Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 12, 28 Malaki 1913 — HALA IA KAMAAINA A KANAKA KO'I KO'I O KA AINA. [ARTICLE]

HALA IA KAMAAINA A KANAKA KO'I KO'I O KA AINA.

Ma ke knkahiaka roa:ima aku n»;i. Maraki 21, 1913. i lele loa ae ai ke al-.o o John A. f'uin:uins, kekahi o na kanaka ko'iko'i o Hawaii, he hoapaani no na alii ame na kaukauaiii ame na kamaliiwahine i kona wa opio, he kanaka i paa i kekahi mau hana ko'iko'i 0 ke aupuni malalo o na Moi i hala, a he lioaloha hoi no ka poe apau i kamaaina iaia iwaena o na lahui apau, ma kona home noho ma ke alanui Alexander inahope o kona loaa ana i kekahi nia 'ilolo nana i hoomailo lo:hi iaia no kekahi mau makahiki loihi a hiki wale 1 kona paiiaho ana mai la i keia ola ana, ma ka hora ekahi amo iwakalua minuKe o ka wanaao Poalima. Ua hanauia oia ma Honolulu i ka 1834, niai ka puhaka mai o Kaumakaokane, he aliiwahine koko kiekie, a o kona makuakane he kanaka Pelekane o Thomas Cummins a ma ka la 17 aku nei o keia mahina i piha ai. iaia na makahiki ho kanahiku-kumamaiwa, a ma kona home aku ka bana Hawaii kahi i hoohanohano ai iaia elike me ka hana i maa mau i hanaia aku iaia iloko 0 na makahiki lehulehu i hala hope aku. iloko o kona mau la opio ua hoolilo oia i kona manawa ma ka hanai holoholona ana ma na Koolau ka hana a kona inakuakane i hana ai, a i ka manawa i hoea mai ai o ke Duke o Edineboro j Hawaii nei ua kauohaia akti oia e ka Moi Kamehameha e holo mai no Honoiulu nei ma ke ano oia ka lunahoohana nui no na papaaina e haawiia ana no ka hanohano o ke Duke a he mau la lehnlehu ka malamaia ana o ia mau hana hoohanohano i ke Duke e poina ole nei iloko o ka houpo o ka poe i hoomanao ia mau hana o ia mau la. Uoko o ke kaua hookahuli aupuni o ka 1896, ua hopuia oia no ke kipi i ke aupuni no ka hoao ana e hokahuli i ke aupuni Repubalika e ku ana ia manawa, no ka makee mai no i ke aupuni Moi. Ua hoopiiia ae oia no ka hoolako ana i ka puali o ka poe kipl me na lako kaua a mahope o kona hookolokoloia ana ua hoopa'i hoopaahaoia oia a ua uku nae he $5000 no* kona hookuuia mai ka halepaahao mai i ole ai hoi oia e hoo'paahaoia oiai, he aneano kanaono ona mau makahiki ia manawa. Ua lehulehu wale na manawa i hoaoia ai e hoihoi houia mai kela huina dala a o ka Peresidena Rusawela pu kekahi i kakau mai no ia mea e pono e hoihoi houia ae ia huina dala iaia, a ua hookomoia ae he bila iloko o ka ahaolelo no ka hoihoi houia ana ae o ia inau dala, eia nae, aohe manawa iki 1 lilo ai ia bila i kanawai. lloko o ka 1890 he kuhina oia no na aina e malalo o ka Moi Kalakaua. Ma ka 1891 mai, mahope o ka make ana aku o ka Moi Ka»akaua, ua pii ae la ka Moiwahine Lilmokalani ma ka nohoalii oiai oia e noho ana īua ke ano lie kahu aupuni ia manawa, a mahop© o ka lawe ana o ka Moiwahine i ka hoohiki oihana a oni pono ae la maluna 0 ka nohoalii, o kekahi o kana mau hana mua loa oia ka hiopau ana ia J. A. Cummins mai ka noho kuhina ana pe a he hana hoi i kakooia mai e ka aha kiekie. Ma ka manawa i hooholoia ai e hookaawale i ka Moiwahine mai ka nohoalii ae u'a kauoha aku la ka Moiwahinohine ia John A. Cummins iloko o koua mau hora o ke kupilikii e haawi tna|i i kekahi mau ao ana, a ma ka olelo ia ua haawi mai o Cummis i kekahi mau oleloa'o naaiiao, eia nae, aole i hookoia elike me na Kuhikuhi. Ma ka manawa i ku ae ai ke aupuni kuikawa, ua hoouna ke aupuni i kekahi mau komiaina maluna o ka Mokuahi Claudine i Wakinekona, a maluna ō ia moku i hoouna aku ai o Mr. Cummins i kekahi palapala ia Kenerala Schofiold, he hoalona kahiko no nona e hoakaka aku ana i na mea apau i hanaia maluna o ke aupuni Moi ame ka hookahuliia ana o ka nohoalii o ka Moiwahine Liliuokalani, ua hoounaia ia leka ana i ka Peresidena aohe nae mea 1 hanaia mai. Ma ka la 16 o lulai o ka 1894, ua hoounaia o John A. Cummins, Samuel l'arker ame Xiunakanawai Widemann i Wakinekona e ka Moiwahine no ka hoihoi hou ana mai i ke aupuni Moi, eia nae ua hoi nele mai lakou me ka ae oleia mai o ka lakou noi. Mahope mai ua ikeia oia kekahi i komo pu ma ka hoao ana e hoolala kipi i Ke aupuni ma o ko komo pu ana me kekahi poe ma ka lioolako ana mai i na lako kaua, a no ia hewa ohumu kipi i paa ai oia i ka hopuia.