Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 10, 7 March 1913 — HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

Hc mau minuie keia a ka Ela e hakoko la nu- kona mau manao ponoi iho, a kc ike ia no hoi oia i ka nui o kona aloha no kela rnau opio. no ka mea aoie oia i hoohewahewa mai. : ka heie o kana kaikaniahine a piha ioa me ka ehaeha, a oia pu no kekahi i kuiu iho na waimaka o ke aloha, aiaila aea mai ia kona poo iluna, a pane aku ia imua o Kikiia: "Auhea oe e Kikiia, aoie au i inakaukau no ka'u mea e hana aku ai i piii ioa i ko oiua hauoli, aka nae ua makaukau loa au e haawi aku 1 ka hapalua o ko'u mau waiwai, ina aoie he mea o keia ano i hanaia, no ka mea aoie maiuna o kekahi mea okoa aku e ili mai na poino. maluna waie no o'u nei. "He eiua mau mea nui e ku mai nei imua o kuu alo, o ka mua, o ia uo ka hnoko ana aku i na kanawai paa ioa i kauia maiuna o kuu ohana, a i» ka lua t o ia no kuu ae ana aku e wawahiia ka puuwai o keia kaikamahine hewa oie. He hookahi nae a'u mea e ake nei ia <>e e Kikila e haawi mai ia'u, o ia no ka\i hoohiki. aoie loa oe e kamailio hou me Maheia, a hiki i ka paapio ana o Gaia Tameia maialo o kuu maiu, ke kamaiiio aku nei au i keia mea, mamuii o ka ioaa ana mai o na iono ia'u, eia oia ke poalo mau mai nei me ka hookokoke mau ana mai mawaho nei o kuu kakela. me na manao e hoopiiikia mai ia'u ame ka poe apau malaio o'u." "Owai ka mea nana i hoike aku ia oe e Sa Uilama, i keia mea?" wahi a Kikila, me ka li-o ana ae o kona mau maka, me he mea la aole i lilo aku i mea hoopiiikia i kona noonoo kona hoopaaia ana mai maialo o kekahi hoohiki. "Aoie au i ike i ka mea nana i hoike mai ia'u, aka mjr ka po koke aku la no i hala, i ioaa mai ai he ieka hooweliweli ia'u mai kekahi mea a'u i ike ole ai, ma ua ieta la, e kauoha mai ana e makaala loa au. oiai eia o ( īiia 'i amela ke haka mai nei i kona mau maka maiuna o'u. me ka hoolilo ana i pio malaio o kona mana.'' "He keu aku maoli keia o ka mea kupaianaha nui wale!" wahi a Kikiia me ke keehi ana iho i kona mau wawae iiuna o ka honua. "I keia kakahiaka i halawai kino ai o Gala Tameia me Mahela, a no ka hoike. ana mai ia'u i na mea apau e pili ana i kela kanaka, pela iho la o Mahela i huki mai nei ia'u ma keia wahi, a o ka'u e olelo aku nei ia oe e Sa Uilama, aoie maiuna ou na hoopilikia i manaoia mai ai. aka maiuna o kHu kaikamahine nei. Aole 6 Mahela i maopopo mua i kela kanaka, aka mahope iho o kona hoikeike ana mai nei i na ano apau o ke kanaka i halawai ai me ia, o ko'u olelo 'koke aku nei no ia iaia, o Gala Tamcla ua kanaka la, k ; a mea hoi e kauia nei ka weli n<> kana mau hana karaima he nui." i kela manawa i imli ilio ai ka Hla a nana i kana kaikamahine. a ia wa no hoi o Mabcla i huai pau aku ai i kana mau mea apau i ike ai, elike me ia ana o ka hoike ana aku ia Kikila. Ua h<x>lohe malie aku ka Ela i na olelo a kana kaikamahine e haha'i la, aia nae ka hakumakuma ma kona mau maka, a o ia kana o ka pane ana mai: "He mea pono e hopu kokeia kela kanaka a paa me ka hakalia hou ole akt», ke manao nei ait aole oia i mamao loa mai keia wahi aku i keia manawa."

