Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 22, 2 June 1911 — LOHEIA KA LEO O KEKAHI PAELE KAKAOLELO KAULANA LOA Haawi o Cottrill i Kana Haiolelo Moa Loa ma ka La Lupua Nei me ka Piha i ka Naauao. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Help Learn more about this Article Text

LOHEIA KA LEO O KEKAHI PAELE KAKAOLELO KAULANA LOA

Haawi o Cottrill i Kana Haiolelo Moa Loa ma ka La Lupua Nei me ka Piha i ka Naauao.

He lohe pepeiao iralc no hoi i ke akamai, ka naauao ame ke pookela o ka Mea Hanohano Cfaas. A. Cottri)l r ka luna obi dute o na loaa kuloko Federala e noho nei maanei, aka ia pau nae kubihewa. ua ike pono, a īa lohe hoi i kana ha'iolelo mua loa o ka haawi ana ae imua o na kaukani o ka poe i akoakoa ae ma ka ilina o Maemae ma ka Poalua nei. ke hele la a pilipu na mea apau e hoolohe aku ana iaia. He knlana kilakila kona iaia e ku mai ana iluna o kahi i hoomakaukau'a nona. o ke kanaka kakaolelo. he leo hoi kona «thiki ole ai i kekahi ke hoohewahewa, a o kana hoopuka ana i ka oielo Beritania f ame kona hookaumaha ana i kona leo ma kahi i makemakeia. he kalena ia i hiki ole aku i kekahi poe kakaolelo o Hawaii ner, ke hoohalike aku me ia. W like no me ke ano mau o ka poe kaulana a naauao, aole oia i kamailio mai i kana ha'iolelo mamili o ka paa . naau a noonoo mua oleia paha, aka ua kamailio mai oia me ka leha mau ana 0 kona mau maka maluna o na pepa i kakauia, oiai nae i ka mea e hoolohe akiw ana iaia, me he mea la ua hele ka oielo a paauaau iloko o kona poo. Penei iho ke ano nul o kana ha'iolelo: 4< E Mr. Lunahoomalu, na Hoa o lta Puali Nui o ka Kepubal»ka ? na Keiki a na Koa Kahiko, na. Koa o ke Kaaa Sepania, na Lede ame na Keonimana: 4< Ua hiki pono ole ia'u ke hoakaka piha aku i ka hanohano i ili iho maluna o'i, ma o ke konoia ana mai e haawi aku i ha'iolelo imua o onkou ma keia manawa. I ka manawa a ka lunahoomalu o ko oukou komite, Konela Greene 1 pahola mai ai i ke kono, ua konoia mai au e hoole akn no ko'u ike iho i ko'u makaukau ole. AoJe nae au i ha-

na aku pela, no ka moa ua loaa ia 'u ka pianaoio, he hana kujH»no 010 loa na kekahi o ko'u lahui kanaka, ka huawi ole ana aku i kekahi mau olelo mahalo no ka hoomanao ana ae i ka p»>e e ola nei, ame ka poe i make, ka poe hoi i aku ao ka Uniona iloko o ke kaua Huliamahi. Ua ike iho au. he hanohano keia a he p*no hoi i loaa mai ia 'u e kamailio aku imua o oukou i keia manawa, no ka mea ua konoia mai au e hoike aku, o ka hoea ana mai o kuu lahui kanaka i ke kulana a laEoi e ku nei i keia manawa. mamuli no ia o ka lanakila ana o na pualikoa o ka Uniona.

