Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 7, 16 February 1912 — KE KULANA HOOMAKAULII AME KE KUPONO. [ARTICLE]

KE KULANA HOOMAKAULII AME KE KUPONO.

] {.Hooaa&ia). \

iKa BiU Haawioa. am* ka Mikelelei* I Aaa i zu» Hooliio.

11« k<> ke!a ame leia keeaa oib.aoa c> k?kahi ki:baakaaha.l« e ho&kAka aī { na «ama © īeoaa E&aketaAke iaea i aa b:i.t haawīna, aka, ma k«k*bi l&oao au. he pono « hoomakaa* ; kaaia tao b hwka'w *oa aiai, a ao k» ; >;upale aoa i na soi i mai «ria. < Mamnli o ka hoom&opopoui ana f he , n;<fta ano oei k>a keia i kela auiie keia ; makaaiaaiia —no ka mea lloko ohiiia i |«rāiho ai ka moolelo i plli > kona maa laahau ame ke kupono o ka la«rela«eta |2B» o ke aupuni aua i koho ai—i roai lam&ia ae ai ka Hoikeike Bi;a Haawi'na o Xn loka iloko o ka 1910. He 'hoikeike kela mahina o ka hoonaaoao ana i hoaoia e hooiako rr.ai i na hoa- * kaka piha pono ana ma ka pane ana i |ka ha:na no ka ninaa—o ia hoi, heaha | !a ka mea i hanaia aka no na dala a ka j>oe hooka* auhaa o Xu lokaT Ei» ' k«iia ninau hookahi ke ninaina nei ma* ?Joko o Honolalu. Ma ka hooikaika ana, ! i roea e ala mai ai na maaao ohohia iiloko o na makaainana, maloko o na ininau pili i ke kalanakauhale, «a laweia ae kekahi kalana makee koikoi e i ka poe i kuleana no ka hoikeike. Ua hoohanaia na hoolilo o ke kulanakauha!e i kalike ai me ke ano o kona oln i ana, e hoikeike ana i ke ano knpono ole o ka hooponoponoia ana o na hooI lilo e iike me ka mahaahua o ka la(hui kanaka. Ho man manawa i hoikeiīkeia ae no- ke kuaiia ana o na lako e |ke kuianakauhale a na hookoia aku na | aolike ma na hoolilo oi ae o ka pii a i i ole ma na kumu aelike paha i emi iho | ka loaa ana o ka pono ma ka aoao o ke i kulanakauhale, mamua o ka mea e loaa 'i aku nna i kekahi kanaka a mau aha- | hui jion«i paha. A o ka hopena i ikeia |iloko o ka 1910 ua loaa mai he haaiwina i imiia ma ke ano akamai a ano ilawelawe oihana, a ua konoia aku na ! keena oihana lehulehu e hoakaka mai ja e waiho mai i ka lakou mau noi me iua hoike ma ke ano i hoao mua oleia. | K hanaia na hoakaka ana e pili ana i ka bila haawina o ke Teritore, e hoike «ana i na mahele like ole, i piha ai ua ' mau mahele !a, aole wale ma ke ano i mea e koe ai ( aka maluna o na kahua kaulike, a e' maheleheleia iloko o na mahele.liilii e like me ka nui o na mahele e loaa ana. O ka maheleheleia ana o na itamn e like me ia o na hoolilo e hiki koke auanei ia e hoomaalahiia mai ka hana ana, aole wale no me na bila haawina mua no ia hana hookahi, aka ma na hoolala ana kekahi no na hana i lawelaweia —i pili i na ninau dala. Ua hiki loa keia ke ikeia maluna o na kii kaha, e like me ka mea i hanaia no ka Hoike Bila Haawina o Nu loka. He hiki no ke hanaia keia ano kii kaha hookahi i wahi e koe : ai uo ka Waihona Loaa Laula ame ka I Waihona Hoolilo Laula, e ike makaia | ana na huahelu ma keia ano no kekahi j jnau waihona e ae nja ke ano paa, e hiki ni no ke hoomaopopoia me ka inaalahi. Ka Hoomakaulii i Hoonohonoho a 1 Kukulula. l'a lilo k;i Haawinh Hoike o Nu loka 0 ka 1910 i kumuhana i noonoo nuiia ] apuni o Amerika iluipuia holookoa, a ! ma ia ano i hoikeike moakakaia mai | ai ka hapa waiwai nui, o ia hoi e hoo-1 koia