Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIX, Number 3, 17 January 1913 — NA MEA E PILI ANA I KA MA'I AKEPAU [ARTICLE]

NA MEA E PILI ANA I KA MA'I AKEPAU

| I*!t ike īha aa nta. na fcelu ?cno o ka Keoko* i kala. »aa aka a« * ' hoakaka ana ī aa mahele iike ole o ke ano o ka ma 'i ak<?pan, ke ano o ko&* hiki **-* mai a me koaa m*a pilikia. a i ole o ke *q? pah* o ka mea r hana akn *i i **hi e hiki ole aka *ī ke hoopaiakalaha 'oaia *ku keia ma'i ma o a maanei o keia paeaiaa, a sa kapaia iho be ma'i ieo a ae au i lele, » be mal hoopihkia k* i ka Iehol«?hu holooko*. * ke oi id ko i* nei weliwelii* m*ma* o aa m*'i lepeT* ? * kap* am iho 1* he au'i oia k> keia. H« poiolei maoli b« ko Ukoa ik«, *oh< mea hoopoakaha» hiki ke ka-e i ko i*kott >ke r oiai aa paa oloko o ke kanaka i ke ahuwaie ia la, * he ik® i'o no. aka ike iho la aae hoi aa iloko o kekahi beJa e koike aaa peaei, e poao e nonoii* i kei* k*a *baolelo *e e noho mai *&* i keia kao iho i haawīna dal* nakuku io ke kukola *na i maa h ilea* 'i, a 3 hookaawalei* na poe ma'i la iloko oiaila, i ole e lele aka mahina o kela' ame keta. oi*i he m*'i ola ole keia, * m*muli o kei* m*n hoakaka i manao ai aa e komo aka * ku-e me ko'a hoike pu aku i ko'n manao imua o ka le&uiemi ame na boa kau kanawai Hawau o ke'a kaa e hiki mai ana, mai noho oakou a puni wale mai i keia mau mea e noonooia nei. no ke knkulu hale ma 'i, he hoopau dal* wale iho no i*. * ina no ke noi no k* wehe ana i na pauku kanawai * lakou 5 hana ai no na makahiki kokoke ej kanaha i hala ae nei e papa ana i na kahuna Hawaii aole e lapaau me ka j laikmi oJe. alaila ae aku oukou. o ke I kumn nui loa ia o keia ma'i maluna o ke'.a lahiii holookoa. O ka ma'i e olelo ia* nei he ma'i i akepau. o ka ninau: Nawai i ai i k« }ake i pau a»? Pehea i pau ai ke akef {ne ninau maikai keia ito kakau na ka ■ lehulehu, & no ka po-» hoi oo lakon kiw |ike i ike nui iho a', he kuaki loa ke'u I noonoo i ka oiliili ae o na manao lioo- \ halua a mau manao makaleho paha i ■ ka pono a ka lelmleiiu ma o ka ahaolej Io la no ka pono o 1 o.;» |»oe e au ana i {ko lakou pono nta o a maanei. no ke i ake ana e komo nui mai na dala o ke jaupuni iloko o ko lakou mau ekeeke j iho, no ka huina e kokoke i ke kau--1 kani «lala o ka maaina ma o ka hooj huiia ana o kela ame keia hana aupuni . a nui i ka lima o ke kauka hookahi, a ! ma keia rae& ku-e loa ko'u uhane ia (mau ano hana; me ka i nui mai no aole je ola keia ma'i, a ia wa hookahi no J nae makemake lakou e ku4culu i mau ihalema'i, a loaa na halema'i, o ka niI nau, Owai ke nonoho pui ae ana i poe j kauka no ua poe halema'i laf O keia i poe haole no, o Pa'.ahu ma! j O ka ike o na kauka ua pau ke ake ; i ka ai ia, aole nae e hiki ke ike, na- | wai la e ai anaf A ina paha ua ike i | ka mea nana e ai ana i ke ake, no keaha ka mea i ike ole ai i ka mea e hana I ai a inake ka mea ai i ke akef Owai ; ka poe e pomaikai ana ma keia mau ' mea e manaoia nei e noi akuf Haina: O'na kauka e waeia ae ana no ua mau halema'i la ma kahi o ka haneri a oi dala o ka mahina, a owai aef O na wahine haole kiai oloko, haneri dala o ka mahina, a pela aku, pehi aku; o j ka- poe hana a lawelawe oloko o ka poe i j na lakou i kamana, ka poe hana puua,! hana pena, ka poe eli, ka poe mea poh&ku n me ka poe mea papa, a no ka lehulehu iho, heaha ka lakou e loaa, he hoaa. , No'u iho, ke hoike nei au i ko'u manao