Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 25, 21 June 1912 — HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKO MATERO A I OLE Ka Aha Kukakuka o na Komite he Umi no ka Noho Aupuni o Venika.

MOKUNA IV. i i Ua hamau iho la na mea apau, mahope iho*o keta hooki ana o Materino i kana kamaiiio ana, a i ka hala ana ae o kekahi mau «ekona. me ka pane leo ole o kekahi mea, ua ku mai !a o Trivisano iluna. a i mai la i "Mamua o ka hooneeia ana aku o na hana a keia aha e akoakoa nei i kei po, ke makemake nei au ia oe e Mako Materino e haawi mua mai i kau hoohiki no kou kumakaia ole ia makou. Ua hookomoia mai keia manao iloko o'u. mamuli o ka maopopo ole o kou ano oiaio ia maleou apau, a pela hoi kou wahi e noho nei, a pela me ke ano o kou oi!i kupaianaha ana mai iloko o ka manawa i manao mua oleia. "Ma keia ano iho la, he mea maikai ole ia makou ka hoike hou ana aku i kekahi mau meahuna i koe, aia wale no a loaa mai ka j liooia mai ia oe mai no kou kumaleaia ole i kekahi o makou." ! "Heaha auanei ka'u hoohiki e haawi aku ai ia oukou?" wahi a| Mako me ka hoikeike ole aku \ kekahi wahi manao pihoihoi iioko j ona. "Ina au e haawi aku ana i kekahi hoohiki aia no ia i ko'u ma-1 nao, aka no ka oukou ninau no ko'u ano ame ko'u wahi o ka hoea | tna mai, aole no a oukou mau mea nui e ake hou mai ai e ioaa mai! ia'u aku. koe wale no na mea a oukou i ike ai i keia manawa. "I hoike aku nae au ia oukou ea, eia oukou ke hoolala nei e hookahuli i ka noho alii o \ r enika nei, ma o ke kipaku ana ae i ka mea e noho nei ma ka noho kalaunu. a hoonoho ae i moi ma ia wahi, ao!e anei o ka mea oiaio maoii no ia? Eia pu oukou ke hooiala nei e kipaku aku i ka Ahakuka. me ke kokua ana mai a na kaukau alii i kipakuia i ka oukou mau hana, i mea e holo mai ai ka mana o ka j hooponopono aupuni ana iioko o ko oukou mau iima. Ha! Ha!; Aoie anei o Trivisano ka oukou e ohumu nei e hewnoho aku iaia j inaluna o ka lioho moi? Aoie anei ua pau loa na meahuna a oukou I \ ke ahuwaie ia'u?" Na kela mau oielo mai ia Mako Materino aku, ua hookomoia aku ka lia maeeie o ka maka'u iloko o Trivisano, me ka naka ana i ka haaiuiu, a pela hoi me kekahi mau kanaka e ae, mamuii o ke ahuwale ana o ka iakou mau hana ohumu, aka he hookahi nae iwaena o ua poe kanaka nei nana i kamaili6 mai ma ko lakou aoao: "Mai manao oe e Mako. ua ahuwale ka makou mau meahuna apau ia oe, aka aia he mau meahuna e ae «u i ike ole ai, he mau mea hoi i pili loa i ka holomua o na hana i hoolalaia. O kahi ame ka manawa e hookoia ai ua hana nei, o ka makou ia e makemake nei e kukakuka a hooholo, a peia hoi i konoia aku ai oe, e haawi niai i na hooiaio ana ma kou aoao, i hiki ai ia oe ke komo pu mai me makou ma keia hana nui, o lilo auanei oe i mea kumakaia ia makou." "Ha! Ha!" i noke okoa ae ai o Mako Materino i ka akaaka me ka leo nui. "Alaiia he maka'u i'o ka ko oukou o iilo au i mea kumakaia i ka oukou mau hana ohumu kipi! Manao anei oukou, he nana kekahi a ka ahakuka i kena meahuna a oukou? lna e loaa aku ana ka ike ia Nikola, keia kiu a ka Ahakuka i na mea a oukou e hooiaia nei, manao anei oukou e kakaiiia iho ana a hoea mai i ka manawa a oukou e hooko aku ai i keia hana, o ka wa ia e maopopo ae ai ko oukou koiohe ? "Auhea oukou e o'u mau haku, eia iloko o ka poho o ka lima o Mako Mater\no ko oukou mau oia apau, a eia ko oukou mau poo malaio o ke ko'i i makaukau loa e apahu ae mai ko oukou mau pauku kino aku, nolaila mai hoao oukou e hoaia mai i na hana, e ike pono ai oukou i ka nui o ka mana i loaa iaia. 