Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 13, 4 ʻApelila 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

"Aohe waiwai o kena mea au c manao nei e Sa Uilama, o ka hooi loa ana aku kena i ka piiikia ame ka poino, aele i ka mea hookahi, aka i ka lehulehu o na kanaka apau maiuna o kela moku. E hoomanao oe, i ka manawa a kekahi manuwa e alualu ai mahope o kela mokukuna, e konoia mai ana na kanaka apau e kupale no ko lakou pono iho, e haule makawalu mai ana na poka maluna o lakou me he mau pakaua la, a o kela ka poino nui a'u e hopohopo loa nei, no kena alahele au e hoakaka mai la e kuu haku. "Manao au, o ka'u ke alahele maalahi loa, a o ia keia: E noho me ka makaukau mau i na manawa apau, e hoolakoia ko kaua niau kanaka me na lako kaua, aia a hoea hou mai kela mokukuna, e loaa mai ana ka lohe ia'u no ia mea, o ko'u wa auanei ia e hoike iku ai ia oe, a iloleo o ka manawa a Gala Tamela ame kona puulu i moeuhane mua ole ai, o kona paa iho la no ia iloko o ka umii, pehea la ia i kou manao?" Ma V/'la wahi i hoakaka aku ai o Kikila, i kona halawai ana me kahi keiki uuku o ka hui pu ana me ia ma ka'e muliwai, ko laua kukakuka pu ana, rio na mea e pili ana i na hoolala ana ma ka aoao 0 Gala 'lamela no ke ola o ke kanaka opio, a pela hoi ka ua o Kikila mau kauoha i ua keiki nei no ka hoouna ana mai i ka lohe iata, n<> ka wa a kela moku e kipa hou mai ai. Iloakaka pu aku la no hoi oia i ka hoea ana aku o Gala Tamela maloko o ka home o kona makuahine, a haawi aku la i kekahi omole waina ? i hookomoia me ka laaumake. "Aole au i ike i kekahi kanaka ino loa elike me keial" wahi a Sa Uilama me ka eeke i ka lohe ana mai i na hoakaka a Kikila no na mea i hanaia mai e kela kanaka oki puu. "O keia ka lielu ekahi o na Kanaka maalea. a akamai no hoi me ka piha me ka manao pepehikanaka, me he mea la he hana makemake loa ia nana. M "He manaoio loa no anei kou, e hooko mai ana o Bunakela i kou makemake ma ka hoike e ana mai i ka lohe ia oe, no ko lakou manawa e kipa hou mai ai?" "Aole loa o'u kanalua iki no ia mea." "Alaila pehea hou aku kau i hoolala ai no ka hooko ana aku i kou manao no ka paa mai o kela kanaka i ka hopuia ame kona mau hoa?" "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe no keia manawa, aia wale no au a hui pu me Bunakela, ia manawa e maopopo pono ai ka'u papahana, aka nae aole he hewa o' ka makaukau mau o ko kaua mau kanaka i na manawa apau." "Aohe au hopohopo ana no ko'u mau kanaka, ua hiki ia lakou ke hoomakaukau ia lakou iho iloko o ka manawa pokole loa, i hakalia 1 ke kauoha, ua paa ko' lakou manao, no ke ku ana mahope ou e Kikila." i pane mai ai ka Ela me ka maha ana mai o kona noonoo, aole hoi elike me mamua aku, ka hele a kupilikii, me ka hopohopo no ko »Mabela palekana. Ua auhee io aku ka maka'u, ka pihoihoi mai ia Sa Uilama aku, flike no hoi me kekahi kanaka ma'i, i loaa mai iaia ka maha, pela - : So la ka haawina i kau aku maluna o ua Ela nei. Oiai nae ua nalo >.u na maka o Mahela ka hoku olino oloko o kona kakela nani, ua nalohia aku hoi ka hauoli mai kona naau aku, eia nae ua huli hoi mai kona niau manao koa, a kulana ikaika, koe wale no ke kakali; ana aku o ka hoea mai i ka manawa a kona mau maka e ike hou aku ai i kana kaikamahine aloha. Xo kekahi mau minuke ma ia hope mai. aole he mau olelo i ka-i mailio houia mawaena o Kikila ame Sa Uilama, aka ke kulou like? la ko laua mau jxhi ilalo. me he mea la e noonoo pakahi ana laua i ua mea e hana aku ai. a i ke aea ana ae o ko Kikila poo iluna, ua i ' mai la oia i ana mai: A 1 he wahi mauao.