Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 42, 18 ʻOkakopa 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA XVI. He inau minuke helu wale no nae ma ?a hope mai, ua oili hou niai la he mau luina i kahikoia no eīike m« ka U/ie o kela kanaka mua. a hele pololei aku la no kela hale pohaku hwkahi no. Ua lilo nae i hana paakiki na kela poe kanaka ke komo ana iloko, aka mahope iho o ko lakou haawi ana aku i ka huaolelo i maa iwaena o kela puulu, akahi no a weheia mai la ka puka no lakou e komo aku ai e ke kanaka mua loa o ka hoea ana malaīla. Iloko o ka hapalua hora, ua akoakoa mai ia na kanaka i hiki aku i ka umi, a paniia mai la ka puka a paa, me ko lakou noho ana maljko, eia nae aole e hiki i kekahi ke ike aku i kekahi, no ka mea he mau kahiko hoano-e ko lakou apau. Maiwaena ae nae o ua poe kanaka nei i ku mai ai he hookahi o lakou iluna, alaila me kona lima hema e kau ana maluna o kona poo, ua hoomaka ae la oia e hana i kekahi hoailona i maopopo ia lakou apau, akahi no a hoopauia ko lakou pohihihi, me ka hele pakahi ana mai o ua mau kanaka nei imua, me ka hawanawana ana i kekahi mau huaolelo ma ka pepeiao o ka mea nana ka hoailona o ka haawi ana aku ia lakou. "Ua pono na mea apau/' wahi a ka mea i hoomaopopoia. oia ke alakai o kela poe, aiaila wehe ae la oia i kona mau kahiko hoano-e, t . ka o Manno Trivisano ua kanaka nei, aole hoi he mea okoa aku. Ua wehe like ae ia no hoi na mea apau i ko lakou mau aahu ho-ano-e. a ikeia aku Ja, o kela no ka puuiu ohuniu kipi e ake ana e hookahuli i ke aupuni, ka puulu hoi i hoolimalima ia Mako Matero e hana aku i na hana karaima maluna o na kanaka i makemakeia e kaawale aku ko lakou noho ana ma ke poo o ke aupuni ma Yenika. "Auhea oukou e o'u mau haku, ua maopopo anei ia oukou apau, ke hoohuoiia mai nei kakou no ka hewa ohumu kipi e na mana nui ma Yenika nei?' T wahi a Trivisano imua o kona mau hoa e hoo}»uni ana i kona mau aoao. "Ua maopopo ia makou, ua hoohuoi ka ahakuka o umi, 110 ka hoolala ana o kekahi poe e hookahuli i ke aupuni, eia nae aole i leaa kekahi mau ike ma ko makou aoao, no ke kau ana mai o ka lakou mau hoohuoi ana maluna o kekahi o kakou," i patie like aku ai ua poe kanaka nei. "O ka manao nui o ko'u make # make ana e akoakoa mai kakou ma keia wahi, no ka lohe ana no ia i ko oukou manao e pili ana no Mako Matero, ke kanaka a kakou o ka hoolimaiima ana e hooko aku i ko kakou mau makemake. Ke hoomanao la oukou, no ke kaa ana r ai o Lioni malalo o ko'u maiu, eia nae ua hoopakeleia kela keiki e Mako mai ko'u mana aku, a o kahi wale no o 'ka laki o ia ka loaa o!e ana o kekahi ike ma ka aoao o kela opio e hoike aku ai imua o ka ahakuka, e pili ana ho ka'kou. "'Ma ko'u manao, o ke komo hokai wale ana mai o Mako a ke'ake'a ma ke alahele a'u o ka hana ana, he kumu maikai ioa ia e pau ai ko'u hiiinai ana maluna ona, a o ko'u manao maoli ea ,e pepehi kakou i kela kanaka a make, a e pau hoi kona ike houia ana nialuna o ka ili o ka honua, pehea la ia i ko oukou manao?" "I mea e pau ai ko oukou kuhihewa, no ke kanaka i hoolimalima ia e oukou, he mea pono e loaa iaia ke kupale ana ma kona aoao, ma ia ano auanei aole oukou e hoopiiikia waieia aku, eiike me keia a oukou e makemake nei e pepehi aku iaia a make ioa," i poha mai ai kekahi leo mailoko mai o ka pouli ma ke kihi o kela hale, a ia wa no hoi i oiii mai ai o Mako Matero a ku ana imua o lakou nei, me ka hoomau ana mai no i kana kamailio ana: "Ua liooko akn au i ka