Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 11, 17 March 1911 — KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII Nui na Bila i Hookomoia ae Ame na Olelo Hooholo, a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai. [ARTICLE]

KA AHAOLELO KULOKO O KE TERITORE HAWAII

Nui na Bila i Hookomoia ae Ame na Olelo Hooholo, a Kakauinoa ke Kiaaina i Kekahi Mau Bila a Lilo i Kanawai.

LA HANA UMI-KUMAMALIMA. Ke Sen»te. Holo ma ka heluhelu ekoluia ana ka Bila Helu 28 o ka Hale, e hookaawaie ana i haawina paku ? i no ka Home Kapiolani o na Kaikamahine, ā hoouna houia i ka Hale. Hoio no hoi ma ka heluhelu ekoluia ana Bila Helu 30 o ke Senate, e pili ana keia i na laiklni no ke kuai ana i na waiwai o ka papa elua, a hoo* unaia i ka Hale. Holo ka Bila Helu 38 o ka Hale me kekahi hoololi, o ia hoi e paku'i hou iho ana ke Senate i $5000 mawaho ae 0 ka huina o $20.000 no na hooiilo o ka Papa Ola, no ke puhi kukaepele ame 'na hana hoomaemae e ae. Holo keia mau bila malalo iho nei ma ka heluhelu eluaia ana. a waihoia 1 na komite i kuleana ia niau bila. Ka Bila Helu 26 o ke Senate e hoamana ana i ke kohoia ana o kekahi koniisina hoomaemae no ke kulana ola o Honolulu nei, a e hookaawale ana i $500 no na hoolilo o ke komisina, waihoia i ke komite ola. Ka Bila Helu 15 o ka Hal e hoopau loa ana i ka mokuna 50 o na Kanawai Hooponopono Houia, e pili ana i na lana alanui ame na papa alanui, waiho ia i ke komite hookolokolo. Ka Bi]a Helu 15 o ka Hale, e hoopau pau ana i ka mokuna 50 o na Kanawai Hooponopono Hoaia e pili ana k*ia i na luna liilii, waihoia i ke komite hoōkolokolo. Helu 40 o ka Hale e pili a"na i ka makana a W. O. Irwin i ke Teritore no kekahi mau aina ma Waikiki i paku'i no Kapiolani Paka, waihoia i ke komite hookolokolo. Na ke komite hookolokolo i waiKo mai i-kana hoike. e noi mai ana e waihoia ka Bila Helu 9 o ke S'enate ma ka papa, aponoia ka hoike.

Xa ia komite hookahi no i waiho, mai i kana hoike e apono mai ana i' ka hoonoloia aku o ka Biia Heiu 15 o ka Hale, e pili ana keia i na luna alaiuii ame na papa alami, apoaoia ka hoike a ke komite. Xa ia komite hookahi no e apono mai ana i ka hoohoioia aku o ka Bila Helu 21 o ka Hale. e pili ana i na luna alanui iilii, ka hoike. Xa ia komite hookahi no e apono mai ana i ka lawe ana mai i ka makana a Mr. Irwin a aponoia ka hoike. Mai ke kakauolelo mai o ka hale he ] palapala e hoike mai ana i ka hoounaia ana mai o ka Bila Helu 7$ o | ka Hale e pili ana keia i ke komisina | no ka hookuikahi ana i ka lawelawe! kanawai ana ma na Mokuaina Huiia. Mai ka Papa Lunakiai mai o ke Kalana o Honolulu, e noi mai ana e hoomahuahua houia ae ka haawina no na Halekula. LA HANA UMI-KUMAMALĪMA. Ka Hale. Xa Mahoe i hookomo ae he bila e hoololi ana i ka Pauku 1 o ke Kanawai 122 o na Kanawai Ahaolelo o 1909, e pili ana i ka uku o na lunakanawai apana ame na kakauolelo. Holo keia mau bila malalo iho nei ma ko lakou heluhelu ekouia ana: i Ka Bila Helu 78 o ka Hale e kpho | ana i komiaina no k& hookaulike ana | i ka hana ana i na kanawai o Amerika Huipuia. , O keia iho hoi na bila i holo ma ko *Takou heluhelu elnaia aua a komo o k% lima o na komite like ole: Ka Bila Helu 102 « ka Hale e pili ana keia i na laikini no ke kuai ana i na waiwai kalepa, konio i ke komite waiwai. Ka Bila Helu 103 o ka Hale e pili ana i ka uku ana aku i ke koi a ka Hui Kuikui Uwila o Hilo, komo i ke komita- waiwai.