ponoi maluna o keia kumuhana, ina nae hoi e hiki ana oia hoi, e nonoi ia i $2i>.000 i ka ahaolelo a kaawale, alaihi nonoi aku i kela mau pauku o ke kanawai e papa a e hookapu ana i na kanaka kahuna Hawaii aole e lawelawe a iapaau, me ka laikini ole, a ina e pau ia kanawai alaila o ko'u manao maoli e ku ae ke aupuni ma o ko lakou mau poe i kohoia i komite no ke kuahaua ana i ka poe ike lapaau paaoao a pau e noho ana mai Hawaii a Niihau, a e hoiliiliia ia poe ma kela makupuni, a me keia niokupuni iho, a e lilo lakou i poe na lakou e lapaau ia kakou iho. a e loaa ka mana ia lakou elike me ko na kauka, oia hoi ke make ka ma'i aoie kanawai e hoopilikia aku ana ia lakou ma ia mea. a o ka poe ike loa oia poe e lilo lakou i poe kumu e a'o ai i kekahi mau keiki opiopio i ka ike lapaau paaoao ehke me k 0 na kauka n'o anaia no iakou iho r a ke lana nei ko'u manao ke holopono keia mau hoolala ana e uiu hou ana keia lahui, 1 a e makepon 0 pu ana na dala o ka 1 !ehutehu. no ka mea ua hoohanaia no ka lehulehu, aole hoi no ke eke o ka | fo - ka'.āikahi, He ma'i paaoao ko keia lahui kanaka a me ko na iahui e ae no a pau loa a i e Akua i hana mai ai, aka nae hoi, noi kakou ke kukulu manao e ku nei, aoie no na lahui e ae. O ka ma'i paai i;o ua iike ia me ka poholima; elima onjt manamana, <speia keia mea be paaoao o ke kumu ma'i ia, a mailaila aku oiii aku elima oiioilo ma*i f a ua kapa ia ia mau oiloiio ma'i he ea. no j hikou na inoa like ole he elima, a me ko lakou mati laau like ol« be elima. 0 keia mau oiloilo ae la ka me* nana e ai i ke ake o kakou a pau i ka pukapuka a hukabaka, a o ka mea i ike 1 ka iapaau paaoao ua ioaa iaia ka laau e pepehi ai i ua iloilo ia * hiki i kona nui ana, oia poe kahuna o ka wa liilii 0 k;i i>ei>e, kiiia ia poe a lawe e! nana i na ouli o ke keiki i kona ku-! pono *me ka ole i ke o?a loihi ine ka j ole. i ka nana makna ame ka ole, a j loaa ia ike. ina no ke ino o ke keiki rua ka naoa ana alaiia na ka ike o ke; kaouna e hanai i ka laau e paa ai kona mo a 'niki i kona loli ana i keikil imaikai. a pau ia hoooaaka ka mu-a ana; 1 is3Ti pep**hi ea, oiai na loaa mna aku la n 0 k& ike i ke kahuna i ke ano o ka ea, e oili ae ana i ua keiki la ke n«S o'«Nolaila hanai no ka l.iau mai ko ke k.ii mai a ko ke a hiki loa i koj I k« kuahiwi maa laaa, mai ka laau ma-1 nanaio mai a ka laaa awahia. a i ka, nui ana o na keiki aoie fcc ma'i e loaa! i&ia a he kīno awaawaa kooa ke n*na| ake. me ke kniana hiehie, pela no na kaikamahine ma i* ano hookahi, a no! ka i hanai laan oleia i ka wa l>i-| Hi nui. hoomaka *a pii mai o ka ma'i ea; no na kaikamahine he 12 makahiki hoomaka mai ka pii ana o ka! ea a na makna be ma r i baose. a i na kauka, o ka haule* no ia, a o ko na keikikaee hoi he 16 makahiki hoomaka mai ka pii, & kr boio i n* kanka e huie ana, a ūa e paa ioli ole ka «* e hekaa aaa e wiwi ans £e kino, a baso mai I*, pii mai ka nmenae, * p«hi wale aka; be ola