"Mai kuhihewa oe e Sa Uilama, he hana maalahi ka hopu ana iaia a paa, aia oia ma kahi niamao loa e hiki ole ai i kekahi mea ke akp (r hopu iaia. (.) ka'u wale no c olelo akli noi ia oc. o ia kou maleaala loa ana i 'kou kakela, a e makaala pu hoi i kau kaikamahine nei, a na\i auanei e makaala aku ia Gala Tamela. No ka hoohiki nae au i makemake ai e haawi aku au, ke ae ak\i nei au ma na ano apau, aole au e kamailio hou me ka U'i \labela a hiki i ka paa ana mai o Gala Tamcla i ka hopuia." "Ke haaAvi aku nei au i ka'u mau hoomaikai kiekie ana ia oe e Kikila," wahi 'a Sa liilama» me ka lalau ana mai i ka lima o ke kanaka opio, me he mea la. aole loa he wahi huliu iki iloko ona no Kikila. a i hou mai la: "Kc hopohopo loa nei au no keia kanaka, a e lilo no i mea no'u e hauoli ai. ina 110 kona paa i ka hopuia." "Kc hooia aku nei au imua ou e Sa Uilama, aole he mea e ae nana oia e hopu, owau hookahi wale no. a na ke au auanei o ka manawa e hoike mai i ka oiaio o keia mea a'u e kamailio aku nei ia OC," "E hoi mai kaua e Mabela no ke kakela." me ka lalau ana aku o ka Ela i ka lima o kana kaikamahine. "Nou hoi e Kikila, e hoi pu mai oe me maua. oiai he hana no 'kekahi a*u i makemake ai e kamailio pu me oe maloko o kuu keena," o ko lakou nei hoi mai la no ia no ke kakela. MOKUNA XI. O ka manao nui o kela mau kamailio mawaena o ka Ela ame Kikila, no ka hoolala ana no ia ma na alahele e paa mai ai o Gala Tamela i ka hopuia, me ke kamailio hou oleia o 'kekahi mea e pili ana no ka U'i Mabela ame ua o Kikila, oiai nae iloko o ke kanaka opio ke hopohopo mau la oia i na manawa apau no ka hoalaia mai e Sa Uilama. Aole no nae i lilo i mea hookaumaha aku i ko Kikila manao, kela papa loa ana aku a ka Ela iaia aole e kamailio hou me Mabela, no ka mea ua ike oia e hoea mai ana no i ka manawa e hookoia ai ko laua manao, ina e hoomanawanui ana oia, a e hoea mai ana no hoi i ka manawa a Sa Uilama, e ae mai ai e lilo aku o Mabela i wahine nana, a e keehi iho hoi i na kanawai paa i kauia maluna o kona ohana, no ka mare ole me kekahi o na kanaka haahaa. Ua hele a aui Ica la, akahi no a haalele aku o Kikila i ke kakela, alaila, kamoe pololei aku la kona alahele no kahi o ka muliwai, kahi o kona waapa e waiho mai ana, no kona manao no e hele e lawai'a. Me na kaina wawae awiwi kela huli hoi ana aku o ka kaua koa opio, aole no hoi i emo, ua hoea aku la oia no kahi o kona waapa, a hulei aku la a hiki \ ka lana ana iloko o ka wai, a e makaukau ana oia e kau aku iluna o ka waapa, o kona manawa ia i lohe mai ai i ka nakeke o kekahi mea iloko o ka nahelehele, o kona ku hou mai la no ia ihope, a wehe ae la i kana pahikaua a paa iloko o kona lima, me ka makaukau e kupale nona iho, ina he enemi ka mea e hookokoke mai nei iaia. Iloko nae o ka manawa pokole, aia hoi, kn ana he wahi keiki uuku imua o kona alo, he keiki no ana o ka ike ana maluna o ka Ranaga, a O ia ka Kikila o ka ninau ana mai: "Heaha kau hana o ka hoea ana mai ma keia wahi ?*• M Aole au e kala o hoea ana mai nei, me kuu manao o keia kou wahi e loaa ai ia'u," wahi a ua keiki uuku nei me ka hookokoke ana mai iniua o Kikila. "Pela i'o ka hoi, a heaha keia hana au o ka makemake ana e ike Alaalawa ae la ka nana ana a ua keiki nei ma o a maanei, alaila i mai la ine ka leo uuku loa: "Ke makemake nei au e hoohiki mai oe imua o'u, ao!e loa oe e kumakaia ia'u." u Heaha auanei hoi ko*u kumu e kumakaia ai ia oe?** **Alaila i kou knmakaia ole ana ia*u, pela no anei oe e kumakaia ole ai i ka mea nana au i hoouna mai nei?" rt E kamailio mai hoi paha i kou manao, i hiki ai ia*u ke ike aku i kahi e kumakaia ole aku ai ia oe?** <"E hoohiki mua mai oe ia*u v alaila lohe oe i na mea apau a'u e ;?f' hoike aku ani» M a no ka paakiki loa o ua wahi keiki nei. o ka ae aku