hana a oukou o ka hooiii ana mai maluna 0 u, a ke waiho oni ole la ke kino o ka Haku Beneki ma kahi e loaa ole ai i kekahi mea ke huli aku iaia. Ma na hana apau a oukou o ka hoounauna ana mai ia'u, ua hooko aku au me ka ewaewa ole; aka nae ina ua pau ko oukou hilinai maluna o'u i keia manawa, aiaila ua makaukau loa au e haaiele i ka hana ana aku no oukou, me ko'u hoopiiikia ole aku ma kekahi ano. Ua kaili i'o aku au i ko paahao e Trivisa'no niai kou mana mai me kuu manao e lilo mai oia 1 mea paahana na'u, aka i ko'u ike ana aole e hiki ia'u ke hoohulihuii i kona mau manao paa, ua waiho loa aku au iaia malalo o ke kiu a ke aupuni, a e hoea mai ana ka la e kau aku ai o ka hoopa'i maluna ona. "Ke manao nei au, ma ka'u mau mea apau o ka hooko ana aku, lie mau hana wale no ia e hoiopono ai ka oukou mau hoolala ana, a e hoopomaikaiia mai ai no hoi ma kekahi ano. He oiaio ua hoopahu'aia e a'u kekahi mau alahele a oukou o ka maua'e ana ae maluna o ko'u mana, a ma ia wahi, ua nele au i na olelo pale kupouo e hoakaka aku ai i keia manawa imua o keia anaina. Ina nae he mea kekahi a Kolusa Trivisano i makemake ai e loaa aku na hoakaka ana mai ia'n akn e pili ana nona, ua makaukau au i keia manawa." Ua hele a pii ka lena ia Kolusa Trivisano i kela manawa iloko ona no Mako, ma o ka hokai wale ana mai i na mea ana o ka hoolala ana no ke ko o kona mau iini apau maluna o Lioni ame ka Leele Isidora, eia nae he manawa pokole wale no kela nanaina o ka ikeia ana aku maluna ona, iia lioi hou mai Ia no kona ano eiike me mamua. a o ia kana o ka paoe ana mai: "Aole a'u mau mea i makemake ai mai ia oe mai e Niako. aka ina he mea kekahi o kela ano, aole maloko nei o keia anaina e hoakakaia ai ia manao. aka ma kekahi u-ahi i kupono loa i ko'u manao." Ua hene malie iho la ka aka a Mako, 110 kela pane a Kolusa Trivisano, eia nae aole no ia he mea nona e hopo iho ai, aka ua huli aku la oia imua o ka nui o kela poe e akoakoa ana, a hoomau aku la i ke kamailio ana: i "Ua lohe aku nei oukou i kekahi mau hoakaka ana mai ia'u aku. a ua maopopo pu no hoi ia oukou ka'u hoohiki, aole loa au e kuma-1 kaia i kekahi o oukou, aia wale no a na kekahi o oukou e kumakaia mua ia'u, o ka wa auanei ia e hiki hou ole iho ai i kuu waha ke paa.! aka e konoia mai ana au e hoike pu ae i na hana apau a oukou i hoolala ai.'* "Mai kuhihewa oe e Mako, he hoohiki ka mea i hanaia," i pane mai ai kekahi o ua puulu nei. "Ina aole he hoohiki na mea i aelikeia e kakou, alaila ke olelo aku nei au i keia mai.awa, e kapaia kela aelike he hoohiki, a ke hoopaa nei au ia'u iho me ke Akua o ka lani, aole e hua'i i kekahi meahuna a oukou i hoolala ai no ke ku-e ana aku i ke aupuni. Ma na olelo nae a'u o ka lohe ana aku nei i kamailioia iwaena o oukou, aia he make a he kumakaia i hoopunanaia iwaena o kekahi o oukou, no ka hookau ana mai i ka make inaluna o'u, pehea iho la keia mau hana?" u He mau hoakaka wale no ka makou no kou ano. he mea mau no ia ke loaa he mau hoohuoi ana ma ko makou aoao nou; a oiai hoi ua hoakaka mai nei oe imua o makou, me ka moakaka ioa.ua hoopauia ae la no ko makou pohihihi, a aole loa au mea e malea'u ai no ka ili aku o kekahi haawina poino maluna ou» 44 Ina he mau hoohuoi ana kekahi iwaena o makou iho, no kekahi c makou no kona ano, ua lc4a no ia makou ke kuleana piha e hoakaka ai i ko makou mau manao e pili ana iaia. He hookahi nae a'u mea e ninau aku ana ia oe, oiai ua hoea mai nei oe me ko makou maopopo mua ole, ma ka mana hea i hiki ai ia oe ke komo mai maloko nei o keia keena, me ka loaa ole aka o ka aeia mai ia makou

