Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIX, Number 7, 14 February 1913 — KA HOOMAUNAUNA KA ENEMI O KA HOOMAKAULII [ARTICLE]

KA HOOMAUNAUNA KA ENEMI O KA HOOMAKAULII

O ka hoomaunauna i ka waiwai, elike me ke tlala, aahu, aina, holoholona, ame na mea makainae, oia kekahi o ua hana kuhihewa loa a na kauaka e hana mau nei. Ka nhauha ana i ke*a **v.jmau mea a liio i poe nele ma na ano

apau. () ka i ko elala ka hoonelo ana uo ia i na niea e pono niaoli ai. E noonoo e mea e hana aua no kekahi uku; a loaa «īai na dala ma kou poho lima no ka uku o kou hana ana, e noonoo pono no kau moa e hoohlo ai me ia dala, no ka mt»a ina oe e hana ole ana pela» he mea maopopo loa o komo ana oe o ka nohona aie. Hc mea pono e hoi pololei oia i ka hale a e kuka pu ine kana wahine no na hooli'o, a i ole e «ke a ' *,oomaopopo maoli o>a i na mea e pouo ai o kona home. Aia he ekoh» mau mea mii no na kanaka a pau, oia ka hiamoe ana. ka ai ana, ame na mea aahu. Aole e hiki j kahi mea ke aio ae mawaho o keia mau mea. , Nolaila i kft loaa ana o ke dala, e hookaawale ka uku hale (hoolimalima) kahi e hoomoo ai ke poo, aole olelo aua no ka» poe he home ponoi ko lakou; na (lala no na mea ai, mai ia la a hiki i ka ohi hou ana; a o kekahi no na aahu. ,0 keia oa hoolilo kumau. I ka mahelehele ana o na wahi kenikeni no keia mau hoolilo, e hanaia me ka naauao, o pili no ka hoomaunauna ma« laila. «•, "Pehea e pili ai ka hoomaunauna ma!ailat'' wahi a ka mea ninau. Penei no: Aia kekahi poe i piikoi ma na hale pipii 0 k« auhau o ka mahina, mamuli o ke ake i ka maikai me ka nani, a no ka mahalo a me ka hoomaikaiia mai e na makamaka me na hoaloha, no ka hoohiwahiwa ana, a pela wale aku; aka, poina no nae lakou i ka noonoo ana no ka noho ana iioko o ka hale i kupono maoli,—i knlike me ko lakou loaa mai. E noonoo puia ka noho ana ma kahi i kupono i ke o*a kino, no ka mea, e aho ka noho ana ma kahi pii iki ae i kupono i ke ola kino, m&mua o kAhi emi iho a knpono ole i k® ola kino, a loaa ka ma 'i, a nui ka lilo i ke kauka, 0 na dala i lilo no na hale hoolimalima he dala Ulo makehewa keia »* kekahi ano; aka aole i hiki i kekahi poe ke alo ae, mamuli o ka nele, a »e ka uuku © kahi )om. Ina he me» noho oe iioko o ka hale hoolimalima e noho iloko o ka hale kupono, mai hooioi wale no o pili tna k»hi oka hoomaunaana.

O k» hoomnunauna i ke dala ma kahi o n» meaai, *ia no »a: Ua nui ka pM i kuai i na rotaai ka noonoo ole i ko kupono a me ka lawa maoli uo lakou. Ika loaa ana o ka lakou mau dala % noke lakon i ke kuai i keJa ame keia mea a ko lakou maka ame ka puu e ono ai. nui ua puolo» kau maiuna o na kaapio, hoi no ka kale r o'*i nae mamua aku he hiki no ke hoi ki*w, « i ole ma ke kaa uwila. Elua a ekoht ai nui ana o ka pau oo i», pan p«r k<> dala i ka lilo i o a ianei. a noho mahope a i ©le hookomo aku ]» ia lakou iloko o ka aie aaa. Kekahi o keia kuai ana i na meaai kupono oU>. he dala hooinaunauna iaKa hooinaunauna a»a * ke dala ma kahi o ka aahu ua ano like no me ko na mea ai, »0 ki mea, he nui wale k* poo i ( kuai i lolf aahu aole «o ka pono maoli, aka no k* ake hook*Uk*ti!k«t, hooioi. hookelakela. a i ole hoikeiko *ale, a no ia ano kuai ana ka'u e i n&i he pili ma kahi o ka hoomaunauna. Ua noke i ke kuai a oi aku mamua o ke kupono.

