Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 13, 29 Malaki 1912 — HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA MAKALE A I OLE Ke Kaikamahine Lawai'a o na Kapakaio Sufoka a o ka Nohea Hoi i Mauna Aku i Kona Ola no ka Pono o Ha'i

MOKUNA XIV. "Alaila h« manao pepehikanaka maoli no ka mea i hookumuia mamua o ka hookomoia ana o ka laau make īloko o kela mau hua palama?" wahi a ka Haku Tivekona, me ka hele o kona helehelena i kunahihi. . . ... "Aole a kaua hoopaapaa ana maluna o īa mea, aka he wahi haih anei kekahi iloko ou, i ka mea nana kela hana?" "Aole a'u mea i ike i keia manawa, malia ma keia hope paha e maopopo ai ia'u kekahi mea, aia hoi a huli pono aku au i ka oiaio. "He hana koikoi maoli keia, a ina paha no ka ai o kela mau wahine i na hua palama, ina o ko laua mau kino make ke loaa aku nei ia kaua i keia la, a ma ka apua wale no ka pakele ana o ko laua ola. Malia paha i Likena Holo i'o kela luahine 1 keia kakahiaka, a na kekahi mau kauwa i haawi iaia i na hua palama, aia nae kaua a hoea aku, ninau pono aku kaua i na kauwa o Sa Uilama. "Auhea nae oe e Kauka Dilona, he manao ko'u e mnau aku nei la | oe, o ia kou hana ana mai i kekahi mea a'u i makemake ole ai e ike wāle jj ' "Ina paha he manao maikai, alaila owai hoi ia mea hoole aku i ka hooko ana e like me kau i manao ai, ak? hoi i na no he mea maikai ole, aole no au e ae wale aku ana e ala.aua malalo ou "O ka'u e makemake nei, ia kaua auanei e hoea aku ai 1 Likena Holo, mai hoopuka wale aku oe i na mea a kaua i ike ai īmua o ke-, kahi poe, aka e waiho mai oe na'u e lawelawe aku na mea apau e pili ana i ka meahuna pili i ka hookomo.a ana o ka laau make Uoko| o na hua palama, a ina he epa ī'o kekahi aia īloko o na kauvra ma Likena Holo, alaila e ike pono ana ka mea kolohe a lokoino 1 ka wi ° aku la o Kauka Dilona i kona ae, no ka hamau o kona waha aole e kamailio iki i na mea a laua o ka ike ana ma kela la, no ka mea ua ike iho la oia, e ili aku ana maluna ona ke koikoi, īna no ka hoea mai i kahi e hooiaio ai i ka laau make. Aia he mau hoohuoi ana iloko o ka Haku Tivckona, no kahi o i kela laau make o ka oili ana mai, ame ke kumu o ka hookoia ana o | ka manao pepehikanaka, aole nae e hiki iaia ke hua'i ae i kona mau manao hoohuoi, o lilo ia i mea e ahewaia aku ai oia, nolaila e non kino aku ana oia ma o kela manao hoohuoi ona, a hiki 1 ke ahuwale ana o ka oiaio, a oiaio ole paha. MOKUNA XV. Poina loa aku nei paha kaua e ka mea heluhelu no kela kanaka elemaku'e o ka hoopakeleia ana mai ka moku ili mai, nolaila e waiho iki hoi kulia i ka hopena o ka mea a ka Haku livekona ame kauka pilona e huli aku ana i pili i ka laau make, a e hoohuli ae 1 ko kaua noonoo, pehea aku nei la Wela elemakule. I kela hiamoe ana aku o ua kanaka ma'i nei, mahope iho o ka haawiia ana aku o ka laau iaia e Kauka Dilona, ua ala mai la oia me ka hoi pono mai o kona noonoo kanaka, a ano maikai mai la no hoi kona kino, eia nae aia no ka nawaliwali ke noho alii la maluna ona. Ua hiki pono nae iaia ke kamailio mai, a i kulike ai me kana mau mea i hoike ae ai i *ka poe o Likena Holo, he ma i fiva kona, oiai oia ma Ladana, a no ka manao o ka holo ana i ka moana, me ka lele ana aku i kekahi wahi okoa, pela e loaa ai iaia ka oluolu. o kona kumu ia 0 ke kau ana maluna o kela moku, eia ka e pae ana oia i kekahi aina malihini loa iaia. He maikai wale no ka ka moana, ia lakou o ka hoea ana i Nu Kakela, aka ia lakou o ka haalele ana