'X T a hoolimaiima mai oukou ia'u e kaiehu aku i na kanaka a oukou i makemake ole ai e ku aku imua 0 ko oukou mau alahele, a ua liaawi aku au i ka'u ae, no ka hooko i kela hana, me ke elala a oukou o ka uku ana mai ia'u, a e hookoia aku ana ia hana, me ka hoopahu a oieia."He hana nui a ko'iko'i keia a'u o ka iawe ana ae a hookau iho maiuna o kuu poohiwi, e ike oleia mai ai oukou e ko Venika holookoa nei. eia ka o oukou 110 o na kanaka koikoi iloko nei o ka aina ka jk>c na lakou keia hana; eia nae hoi, ke hoopukapuka mai nei oukou no ko'u kumakaia i ka ou'kou Tnau hana, heaha auanei ka oukou mea e maka'u iho ai no'u ? "Ina nae aia ka maka'u ame ka hohewaie iloko o ko oukou mau naau pakahi no keia hana nui a oukou, alaila o ka'u waie no e olelo ae ai. e hoopau ko oukou hoolaia' ana e hana i keia mea, no ka mea aia waie no a loaa na kanaka i loaa na manao koa, o lakou ka poe hiki ke paio aku no keia hana koikoi. Ke hoopaa aku uei au ia'u iho nialaio o ka oukou mau hoohiki apau e hana mai ai, o ka u wale no rae, e wiki oukou i ka hooko ana i keia hana, oiai ua lohe mua aku nei no oukou, he hana okoa ae no kekahi e hele aku ana e hooko, r.olaila me ka eleu wale no e pono ai, e wikii!" Akahi no a pau ke ano pihoihoi o ua poe kanaka nei, alaila o Trivisano ka hikimua ma ka hoomaka ana mai e kamailio nia ko lakou aoao: "Ua pau ae la no ko makou koi ana aku ia oe e haawi mai i hoohiki ma kou aoao; aka e hoomanao iho no hoi paha oe e Mako, no ko makou makemake ole e lilo oe i mea kumakaia ia makou, pela wale no i koiia aku ai oe e hoohiki mai, aka ua pau ae la no lioi ko makou kuhihewa, nolaila e lohe aku ana oe i ka makou mau mea huna apau. Ke hilinai aku nei makou maluna ou, me ka manaolana, e hoea mai ana i ko kakon lanakiia ana. alaila ia maiiawa auanei e ili aku ai kekahi kuiana koikoi ioa maluna ou iloko o ka hooponopono aupuni ana o Venika nei. "Oiai hoi aole oukou i makemake ia u e hoopaa aku nialaio o kekahi hoohiki, aka'ke haawi aku nei no nae au i ka'u hoohiki paa, aole loa au e kumakaia ia oukou, ma ka'u mau hana, ka'u mau olelo. koe wale no a loaa kekahi o oukou ia'u e kumakaia ana ia oukou iho, o ka manawa auanei ia e maweheia ae ai keia hoohiki paa. Ua kupoi.o iho la anei leeia i ko oukou makemake?" Ua hoike mai la ua poe nei apau i ko lakou apono i kela manao o MatenK no ka mea he hana paakiki i kekahi o lakou ke kumakaia ana ae. oia no auanei ka luahi o kana mau hana, ma "ka lilo ana i niea kipi i ke aupuni» nolaila ua ku mai la o Trivisano imua, me ka unuhi ana ae he palapala pili oihana mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, me ka pane ana mai imua o kona mau hoa: **Eia