Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 38, 20 Kepakemapa 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA XIII.

Aole loa o Alabaki i manao he hana maikai nana ka pane ana aku i kekahi mea, koe wale no ka noho hamau loa ana, a e ae aku e hanaia mai na hana hoehaeha apaa maluna ona, ina he inau kumu maikai kekahi ma ka aoao o kela aha r e haoa mai ai iaia pela, a ina no hoi no kona ku i kahi oka hewa. Ua hiki loa iaia ke hoomanawanui i kela mau hana ku i ka hoomainoino, a hiki i kona make ana, jna aole ona makee i ka pono ame ka oiaio, a oiai e hakoko ana oia iloko o keU manawa no kona oia, ua hooho okoa ae la oia me ka leo o ka mea i piha me ka ehaeha: j ,4 Ma ka lokomaikai ona lani, maj hoehaeha mai ia'u me keia I mau mea i ku ika mainoino ke nana aku. Ina aia he wahi lihi iki o ke aloha ik>ko ou, aia hoi he kaulike ma kau hana he lunakana-1 wai, ke uwalo aku nei au imua ou no ka manawa hope loa, mai hoo-1 mainoino mai ia'u, a no ka mea ina no e hiki ana ia oe ke haehae j ac i kuu puuwai a liilii, aole no ia he mea e loli ae ai o ka'u pane, i k« e wale no kou ike ana iho, ua maemae kuu mau lima, a ua hemo-' lele hoi kuu naau, ma ke karaima i hooiliia mai ai maluna o'u." ' "L'woki! Mai hoao oe e hoopuka hou mai i hookahi huaolelo,'J wahi a ka lunakanawai me ka leo kuoo. "O kena man waimaka ou, 0 ke ano o kau nana ana mai ia'u, aole loa ia he mea e hooloiiia ae ai o ka'u olelo hooholo, aka e kau aku i ka hoopa'i maluna ou e pono ai i keia manawa. E hookaa koke ika huila oka enekini i keia manawa," me ke kauoha ana aku o tia lunakanawai nei i na kanaka ( hia e ku makaukau mai ana no ka loaa aku o ke kauoha ia laua. Mamua nae o ka hiki ana i ua mau kanaka nei ke hooko aku i ke kauoha. o ka wa ia i loheia aku ai o kekahi leo i ka pane ana mai ka puka mai: "Uwoki! Mai hoao kekahi e hookaa i kela huila!" Alaila leha aku la ka nana ana a na mea apau ma kahi o ka puka, aia hoi. oili mai Ia o Nikola, ke kiu o ke aupuni, a o kekahi hoi o na kanaka i kauia ka weli e kela aha. "Pehea la oe e Nikola, i aa ai e kahamaha ae f na hana a keia alia, a pehea hoi oe i aa ai e hehi-ku i ka mana i loaa ia'u, a i ka ihiihi hoi o ka'u oihana. "O ka mana i loaa ia'u," i pane koke aku ai o Nikola» "He mana ia i oi ac imua o kou. a no ka mea na Venika holookoa i hookiekie «'io ia'u. a kau maluna o na mea apau; a o ka'u wale no e kauoha aku i.ei ia oe, e hookuu kokeia ae kela kanaka opio mai ka hana hoomainoino au e ka lunakanawai i manao ai e hookau aku maluna ona. v Ua hele mai la na kanaka elua no ka hooko ana i ke kauoha a Nikola, aka nae, o ka wa ia i poha hou mai ai ka leo o ka lunakana* wai ika pane ana mai: "Mai hoao kekahi e wehewehe ae ina kaula i hauhoaia ai i keia lawehala, no ka mea owau hookahi wale no ke kuleana maluna ona, a hiki i ke kau ana aku o ka hoopa'i kupono maluna o ka mea hewa. M "Mai hoao oe e ka lunakanawai e hana aku a oi ae