%vffe «haku'iku'i mau ae nei iloko) V u - a iki ana naha i;. oe. ke pa'nt imi i kekahi mau ninaui a'u e waiho ai ou." * j Nana mai la no hoi ka Kla ia Kikila. a o ia ka ua opio nei o ka j i ana aku: "Ua maopopo no anei ia oe ka mea nana i kukulu ii keia kakela?" "He ninau kena i hiki pono ole ia'u ke pane aku, no ka mea ma ka'u koho wale no. mamua aku o ke kenekulia ehiku kona kukuluia ana, oiai maanei nei i hoohala ai ka Moi Eeluwini, ka inea e noho alii ana no Xokalana no kekahi mau la loihi, mamua o kona kukulu ] ana ia Kdiniboro/' "Alaila mai ka moi mai anei keia kakela?" "Ae, ua loaa pololei mai keia kakela ia'u mai ka moi mai, eia nae he lehulehu wale na manawa a'u o ka hoomaemae hou ana i keia kakela. Elike nae me ka'u e hoomanao nei, me he mea la ua kukulu houia keia kakela mai kona kulana mua mai, i ke au e noho ana o Uilama ka Nui, oiai o ka hapanui o na ano o na mea i hanaia oloko o keia hale, mai na mea mai no ia i maa i na kanaka Nomana. "I ke au nae e noho alii ana o Alapaki, i kulike ai me na moolelo kahiko ua hooliloia keia kakela i punana no Hakina. he kanaka No mana kaulana ma na hana powa maluna o ka moana. a ua kapaia kona inoa "Ka Moi o ke Kai," a me he mea la iloko o kona mau Ia e noho mana ana ma keia mau wahi, ua hanaia no he mau hoololiloli ana i kulike me kona makemake. Ina paha no kat hiki i na paia 0 keia kakela ke kamailio mai, he nui na moolelo ano e a kupaianaha no hoi a kaua e lohe aku ai. n "Aole no o f u kanalua i kena mau mea apau au e hoike mai net ia'u," wahi a Kikila me ka leo malie. "Ua maopopo no anei ia oe kekahi mea e pili ana no ke!a kakela kahiko e ku mai nei?** "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe i ka mea nana i kukulu i kela hale. la'u o ka hoea ana mai no keia wahi, he manawa loihi loa aku kela mamua o kou hanauia ana mai. he mau paia olohelohe wale no ke ku ana, eia nae me ia ano no, ua hoolilo no kekahi poe i kela kahua kahiko, i wahi e hoomana ai i lee Akua. °Aia he mau kuahu maloko o kela kakela, me he mea la he halepule paha ke kohu ma ka olelo ana ae> a ia'u o ka hele ana e makaikai i kekahi manawa, i maopopo ai kahi i laweia mai ai o kela kuahu. mai kekahi mau pohaku no ia 1 kalaiia, a pela no hoi me kela mau noho pohaku loloa e waiho la ma na aoao, he mau pohaku wale no kela i kalaiia, a na'u hoi i hana hou ae i kekahi mau wahi 1 poino, a o ia kela au e ike nei i ke ku i keia manawa," <r O ka mea ano kupaianaha wale no i ka'o hoomaopopo, o ia ka mamao !oa o kela wahi no ka hoomana ana mai ke kakela aku nei, pehea la hoi i kukulu koke oleia ai mawaho akn nei o keia wahi/' i pane aku ai o Kikila. "He mea oiaio no ia. aka nae aole kaua i maopopo iki i ke kumu 0 ke kukuluia ana o kela hale» o ka*o wale no e ike nei, o ia ka maikai maoli o kela kahua, he w*aiho wale ka aina mai o a o tce nanaia mai." «pela io no. a malia he wahi maikai kela no kekahi hana." i hoomaoe wale aku ai no o Kikila. "Heaha ka manao o keia mau ninau au e Kikila e noke mai nei 1 ka niele ia'u?" wahi a ka El?, me kona kahaha i ko Kikila pahu pono aku iaia ma na ninau ana o ka noonoo mna ole ana, o ka oi loa dkn nae o kela ninau hope a ua o Kikila o ka waiho ana mai iaia*