0 ke kaai ana i k«kalU msea- so ki *toi o k< kamakaai. «Jc.a a*fe« uo n*r he tr.eA e pono aii. ke &oot&&tuuioca i*. Ka la i daU ma o a x na holo kaa, piliiraiwai 7 palmpaka, i a me keta uvo leAuM, k« koomauuaana ia. Ka hauawi a&o. i ke daia i ka poe molowa, }&isu&lelo. aeahaukae, ou rama. lokomaikai naiaupo keia. m he pili i ka hoomaaaaemi. O na kokua kopodo ana t ka poe nele me ka ililiaae oim fca Akua ī ap<>r.o aī. O na «iala i liia no aa hoahaaioa aaa. oo ka rama arae na waioaa Uk» oie r ame oa mea hopema o!e t vra>wai ole. mau haeai hoemaanauaa ke»a. 5 O kekah.i. o oa lei. &a. ptuu e moke ai kekahi poe i ka hoona 'a, aok« i k» oa mai i ka poe i make, a i ole maiu&A ona fce kupapa'u. I ka w* e ola ana e hoike ai ka hoiioha, ka makamaka, ame ka ohana i ke mh>ha ,aoJe i ka wi make. ,

Aole ao e papa a i ole. e i ana he baoa kupono ole ka hoike ana i ke kakou aloha a hoomaikai hop« i ka mea i make me sa )ei ame ns pua; aka e hoike aku me ke aloha am« ke kupoao maoii; ftk;& o ka hana ana i ke ano hoikeike. hooke.lakela, hooioi,! ake mahaloia mai, a p«la aku, o»a na ■ hana kuhihewa, a he pili hoi i ka hoo-1 maunauna. Ke p>i mahuahoa nei keiA > ano hana mawaenu o na kanaka i keia • mau la; i ko'u manAo ina he aloha ko lakou no kekahi mea. a he dala ka lakou i makemake &i e hoolilo, e aho e | haawi akn ia mau kokua ana i ka wa' e ma'i ana T a i o*e i kona "wa pilikia. i E hana no n*e m<> ka naauao.