mamua o ka mana i loaa ia oe, no ka mea malalo o na kanawai o ka aina, o ka hookolokolo wale no ka mana i haawiia ia oe, aole o ka hookau aku 1 na hana hoomainoino maluna o kekahi mea, a no kou pono, a no ka pono hoi o keia aha. ke ku nei au ma ka inoa o na komite he umi, a kauoha aku no ka lua o na manawa, e hookuu kokeia ka oj)io!" Mamuli o ka haawiia ana ae o kela kanoha me ka leo mana. ua hiki ole i na kanaka elua, ke hooka'ulua iho i ka hooko ana mai i ka laua kauoha, nolaila lalau iho la ko laua mau lima, no ka wehewehe ana ae i na kaula i hauhoaia ai a paa ia Alahaki, me ka leha ana aku nae o ko laua mau maka maluna o ka lunakanawai, a oiai aole he kauoha mai iaia mai, no ka hiki ole ia laua ke hooko aku i kc kauoha ake kiu oke aupuni, ok o laua wehewehe ae la no ia i na kaula mai ke kanaka opio mai. Ua hele ka lunakanawai a piha me ka hnhu loa, ke hoike okoa mai la hoi kona mau maka, aia ka inaina iloko ona, no ka hoohaahaaia ana o kona mana, eia nae aole loa e hiki iaia ke hookiekie ae maluna o ka Aha Knka o Umi, ka aha hoi i oi ae ka mana imua o kona, a o ka aha nana i hookau aku i ka mana maluna o Nikola, elike me ka ua kht la o ke aupuni e kupale la no ka pono o ke kanaka opio. I ke kaawale ana akn o na kaula apau o ka hoopaaia ana ma ke kino o Alahaki, a ku ae Ia hoi ke kanaka opio maluna o kona man wawae, o ka wa ia a Nikola o ka*huli ana aku imua o ka lunakanawai a i aku la: "Ua ninau iho nei anei oe i ka paahao i kau niau mea apau i makemake ai?" "O ko'u kuleana ia ma ka'u hana, a no kou pono e Nikola, ke i aku nei au ia oe, aole a'u mau mea i koe e ninau hou aku ai i ka paahao, T ' wahi aka lnnakanawai, ma ke ano pakike. "Ua lawa ae la no ko'u makemake, ua hoike mai la oe ua pau kau hana me keia keiki opio,~ alaila haawi aku la o Nikola i ke kauoha i na koa elua, no ka hoihoi ana aku i ka lawehala. noloko o ke keena a ka aha kuka e noho mai ana ma kekahi keena okoa aku, a iloko 0 na sekona helu wale no, aia ke kanaka opio ke ku la imua o kekahi «.naina o na kanaka i kahikoia me ko lakou mau aahu pili oihana. MOKUNA XIV. Oiai hoi ka kakou koa e kn la he lawehala imua o kela aha, ka aha i noho manaia e na kanaka he umi, ka aha i loaa ka mana e hoolilo i na hana a ke senate i mea ole, a e hiki ole ai hoi i ka lunakanawai, ke hookiekie wale mai, aole e hiki ia Alahaki ke kanalua iho. ho ka hoopuniia ana o kona mau aoao apau e na popilikia, e aneane hiki ole iaia ke hoopakele ae iaia iho. Elike no me ia o ka nokeia ana mai o ka opio i ka ninaninau e ka lunakanawai, pela iho la no ka kakou koa, o ka nokeia ana mai i ka ::ie)e, a liiki i ka waiho okoaia ana mai o ka paahao inalalo o ka malu o Nikola» a hoihoiia aku la e hoopaa maloko o kekahi halepaahao malalo o ka malu o Nikola, a hoihoiia aku la e hoopaa ma--1 >ko o kekahi halepaahao, e hiki ole ai i kekahi mea ke pakele mailaila mai. » He keena paahao kela ma na ano apau, aka nae, aia