| kekah; aiahele huna i hiki oie i kekahi ke ike, miiaiia au o • ka oili ana mai nei, a no ko'u pono ponoi iho. aole loa he mea. mai- ! kai ia'u ka hoike ana aku i kela aiahele i keia manawa, aia wale no a hoea mai i ka hookoia ana o na mea apau a kakou o ka hi.x>U!a i ana j kinohi/' j Mamuli o kela mau hoakaka ana ma ka aoao o Mako, ua ae aku ia ; kc!a aha ohumu kipi, e malama malie no oia i kana meahuna, i pili j i ke alahele e hoea ai noloko o kela hale. aiaiia hoomau aku la ia|kou i ke kamailio laula ana maluna o na alahele no ka hookahuli i ke aupuni. I ka hookuu ana o ka lakou halawai ma keia po, ua loaa ka ike ia Mako, a;a he iwakalua-kumamakahi ka nui o ka poe e noho hana ana malaio o ke aupuni i makaukau e hoala ae i kekahi kaua hoolahuii aupuni. a aia hoi he ekolu haneri o na makaainana i haawi mai i ko lakou ae, no ka hui pu ana mai me keia poe. I ka oili ana mai o na kukuna o ka la ma kekahi kakahlaka mai. ua oili pu mai la ka lono weliweii no ka pepehiia ana o ka Haku Beleki a make, a e ioheia ana ma ka lehelehe o kela ame keia kanaka ma na huina alanui ka hoopukaia o ka inoa o Mako Matero. :na ke ano oia hookahi no ke kanaka nana i hana i kela karaima, eia rae he eiua hora mahope iho o ka oili ana ae o kela nuhou hoolele hauli, ua kauia ae la he hoolaha ma na kihi apau o na huina alartui ka mea hoi nana i hoopau ae i na manao kanalua o kekahi mahele 0 na makaainana no ka mea maoli nana i hana i keia pepehikanaka. Penei ke ano o ka hoolaha o ke kauia ana ae: "E loaa no ka uku makana o $10,000 i ka mea e hoihoi mai ana 1 ke kino o Mako Matero ina ma ke ola a ma kona kino kupapa'u paha imua oka halealii. He elua mau kanaka koikoi loa a Venika i minamina nui ai i kaa aku malalo o ka hana hoomainoino a keia kanaka, e kau aku ai kekahi hoopa'i koikoi loa maiuna onar Eia ne o Mako Matero maioko o na palena o ke kulanakauhale o V*emka nei, a o ka mea e ike ana iaia, a maka'u i ka lawe ana mai i kona kino, ua hiki loa ke loaa aku na kokua ke hui pu mai me ka mea nona ka inoa malalo iho nei. "Kakauinoaia, "NIKOLA." Malalo aku o keia hoolaha, i kakauia aku ai ka inoa o ka luna aupuni kiekie o Yenika, a peia hoi me na hoakaka apau e pili ana i ke ano o Mako Matero. Aia na kanaka apau ke hakilo pono loa ia o ka ike aku i kekahi mea i kulike me ko Mako ano, a i ka wa o kekahi kanaka malihini e oili mai ai, e hopu kokeia aku ana oia, a laweia mai imua o ka aha kuka o umi, a ua hiki aku ma kahi o ka elua hatieri mau kanaka o ka laweia ana, mai na uwapo mai, ua pau aku nae iakou i ka hookuu houia, no ko lakou kaokoa loa mai ia Mako Matero aku. Ke noho la ka aha kuka o umi ma ka lakou haiawai, me ka noho pu hoi o N'ikola imua o lakou, aia nae iloko o kela ame keia hoa o kela aha ka maka u ame ka weliweli, no na mea i hanaia, no ka mea ke kau wale la no ka o lakou pakahi, heaha mai ana Ia ka hopena maluna o lakou. lioko o na hora kakaikahi wale aku no i hala, o lakou pu no me ka Ilaku Heleki maloko o ka aha kukakuka, eia nae ke nana aku la lukou i kona noho me ka nele i ke kanaka, pela mai auanei paha k-kahi o lakou iloko o ka manawa a lakou i moeuhane mua ole ai. Ua hoonohoia ae ia nae kekahi o lakou ma ke poo o kela aha kuka, a hoohloia aku la oia i kanaka mana nui loa, a oiai e maopopo ole ana ia lakou na mea e hana aku ai i wahi e paa ai o Mako Matero i k-3 hopuia, ua huli