maloko nei o keia pepa, e o*u mau haku," i hoomaka mai ai o Trivisano e kamailio me ka wehe pono ana inai i ka palapala ana e paa ana, "he mau papainoa o ka poe a'u i makemake loa ai e kaiehuia aku mai ko lakou noho mana ana mai maluna o ke aupuni. w Me ke akahele wale no nae kakou e hana aku ai, i ole ai kakou e komo iloko o kekahi pilikia nui. Ia oe e Kakela, ke haawi aku nei au i keia papainoa, a e ike iho ana no oe i ka inoa o Ica poe apau e noho pu ana me oe iloko o ka aha senate. Ia oe hoi e Belefino ke liaawi aku nei au i keia papainoa o kau poe e hoomakakiu loa ai» aia lakou- apau ma ka aoao hikina o ke senate,. "Ia olua e Polan» ame Manake, eia mai ka papainoa o ka poe apau : komo ole iloko o ke senate, o ka olua ia e makaala loa, a na olua no e niahelehele i ka olua mau hana, elike me ia a olua i ike ai he pono. N r o*u iho hoi, o na kankaualii e hoopuni ana i ka noho alii, ka'u poe e hakilo aku ai, a oiai ua ike no oukou apau i ke koikoi o keia hana a kakou e iawelawe aku ana he mea niakehewa wāle no ko\t haawi

ana aku i na a'o ana ia oukou. ua ike kela ame keia i ka mea pono e hana aku ai. **Ia c>e hoi e Mako Maienno. keTiaawi aku nei au i keia papainoa. e ike iho ana no oe, he eha \vaie n-> mau kanaka maloko o kena p«paa o lakou auanei kau e kaiehu aku ai ntai ka ili aku o ka honua. a aole e hiki ia kakou ke oielo ae e loaa ana ka holopono i keia hana nui. aia wale no a hiki ia o< ke hookaawra!e loa aku i kena poe, mai ko kakou alaheie aku." Nana iho Ia o Mako o ka apana pepa o ka haawiia ana mai iaia, a mahope o ka ike ana iho i na inoa o na kanaka eha, i inakemakeia ai nana e hele aku e pepehi ia iakou a pau i ka make. ua aea ae la kona poo iluna a i aku la: *'Mai kanalua iki ko oukou manao no ko'u h«Joko ana aku i keia hana nui, no ka mea e makaala ioa aku ana au i keia mau kanaka eha, aka aole anei he mau kanaka hou ae kekahi, mawaho o keia poe. i 01 aku ko lakou hoopilikia mai ia kakou?" 4 "Aia i*o he poe kanaka e ae, i ikeia ko iakou hoopilikia, aole nae a kakou noonoo ana no lakou i keia manawa, e hoea mai ana no i ka wa e hoounaia aku ai na ilio hanu meheu mahope o lakou," wahi a Trivisano o ka pane ana mai me ka eleu. "O keia wale ae la#io anei ka hana a oukou i makemake ai e hooili mai maluna o'u?" wahi a Mako Materino. me kona ake loa e haalele iho i kela aha kukakuka a hele aku ma kekahi hana okoa ae. "O keia wale ae la no ka hana nui i kaheaia ai keia halawai, aka he hookahi pule mai keia po aku, e halawai hou ai kakou. a e lohe ai no hoi i na hoike, ina paha ke holopono nei na hana a kakou i hoolala ai." 1 pane mai ai o Trivisano. 0 kela iho ia ka hopena o ka hana a kela aha kuka ma kela po. oiai nae he mau manawa ekolu a eha paha i hala aku. a Trivisano 0 ka hoolala ana e hookahuli i ke aupuni. aole nae he holopono iki. a o keia kekahi o na papahana akahele loa i hoolalaia e lakou. no ke kaiehu ana aku i ka poe apau e noho mana ana ma ke aupuni o Venika. Aia ka manaolana malulna o kela poe kanaka no ka hoea mai i ka nianawa e hookoia ai ka lakou kuko, ma o ka loaa ana o Mako Materino ia