na ea huihui maikai. ke komo la iloko o ua keena nei, a ua hoolakoia no hoi me na meaai maikai, ana e kaniuhu ole ai, koe wale no kela pono pilipaa i haawiia aku iaia mai ke Akua mai> o ia ka noho lanakila ana, ua kaawale ae ia mea mai iaia aku. Aia nae ma kekahi kihi o ua keena paahao nei, e waiho ana na lako pena, ka mea nana i hoala mai i kana mau hoomanao ana, no kana mau meahana e waiho la maloko o kona wahi fumi ma ke kulanakauhale. Mamua o ka haalele ana mai o Nikola i kana paahao, ua i aku la o Alakaki iaia, nia ka manawa o ka ike ana aku a ka ōpio i kela mau lako pena kii ika waiho mai ma kekihi kiliī: "Owai ka mea nana kela mau lako kaha kii i waiho maloko nei o keia keena?'* "Na kekahi mea i komohia ke aloha nou, nana i hoouna mai i kena mau lako pena kii apau nau, me kona manao e lilo ana kou mau ki e noho ai ma keia wahi, i mau la nou e hoolilo ai i kou nooroo, ma ke pena ana i mau kii hoomanao, elike me na mea au e ike aku ai." 4 "Ke hoopohihihi loaia nei ko'u noonoo, no ka mea he hookahi wale no mea a*u i ike no kona haulehia ana i ke aloha no'u maloko nei o Venika:* "Malia paha mai iaia mai nei no hoi kela mau lako pena i hoottna mai nei!"

0 ka mea t aloha ma: :a"o. o kc kaikanaalilne h x>kahī n-aie "h7 r>o ia a ka Haku Vtvida, ka mea i pepehna a make ma ka po aku nei i hala/' aole a'u mea e ae e noemoo ne»,, mawaho ae ona, oi* hookahi wale no." "O aa kaikamahine nei ponoi ooaka Haku Vividi % ka mea nana kena mau lako pena kii o ka hooana ana mai naa." "He keu maoii keia a ka mea kapaianaha, pehea. a i ka manawa hea oia i hoouna mai a\, no ka mea eia paha oia ke noho mai nei loko o ke kanikau no kona makuakane i keia manawa?** "Ma nehinei koke aku la no ka loaa ana aku o ka lohe i kela kaikamahine no kou hopuia ana, me ka hoopaaia ana maloko o ka halepaahao, a mamuli o kana noi f ame kona makemake e hoohalaia kou manawa e noho paahao ai, ma kekahi hana e mehameha o!e ai oe, pela oia i hoouna mai ai i kela mau mea au e ike aku nei. w *'E hoomaikaiia kela kaikamahine, a ke kalokalo ae nei au e lilo no ke Akua i hoopakele nona, oiai maua e noho kaawale ana," alaila kahe mai la na waimaka ma kona mau papalina, a iaia i holoi ae ai a maloo na waimaka e kihe'ahe* ana ma kona mau papalina, ua ninau hou aku la oia i ke kiu: "Ua maopopo no nae paha ia oe, ua loaa na manao hoohuoi iloko ona, no ko'u pili ana i ka hewa ea?" I "Iloko o keia manawa, aole ona manaoio iki. aia na ao hakumakuma o na ahewaia maluna ou, malia paha e lohe aku ana oia i na mea apau i hanaia!" "Ina pela, ke olelo aku nei au ia oe, aole loa e komohia aku ana kekahi manao hoohuoi iloko ona no ko'u pili ana i ka hewa, no ka mea ua maopopo mua iaia ko'u puuwai, a ua ike oia, aole loa he kipi iloko o'u no ke aupuni a hoala mai paha i kekahi mau hana e hoohaahaaia ai kuu inoa ame ko'u hanohano. E hiki ana nae paha ia'u ke hoouna aku i leka iaia ea?" "He hana hiki wale no