Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 24, 16 Iune 1911 — HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko O ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Babariko ka Malahini A I OLE Na Ohana Elua Iloko O ke Paonioni ma ke Kulanakauhale o Milana.

MOKUNA VIII. u .ki>. o ko'u lioim? ia o Milana. a mailaihi mai la au o ka U4»le ana mai nei a mai la i keia wahi. ' *iVla na nu-a i hoikeia uiai ia'u, o kou wahi ia, a ua polole» ka ka'u i k«»ho īnua ai. He niau oh*lo kohu ole wale oo keia e hooheleia nei mawaena o laua. a o ia ka ,I'alakiko o ka pahu pono ana mai i ka ninau no ka manao niaoli o ka ho<-a ana aku a kela kanaka e ike iaia i ka pane ana mai : "Ho nnni hoi >a ua hoike maoli mai la oe i kou kulana, nolaila o ka'u misiona ka hele ana mai la* e hoike akn ia oe, o ia no ka mnkemake ana o kekahi hoaloha ou e ike ia oe, eia oia ma keia kulamikauhale kahi i noho ai. •Tela io ka hoi, a owai ua hoaloha la o*u?*' 4 'Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe. aka ina nae oe e ae mai ana e haele pu ae kaua no kona wahi i noho ai, alaila e ike aku ana u o oe iaia me ka hoohewahewa ole. v l'a kulou iho la ke poo o ka makuika opio ilalo no ka noonoo ana ina paha he mea maikai nona ka ae ana aku i ke koi a keyi kanaka iaia e hele no ka ike ana i kela hoaloha aole j«iha, alaila ua iiooholo iho la oia i kona manao e ae aku i kana kono; no na kumu ua makemake oia e ike maoli i ka mea e ake mai nei e ike iaia, a 110 makemake ole no hoi kekahi e hele okoa mai kela kanaka e pPike iaia maloko o kela hokele, o iilo auanei ia i mea e hoopiolokeia aku ai na manao o kana aloha. N'olaila no ka hooko ana aku i ke kono a kela kanaka malihini. ua liahai aku la oia mahope ona, a ia laua e hele la ma ke alanui aole i lioopukaia he mau olelo mawaena o laua, koe wale 110 ko Palakiko kaukai ana o ko laua hoea aku no kona wahi e ike aku ai i ka hoaloha i hoikeia niai ai iaia. Ua lawe pololei loaia aku la o Palakiko no ka halealii, a ia laua o ke komo ana aku maloko o ke keena hookipa, ua kauohaia mai la keia e kakali malie no kekahi manawa pokole, a o ko ia nei noho iho la no hoi ia. nie ka haohao no nae i ke ano o ka hana i makemakeia ai kona hoea ana aku maloko o kela wahi. Aole nae i nele ke komohia ana aku o na manao hoohuoi iloko o Palakiko no ke ano o kana misiona o ka hoea ana maloko o ka halealii, ;io ka mea ua ala mai noonoo like ole he nui iloko ona, a hiki i kona mihi ana iho no ka ae ana mai i ka manao o kela kanaka malihini, aka e nwnoo ana no nae oia i kana mea pono e hana ai, o ka wa ia i hamama mai ai ke pani puka o kekahi keena ma kekahi aoao aku o ka nuni ana c nolio ana, a ia wii i ku koke mai ai o Kauna Lorendo imua ona, a i! mai la: "Ke haohao mai la palia oe i ko ike ana mai la ia'u ea?" i MOKUNA IX. | r I kela manawa a Palakiko o ka ike ana aku ia Makao Lorendo, ua j hoomaka koke ae la oia e ku iluna. aole no ka makemake e haawi aku i j kona aloha, aka no kona haohao i ke kumu o ka hoea ana o Kauna Loreiu!o ma kela wahi, a pela hoi me kona hoounaia ana ae e kii no ka iiele ana mai e ike iaia. Aia ua mau naita la ke ku la, me he mau moakane !a i makaukau ;io ka hoikeike ana i ka ikaika o ko laua mau kakala, a o ia ka Lorendo o ka ninau hou ana mai ma ke ano pahenehene: "Ua hoopahaohaoia aku nae paha oe e Palakiko no ko ike ana mai !.i ia'u ma keia wahi ea." wahi a ua kanaka nei me