**** Heiu 110 o ka Hale e pili ar;i ; ka hookohu ana i na luna-iv;»r..«-.vai aj-aiia, komo i k<* komite hoo- \; - • ko:nite hookolokolo i waiho n; i; j k:»iii» iioike e apono mai ana i ka l-,„. : hanaia maluna o ka Bila Helu 4; < .4 Hale e pili ana keia i ke kope 4 r •, ; ..i palapala. Na ;.i kvmite hookahi no e noi mai t- aponoia aku ka Bila Helu 4 o J>:» Ha'.e e like me ia i hoololiia ai, e f.i ana i kekahi mau palapala. Na komite hoonaauao i waiho n.ai i kaea hoike, aole i noonoo ke kotr.it - 1 ka hoopauia aku o ke kula o Air.akea, Kohala. Na ke komite 0 na rula i waiho mai he hooioli i na rula ; a &ponoia t 0 ia j2ci i elima lala 0 na komit« kumau aloa a koe ke komite waiwai ame' ke komit<? 0 na aina aupuni. Na ke koraite hookolokolo ma 0 ka heaheomalu la i hoolaha mai no ke kabeaia aiia o kekahi halawai akea no ka noonoo aoa maluna 0 na Bila Helu 113. 115 ame 120 0 ka H&le e pili ana i r.a hoololi i ke Kanawai Kulanakauhale anie Kalana. Na ke komite huikau \ waiho mai i ka hoike e apono mai ana i ka hooholo ana aku i ka Bila Helu 2 0 ka Ha--1»: e pili ana keia i ka uku o na luna aipuni 0 ke Kulanakauhale ame Kalana 0 Honolulu. Na Kawewehi he olelo hooholo e 110*1 ana i $10,000 no ka hana ana i ke alanui mai Puako a hiki i Kawaihdae, Kalana 0 Hawaii. Nana no, he olelo hooholo i haawina 0 $."000 no ke kukulu ana 1 hale ukana no Kawaihae. Na Keliinoi, be olelo hooholo i haawina 0 $25,000 no ka hana ana aku i alanui kaa mai Kihei aku a hiki i keka.'u wahi Iw elua mile maluna aku 0 Makena. Mai ke kakauolelo mai a ke Kiaaina ho palapala e hoike mai ana i ke kakauinoa ana 0 ke Kiaaina i ka Bila Hdu 14 0 ka Hale, e pili ana keia i kn huina 0 $15,000 i koi ku-eia mai i ke Teritore. Mai ke kakauolelo mai 0 ke Senate, he palapala e hoike mai ana i ka hooholoia ana 0 ka Olelo Hooholo Hui Helu 0 ma ka heluhelu ekoluia ana. LA HANA UMI-KUMAMAONO. Ke Senate. O keia iho na Uila i hookomoia ae ma keia la a hooholoia ma ko lakou heluhelu ekahiia ana; Ka Bila Helu 53 0 ke Senate, e hookaawale ana keia i kekahi aina ma Napoopoo t Kona Hema i paka no ka leh ulehu. Ka Bila Helu 54 0 ke Senate e hoakaka ana i ke ano o sa malama ana i ka paka 0 ka lehulehu. Ka Bila Hel(i 55 0 ke Seuate, e kukulu ana i keena hoopaelimahana. Ka „j?ila Helu 56 0 ke Senate, e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i na pa laau. Ka Bila Helu 57 0 ke Senate, e hoakaka pono aua i na hana a na loio kalana. Ka Bila Helu 58 0 ke Senate, e pili & ana i na moolelo a na kakauolelo 0 ke keena hookolokolo. Holo ka Bila Helu 37 0 ke Senate, ma ka heluhelu eluaia ana a waiho ja i ke komite hookolokolo, e pili ana keia i ka mokuna 83 0 na Kanawai Hooponopono Houia 0 Hawaii. Ka Bila Helu 38 o ke Senate, e pili aua i na hoopa'i ame na koina, komo i ke koniite hookolokolo. Ka Bila Helu 40 0 ke Senate, e pili ana i na laikini, komo i ke komite 0 na loaa ame na hoolilo. Ka Bila Helu 43 0 ke Senate, e hookaawale ana i ka nanaia 0 na kula aupuui e na kauka, komo i ke komite ola. Ka Bila Helu 45 o ke Senate, e pili ana i na mana laala ame na palen^ 0 na kalana, komo i kē komite hookolokolo. Ka Bila Helu 46 0 ke Senate, e pili ana i na hoolilo 0 na lunakanawai apana, komo i ke komite hookolokolo. Ka BUa H'elu 47 0 ke Senate, e pili ana i na hoolilo o na aha kaapuni, komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila lielu 4S 0 ke Senate t e pili aua i ka .aeii» o ke Kalana o Hawaii e aie dala, koino i ka lima o na Senatoa walo no mai Hawaii mai. Ka Bila Helu 49 0 ke Senate, e pUi ana keia i ka \xjm atia aku i ke koi a Jim Quinn, ke komite 0 na loaa ame ua lilo. Na ke komite hookolokolo, i waiho mai i kana hoike, 0 apono mai ana i ka hooholo ana aku i ka Bila Heln 42 0 ka Hale, e h'ookaawale ana 1 na hoike waiwai 0 na kal&na lehulēhu. Na ia komite hookahi no, e apono :r.al ana i ka hooholo ana aku i na l'ila Helu 12 0 ke Seuate, ka Bila Helu P-3 0 ka Hale, ka Bila Helu 47 0 ka HaU\ ka Bila Helu 16 0 ke Senate. Na ke koniite ola 1 kana hoike, e apono mai ana i ka nooholoia aku o ka Bila Helu 21 o ke Senate ame ka Bila Helu 12 o ka Hale, o ka bila hope uae he hoololi kekahi i hanaia e ke komite. Mai ke kakauolelo mai a ke Kiaaina 1 loaa mai ai he palapala e hoike mai ana i ke kakauinoa ana 0 ke Kiaaina i ka Bila Helu 25 0 ke Senate e pih aua keia i ka hoolaha aaa aku i na olelo hooholo 0 ka Aha Apana Amerika, Mai ke kakauolelo mai 0 ka Hale e ioiki aal «m i k« KuUeahi ana o ka Haie me ka hooloh a ke Senate Uiaiuua o ka Bila Heiu 3S o ka Hale. LA HANA UMI KUMAMAONO. X* HaJe. Ma keia la i hookomo ae ai 0 Cor* rea he bi|a e haaw* ana i ke knleaaa ia W. H. Beers e hoomoe aku i alanui kaaahi uia Hilo. Na he ibla e hookapu ana i ka lawelawe ana 0 na loio Kalana i na hihia kuwaho. Holo ma ka heluheli eluaia ana keia mau biia malalo iho nei. a waihoia i ea komite i kuleana 1a mau bila: Ka Bi)a Helu 86 o ka Hale, e piU ana keia i ke ana p&lapala aijDa o k« kulanakauhale 0 Hilo, waihoia i ke ko»iite 0 na aina aupuni. Ka BUa Helu S7 o ka liale, * pili '&L y.ua i k& uku ana aku i nu. kanaka o T ka oihana koa i ko Ukou manawa ** hooko ana i ka hana, waihoia i ke iioniite koa. Ka Bila Helu 88 0 k& Hale, e papa