ia, aka e nana muaia nae kela leka e a'u, a ina aole he mau mea i papaia maloko o kela leka, e ili mai ai na hoahewaia maluna o'u, ua hiki loa ia ke hoounaia me ka pilikia ole." ''Nani ka nui o ka'u mau hoomaikai atne na mahalo ana ia oe e Nikola. Aole no a'u mau mea nui eae i makemake ai e kakau aku i kela kaikamahine, koe wale no ka hoike ana aku iaia no ko'u noho ana ma keia wahi, pela hoi ka haawi ana aku i ka*u mau mahalo j.na. 110 kona hoomanao ana mai i keia mau lako pena kii, he mau mea hoomama mai i na manao kaumaha iloko o'u oiai e noho pio ana malalo o na hana a ko'u mau enemi." j Mamua nae o kona kakan ana aku i kana leka i makemake ai e hoouna i ka Lede Isidola, ala mai la kekahi manao iloko ona, malia l paha aole no hoi o Nikola, e hoole mai ana i ka pane ana i kekahi ; ninau ana e ake la e loaa mai ka pane, no ka mea he oluolu maoli ka | nana ana aku a kela kanaka iaia f a hoao mai la oia e ninau i ka pane ana mai: j "No na manawa elua ae nei i hala, ko'u hopuia ana—o ka mua, īnalalo 110 ia o na hana pahele o ke ano haahaa a hohewale, e ke t keiki a ka Haku Trivisano, eia nae ua hoopakeleia mai au e Mako ' Matero. me ka maopopo o!e nae ia'u o kona kumu o ka hana ana n»ai 110 ko'u pono. No ka lua hoi ona nianawa o ko'u hopuia ana. ua ike oe ia mea, a eia au ke noho nei malalo o ka mana o ke au-1 puni. e liiki ana anei ia oe ke hoike mai ia'u, i ke kumu o ko Mako hoea ana ae a lawe mai ia'u, mai ka mana mai o kela mau kanaka?" "Aole a'u mau mea e huna iho ai mai ia oe mai, a he nani hoi ia kt ninau mai nei oe ia'u, a o ka'tt pane, oia no keia: Na hoike mai ( ka Haku Trivisano ame kana keiki i na kumu o ko laua hopu ana ia oe, elike no me ia a laua o ka hoike ana aku imua o ka lunakanai\ai nana i hoolohe nuta i kou hihia, ua lawa ia no ka hoomaopopo ana aku. aia iloko o laua pakahi, na manao hopohopo a maka'u ia 1 oe." i "Ae, ua pii ka maka'u ame ka lia i ko laua kumu pepeiao, mamuli j ka hoomaopopo ana, aole loa i loaa aku na waiwai o kuu makuakane ia laua ma ke ano pono a poloiei, a ua hopohupo hoi laua, i ke'u wa e hookuu laelaeia ai, e hoao aku ana au e lawe mai i na hooia no ka pili ana o kuu makua i ka hewa, a o ke kumu auanei ia e hooneleia aku ai laua, i na pono apau a laua e hauoli nei i keia manawa 1" "Malia paha ua pololei kena mau mea au o ke koho ana, 110 na hana a kela mau kanaka," wahi a Nikola, me kona hoike ole aku nae i ka manao apono a ahewa paha ia Trivisano. "Aole anei he manao lioohuoi iloko ou, no ka manao o ko Mako hoopakele ana ia oe?" Ke liaka pono la na maka o Nikola maluna o Alahaki, heaha mai ara la ka pane a ke kanakk opio aole nae o Alahaki i hoohakalia ih'o i kana pane i ka i ana aku: "Ua maopopo ia'u ka Mako Matero hana o ke kamailio ana mai, mamua o kona haalele ana ae ia'u, o ia no ko'u komo pu ana aku me ia ma ka hana hookahuli i ke aupuni. Aole nae i maopopo ia'u, o kana hana A\ale no paha ia i ake ai