ka leo kuoo. Aole o Palakiko i wikiwiki wale ma ka pane ana aku, no ka mea i hele mai la oia a piha i ka huhu, a no ka hoomalielie aftti i kona mau manao uluku. i haawi ai oia i manawa maikai nona e pane aku ai i ka r nau a kona hoa. a o ia kana o ka i ana aku: "He oiaio aole au i manao mua e halawai ana au me oe maloko o ki-ia wahi i keia po." i pane aku ai o Palakiko ma ke ano pokole. "Pela i'o no, a liialia ke hauoli loa nei oe, ina aole au i hoea mai ma koia wahi ?" "lleaha auanei ko'u mea e hauoli ai ina aole oe maanei. owai auanei e a'u e maka'u aku ai. na kamalii palia ia ka hohewale, aka no'u nei, iole a'u mea e maka'u ai ma kekahi ano." "Manao au eia oe e Palakiko ke hoopunipuni mai nei ia'u, o ka mea oiaio nae. ua hauoli loa oe. ina aole kaua i halawai i keia ahiahi/' "Mai hoao oe e hoala mai i ka inaina iloko o'u e Lorendo, no ka • ■'Ca ke hooia aku nei au imua ou me ka hookamani oie. o oe ke kanaka J'<ope lc\i a'u e makau ai, ua maopo|K> aku la anei ia oe keia pane a'u?" ' Ke aa mai nei anei oe e hoonana ia u e Palakiko? Malia paha no ko ike ole i ke ano o ka misiona nana i kono mai ia'u e hele mai no keia . wahi, ko kumu o ka pane pakike ana mai ia r u, aka ua haalele aku au ia n M'lana malalo o kekahi misiona ano nui.** Akahi no a loaa aku ka ike maopopo loa ia Palakiko. he hana nui k.i ka Lorendo o ka hoea ana mai no kela wahi. eia nae aole no oia i hopo ' 'o nona aka no Julia wale no kana i hopohopo ai, no ke kaili houia aku m \i iaia aku, a o ia kana o ka pane ana aku: A heaha iho la kou makemake ia'u, o ka hoouna ana ae nei i kela k.maka ma ko'u hokele e noho ana?" "Na'u oia i kauoha aku nei e hele e huli ia oe, no ka mea o oe ke kannka a'u i makemake loa ai e ike, aole o kekahi mea okoa ae. 4, Pela i o ka hoi, a heaha keia makemake nui ou ia'u ?" "Aole ka ou hoomaopopo mai I Manao anei oe e hiki ana ia u ke haalele aku ia Milana, a hele mai no keia wah* malalo o kekahi hana miku. aole loa, no ka mea ua paa kuu manao, e kau aku i ka hoopa i ma- • ou. pehea ia i kou manao?" "E hoike mai ia*u ma ke ano kanaka makua, i hoea i'o mai nei anei 00 no ke kau'ana mai i ka hoopa'i maluna o'u, a ina pda, heahakau hewa nui i hana aku ai, e kauia mai ai kekahi hoopa'i maluna o u? "\*o ka hoopau ana ae i kou poliihihi ea, i kii mai la au e kaiii ae ia Julia mai ia oe mai, aole loa o oe ke kane e kupono ai na kela kaika"*liine, aka owau nei ka mea e kohu pono ai ia pna nani, aole paha o oe f kena wahi keiki alauka!* 9 He mea kau a loli ae ke kulana o Palakiko mai kela manawa ana o k * ku ana ae iluna aka aia no oia twa kela kulana makaukau mau ma k aoao, a ke haka pono loa la no hoi kana nana ana aku maluna o a o ia kana o ka i hou ana aku: Lf "E hoomau aku i kau kamailio ana mai. a e hoike nai ia u i na hooia ma kou aoao no ke kupono ole o Julia e liloroai nau noka "Unawa pau ole?" u Me nani hoi ia, ke kono mai nei oe ia*tt e hoike ako ia oe i ka mea

