou e apono i I<a hookapu ia aiu: 0 ke kuai ia ana o na waiona. ka Natichai o ka Launa Oluolu Ana. 6. līe hookahi wale r.o a kakor megi i koe a o ka j>au no ia. "t a hoohaunaele wale aku oe. i kou pono kuokoa i kou hoonole ana i kekalii ka naka i ka ihu a'na i ka waiona.'' Ki manao nei au, ua nui loa ua hoaj>ono ia ana he mea ino ka waiona. Ina ht iuo, alaila, aohe o kakou kuleana nm keia moa, Aka, no ka pono o ka ni nau, he mea pono no e lo?a kulean--1 kekahi j>oe kakaikahi e inu, oiai {ioie ae la hoi he poino. E f lohe ia aku ka o kekahi. Ina hoi o keia mea i loaa iaia ke kule- ;

ana inu waiona, e j>ono oia e noho ma kek'ahi mokupuni oia wale 110 a «' iuu hookahi no hoi oia. Aka, aole \or he pono 0 ia, aole 110 hoi e hiki. Oiai oia no kekahi lala o ka nohona hoolaulea ana, a 0 ka nohonn laulea ana. e pono 110 ia e hooj>akele ia. O ke kanaka he lala oia no ka ohn na. O ka inu waiona ana, he mea hoo j>oino no ia i ka noho ohana ana, a uolaila, o kona kuleana kaokoa, e j>o no no ia e molia ia no ka pono 0 kona ohana. O ke kanaka, he lala oia no kela ohana nui ae, a kakou hoi i kaj>a ni he lehniohu. O ka inu waiona, ua hoo joino aku 110 ia i ka pon.o nui o lehulehu; a nolaila, 0 ka pono kaokon o ke kanaka e j>ono 110 ia e inolia 110 ka j>ono 0 ka lehulehu. O ka lehtilebv o kekahi hapa no ia 0 ke aupuni; :> nolaila. o kela ame keia lehulehu in: lioi o ke kuai waiona he hana pono ia e j>ono ntf e moMa no ka j'-ouo o ke aujmni. O kela ame k'eia aupuni 0 k? kahl hapa no ia o ke aupuni. A 11 > laila ua hiki mai la kakoa i ka'ū akea 0 ka ninau ma ke ano he hookap.» lahui, ;na 0 ka lawe ana ae a hoomao popo iho, o ka mea nui, oia ka lahu s ua oi ae ia mamua o ua niea liilii a pau. ile manaolana ko'n, e hiki mai aua ia i kekahi la ma o ka lilo ana la he ninau lahui.

Aka nae o ka inu ia aua nae o kn waiona, ke pii maliuahna nei 110 ia. O kakou, o Amērika neft kV inu nei uo kakon ma kahi o iwakafna-kui»a-mplima palaui i ka mea hookahi, i kn m»kahiki. A ma. kahi hoi o kana mau hana hoojH»ino, ua laikini ia ako no e kuai ia. 1 ka 'manawa hea ana la ka j>oe Kp#tiano e ala mai ai a hoomeopoiu iho he ninau nui keia imu?» o ka lahui Amerika i keia la. a lalelale ao hoi i puali nui o ka |x>e ku-e waiona e ma-ki aku no ka j>epehi ana i keia moo poo manamana, nani e pauma pei i kana -wai make itoko o «a keena like ol«? o ko kakon ola āna? Kakauia e Rev. K«Vwin Royall Carter o Hamptnn, Virjrinia.