"Ao!c anei he mau mea hou ac kekahi «i i ike li no kela. kakela kahiko mawaho ae o na mea au o ka pane ana mai nei ?" "Aole aa i ike i kekahī mau mea e ae, koe wale no ka'u maa mea apau i pane aku nei ia oe." "A pehea, aole anei oe i lohe i kekahi mau moolelo e pili ana i ka nohoia o ke!a wahi e na akua iapti, me ko iakou ikeia ana i kekahi manawa?" "He lohe wale mai no ko'u i ke kamailioia, a mamuli mai no paha kela o na hana hoomanamana a na kanaka, o ka mea oiaio nae, aole o'u manao he poloiei kela mau moolelo, elike me ia au e hoomaoe mai nei ia*u. r ' "Ma ko'u manao e Sa Uilama, me he mea ia he mea oiaio no ia e kamailioia nei e na kanaka no ke akua hoomaka'uka'u maloko o keia kakeia kahiko, a no ka huli pono ana i ka oiaio o keia mea, pela au e noke loa aku nei i ka niele ia oe, e oili mai kekahi mau mea oiaio. Aole o'u makemake e ninau mai oe ia'u i ke kumu o ko'u manao r.na pela, koe waie iho no ko'a noke ana aku i ka noii, a hiki i ka hua'iia ana ae o ka mea pololei maoli." "Aole e hiki ia oe e Kikila ke hoala mai i kou manao maluna o keia mea ke ole e loaa he mau kumu maopopo loa ma kou aoao no ka oiaio o kau mea e manao nei." "Elike no me ia a'u o ka hoike mua ana aku nei ia oe, he hoohuoi waie no ko'u, he oiaio keia mau mea e kamailioia nei e na kanaka, pela au e ake nei e huli aku i ka mea oiaio maoli. Malia ua ioaa no ia oe he mau manao hoohuoi no kekahi mau mea, aka nae i kou huli ole ana aku i ka oiaio o ia mau hoohuoi ana, ua like pu oe me kekahi kanaka naaupo, a no ko'u hoopakele ana ia'u iho mai ko'u ikeia ana mai he mea naaupo, pela au e ake maoli nei, e hua'iia ae na mea huna poHihihi i pili i keia akua lapu." "Akahi a hiki ia'u ke hoomaopopo aku i kou manao e Kikila." Iloko nae o keia manawa o ka lauaf kamailio ana, i kani mai ai lea uwaki o ke kakela. o ka hora ekahi ia o ke aumoe, a o ia ka Sa Uilami o ka i ana mai: "Eia kaua i ka hora ekahi o ka po e ala nei, e hoi kaua e hooluolu. o ka'u nae, aohe ou huli hoi hou ana aku no kou home, aka e moe mai no oe ma ke kakela nei. E hele aku oe e hui pu me kuu kauwa, a e noi aku iaia e haawi mai i kekahi o na rumi maikai loa nou e iiiamoe ai, a ma ke 'kakahiaka o ka la apopo, ua makemake au e kaniailio hou kaua no na mea e pono ai keia hana nui. O ka'u nae e nonoi ae nei i ke Akua, e kiai mai oia ia kaua iloko o na hora o keia po, a e kiai pu mai hoi i na kaikamahine, i kaa aku malalo o ka inalu o ka mea pakaha." "E kuu Mahela aloha!" i namunamu liilii wale iho ai no o Kikila. "Ke lohe nei na paia o keia kakela i ko'u mau kapuai wawae, aka nae e ha'oha'o ana lakou ia oe. E hoomanawanui nae eke aloha, !ja ke Akua no iloko o Kona lokomaikai e hoopakele ia oe, a hui liou kaua." I MOKUNA XV. i Aole he hana uu'ku na Kikila ka hoi ana aku e hiamoe ma kela po mamuli o ka nui o kana mau mea e noonoo la iloko ona, he uuku loa kahi manawa i pili ai kona mau maka, a mamua o ka wehewehe ana ae o kaiao, ua puoho ae la oia, a hoomaka iho la e komo i kona lole, a no kona manao aole paha i ala koke mai ka Ela, nolaila ua hele holoholo wale aku la no oia iwaho o 'ka pa, aia hoi ua ala kahiko kekahi poe kauwa, a e puuluulu ana lakou ma kekahi wahi, e noke t\ui ana i ke kamailio.