oiaio, nolaila e hana aku ana au pela. Mamuli oka makeniake oke Duke Banaba ua haawi mai ota i ka līma. o kana kaikamahine o Jutia e lilo i waliine n!are na'u. eia nae. ua aihueia mai oia e oe. a o ko'u ktt;nu ia ia o ke kīi ana mai nei iaia e hoihoi aku no MiLana. "Ina o kau wahi kuinu koi wale iho la n ? ?a. alaila ke i aku nei au >a oe. e aho ko hoi nele ana aku Milana. mamaa oko hoonahoa aiia nui te loaa aku kela kaikamahine ia oe. He kuleana ko'u maluna o Julla. mamua ae o ka manawa a ke Dake i lawe ae ai i kona makuahine i wahine niare nana. * "Mai na lehelehe ponoi mai o Julia. i loaa mai ai ko*u kuleana t pulama iaia ma na ano apsu. a o keaha bou aku la kuleana au e koi ae ai i kela kaikamahine ?" i "Heaha auanei ka paa o ia ae ana a Julia. oiai he mea ole na ae o na 1 ano like ole apau. ina aole i kulike ia mau mea rae ka makemake maol» oke duke? E hoomanao pu hoi oe. aole loa he kohu iki oka mare ana aku oke Dela Toa me ka Vikona: aka aole nae o'u makemake e hoopau manawa wale ma ke koi ana aku i ko'u kuleana ma ia kumu. 1 "I ko manawa i kaili mai ai ia Julia mai ke alo mai o kona makuakane ma ke ano limanui. me ka hoomahuka ana mai iaia no keia wahi, ua hana hewa loa aku oe iaia. a ua ili aku kekahi hewa koikoi loa maluna ou, a no ka pono o ke duke ame kona ohana. pela au e ku aku la imua ou, a e kau aku ika hoopa'i a,u i ike ai ua kupono. Ke maopopo mai la anei ia oe ke ano o ka'u mau olelo?" ,4 Ke kono mai nei anei oe ia'u, ma ke ana pahikaua kaua e ikeia ae ai ka mea e lanakila ana? O kou makemake maoli anei. oiano ko kaua hakaka maoli ana ?" | "0 ke ano maoli no ia o ka'u mau olelo apau o ka hoopuka ana aku nei imua ou, ina e hiki ana ia oe ke aa mai e hoopapa i ke keiki Lorendo/*) U E hoomanab oe e īx>rendo. aole no'u ka makemake hakaka, a aole. loa no au i kamailio iki aku nei i kekahi mea e pili ana ilaila, a oki loa aku hoi ko'u makemake ana e pakele mai ia oe mai. o oe wale mai nei no ka mea nana i hoopuka mai nei i na olelo o kela ano. M "Alaila ma kau pane. ke ike aku nei au. aole no oe i hoole maoli mai i ke ana pahikaua pu ana nie a'u, koe wale no paha kou maka'u ia'u, a ma ia ano, o ka haawipio wale mai no ka hana maalahi ma kou aoao, i ole ai e hookaheia ke koko." 4, E akahele loa oe e Makao ika hoopuka ana mai i kena mau hua-' olelo, o lele aku auanei kuu pahikaua mai kona wahi mai. Ke hoike' aku nei au ia oe me ka hookamani ole. aole au he kanaka hohewale. aka ua makaukau loa ke keiki Dela Toa, e ku aku imua ou, a o kekahi mea okoa e ae paha. ina o kou makemakeia." i "Akahi no a olu iho la ko'u manao, ua ae mai la oe e hookuku me a'u ma ke kakapahi ana, nolaila e aho hoi ia mamua o ko'u kau wale aku no i ka hoopa'i maluna ou, me kou kupale ole ma kou aoao." 4i lle makehewa wale no ka hoonui ana i na olelo. aka o ka hoao aku no ka mea e ikeia ae ai o na keikikane o kaua. nau paha ka eha. na'u paha. Oka hoao nae ka mea e ikeia ai. Aole he mea eae i mao- ( popo i na mea apau aka o ke Akua wale no. a ina ua makemake oia e haawi mai ia oe iloko o ka poho o kuu lima i keia manawa, ua hiki loa iaia ke hana mai pela, me ka.lilo ole o kau mau olelo kaena i mea kokua aku ia oe." Ua hoopiiia aku ka wela iloko o Kauna Lorendo ma o kela mau olelo la i hoopukaia aku e Palakiko, a aki iho la ke ku'i o ua kanaka la. aka ua hoololi ae la oia i ka laua kumuhana e kamailio ai ma ka ninau ana mai: "Aole hoi no ka liakaka mawaena o kaua. ua akaka loa ae la ia, aka o ka manawa hea ko kaua wa e halawai pu ai, a e hoikeike i ko kaua makaukau ma na pahikaua?" "Ma ka hapalua o keia po, a maloko o keia keena, e ikeia ae ai na keikikane o kaua. E hoea mai ana au maanei mamua ae oke kani ana 0 ka hora umi-kumamalua o keia po." j "Ina palia maanei nei a ma kekahi wahi e ae paha, e hoea pu mai ana no au," wahi a Lorendo o ka pane ana mai. "Ke manaolana nei au, aole oe e Palakiko