lakou, oiai o keia wale no ke kanaka hiki ke kiei halo, ma kela ame keia wahi huna o ke kulanakauhale, a o ke kanaka hookahi no hoi. i hiki ke hookolo aku mahope o ka meheu o Nikola, ke lāu r, ka Ahakuka o Umi. * I hakalia no a pau na mea i makemakeia na Mako e hooko aku ma kona aoao. o ka nalo aku la no ia o ua kanaka nei, ma kana wahi no o ka hoea ana mai, a noho iho la ka nui o lakou no ke kamailio ame ke kukakuka ana i ka lakou papahana. ; "Auhea oukou e o'u mau hoa," wahi a Kakela oke kamailio ana mai. "He kanaka o Mako Materino a kakau e haawi aku ai i na hilinai piha ana, no kona kumakaia ole ana iaia. Mai hoike iki aku no hoi kekahi o kakou no kona hoohuoiia. o hoolilo aku auanei ka--1 kou iaia i enemi ino loa. e ili mai ai kekahi ])oino nui maluna o ka}V:ou iloko o keia manawa, e hoolalaia nei keia hana koikoi." , "Ua pololei na mea a Kakela oka olelo ana mai nei." i kokua mai ai o Manake i ko Kakela manao. "Me ke akahele i'o kakou e hana ai. aole anei oukou i hoomaopopo aku nei i ka hulili o na maka o Mako, i ka wa i koiia aku ai oia e. haawi mai i olelo hoohiki no kona hooko pono i kana hana? O ka pono wale 110 ma ko kakou aoao, o ia ko kakou hoike ana aku i ka hilinai piha maluna ona, aka ina e loaa maj ana ka ike iaia, he mau hana hoomaauea wale no ka kakou. o kakpu aku no auanei ka luahi o keia hana." 4< He mau mea maikai no keia i kamailioia ae la, aka he mea pono no nae ia kakou ke makaala loa i kana mau hana, malia paha 110 ke dala wale no a kakou i uku aku ai iaia, ke 'kumu o kona hana ana mai no kakou, aohe no he liewa oka makaala," wahi a Trivisano. 1 Ua noke ua poe kanaka nei i ke kamailio a hala ka hora umi-kuma-malua o kela po, alaila haalele iho la lakou i ka home o Trivisano, a hoi aku la 110 ko lakou mau home pakahi iho, iloko o ko lakou mau koloka pouli hele po. 1 ka hala ana aku hoi o na hoa o Trivisano no ko lakou mau home, a koe hookahi iho la o Trivisano. ua hoi aku la oia maloko o kona keena kakau, a hoomaka aku la e kakau i kekahi palapala a ka mea kakau o ka ike ole ana aku i na manao oloko, aka he hookahi nae mea hiki ke olelo ae, he palapala ano nui loa kela o ke ano kipi. no ka mea i ka wa ana e lohe aku ai i ka nakeke mai ma kekahi wahi. e li-o koke ae ana kona mau maka, me ka lalau koke ana ilio o kona mau lima i ka palapala e waiho ae ana maniua o kona alo. Mahope iho o ke kakau ana a ua o Trivisano i kela palapala a paa, alaila ua hilinai mai la oia ihope o kona noho, me ka noonoo ana i kana mau mea e kakau hou aku ai, a iloko o kona nanea ame ka palaka, ua hoopuiwaia mai oia. i ka paa ana aku o kekahi lima maluna 0 kona poohiwi. O kana mea mua loa o ka hana ana, o ia no ka lalau ana aku i ka palapala e waiho ana mamua o kona alo a hookomo awiwi mai la iloko o kona pakeke, ua hele hoi kona helehelena a kunahihi i kau a mea o ka pilia i ka maka'u, a iaia o ka huli ana mai ihope, no ka nana ana i ka mea nona kela lima. e ku aku ana o Nikola, ke kiu a ka Ahakuka imua o kona alo. Ua lilo i mea hoopohihihi aku i kona noonoo, kalii o ka hiki ana 1 keia kin ke komo aku noloko o kela