ia'u e haua aku, a he hana hou ae no paha kekahi, he hookahi nae mea hiki ole ia'u ke huna iho, o ia no kona ninau ana mai, ina ua loaa ia'u ka manao koa, e komo pu aku ai ine ia ma ka ohumu ku-e ana i ke aupuni." "Aha! Ua hoea mai i ka wa e oo ai o ka hana hookahuli aupuni." i namunamu liilii wale iho ai no o Nikola iaia iho. "Auhea oe e ke kanaka opio koa a maka'u ole. eia na maka o Nikola, ke kau aku nei maluna ou, a ua liiki iaia ke heluhelu aku i ka inoa o ka poe apau i komo maloko o keia hana ohumu o ke kulana haahaa loa. Iwaena o na kanaka apau maloko nei o Venika o Mako Matero hookahi wale no ka mea ku aku a paio me ka Aha Kuka o Umi. me ka hiki ole ke hoohokaia kona mau manao paa." 1 ka pau ana iho o kela namunamu liilii ana a Nikola, ua huli mai la oia imua oka opio a pane mai la: "Mamuii o kou paa ana i ka hopuia, i loaa mai ai kekahi hopena maikai loa, oiai o kau mau mea apau o ka hoikeike ana mai nei, he mau mea ia e hooiaioia mai ai ka'u mau mea o ke ake ana. O ke kumu o ko Mako Matero hoao ana e hoopakele mai ia oe mai ka mana mai o ka Haku Trivisano, ke manao nei au e hiki ana ia'u ke kokua aku ia oe ma ia mea. i "Ua loaa ka ike ia Mako. mamuli o ka hookauia ana aku o na ahewa waleia maluna ou, e lilo auanei oe i mea paahana nialalo o kona mana, no ka hoala ku-e ana mai i ke aupuni, a no ka mea ina e loaa ana ka ike ame ka lohe i ka lehulehu nou, aole loa e nele ana j ko lakou ala ana mai a kokua ia oe. a hoopakele ae hoi ia oe, mai | ka mana mai o kou poe enemi. I "Ma ka manawa o ke kipakuia ana aku o ka Haku Maeelo, ma-' muli o ke kauoha a ka Aha Kuka o Umi, mai ka lepo aloha aku oj Venika nei, ua hooneleia mai keia kulanakauhale me kekahi o na' a na mea apau i aloha aku ai, a ina no kona huli hoi hou ' mai iloko o hookahi makahiki ma kela hope mai, a hoala ae i ke- j kahi hana e hookahuli ana i ke aupuni, ua lilo ia i mea maalahi loa 1 j ma kona aoao, e kan ai oia ma ke poo o ka hookele aupuni ana. a j ; no ka mea, ua aloha aku na kanaka apau iaia.* ! | He oiaio, aole ona kanajca wale ka i aloha aku iaia, aka o Ma- i eelo, kuu makuakane kekahi i aloha i kona one hanau," i pane koke' aku ai o Alahaki. I "Malia paha pela i'o ka mea oiaio elike me ia au e kamailio mai! nei, aole nae au i maopopo i kena mea. E hoomanao nae oe e ka j opio, ua maka*u loa makou non, ina no kou hoala mai i kekahi hana I hookahuli aupuni, aole nae e nele ke kokua nui mai o na kanaka ' mahope ou, a hui pu iho hoi me kou ikeia ana e iauna pu ana me Mako, ua lawa loaia no ka hoala okoaia ana mai o na hoohaoi ana, ? malia paha ua komo i'o no olua a elua, ma ka hoolala ana e ala ku-e mai i ka hookeie aupuni ana maloko nei o Venika. Ke manao nei au, malia aia no kela manao iloko ou e lapuu nei i keia manawa. i • hakaiia wale no i ka loaa ole he wa maikai ma kou aoao, e hoalal mai ai i ke kaua kipi, e ku-e ana i ke aupuni, aole anei pela e Ala-' baki?" Aole i pta.