e hoopunipuni mai ana icTu. ma kau mea e olelo mai nei!" "Mai manao oe he au i maa i ka hoopunipuni a i ole maka'u paha i ke ku ana aku imua o kou alo. me ko mauao o oe hookahi ka mea 1 ike i ke ana pahikaua ana. E hoea mai ana au maanei nei i ke kani j ana o ka hora umi-kumamalua o keia po. a e lawe pu mai ana au i kuu ukali me a'u i ole e ko kau mau hana kolohe, ina he mea kekahi o ia ano au i hoolala ai." | Me kela mau olelo i hoopukaia aku e Palakiko me ke kuoo, o kona haalele iho la no ia ialoko o kela wahi, aole me ka pihoihoi o kona manao, aka me ka loaa o ka hoomaopopo ana iaia. e hoea mai ana ka manawa ana e a'o aku ai i kela kanaka liookano i kahi kupono o na kanaka 0 kela ano e noho ai. laia o ka hoea ana aku no kona rumi maloko o ka hokele ana o ka hoolimalima ana no lakou no kela po. o ka hora umi-kumamakahi ia. nolaila he hookahi wale no hora i koe. o ka hoea mai no ia i ka manawa ana i hooia aku ai imua o Lorendo no kona hoea aku imua ona e ulele ai ma ke kakapahi ana, nolaila ua hele aku la oia e hoala ia Petero a hoike aku la i ke ano o kana misiona o kela po. I ka lohe ana aku o Petero i na olelo a kona haku. ua pane mai la oia i ka i ana mai: "Ua aa mai nei anei o Lorendo e hakaka me oe? Ina o kona makemakeia ea alaila ua kuhihewa loa kona inanao ana pela, malia paha no kona ike mua ole i ka nui o kou ikaika ame kou makaukau! "Malia paha no kona ike no i kona makaukau ma ka hoohana ana Ika pahikaua iaa mai ai oia ia'u! Ma kuu lohe wale no oia ka kekahi o no kanaka makaukau loa i ka hakaka me ka pahikaua ma Milana," i pane hoopai wale aku ai no o Palakiko i kona ukali. "Aole no o'u nana pehea la ka nui o kona makaukau. oiai o oe ikau i ike maka a i kaena ae ai i ka nui o kou akamai ame ka ikaika ma ia hana a o ka'u no ia e hoike aku nei ia oe i ko u manaoio maoli, aole i heluia ka makaukau o Kauna Lorendo e ku mai imua oii, e lilo ana oia t i mea ole imua ou e kuu haleu/' I "Mai kaeua loa mai oe e Petero iko kaua lanakila. aka e waiho ke kaena a hoea mai i ka hopena o ka liakaka uiawaena o maua, aka no keia pianawa nae ea, e kii koke aku i kan mea kaua a e hawele ma kou aoao, a pela no hoi e hoomakaukau pu mai ai i ka'u mau meakaua. E holo mua aku nae oe e.kii i ipukukui hou. no ka mea ua makemake au |e kakau i kekahi leka na Julia. mamua o kuu hele ana aku e hui pu me kuu hoa paio o keia po!" I ka huli hoi ana mai o Petero me ke kukui. ua noho koke iho la o Palakiko e kakau i kekahi leka-na ke duke wahine, o ia hoi ka makuahine o Julia f a i leka na kona makuakane ponoi. a o kekahi kka na Julia, ka ehakoni nana i hoaia mai i keia hakaka mawaena ona ame Lorendo. Ua hookoeno iho la oia i kana mau leka apau maloko o ka wa-hi, a i ka oili hou ana mai o Petero me na lako kaua a laua. ua haawi aku la oia iaia no ka paa ana, me ka i pu ana aku: u Ke haawi aku nei au i keia mau leka apau malak) o kou maki. a e ike iho no oe ika poe na lakou ia raau leka. Ina no kuu haulehia i keia po maUk) o ka hauna pahikaua a Lorendo, alaih e hoouna pakahi aku oe i keia mau leka i ka poe i kuleana e nana iho i na mea i kakauia maloko olaila, a nau uo hoi e hoakaka piha aku i na ano apau o ko'n haulehia ana e like me kau e ike aku ana i keia po, aka bo» ina no k« kaa o ka lanakila ma ko kaua aoao. alaila aole he oklo ana, <sai he makehewa wale no ka hoouna ana aku i kena poe leka, aka ua hiki ke haehae ae." (Aokl p»)