i kela awa, i hoomaka mai ai ka makani e pa me ka ikaika, a no ka manao o ke kapena o ka moku, e pio ana no ka makani iloko o ka wa pono, ua hoomau mai la no lakou i ka holo ana me ka manao e pae maalahi i Naze. Aole nae he manawa i akakuu mai ai ka pa ana a ka makani, aka e pa mau mai ana me ka ik'aika iloko o kela aine keia manawa, a ma ia ano iho la i pau ai kekahi mau pe'a o ka moku i ka nahaehae, a ma ka la mamua aku o ka ili ana o ka moku, he mau pe'a ihu wale no koe o ka moku, e hiki ole ai ke hoopololeiia kona holo ana, koe wale no ka waiho ana aku na ka makani e hana e like me kona makemake, a pela iho la i kau ai kela moku iluna o ka puu pohaku. e like me ka ka mea heluhelu o ka ike ana ma kekahi mokuna ae nei 1 hala. Ma na olelo a kela kanaka ma'i e hoopuka mai ana, a pela pu hoi me ke aho o kana kamailio ana mai, i hiki ai ke kohoia aku, aole oia he kanaka i loaa ole na hoonaauao kiekieia ana, aka oia kekahi o na kanaka i piha i ka ike ame ka naauao, he hookahi nae mea i puka ole mai kona waha mai, o ia no kana oihana, kona inoa ame kona wahi noho, al<a ma na mea e ae, aole oia i huna i ka hoike ana mai i na manawa apau e ninauia aku ai iaia. Ua hele nae a ahiahi o kela la, o kona hoopakeleia ana mai, ua ka'ika'i maoliia ae la oia mamuli o kona makemake a noho iluna o kekahi noho oluolu, a iaia ma kela kulana, i komo mai ai o Sa Uilama no ka ike ana, owai la h'oi keia kanaka e lapaauia nei maloko o kona home ponoi. Ua ike mai la nae ke kanaka ma*i i kela komo ana aku o Sa Uilama, alaila, pahola ae la kekahi nanaina maikai ole maluna ona, aka iioko o ka nianawa pokole, ua hoi hou mai la no kona ano mua. a hoao iho la nae oia e hoohuli i kona helehelena ma! kahi mai o ka malamalama o ke kukui. "Pehea oe e kuu hoaloha?' ? i ninau mai ai o Sa Uilama, iaia o ke komo ana mai a noho mai la ma kekahi noho ma ka aoao o ke kanaka ma'i. "Ua oluolu maikai hoi au*i keia manawa. a ke lana nei ko'u manao, aole au e lilo ana i mea hookaumaha loa aku ia oukou, ma ka noho loihi ana malalo o ko oukou lokomaikai, aka e kaawale koke aku ana no au iloko o ka manawa pokole." "Mai noonoo nui oe no kou haalele koke mai i keia wahi, oiai ua hoao au e loaa ia oe ke ola kino maikai me ka hana ana aku i na mea apau nou e pono ai, nolaila e hoopoina loa oe i ka noonoo ana, no kou hopilikia mai ia makou ma kekahi ano. O ka'u e hooia aku nei ia oe, ua hamama mau keia hoqie nou, e like me ka loihi o ka manawa au i makemake ai, a ina no hoi no kou noho loa iho maanei nei, aole he mea nana t kamailio ia oe ia mea. M "O ka pilikia e hiki ole ai ia'u ke noho loihi malalo o kou lokomaikai. o ia no ka hiki ole ia'u ke uku aku ia oe ma kekahi ano/' "Mai kamailio mai oe e pili ana no Ica uku. no ka mea aole nau e kamailio mai ia mea, aka na\i e koi aku ia oe. I mea nae e loaa ole aku ai ka manao hopohopo. a hoomaka'uka'u paha iloko ou. no kou noho ana maanei nei, aole o Sa Uilama i maa i ka auhau ana i kekahi poe iloko o ka pilikia. aka he hana hauoli nana ka haawi ana aku i na kokua, e like me ka hiki iaia ke hana." Ua onioni ino ae la ke kanaka ma'i i kz lohe ana mai i ka inoa o Sa Uilama, a ua ike aku no o Sa Uilama ia mea, koe wale no kona manalo asia„ maimili paha o ka eha ke kumu o kela oni ana ae o