mai la oia imua o Nikola a pane mai la: Aia maluna ou e Nikola ke kau ana aku o na manaolana, no ka l°he niai i na mea e piii ana i ka mea pepehikanaka, a o ia kau e ninau aku nei ia oe: Ua loaa mai anei kekahi wahi moaii maopopo no kahi o Mako Matero e noho mai nei; a i ole, he wahi lohe anei kekahi no kona paa aku i ka hopuia?" "He hookahi no mea a'u i hoomaopopo i keia manawa, o ia no ka hoololua o kona mau lole e komo aī i kela ame keia la, me ka hiki olt ana ke ikeia 'kona ano maoii." Malia paha ma ia ano e pohihihi ai ka hopu ana iaia; aka ina ua |K>lolei na mea a'u ī lohe ai, he kanaka kino nui oia, i like ole aku ine ka nui o na kanaka, malia paha, ma ia ano e hiki ai ke hopuia aku oia me ka maaiahi me ka nana oie ma kona lole, pehea la kou mar.ao e Aikola? He mea oiaio no īa au e hoike mai nei e kuu haku, eia nae ina ma ka nuio kona kino ka kakou e makaala loa ai, aole loa no e hiki mai ana i ka wa e paa ai kela kanaka i ka hopnia, ua oi alna kona akamai a maalea imna o kekahi kanaka ma ka honua nei. V a3 f. Wai ki "° at l aua pu hoi me kekahi kanalea kahunapule kino uuku a u o ka manaoio loa an», eia au ke hui pu nei me ke kahunapule, e,a ka auanei o Mako Matero no ua kanaka "Pehea iho la ka hoi 'i hiki ole ai ia oe ke hoomaopopo iaia ma Ma'n a " a ° ,a? " ' " inau hou mai ai kc P°'> °ka Aha Kuka "O ka'u hoi ia o ka olelo mna ana aku nei, he hana paakiki ke I • maoli ana akn i 'iona man ano apau, e loli ana oia nwi ke !.ino nui a i ke kino unku, a mai ka elemakale a i ke kanaka onio no ka mea ma kekaln la ae no, ia'u e nanea asa i ke ku ua hau ana maopopo'au . T pepeiao ' ina 1,3 hoomaopopo au i ke k-analea kahnnapnle a'u o ka Jiui pu ana ma ka H ak«, mamua, a ,a'u o ka hu!i ana ae e nana i ua kanaka h JLhi,!e . L ' ," ™ ai ana - a nana 1 ho,ke ma ' ia'u. ua nalouale aku kela kanaka \ C oehea °a ° C hi "° S ke,a man.wa " A pehea, aole anei i loaa iki ia oe ka ike no kela kanal«. „u* hawanau ana ana mai ma ko mau pepeiao?*' O ua kanaka nei, aole no ia i mamao aku *a kahi kaaw.«ii» a-; U nV"hau a a?aia°o k U WH Pa °° WwMiu kahi aoao. ua hoike oko» m' f ana aku,an ,uka °** *'na ma ke«ahine luahine e kamainn m' hoopunipuni ole, o ka tero no ia. ° pu ana raelnmi ke,a la. o Mako Ma|A°lf a . U ' man , aoio aku ' ke,a mau ole'o ana, aka nae ua hookaa«ale aku la oia ī kona waapa mai ka uwapo aku, alaila wehe ae la i kona „m„,m, ku'i, . me kona P a P a.e,Tike pono .oa aku k k uu no." 3 a ° ka °' a ht ka " aka okoa aku - ° Mako Matero "A heaha ka hoi kou mea o ke alualu o.e ana aku iaia, ina o ka manawa īho la kela e paa mai ai oia i ka hopuia?" "He mea makehewa wale no ko'u alua.u ana aku iaia. oiai he! :» aka.ua mau waapa maluna o ka wai i kela manawa, a i ko lakou ike ana o Mako Matero ka elemakule e holo ana mamua o lakou. o pa 1 u nul aku !» no « mahope o kona waapa, oka mea apiki nf,!' ;£!! i mea Ia ' aleia iho oia e kt,a maliwa '. ua nalowale honua īno la ota. "Alaila pehea iho la ka e paa ai keia kanaka kupaianaha i ka hof uia, ina pela mau iho la ke ano e o kona mau ano, ka loli mai kekahi a i kekahi, a pela hoi ka naiowale honua me he mea Ia i aleia e ka muliwai?" "Aia he mau ano kupaianaha lehulehu i pili loa i keia kanaka a ma ka noii akahele loa ana e maopopo ai ia mau mea; aka he hoo- | kahi nae a'u hooia imua o oukou apau, ina no ka paa o kela kanaka i |ka hopuia, e ike aku ana kakou, he kanaka kaokoa loa oia mai ka jna mea apau e manao nei uona." [ (Aole i pau.)