aku ka koomakaiilii i lioonohonohoia a i kukuluia iloko o ka hooponopono kulanakauhale ana. O ka hopena II ikeia, o ia no ke ku-e oleia mai, a ke | hoohaua uei ko kakou mau aupuni ku- | I lauakauhle i keia la ma ka heluna nui i tna o ka hoolimalima ana i na kanaka lakamai ma na kulana hooponopono aupuni o na kulana i piha me ka maua; he oiaio, uu hoike maopopoia mai, oiai na hui kaaahi nunui e hoohana ana i na kanaka i laweia mai ko lakou mau keona hana a mau keena malama mai ma ke ano i mau pereaidena a i mau |hope peresidena, pela no loihi ole aku ai ka manawa e kakali aku ai inamua I o ke komo ana mai o na hana o na aupuni kulanakauhale apau iloko o na lima o na kanaka i a'o pondia, ina e !oaa ana ke ano kupono ame ka hoo- j makaulii. Ua lilo Ke aupuni kalaaa; i knuhale i mea imira aku ma ke ano pili akeakamai, oi ae o ka pohihihi, a he | ,paakiki no hoi ko ano o ka lawelawe ana. Ua hala aku na la paionia. Iloko o kela aiue keia hanauna, ua pii mai na oihana ame na hana akamai ma ke ano i hooponoponoia. Ua auhee aku ka boki o na hana apau, a ua oili : mai ke kauaku ake akamai. Ua like loa keia me na mea oiaio iloko o ka haim o na aupuni apau. E haawi mai ana no ka Hoike Haawina i na hoakaka maopopo e hiki ai i kekahi ke huli aku i ke kupono o kekahi ahahui kulanakauhale ma ke ano holookoa, a ma ke ano neepapa hoi no na keena lehulehu., Ua hoikeikeia ae na kii kaha e haawi mai ana i ka ike no ka mea 1 hookumuia ame na b»la haawina i hookaawaleia no kela ame keia keena oihana, Iwaena 0 na mea ano nui, o ia no ko kli i pili i ka holomua e hoikeike mai ana i ka neemua o ka hana 0 ke kulanakauhale, ma k» halii ana. i ke alanui, ka hoomoe ana i na sua, ke kukulu ana i na makeke. ame kekahi | mau hana mikiala e ae. Iloko o ka j 1 hapaoui o "na hanu, e ike maopopoia ai j no iloko o lakou apau, ua haawiia mai j ina huahelu hoohalikelike, a ua hoihoiia j ! mai ka hana ilalo o ka huahelu e hoo-; ; maka ana maluna o ke kahua o na> Kahi ma na hooHlo. Ca oleloia ae m» kahi hoikeike, oiai ua waihoia ae na hana mikiala pili i na keena oihana, e j iilo aua na hoolilo i hookahuaia ma-1 luna o ke kahi i mea ano nui loa, e iilo j |ai i mea imi nuiia iloko o ka hoopono- j (pono aupuni kulanakauhale ana ma ke j \ ano kupono, oiai kekaiu mau kulawa-1 Ikauhale e aku o Ameīika e hoao ana e; lawo mai i ka hoike bila haawina. a e> malama īike ana hoi i kela mau ho- | ikeike. Ua hiki ke hookukuia ka hana o ke kulanakauhale me ka hana o kekahi ahahui ponoi, & e loaa pu axia ao koi k* ike i kekahi no na keehina haoa e laweia ae ai no ka hoomakaukau ana. 1 kekahi mau hatia e ae i makemakeia iloko o ka uTu awa ame ka mat bma aaa ma keia mua aku, a i ole ma | kekahi olelo ana ae, i wahi e loaa meai |ai he kahua maikai a he hoomakaukau jana no ka malama as& i na pilikia o ikeia manawa ame ka manawa e kiki roai ana. Ka Hana ana i na Alaani sm« na Ala Ma na mea maoii i ikeUi no na alamui ame ka Kalii ana maluna o kekahi, mau loina ma na alaloa e like me ia i hoikeikeia nunloko o ka Haawiaa Ho-1 ikeike, ua hooiaioia mai, o kekahi o na ninau koikoi loa i hooku 'i mai me ke > kuiaaakauhale i keia la. o ia no ke ano ' o ka hanaia ana o kona mau alanui.