ka mea ma'i, alaiia hoomaka aku la o Sa Uīlama e niele: "No Xu Kakeia nae paha ka oukou huakai o ka holo ana ae ea?" wahi ana me ka manao ana o kahi kumuhana «*alc no ia e hiki ai iaia ke hoala mai i na mea e hiki ai ke hoomaopopoia ke ano o kela kanaka. M A pehea, noiaiia no nae paha oe ea? M "Aole." "Ma na mea a'u o ka lohe ana mai nei, aole anei o Ladana kou wahi V "Ua iike no o Laeiana ia'u me na wahi e ae, nolaila aoiie o u wahi noho paa." j "Ae, ua pau aku la ka'u ninau no kou wahi, a o kou inoa hoi, aole j au i iohe iki i kekahi mea e kamailio ana i kou inoaī" "Ae. aoie no paha au i kamaiiio iki i kekahi mea e pili ana i ko'u inoa." ! "Malia paha aole no hoi au mau ku-e ana mai no ko'u ninau ana aku ia ia oe i kou inoa?" "Aole no a'u mau ku-e ana ina i makemake wale nooee loaa he inoa nau e kahea mai ai ia'u!' "Ae. no ke kohu ole no hoi o kou noho ana mai me ka loaa ole o; kou inoa a makou e kapa aku ai ia oe, pela au e ake nei e lohe i kou j inoa." "Ina pela, e kahea mai oe ia'u o Balauna, he inoa maaiahi loa keia e poina ole ai i kekahi mea, e kahea mai oe ia'u ma keia inoa." He ano pakike maoli kela pane a ka mea ma'i o ka haawi ana aku | imua o ka ona hale a ua hoopiiia ae no hoi ka huhu iloko o Sa Uilama j i kona hanaia ana aku peia, a ina paha he kanaka kino ikaika kela. ina ua kipaku kokeia eia e hele mai kona hale aku, o ka nana ae hoi ] he kanaka ma'i, ua uumi maiie wale iho ia no ua o Sa Uilama, me j kona manao, maiia paha ua ano e ka noonoo o kela kanaka, a i ole I aia paha he mau kumu klupono ana o ka huna ana i kona inoa pololei, a hoomau hou aku la no oia i ke kamailio ana: "Ma na mea a ke kauka o ka hoike ana mai ia'u» aple no e nui na la i koe e ioaa ana no ka oiuolu maikai ia oe, malalo nae o na lapaau maikaiia ana." "O kana no ia o ke kamaiiio ana mai ia'u, a ke hauoli nei au no ia mea, oiai ma ka manawa mua loa e loaa ai ka oluoiu ia'u, e hoomau aku ana au i ka'u huakai no kekahi wahi okoa aku." Iloko nae o kela manawa i pa pono aku ai ka maiamalama maluna o ka helehelena o ka mea ma'i, a ia wa i ike aku ai o Sa Uilama i kekahi heiehelena ana o ke 'kamaaina mua ana, a o ia kana o ka hooho ana ae me ka leo malie nae e lohe oieia mai ai: "Auwe! ua kamaaina no au i kela heleheiena, he loihi nae keia manawa akahi no ko'u ike hou," alaiia noke iho la oia i ka noonoo i kana wahi o ka ike mua ana. Ua lohe mai no nae ka mea ma'i i na huaolelo i puka ae mai ka waha aku o Sa Uilama, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana mai: "Malia paha he helehelena i'o kau o ka ike ana i kulike me ko'u, aole nae owau ua kanaka nei, au e kuhihewa mai ia." "Aole kou he heiehelena okoa aku, aka o ka mea no a'u i kamaaina ai. aole loa i hana mai ke Akua ī kekahi mau helehelena eiua a kulike loa kekahi me kekahi." "Mai wikiwiki loa kou hooiaio ana i ka mea au e ike nei, malia paha ua kuhihewa oe?" "Aoie ioa au i kuhihewa aka o oe no o Sa Harola Radona." Ua pulo'u ae la ke kanaka ma'i i kona poo me ka halii moe, aka ua lalau ino aku la o Sa Uilama, a kaili ae la i ka haiii ma kekahi | aoao, a ia wa i pane hou mai ai ke kanaka malihini. "Aole anei oe i kuhihewa ia'u?" "Aole loa au i kuhihewa, o oe no keia e Sa Harola Radona, a ke hoohiki nei au maluna o ka Buke Hemolele, kamaaina mua au ia oe." "Alaila he mea makehewa wale no ia'u ke huna hou ana iho, a i ole hoole aku paha i ka oiaio o kena mea au e olelo mai nei." "Hc mea makehewa waie no kou huna ana ia oe, ua ahuwale oe imua o ko'u mau maka i 'keia manawa." Hilinai mai la o Sa Uilama ihope o kona noho, puili ae la kona mau lima a elua mamua o kona umauma, aia hoi ke kau la ka hiona