« h nia n Kikila c hoohiki. a i ka maoporo ar.a aka paha iaia. aoie e hci hope ana o Kikila ma kana hoohiki, ua i mai la oia: I hele mai la au no ka hoike ana ak-.i ia ee. eia o Gala Tair.e:a ':e imi ne: e pepehi ia oe a make. a he pono e makaaia ioa oe iaia. ma keia rna aku. M ' Pehea •. ioaa aku ai ka ike ia oe e ke keiki no keīa mea au e kamailio ;r.ai nei?' 1 ' j "N'o ka mea ua iohe ponoi aku o Bunakela ina mea apau e kama- | ilioia ana ma ka po nei, mawaena o Gaia Tamela ame kekahi o na | kanaka o ka moku.** ; "A heaha ka Tamela mea oke kamaiiio ana?'* | "Aole i maopopo pono ia'u na mea apau i kamailioia, aka oka | P.unakela wale no o ke kauoha ana mai ia'u. o ia ka hele ana mai e i hui pu me oe, a e hoike aku hoi i ka manao ana o Gala Tamela e! ! hoopoino mai i kou ola. Ua loaa aku na manao hoohuoi ia Tameia j j e kumakaia ana oe ia lakou iloko o ka poho o ka lima o na kanaka o I | ke aupuni. pela iho la oia i makemake loa ai e pepehi ia oe a make, i I ko ole ai kau mau hana maluna o lakou." | "A ihea kahi oke kamailioia ana ona olelo a Bunake!a oka lohe | ana aku ?" | "Iloko pop.oi no oke keena kapena oka Ranaga." | "A eia ka Ranacra ihea i t keia manawa?" "Aia ma ke kaikuono, ma ka akau aku nei o keia wahi." "A eia o Gala Tamela ihea?" 1 "Aole i maopopo ia'u, i nehinei aku Ia kona hoea ana ae no ka moku, a mamua o ka wehewehe ana mai o kaiao ma keia kakahiaka, ua nalowale hou aku la oia me ka ike ole o kekahi mea i kona wahi i hele aku ai." "Xa Bunakela hoi paha oe i hoouna mai nei ea?" "Ae, nana ati i hoouna mai nei e hele mai e hui pu me oe." "A ihea o Gala Tamela e hele hou aku ai no ka hui pu ana me k'a mokukuna?" ' Aole no i niaopopo ia'u ia mea f o Bunakela wale no paha ka i ike, aka nae e ku malie ana no kela moku me ka holo ole a hiki i ka la apopo, e hoopiha ana makou i ka wal, me he mea la nae, ma ka'u koho wale aku. e hoea ae ana no o Tamela ma kela wahi a ka moku e ku mai nei." I Haka pono loa mai la ka nana ana a Kikila maluna o ke keiki, uuku, me ka pohihihi no o kona noonoo, eia nae ua ike mua no oia j e hoohaluaia mai ana kona ola e Gala Tamela a e kekahi poe kanaka i paha ana e hoolimalima mai ai, a hoomaikai iho la nae oia i ka loaa! e ana aku o ka lohe iaia iloko o ka manawa pono loa, malia aia o | Tamela maloko o ka ululaau kahi i hakiio mai ai iaia, a mahope o ka ! liala ana o kekahi mau sekona, ua ninau hou mai la oia i ke keiki uuku: 1 "E hoike mai ia'u me ka huna ole, ua ike no anei oe i kahi a ko oukou moku e holo aku ai, ma keia kelepa ae?" "Aohe i maopopo ia mea ia'u e Kikila." ■ "A pehea aole anei o Bunakela i hoike aku ia oe i ke ano a Gala Tamela e hele mai ai no ka hui pu ana me a'u?" "Aole. no ka maopopo pono ole paha iaia, me he mea la, he lohe wale aku no kona i< na mea e kamailioia ana, ina no ka maopopo pono iaia, manao au, aole no e nele kona hoike mai nei ia'u." Ala inai la na manao hoohuoi iloko o ua o Kikila, malia paha he kiu kela keiki o ka hoounaia ana mai e hui me ia, a he lehulehu na mea ana i manao ai e niele loa mai, a e hoike mai hoi i kana mau mea i makemake ai. na kona hoaloha na Bunakela, o kona hiki ole nae ke hilinai mai i kela keiki, ua pau honua wale ae la no ia mau mai nao ona, eia nae ua i wale mai la no oia: "Ke kanalua loa nei au i ko Bunakela ae ana e haawi aku ia oe i kekahi manao luina, ke ole i loaa mua iaia ka ike, he mea oe e hiki ai ke hilinaiia." "Me oiaio no kena mau mea au e Kikila e kamailio mai nei, a i wahi nae e hoopauia aku ai kou mau manao kanalua no'u