f E:* ia&e? i keia Is ke kaau aei i ea oluoia o kela «pake K« imalama nei boi kakoa i k«kahi amaiaa : ioomaaao kooa maa maaao kiek*> kvi_ x '' He haaa laakia aa ka lah«i k* w>oolelo e paa eei «•» a hiki i keia la ho«* maaao, j k* m»nawa • ike aka aii ka kou. tia ke Va aet aa kaaaka ka.hiko ame ka poe opiopio iloko o ka kuile » kw mooielo kaalaaa, « kaUnaaa h«t me aa hoomaaao aaa i koea maa k«a ka«laaa. "Ca akoakoa mal kakou apaa m»> loko o kei» kulaaakaakale aaai a saaluhia { keia la no ka lawelawe aoa I kekahi hana ku i ke aloka ao» ka \ ko kaooha. O ka lula aaa aku r, aa pua malaoa oaake kapapao o ke kiao make o ko kakou mau koa. he haaa knpoao loa ia i hoopihaia m« aa maaao, kuhohonu. He lawelawe hkaa pUi la* { hui ana keia, a oiai o ka manao o ia hana ana, no ka hoohanohano ana aku no ia i ka poe i make. aka e hoo'kuika »3» nae ia • hoolalapa aka i ka uwila! o ka manao aloha 4iu» oiaio iloko o lea ; poe e ola nei. Aole keia he la ao ke | kanikan ana, oiai no nae he aui a lehalehu na ola i moliaia, he molia ana nae no ka haaoli, no ka mea aole lakou i moliaia aku m$ ka waiwai ole. Eia no ke ola nei ka lahui kanaka a lakou i m3una aku ai i ko lakou mau oia, a • hoomaikaiia ke Akua, no ko lakou pau j ole ana i ka make. Ua imi mai aa; | kaniuhu ana o ko kanaka a loaa ka i hauoli pookela ame ka pomaikai nui, mamuli o ka laha m»u ana aku o ko kakou noho kuokoa ana. "O na kumu nana i alako aku iloko 0 ke kaua huliamahi, he ma-i kumu ia 1 pili i ka moolelo e hiki ole ai ke ka- i leleia i keia manawa. Eia keia ke , hele nei i ke kanaha-kumamalima ma- i kahiki mai kona manawa mai i paniia ai. Hoko o ka nee ana o ke an o ka manawa, ua maalili mai na manao oo- ' loku, ua hoauheeia aku nh hihi'o, akaku, a ua hoea aku hoi i ka hopena. ku- j pono i auo'iia. "Oini ua pili i ka moolelo kona mau kumu o ka hoea ana niai, a pela hoi me kona mau hana ano nui ame kona mau mana n ū na lakou i iiui aku a loaa mai 1 na hopena maikai, me he mea la nae.' ke nee nei no ka manawa me kona mau auiui e hoomaopopo ana ia lakou iho I ma ka hooponopono ana i na mea e I holomua ai keia aina, a pela hoi me; na kanaka ma kekahi mau wahi e ne. "O.ke kaua i hooukffia no ka hookaawnle anfl ae i ka Uniona. aole ia i hooukaia no ka hoohiolo ana i ka Hema, slka no ka hoopakele ana mai, aole no Js.a hoohaahaa a i ole hoohilahila ana ; )aku, aka no ka hookaokoa ana ae nbir*'i ka Uniona a « hookikinaia aku e loia mai ka hoolohe i wahi e nanaia ai ka mana. He hakoko ikaika maoli keia ,aole he ano ole r aka he hakoko maoli, me ka paa maoli no 0 ka manao e hookoia, ua hoea mai na poino, na popilikia a me na hana naaupo; he kana ia niawaena o ka Amerika me ka Amenka, a aole loa i ikeia kekahi poe kanaka i oi aku ke koa i hele 1 ke kaua e like me kela poe. Ua hoalaia ae na pualikoa nui. ua kuk'il iia na aumoku kaua; ua hoolilo>a aku he mau biliona o na dala: ua hooukaia na kaua