Ke nana la keia i kela poe kauwa, a no ko lakou noke loa i ke kamailio a ua o Kikila e manao aku ana, he mau kamailio ano nui paha ka lakou, ua hele mai la oia a ninau mai la i kekahi kauwa: "E Mikela, he mau moali anei kekahi i loaa ia oukou no na kaikamahine nalowale?" "He hookahi no mea nui a makou e kamailio ae nei, no ko makou liaku wahine no ia, he keu aku a ka nui o ko makou aloha, me ka hoomanao no hoi iaia." "Mc he mea la ka hoi ua lohe mai nei au i ko oukou kamailio no kekahi mau kanaka elua o ka ikeia ana e kekahi o oukou ma kekahi wahi, he mea oiaio anei ia?" "He oiaio kau mea i lohe aku nei, oiai i keia wa kakahiaka nui loa, ua hele aku nei au e nana i kekahi umii alopeka a'u o "ka waiho ana iloko o ka ululaau, a ma ke alanui e kokoke Ia i ka muliwai i ike aku nei au he elua mau kanaka. Ma ka'u ike aku, he mau malihini kela, aole oka poe kamaaina oko kakou wahi nei. Ua hookahaha ia mai no hoi ko'u manao, heaha Ia hoi ka hana o ka hoea ana mai o kela mau kanaka malihini ma kela wahi!" "Heaha ka laua hana au o ka ike ana aku?" wahi hou a Kikila ia Mikela. "E ku malie ana no laua ma ke alanui, e u kamailio ana nae, a i ka ike ana mai ia'u, o ko laua haalele koke iho la no ia i kela wahi, I a hoomaka aku la e hele no ka muliwai." ,4 A heaha ke ano oka lole o kela mau kanaka e komo ana?" "Ma ka'u hoomaopopo aku, he lole ko laua o na luina moku." "A pehea ua ike pono aku nae paha oe i ko laua mau helehelena jea?" "Aole au i ike aku, oiai e pouliuli ana no i kela manawa, aohe he ike ponoia aku o ke ano o ke kanaka." "Malia paha he mau kanaka lawai'a kela au o ka ike ana," alaila huli aku la ka Kikila nana ana i kahi e, no ka huna ana i ka hoihoi iloko o kona mau maka, ma o keia hoike a Mikela iaia. "Aohe o'u manao he mau kanaka lawai'a kela, maihea mai auanei laua o ka hele ana mai, a heaha ka laua o keia wahi?" "He nui paha na kumu e hoea mai ai o na kanaka lawai'a ma ko kakou wahi nei, o ia no hoi ka lawai'a ana iloko o ko kakou muliwai no na i'a o kela ame keia ano, malia paha o ka laua hana ia au o ka ike ana aku nei?" "Ina o ka laua hana ia, alaila aole loa o laua kuleana e lawai'a ai inaloko o ka muliwai, oiai o Sa Uilama ka ona nona ia waiwai," i hooikaika mai ai o Mikela i kana kamailio ana, me ka pa'i pu ana iho i kona mau lima. I "Mai manao paha oe e Mikela, aohe komohewa wale o kekahi poe iloko o ka waiwai o kekahi poe, he nui wale ka poe e noho mai nei, a e hana mai nei me ko lakou nana ole, ina paha he kuleana ko lakou a kuleana ole paha, he hookahi no a lakou manao, o ka loaa aku he mau pomaikai nui ia lakou." "Ina o ka hana iho la ia a kela mau kanaka o ka lawai'a maloko o ka muliwai, e ike ana laua i ko laua paa i ka hopuia e a'u," alaila huli mai la oia i ka nui o kona mau hoa kauwa a I mai la: "Ma ko'u manao, e hele kakou e hakilo i ka hana a kela mau kanaka, a ina aole a laua hana, alaila, aole o laua kuleana e maauhele wale ai ma ka aina o ko kakou haku, a ina hoi no ko laua loaa pono aku ia j kakou e lawai'a ana, o ka loaa no ia o ka kakou lawehala." "Alia oakou e pupuahulu, aole e haalele kekahi mea iloko nei o ka pa, a hiki i kuu halawai kino ana me ka Ela. E hele aku ana no au no ka muliwai i kekahi kakahiaka, a ina no ka loaa aku o kela inau kanaka ia'u e lawai'a ana, alaila na'u e hoi mai a hoike ia oukou, a o ka manawa maikai loa ia no ka hele ana aku e hopu ia laua." Ua apono aku la lakou i kela manao o Kikila, a o kekahi no hoi ua ike lakou i ka haawiia ana aku o ka mana iloko o ka lima o Kikila no ke kauoha ana mai ia lakou ma kana mau mea apau i makemake ai, nolaila ua hoopau iho la ua poe kanaka nei i ka manao ana e hookolo aku mahope o kela mau kanaka elua o ka ikeia ana, ālaila haalele mai la o Kikila ia lakou me ka hoi hou ana aku noloko o Ice kakela, a hoomau aku la no hoi lakou ma ke kamailio ana. Aole o Kikila i hele koke aku e hui pu me ka Ela iloko o kela komo ana aku ana no ke kakela, aka ua kii aku la oia i kana mau pu panapana a elua> hoopiha iho la i ka poka, alaila kaei mai Ia ma kona puhaka, o kona oili hou mai la no ia iwaho, aia no hoi kana pahikaua ma kona aoaa (Aole i pau.)