huhu ame ka hoonaukiuki maluna o kona helehelena, a no kekahi mau :sekona ka haka pono ana mai o kana nana ana maluna o Harola Radona, ua pane mai la oia: "Auhea oe e Harola Radona, ina i ike mua au, aole oe he mea okoa, aka o oe no keia o Harola, ina aole loa oe e hehi mai i ka papahele o kuu home nei. E aho kuu hoola ana i kekahi ilio meeau, mamua o kuu hoola anai ia oe." "Aole a'u mau ahewa ana aku ia oe e Sa Uilama, aka ke haawi aku nei au ia'u iho iloko o ka poho o kou lima," me ka ialau ana ae 0 kekahi lima o Radona, a hukihuki iho la i kona umiumi loihi, me ka pahola ana ae oka minoaka ma kona mau papalina. "Ina i makemake oe e hooko aku i kau mau olelo o ka hoopuka mua ana mai nei ia'u, alaila e ka':'ka'i aku oe ia'u a waiho iwaho o ke anu, no ka mea aole au i minamina i kuu ola, he mea auanei ia e kaawale koke aku ai au mai kau ike ana mai." "Mai kuhihewa oe e Radona, he manaoino kekahi iloko o'u nou, aole loa pela, no ka mea e noho ana oe malalo o ka malumalu o ko'u home nei a hiki i kou ola loa ana, alaila haawi aku au i dala nau e hiki ai oe i kau wahi i manao ai. Ina nae i maopopo mua kou ano ia'u, mamua ae o kou komo ana mai maioko o ko'u home nei, aele iloa au e hookipa mai ia oe ine ka maikai. aka na ka opu o ka honua e 1 hookipa aku ia oe ilaila e loaa ai ia oe ka maha." "He nani hoi ia, ua ae mai la oe e hookipa ia'u tnalalo o na kaupoku o kou home nei, o ka'u wale no e i aku nei ia oe e Sa Uilama, e like me ko kaua uiu ana ae a lilo i mau elemakule i keia manawa, peia no kaua e hoopoina ai i na mea o ka wa i hala, a e huikala kaua ia kaua iho." "Ke kamailio mai nei oe e Radona no ka huikala ana, owai ka anela maemae nana e huikaia mai i kekahi kanaka hewa loa e like me oe?" "O oe no hoi ua anela la e Sa Uilama, aole he mea e ae nana e huikala mai ia'u." "Owau!" alaila ku okoa ae la oSa Uilama ilwna, me ka puup-on ana i kona lima, a i hou aku la. "I kuu wa e huikala aku ai ia -ie, e ike no auanei oe, aole ia he wahi hana uuku. a e kahea no auanei an i ke Akua, e lilo mai i hoike rna ko'u aoao." aiaili wiiiwili aku '.a <wa i kana puupuu imua o Radona. "Uwoki! Uwoki eSa Uiiama! Eaooe o hoea mai ka manawa a« e mihi ai no ke ano o kau mau mea e kamailio mai nei ia'u," i mai ai o Radona me ka hoalaia ana aku o ka hnhu iloko ona, a i*ia paha he mau kanaka kino ikaika iike laua a elua, ina he manaw* ia no ka ulele ana o ua mau keikikane nei i na ai a ka u'o, aoie nae pela. he kino nawaliwali ko Radona, e hiki ole ai iaia ke hana mai i kekahi hana. Aia kekahi mea a Sa Uilama o ka ike ana aku ma ke ano o na oleio i kamailioia mai iaia, e mihi ai oia no kona pupuahulu loa ana i ka hoikeike i kona ano huhu imua o Radona, alaila ua akakuu mai la kona mau manao uluku, a kamailio hou aku la oia me ka leo oluolu. <4 He oiaio e hoopoina kaua a elua ina mea oka manawa i hala, a ke hookokoke aku nei kaua i ko kaua mau ia e hoi aku ai i ka honua, o ka manawa paha auanei ia e hoioiia ae ai ko kaua mau ku-e o keia manawa e ola nei, a ke lana nei ko'u manao, e hoomakaukau ana oe ia oe iho, no kou hele ana aku e halawai me ke Diabolo. w "Mai maka'u oe no ia mea « Sa Uilama. e halawai aku ana au me Diaboio, e like me a'u i halawai pu ai me kekahi mau uhane haukae e ae he nui, aole anei i halawai mai oe me na uhane o kela ano, ka mea nana i hoano e mai i kou mau noonoo maikai iloko o kekahi mau manawa ae nei i hala, au e koho iho ai, he oi ae ka make mamua o ke ola?" lAole i