Ar>o koke wale lbo nei bo i hookalimii ai k* xa<f o ka bssa *it» i k« aiiuaai aialuna. o k« aao &kakas»l ]&Btsa a.ku nei sa. &asaiA &ka mA ke aao L»n.la. 0 k& eaekiau. tr&le ao ka aiea kupooo ®o )ta feass ana. : ke 3,'a.nui. Q ka. ee«i ouiio maoii i ena* i ks fca.nait, c& ka ; ?sr:a o oa kaeaka basa i haoa i ka fcapanai o ke aUeui o ka i«ba!ehc ? a o k.% raia maa i h»aa o «. so ka iieoaeao ana aka : aa kanaka ssaiioko o k« kffta o La Kaekioi* Moku- , aiaa 3 i oie Koroi?ica }>aba o sa A?.ao ke aoie ma ko lakoa ano kupoeo, aka inai ka poe inai 1 pili t na batta kaiaiaiaia. He bcī a* aea i ikeia e pīli ao& i ke aao o ka : haaaia m o ke aiaaoi ma ke ano hoomaaoaona waie iloko o na makahiki kakaikahi i hala aka nei. me ka ioaa ;iaa o ka ike i na enekinia. he ia!a okua eo ka hana asa i na alaogi mai 'ka lakou hana maoli mai o ke a'oia , ana, e hiki oie ai ia lakoa ke hookaina aku me na kanaka 1 loaa ka makauf kau ma kela ano hana mamuli tnai o ka hnli maoli ana ame ka ieaa i ka jhann. Aole i hoomauia aku ka hooi paapaa ana, no na makahiki he iwa|kalua e hoea mai ana. e paa !oa aoanei 'i ke ao nei me ka hana e nl;ia ae aaa ji ua ninan i pili i ira aianui ao na kaa otomobile. A hiki i keia nianawa, ua ikeia na kaa otomobile ma ke ano he ma« mea paahana hoopilikia hikiwawe : (lakou i na alanm apau. mamua o ka t hoea ana inai o ka Ia e noonooia ai ke 1 kupono no ke kupale ana aku i wah; : e mau ai ka maikai, a e loaa pu ai no jhoi ka oluolu ika manao. Ua nni ma|oli keia ninaa o ka hana ana i na ala.nui o keia mua aku r ma ia ano i kuf kulu okoa ae ai na kahuwaiwai 0 ke iKula Nui 0 Columbia r Nu loka, i keikahi haawina e pili ana i ke ano o ka , I hana ana i ke alanui, he keena hoona- , JauAO hon. Fa laweia ae keia keeliina ' Imahope iho 0 ka waiho ana mai o na ( leuekinia o ka Papa Hoonohonoho 0 Nu | j loka i ka hoike maluna 0 na hoao i j Ihanaia maluna o na apana alanui i oi I |akti mamua 0 ke kanakolu i waihoia j •• akn e na ahahui ponoi, me na meaha-; jna i hoopaaia. TTa hoikeike mai keia i ;mau hoao ana i ka mea oiaio, e kauohaia aku ana kela ame keia kulana- j kauhale a mokuaina e imi aku i na : . meahana kupono loa ma o ko lakou mau I j enekinia ponoi la. Ua loaa ae kekahi | i mau hooia ana ma ke ano laula, he hoo- j kahi wale no ka manao 0 kela ame keia hui i loaa ka meahana no ka hana ana { i ke alanui 0 ia no ke knai wale ana j aku me ka nui o na kanaka na lakou e hana