nui; he mau baneri kaukani o na o'.a i moliaia; aka nae i ka hoea ana mai o ka hopena. na hooleia aku na pahikaua a na kenerala i haulehia. Aole he mau koi poho i hoalaia mai; aolo he mau palena ftna hou i hoololiia aole hoi he hoohaahaa ana o kekahi ano i hanaia aku. , "Ūoko o ka lanakila kamahao i loaa i ko oukou alakai nui oia o Kenerala Ulvses S. Grhnt, i kulike ai me ka iini maoli ona i makemake ai e hookoia, ua hoohuli mai oia i ka aina holookoa, mai ka poe i lanakila a i ka poe i pio. me he mea la ua like wale no lakou apau, mai na manao mai o ke kaua ame ka hakoko, ke koko ame ka hakaka, a i na ala o ka maluhia, ma ke kauoha ana me ka malie loa ia Kenerala Robert E. Lee e malama aku kona mau kanaka i ko lakou mau lio, a e hoihoi pi aku me lakou ma ko lakou mau home. no ka mea na makemakeia la« kou uo ka palau ana i ke kupulau. He hoailona keia no ka maluhia, a na o!o~ wal» like mai na wahi apau o ka B«a iloko o ia maaawa koke no r i hoomaka aku ai ke ku aaa o ka Repubalika ma ke ola hqu o kona ikaika ame, ka mana. "O ka hakoko aoa ao ka Uaioa. ua liko ole aku ia mo na kana • a« i ho©* ukaia ma na moolelo 0 ke ao aei. Ho aiploi ia i hookahuaia ao Im hakaka ana aku • loaa mai ka aohoaa kaokoa ana i na kaaaka, no ka mea aia iloko o k4 ulu ame ke kawowo aaa aku o ka lihul, aia iloko olaila ka maiuhia ame ka holomaa o ka nohoaa kaokoa aaa o ke kanaka. "Iloko o aa hoopoaopono aapuai aoa o ka ae« aaa mai, aa loaa maoli mai 90 ka kookoia ana • k« an» kaalike o aa kaoaka—oa kakuluia mai ka lahai mamuli o ka ae aaa o aa kaaaka apa a, • hoihoi aaa i aa kaaaka apaa. he hookahi ao ko lakoa aao imaa o ka maka o ke kanawaL H« hihi 'o moeahaae kahiko keia aa ka poe i hooka«mahaia, a ka nlaaaolaol hoi iloko o ka honpo • aa miliona kaaaka 44 He hakoko aaa U ao ke kalaaa kilakila, h« kaua hoi i koookaia ao ka poao o ka koa kaaaka, k« kaaa i *«oa pa ai ka laaakila i ka poe i kaalepio. AoU ia ke kts* ao ka kaka, a ao ka pua 1 aka » ka iao ao ka iao. H« kaoa

, ■ hoalna tßj*i asamali « lia make »*i«* o k* Ak ta i wahi « kxo4.(M& m K»u b» Kiluail*. "AaW t tito i me& k»U Ukoko >av tsa w*i kk CBj>a*. •Bi k«U kana htH>k*)u «rmk no »tu. b ī hlo \ me* p«tUu m k« Akaa mka ke*ma »<ri m» k» «m j aku ī Kom aaknuk», u fcook«ik*fc£ ja ka hikai fc»taoko« OU km paa-1 lun koao», ou >o k» Pmiiim Abt I nhuu Liwk<>u, k» » kMk»ku i kou auui m oU o mliu o k* k*"i b k«tkiß«ka, >•* k<NU —IWP j MhA> oke Akm. r« kMkMkM mi «U i u lakauU e Hb a* 9nrarvl. Staat<m. Oka»e. J. X. A»kW »»f am k&aak» « tik» »« la* kM na b« eik&aa aap<i*t. tki oui k» bimw» ue o ke kan», ui koakoakoa mai oia ta Grait, W. T. Skmui, SWrt daa i\myot. Pttrtw an« kekaki po« maaao koa • a» ia lako* k koo>ka»ia aka ai keia baaa aui, aiai ka pocT »ako a ka po« e ola ari. oa lilo iakoa i mau hoola oo ka R«fmbaltka. **Oiai h« lala aa ao kela lakai kanaka, • huikalaia mai aa ke koakaka pokoU ako i kekaki mau