He nui hoa aku ua hana hoomaunatina a'u i ike a kamaaina ai me na kanaka. aka, na kela #me keia mea e heluhehi ana i keia e ike nona iho, no ka tnca he okoa k<> kekahi i ko kekahi. Ka hoomaunauna i ka »ahu eia no ia: O ka noke ko«no wale iho no. aohe i lepo iho haawi i ka ho)oij a i o\o. ka aahu ana a lep<» inoino; ka ho-u an» iloko o ka wai a waiho malie UoKo oiaila a popo}.o, kukiieioli, a i ole no kekahi mau la loihi; a o kekahi ka iho popopuln ma o * maaneu Kekahi ka aahu ana i ka lole k"opono no kekahi hana. no kekani hana okoa. Ka hoomaunauna. i na mea ai om no ka ai ana x na meaai a koe oleoa Kiloi ; wale aku. He mea oiaio o kekahi mau menai aolo e hiki ke «aiho no kekah. ai how ana aku, a ova ke kumu o kc i kiloi; aka no ke Miai nai, a . ole no ko ku k» a noi loa ka hewa,_ a P'U kahi o ka hoomawnauna 1 ke aa|a. u ka ai nui loa he hoomaunauna ia, no 1. ka at a„a a oi aku — Oka lawa i kou opu bqowaliiai ke ha na e Vilo ana ia mau meaai i mea waiwai ole e kiioi waleia ana a he hoomaunauna ike ola kino bol ' O ka hoonohonolho pono ana ī Wau mai. mea e ai ai i. " o.a kekahi mea mi a he mea hoi i» e ~ono ai. Aia ma kah. oka hoomaunanna i ke o!a kino ma o na mea a. la au e hoakaka piha akn a. _> ke ano 0 na nipa ai, ka a. ana, a pela akn. O ke kamawae o ke ano o ka m ana he mau hana hoomaunauna ia, elike paha me keia: Ma ka i o wale ®k» iwlana e »* kitoi ka ***** owa . ho ' a ! oie ma ka lakou wahi wale no x ono ai lakou e ai ai, & Moi k « kabl wahl lf hoomauao e ka mea e hana ana pela he n\»i wale na opu pololi e noho nei mawaena o kaUou, a mea e a hauoli oko lakou naau «a h^ wl aku ia mea au i ono ole ai ia lakou, a 1 ole malia o hiki inai auaoei he la au e ike ole «i, o oe kekahi e hauoli ke haawi mai kekahi mea ia oe ia mea au i Uoomaunouna wale ai. Nolaila mai hoomaunauna wale i na meaai. 4, He nana mai no na mea ai mahope," wahi a kahiko. 0 ka hoomaunaun«v ī ka aina oia kekahi o na kuhihewa tfui loa o kakou na Hawaii, o kekahi kumu mamuh no ia o ko kakou hoomaopopo ole i ka waiwai o keia mea he ain», no ka mea, he lahui hou kakou ma ka hoonaauaoia ana; a o na lahui e, ua kamaama mua lakou i ka waiwai o ia mea ma ko iakou aina i hele mai ai. He mau lahui lakou i hoomaopopo i keia mau mea no na keneturia ae noi. He nui wale na hawaH o kakou ī kuai, moraki, haawi wale aku i ko lakou mau aina no na kumu kupono ole. No na ahaama ana, a no kela ame keia, a j>ela »ku, a pela aku. Ua ike kakou be mea waiwai nui ka aina i keia manawa; a no ia kumu ua n"ui wale ka poe e mibi nei no ka lilo ana o ko lakou mau aina, aka aole e hiki ke hoihoi houia ma*. Aole no nae \ hala ka manawa © hoomaka hou ai; ua niki ia kakou ke hoiliili a hoomakaulii i na wahi kenikeni no ke kuai hou ana i apana aina i wahi e hoomoe ai ke poo me ka oluolu. He mea oiaio e loaa no ina e noonoo pono kakou, ina e hooholo a hoopaa i ko kakou manao e hana pela; oia hoi, e hoomakaulii a hoopau ka lu wale ana. He nui hou aku na maa a na kanaka e hoomaunauna nei, o kela ame keia mea pakahi ka i ike nona iho. Aole o'u inakemake e helu pakahi akn i kela ame keia mea, aka, ua ha'i aku ne» au ma na mea ano nui, a aa lawa ia i mau kumn hoohalike no »a mea e ae. Eia kekahi olelo "Aole hookua nui ka olelo i ka mea naauao." He olelo oiaio keia» no ka mea, o ka mea akea o ka noonoo, mohala no kona mau manao; apo koko no oia i na olelo a'o i ku i ka aaauao, aka, "O ka mea hoahewa, mamua o kona hoomaopopo ana he naaapo ia.' 1 Boi. 28:13. He mea oiaio he ma« mea paakiki keia. ina e hooholo kakou • hoololi i ko kakou ano a e hooko i ka mea a ko kakou lunaUehala • hooholo ai he pono e lanakila no. Aia *ale no a hooikaika e laaakila ana mahina o ko lakoa man nawaliwaii' Me ka hooikaika • loaa ai ka pooo. Me ke kapae mau ana i ko kakou mau kina'una-u iiilii i maa maa ai, i kela ame keia la, Me ka hooikaika e kaa xi iluna o kabi kiekieoa, a be «ii na keena malaila. Pela kakou ka laliui * laaakila ai. aia a hana a hooko i na kaaawai o ka lanakik, a hele m» ke sUa o ka pomaikai ame ka holomua. (Aole i pau.) C W. KINNEY.

tTa hoole mai nei ka liui kioīpopo o Maui i k# kooo i km hfci C. A. C. 110 ko lakou p*&ni ma Honolulu n«j iloko o ka la kulaia o Wakiaekona* no ke ku- * ma, &ohe i kolike ko lakoa maaAo »e ko ka bui o na Pake »> Vabi o ka m%- f helēhele ana i c» l<*a o o» pa&ni ias j i manaoia- *