mai, a pela hoi ka loaa ana mai 0 na aelike ia lakou. Ua olelo mai nae jna enekinia ia lakou ka hoohana aiia i |keia mau hana hoao, e lilo ana no ke- : kahi ano meahana i mea maikai ma ke--1 kahi wahi, a e waiwai ole ana ma kei kahi wahi. He mea pono e ili aku ma|lunji o na enekinia na lakou i hoolala i : ke ano 0 ka hana ana i nn alanui, ka }huli ana aku i na meahana no ko laj kou mau alanui ponoi a noho maoli aku e nana i ka hanaia ana. Ua hoikeikeia [ae ka uhaai waleia o na dala o na lehu[lehu mamuli 0 na loina kupono ole i lawelaweia a i ole ma ke ano paha 0 ka hoomaloo ana i ka wa e hanaia ai ke alanui. E uiia aku nna ka enekinia no ka hooholo ana mai ina paha he mea pono e hanaia ua hoomaloo ana la, a pela pu me ka loihi e kahe aku iai, e like me ka mea ana e ike ana i ke kulana pili ika aina. He hana maaj lahi loa ka ike ana aku o ka hanaia ana o lee alanui e ka boki o 'ke alanui, [ a e ka enekinia i maa pono ole i ka |hana o ke ano kalaāaina, he mau mea ia o ka wa i hala. Ma Staunton, Virginia, kekahi o na kulanakauhale miia i loaa na hana a kekahi enekinia makaukau i ka hana ana i ke alanui, ua ikeia iloko o na makahiki ekolu 0 ka hoohanaia ana 0 kela mau loina kupono, ua hoomahuahuaia ae ka huina 0 kahi 0 ke alamii i haliiia mai ka 1000 kapuai a i ka 9577 kapuai iloko o ka makahiki hookahi, |eia nae 0 ka mea e hooliloia ana no , keia ano hou ma ka hapalua ia o ke kapuai o ka mea e ukuia aua ma ke ano kahiko malalo o ka uku haahaa loa i kohoia eka poe lawe aelike. Ua Ihana houia ka apana lawelawe oihana iloko 0 kela manawa hookahi; ua pau jka ikeia ana i ka nele i ka wai, ua hookomoia aku la na paipu lawe meaino, hoano houia ae la ka oihana lawe lopala, me kekahi mau hana e ae 1 ho[ano houia me ka hoomahuahua oleia 0 j ke aiia auhau. j Ka Hook&hua Ana. I E hoomaka mua kekahi alahele no ke kupono o ke kulanakauhale me ka ahahui: e ku ana ia no ka īnaikai a i ole no ke ano lapuwale paha maluna 0 kekahi loina i kulike ai me na oihana 0 ke kulanakauhale e lawelaweia aku aua. 0 kekahi hui kaaahi mahope iho o ka ikeia ana o ka pokole o ke waihona dala, a i ole ke kupono ole paha o ke ano o kona lawelaweia ana, e komo aku ana ia iloko o ka linia o kekahi mea nana e huli pono mai, e pono ai e hookahua houia. £ ku ana ke keena 0 ka mokuaina a kulanakauhale paha: me kona mau kina*una'u ame na hewa—a i oi aku paha ke ino—e hoohuihuiia ana ia a hunaia aku iloko o ka hoike auhau.