aaiai iloko o na makahiki o koaa noho kookoa aaa. Ca pii mai ia mai ka 4,000,000, a i ka 10.000,000. a ke k>okokoke aki aei ia e hiki i ka omi kumamakahi pa k«a«ka o ko makoo lahai kaaaka." Ma k«*a waki i hoakaka mal ai oia i ka nui o aa hana iike ole iloko o ka I*niona t « hoakaka ana koi i na hoahela o kela ame keia hana. alaiia aa kamailio pokole mai la oia no Booker~T. Wakinekona, kekahi o ta Paele kaulana loa ma Atnrr>ka Huipaia. a wahi aoa o ka hoike pokole ana mai: u He mea na na makaaiuana o Honolulu nei e haaheo ai. ka loaa ana aka o ka ike ia lakou. na kekahi o aa ma kaainaaa o oukou i a'o mr ke akahele loa oia o Kenemla Limaikaika a i hoo makaukau ia Ka >ka Wakinekona no ka nana nui • k* alakai ana ame ka ha pai ana i ka lahui iluna. "He mea na mak>»u e haaheo al ma 0 Booker T. Wakinekona, he mea i lilo 1 kauwa kuapaa mamna. mamuli o ka ikeia ana, oia ke kanaka pookela hookahi ma ka hana hoonaauao maloko o na knla haiu» Hma maloko o ka l'niona a ma na aina no paha apau, a ke hauoli loa nei au i ka loaa ana ia'a o keia hanohano nui no ke kamailio ana Kauka Wakinekona nta ka home o ka na k imu a hoaloha hoi, oia o Kenerala Limaikaika. "G u kanaka o ka Puali Nui, »na l loaa ia oukou ka ike i ka moolelo holookoa o ka holomua, ame ka hooko* koke ana mai o ke kuokoa, e like me ia i hoikeia maloko o ka helu kanaka 0 Atncrika Huipuia, e haaheo auaaei oukou no ka oukou mea i hana ai, no ka imi ana aku e loaa mai ia lakou ka nohona kuokoa ana, no ka mea eia lakou kX? lilo mai nei t tnau makaalna holom.ia nie ka hikiwawe loa no ka Ropu« balika. "E na hoola o ka Repubalika! ua lawe pu mai nei au i ke aloha o kekahi lahui kanaka, a ma ko lakou inoa, ke lawelawe nei au i keia hana hoomanao no ka poe i make —a j»ela hoi © kalokalo ae nei no ka holomua ame kana haawina pomaikai e ukaliia aku ma hope o ka poe ola, iwaena o oukou. "Aia ma keia ame keia kia hooma nao e ku mai nei mawaena o ko kakoa aina ame kona mau enemi iloko o ka hakoko nui, ua niolia mai oia t kona olk ma ke ano i mohai, a ua like no na hoomanao ana no ka poe i make, ame ka poe e ola nei ma ka pahola ana ak i maluna o ka huke hea inoa o na hoo pakele o ka lahui. "Iloko o kela ame keia makahiki e komo ai i ke koa. he kakaikahi loa na manawa e ikeia ai i ke ka'i ana o koa ma o aka he nui aku na pua ala 1 hoomanaoia no lakou, aka nae e hoea mai ana ka manawa e p»t*pono aku ai na koa o ke kaua huliamahi i ke kaa ma kela aoao o ke kahna kaua mau loa no ka hni pu ana me ko lakou puali holookoa ma kela ao. 4( E like me ka aui mai ana ae ona makahiki. pela no e lilo ai ka La Hoa j maaao, i la Hoalohaloha. a i la no ka hauoli. no ka hoopalahalahaia aaa aku 0 ka iahui, a ao ka hooknōkoaia aaa o 1 ke kanaka. O aa mea «paa i loaa mai 1 keia manawa, aole ia i pau i ka huai I ia ac. . "Mahope mai o kela kaua, jia laaa mai ia kakou, mamali o ka laona po ana aku me ke koeoa aku o ke ao nei. he lahni i piha m« apan i loaa i kekahi mau iah ii noho kuokoa. 