keena, oiai he hookahi no ki e hiki ai ke weheia aku ka puka o kela keena, a e kau mai ana no ke ki ma ka puka, a mamua o ka hiki ana iaia ke hoopuka mai i hookahi huaolelo, ua pane e aku la o Nikola i ka i ana aku: "He keu ka hoi kon kunahihi e Trivisano, ?? i kamailro aku ai o Nikola me ka minoaka ana aku ma ke ano hoomala'e. "Malia paha. 110 ko'u lioea ana mai la ma ke ano kupaianaha ke kumu o keia ano e ou e kuu haku?" "Owai hoi ia mea piha ole i ke kahaha. i ka hiki ana i kekahi mea ke komo mai iloko o ko'w keena nei. me ka loaa ole iaia o ke kuleana e komo mai ai, a ke hookahaha loa mai nei oe ia'u. i ke ano o kou hoea ana mai nei me ka paa no o ka puka i ka lakaia." "Aole i lilo na pani puka i paa i ke kiia, i mea ano nui ia'u. ua hiki no ia'u ke komo mai ma kekahi mau wahi okoa ae, ke makemake au e hooko aku i kekahi "hana e kuu "hakiv wahi a Nikola, me ka leo malie. No ka manawa mua loa, akahi a komo maf ka maka'u ame ka hopohopo iloko o Trivisano, no ka mea akahi oia a ike, malia paha aia he mau wahi huna iloko o kona hale, i hiki ai ia Nikola ke komo aku iloko o ka mana\va i manao mua oleia. a mihi iho la oia. malia paha ua pau loa na mea a lakou o ka noke ana i ke kukakuka ma kela po i ke ahuwale imua o keia kiu. Na kela makau iloko ona i hookunahilii aku i kona helehelena, e hiki ole ai iaia ke kamailio koke mai i kela manawa. koe wale no kona hilinai ana aku ihope maluna o kona noho, a haka pono mai la hoi i kana nana ana maluna o Nikola. He mea oiaio. aia maloko o na home o na kanaka kaukau alii o Venika. he mau wahi huna i maopopo ole i ka poe e noho ana maloko o kela mau hale. aka na ahuwale nae ia imua o ka Ahakuka o Umi, a imua hoi o ka lakou kiu o Nikola. Aole he mau wahi i oe maloko o kekahi hale, i nele ka ikeia, me ka hiki ke komoia i na manawa apau. a pela me na keena moe, akahi no nae a hookaakaaia na maka o Trivisano. ua ike pono oia i ka hoea ana aku o Nikola iloko o ka imo ana a ka maka. Ua wale no ko Trivisano mau ano apau imua o Nikola e noho aku Ia a nana iaia, a i wahi nae e hoauheeia aku ai kela nanaina mai iaia aku, ua hoomaka aku ia o Nikola e kamailio. "Ke ike aku nei au, ua hele a hoopilikiaia kou noonoo e kuu haku. ma o keia kipa ana mai la a'u e ike ia oe i keia po. Ina no paha owau ma kou wahi. e loaa ana no ia'u na manao pihoihoi; a he manao hele ole mai nei no hoi ko'u. o ka hoounaia ana mai nei hoi * ka Ahakuka o Umi. M "Alaila ua noho mai nei ka paha aa ahakuka la a noonoo i ke~ kahi mau hana ea?" wahi ā Trivisano me ka mahie ana ae o kela nanaina kunahihi mai iaia aku. "'Ae, ua noho mai nei lakou ma kekahi halawai i keia po, a ob pau ana mai nei no ia. he hapalua hora i hala ae nei r a o ko'u hele mai la no hoi ia ma ka'u misioua." Akahi no a mahie ae kela nanaina kunahihi o Trivisano, oiai ua maopopo iho la iaia, aole i ikeia ka lakou hana nui ma kela {>o, a ia vva i ninau koke aku ai oia i ke Ikiu: "Ma kela uoho ana mai nei a ka aha kuka, he hana apei kekahi a lakou o ka makemake ana ia'u. i hoounaia mai ai oe no ka hele ana mai iloko o keia po pouli aaki?** (Aole 1 paa.) i