nei, ua noho aie au i keia ola o'u ia Bunakela, oia ka mea nana i hoopakele i kuu ola, a ma kana mau hana apau e hoounauna mai ai ia'u, aole loa a'u mau pakike ana aku, a ua hilinai mai oia ia'u, ma ke ano he hoaloha maikai loa nona." "Alaila e hiki ana anei ia oe ke lawe aku i kekahi mea mai ia'u aku a imua o Bunakela? Ua konoia mai au e hilinai aku maluna ou, eia nae aole loa o'u makemake e lohe aku kekahi mea, a e ike mai paha i ke ano o ua manao huna la o'u." "Ke hooia aku nei an imua ou, no ko'u hooko pono i na mea apau au e kamailio mai nei, a ina he manao kekahi ou ea, mai hopohopo oe no ko'u hooko pono ole," wahi a kahi keiki, me ke kuoo. "E hoi aku oe a hoike ia Bunakela. ke makemake nei au e maopopo ka manawa a ka moku e kipa hou mai ai ma keia mau kapakai. E hoike pu aku iaia ina no kona makee i koila ola iho ame ko na luina i lilo i mau hoaloha nona maluna o kela moku, alaila maluna j wale no o keia mea e loaa ai na manaolana. E hoike pu aku iaia, eia 0 Kikila Lilana ke ku makaukau nei no ka hoopakele ana ia lakou Ina manawa apau. E kamailio aku ana anei oe iaia i keia mea?" ""E hoomanao puoe e kuu hoaloha opio, mai poina i ka hoike ana aku ia Bunakela, i ka manawa mua loa o ka moku e kipa aku ai ma j na kapakai o Nukahalana, e hoike mai oia ia'u, no ka mea maluna j wale no o ia mea i kau aku ai na manaolana no ko lakou pakele mai ka poino mai; a e p&pa loa aku hoi iaia, aole e hoopua'i wale aku i kekahi kanaka. O oe pu hoi kekahi a'u e kauoha paakiki aku nei, aole oe e hua'i aku i keia mea i kekahi poe e." "Elike me ka loihi o kuu ola ana, pela no auanei ka oiaio loa o ko'u hooko ana aku i kou mau makemake apau," wahi a ua keiki la. "E hoike mai ia'u e Kikila, e hoopakeleia anei au mailoko mai o kela puulu kanaka o na hana hookahe koko?"

"Ina e ae mai ana o Bunakela i kau noi, aole loa he kanalua no kou hookuu laelaeia." "Ina pela, akahi a hoomamaia mai la kuu manao, oiai ua lohe ponoi au i ka oleīo ana ae o Bunakela i kekahi manawa, no kona ake e kaawale mai kela puulu mai, a o ko maua pakele like no ia." "He hookahi a'u ninau i koe ia oe eke keiki. Heaha kou pili ia Eunakela?" "Owai ke keiki a kona kaikuahine ponoi, a ma ka manawa i make aku ai o kuu makuahine, ua lawe aku oia ia'u ma ke ano he keiki hanai nana." "Alaila, owai ka inoa o kou makuakane?" O Hale Milahana." "A owai hou kou inoa, ke kamailio wale nei no kaua me ka loaa mua ole o kou inoa ia'u." "O Hale no ko'u inoa, elike me ka inoa mua o kuu makuakane." "Ua pau ae la no ka kaua kamailio ana e Hale, aka nae e hoomanao oe i ka'u mau mea apau i kamailio aku nei ia oe. No kou luhi nae. aole no oe e nele ana, aka nae aole i keia manawa, oiai aohe a'u mau mea e haawi aku ai, aka nae ma keia hope aku, e loaa aku ana no he makana nui ia oe." "Mai noonoo nui oe e Kikila no ka uku ana mai ia'u i kekahi mea, he hookahi no uku nui, ina e hiki ana ia oe ke hookuu laelae ae ia'u mailuna mai o ka oneki o ka Ranaga, alaila e lilo no auanei au i mea aie nui loa ia oe, e hiki ole ai paha ia'u ke uku aku ia oe ma ke ano pana'i." Me kela mau oleīo hope mai ka opio aku, ua haawi ma! la oia i kona lima imua o Kikila no ke aioha ana, o ka huli hoi aku la no ia o ua keiki nei no kahi o ka moku e ku mai la, me ka hooiaio ana iho nae o Kikila, ua hoike mai kela keiki i na mea oiaio waie no, aole hoi he mau manao kolohe a epa iloko ona. Ia hala ana aku hoi o ka opio, ua hoopau loa ae la o Kikila i ka manao e hele aku i ka lawai a, nolaila lalau akn !a oia i kana aho ame ka makau, o kona hoomaka aku la no ia e hele ma ke alahele e hoea aku ai no kona wahi home, ma kapa nae o ke kahawai. (Aole i pau.)