4< lna aole na mea a aa poali koa o ka Uniona i hana aī, iaa ua poho wale ka manao ana o ke kaaaka e loaa mai ka hooponopooo aapuai maikai aaa. E kiolo ana ka Uaioaa; e maa aaa ka hookauwa kuapaaia ana o aa kaaaka, a | ole loa e hoea mai iu i ka hookoia ana o ko kakou kulaaa holomaa kamakao. | "Iloko o aa makahiki he «mi-kuMa-malima i aai kope aka a#i, i lilo ai kakoo i maa hoike ike maka ao ka ho«K kal aaa o ka maaa o ko kakoa aipaai makoa a»a ke ko»o aaa a« e kaaa ••! ka poao • Cuba; m ka haaai aaa aka! i aa kaaaka o kela aiaa I ko Uko« kaokoa; • haawi aaa 1 aa kokaa aaa ia lakoo e kukalo aki I aipoai ao lakoa iho, a ao ka hookaa tfko aaa ake ta lakoa laa k« aaia • kapaia aka ai he lahai • h»ki aaa ko haaa ao lakm iho, • lik« at aa lakaī « a« o ke ao »«i. "O k« TerHore o Hawmii a»i r ka Up* ioa o aa Teritoce i hookakiala malalo o k« kakoa koepoimpoeo aapaal aaa, iloko » ko'a maaao, tia ki T«ritora aa« oai loa i komo aal Ooko o ka UliMa, I amhop« mai ok« kaaa haliamahl Ka

manaoio noi au, o keU walo no kahi i h ki ai kf maweheia m kekaki »inau nui m koikoi o ke koaekalU iwakalu*o im ki launa kapoao aaa o na Uhii kanaka. K« haawi nei aa i ka'a aa« hooiaio ana no kaaa komn maikai a nant mm keia aai inina o aa mokuaina kahiko a nni o na kaeaka iloko o ka Uniona. Ima • kookokuia aaa o Hawaii īM A«u wmhi • m ilokm 0 km Uniona, « kmm mwmaol im Hawmii ko alakai ana i kumu hoohallke *o nm Mokuaiaa • ae • kopo mai ai. "Ua pan naa ke kaua, aol« ame im ha mea e pan ai ka hanm m km mmkmaina* na. Eia na ninau Iww ko uln nei; ka ninau limahana, km ninau hul alunu, a he nui akn na ninau « kau mal oei maluna o kakot. Ke k«>i mai net lakoii i ko kakon noonoo, a"ke mpo aku nei kakou ia mea; h« maa ainau keim apau e hiki ke hanaia apau me ka ho- [ loj>oi»«, no km mea ke pmhola nei km ( manao Amerika o ke aloha aina o>aio ma nm wahi apan, i loma km ikaikm • lanakila ai nialuna o kekmhi pilikia. "O keia mau mem mpmn m'u e h«»keike mku nei imua o oukoo, o ia n.* ko oukoi niau kii ame koti ( i kahakahaia no kakou e ka haam, na hoaoia, ke al« ha aina ame ke kupaa makap* o ka 'poe na lakou i hooknmn i ka Hepuhalika' • i hookaaw&leia mai hoi no kakou mamuli o ke koa ame km mohai ama aku i u ola makamao o ki pu n lmkon kakoa e hoomawao aei i k«ia >a. "Maluna o ko lakou mau he ku|*apau, e lilo kakon apmn I poe hoaao hom 1 ka kakou hoohiki o k• kapaa maho|«e o ke kiokoa o ke kammka mme ko kmkou aina aloha, km m«a noaa ka hoomanawmnui i lomm mmi mi am poao o k« kaamkm, a malmle o k« mlmkmi ana a«e ke kokoa aoa a ke Akmm, • aee akn m» kakon Imua i kekahi pan oioiaa i pi ae ka noi ame ke kilmkila mamua • ka meo hTki i kekmki olelo Uhni ke hoakaka ae—o aa hoomaikmi • aa kma mo* monm no ia mrm, • 1110 uiMi i wmiwmi hooUinm oo om kammkm mpmn, m hiki i ka hopeaa o ka mmaawm."

HON. CHAS* A. COTTEILL.