U©ifci. loouluhai ik* fOf ■ kiß«> ©U. ra*!itAJ- » No*eaha !s i :'u cct *i k«i* mm i | <«aeui o k«?ĪA üb«i kanaka caf Haīea. No «►* hoohaikn» j ana o isa kāi«Ba «a ke k*®ai *ai, aeU' <t :a;asu tr>* k.% laikiai ol<». ■ x i!»a i i-i ee *raie no i k* **.!».•; eiaha*'. .t aa su a<r» i 10* aiai 1 keia aea'i i«A#aa o k#ia txKol, p« j ita kabuaa ika maka'u a ooha walp koī* k<»iA mei iktf ra« ka onakA'u ak'ki $ k« iakou )v»u »ba i ka make t aoho ka poe o kvim *» k« M hemahema. aohe ke wjfei o>oīb» e kookuoii i> u ke • k* noho ani a. © k*" 1 ® mea e hoool»opopo «« »*»- ena o keia ooko lahai aaa na kukikewa ioa «a maiua mea keiki, aa kupun*. na kaikaaana. na kaikaioa an« &a kiūkaakia« o kakoa o ka honlkooi iia i b» pepe i ka w» liiliī a uaieae ka iku. ke dui« luaa jUokn iho la ia i na keiki lu- ( lii, » o ka oi loa aka hoi o ka la.Ua o ka hoonoamoa ana i na keiki liilii »e st |>ao!o ko omoomo ame ka aea obo. Nok#aka i imi nui ole ai i «a laaa kapono e hoomoamoa ai i paa ka e» oloko o ka bebef Ma keia nuu mea kekalii naa kama poino o ka Wikou b*i kfiki li'lii--0 ka'u mea e maka'a nni Bei o ke kukulaia mai o na kalapu kinai ma'i akepaa nui na wahi like o**» oiai ma ka nana aku « Ulo ana keia bao*i i haat hoopiliaiku i keia lahui i oi aku s ko k.i ma'i lepera i han* ia ai mimat. a he m«*a mso(>oiK> e paiauma hoa aku ana ke'a lahui kanaka mi o keia ma'» la, no k» mea e hookaa«r;ile loa ia *na ia j>oe aole i maopopo ih«a ana la, malia paha i Molokai ana no. a o na Ula a ]<au e ana ma keia mau kalapu e iilo ana l«kou i mau m-ika'i na lakou e ba'i aku o mea. o use.\. he ma'i aket<au, a o ka paa no ia. Ke kunu ae oe a puka mai kn male o k« paa M ia, oiai he mea lenalena i'o no ka male ke kuha aku. a o ka (>aa no ta. Me neia mau kahoaka ke kau e nei ko'u \reliweli. No'u iho he hoike oiaio au lio ka'u mea e paue nei no ka ea, a he mea « ola ana mai ka ea mai, a i kon.» pAii ana, ma ka hoike a ko'u makuahine ponoi ia'u nana mai no, ho mea &u I mu-a ia i ka laau ea mai ko 'n mau la liilii, na ko'u kupuna wahine, a hiki i ko u nui ana a koomaopopo ia me» e hanai ia mai ana, a mai ia wa mai au i hoomaopopo ai a hiki i keia la a'u e ku aku nei aole loa he ma'i kino i oili ne ma o'u nei e pili ana i ka ea. | O kahi mea i loaa ia'u he poniuniu nsa ke poo, a hoomanao ae ua piha ino 0 loko a kii no kahi laau huale o ka pau no ia a hiki wale i keia mau la e ohi 'uhi 'uia mai nei keia kuieuhana imi dala a na hāole. Ua hiki no, o ka ike iho la uo ia o ke a'o ana. E na hoaloha am f na makamaka, he nui na mea kupono i koe a'u i manao ai e pane ma keia mau mea, *ohe nae he manawa kupono, aia no nae he wa kaawale e hiki ai, oili hou aku no au; hoi iho no hoi, aoie keia he m*'i ola ma ke kukulu haipule ana, oiai he lula no ko ka lawelawe haipule ana, a manao ae ke kahunapuie ma ka pule me ka hookeai e old ai keia ano raa r i, he kuhihewa ia; mahope auanei huhu mai ke Akua a kuamuamu ako, a ina ma ka hooaeai e hana ai mahope poopoo makehewa na maka, aole e ola, oiai ua paa. ka nila maluna o ka mla, a o ka loina hoi maluna o ka loina, * 01 aku mao no ka hupo nai no ia, pela do o lesu i i mai ai, o ka ae be ae ia o ka hoole he hoole ia, a ke hoomaopopo ole ke kanaka i keia mao mahele elua ua lapuwale kona ola ana. He ehia mahele ano nui o ko ke Akua hooponopono Kanaka ana: Ekahi, o ka lau o ka nahelehele ka mea e ela ai na lahui kanaka a pau; a o ka lua, ina e ma'i kekahi o oukou e kii i na luna kahiko o ka Ekaleeia e hele mai e kau i ko oukou mau lima maluna iho o oukou, o ka pule me ka manaoio me ka hamo ana i ka aila e hoola ia ka ma'i o ka mea ma'i; o keia iho la na mahele elua i hoikeia mai, a ina o ka tna'i l:tau a ma ka pule ka hana e poopoo inakehewa auanei na maka, aohe mea e loaa mai. Ano kahi wa aku. Mahalo a nui i ka Luhahooponopono a ma o na keiki hoonoho hua Ttepau la ko'u anoai. C. K. KEALOIIA.