, ana keia i ke kuuia o ca i*a o ke awa . ae ne» me na upeea komo i ke komite ; ola. ■ Ka Biia Helu $9 o ka Hale f e hoai . * a ana * *<e ano o ke kaiaima la#re 1 ka waiwai i haawiia aka e malama lame ka ho°pa'i, waihoia i k« komile I hookoiokolo. i Ka . Blla Helu 90 o ka Halr», e pili I aoa ī waihooa no ka uku ana aka i , na hoolilo o na Kalana lehukho, komo j ī xe komite waiwai. Ka BUa Helu 92 o ka Hale. e pi'.i >ana ī ka hoopuka ana i na palapala kann, komo i ke komit<> ola. Ka Bila Helu 93 o ka Hale, e pili ana ī ka hookopono ana i kekahi mea '« noho ma ka oihana, komo i ke komite hookoiokolo. Ka Bila Helu 94 o ka Hale, e hoo» kaawale ana keia i kekahi huina dala no ka nku ana akn i kekahi poe kalepa 0 ka ohi hewaia ana mai o na dala komo i ke komite waiwai. Ka Bila Helu 96 o ka Hale, e pili «na i ka uku ana o na aha apana. komo i ke komite walwai. Ka Bila Helu 98 o ka Hale, e pUi ana keia i ka haawina no ka hana an« 1 ke alanui ma ke awawa o Waipio, komo i ke komite waiwa'i. Ka Bila Helu 90 o ka Hale, e pili ana i na moolelo ame na palapala mare komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila Helu 100 o ka Hale, e hookuu ana i na waiwai i lilo no ke kanu ana \ kekahi maa oihana hoohoihoi, !komo i ke komite maniai. I Ka Bila Helu 101 o ka Hale, e pili <ana i ka aie «lala ana o ke Kulana|kauhale a Kalana, komo i ke komite waiwai. Ka Bi2a Helu 105 e hookuu ana i ka makuakane 'i loaa na keiki he eono mai ka uku ana i na auhau komo i ke komite waiwai. Ka Bila Helu 106 o ka Hale, e hoololi ana i na palena o na apana Senatoa, komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila Helu 107 e ka Hale, e pili ana i ka ukuhana o ka poe e hana ana ma na hana aupuni, waihoia i ke komite huikau. Ka Bila Helu 112, e pili ana ietao Ka Bila Helu 112 o ka Hale, e piii ana i ke kukulu ana i halekoa ma Honolulu a ma Lahaioa, komo i ke komite waiwa'i. Ka Bila Helu 113 o ka Hale, e pili ana i ka hooponopono aupuni koinisina no ke Kulanakanhale a Kalana o waihoia i ke komite hookolokolo. Ka Bila Helu 114 o ka Hale, e koho ana keia 'i komisina no ka hoohuihui ana~i na kanawai o Hawaii nei, komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila 116 o ka Hale, e hookuu ana i kekahi mau waiwai lewa, mai ka auhau ae, komo i ke konnte kookolokolo. Holcf keia bila malalo iho nei ma kona helahelu ekoluia ana: Ka Bila Helu 46 o ka Hale, e pili ana koia i ke kopeia ana o kekahi mau paiapala me ka luna kakaukope. Na ke komite hnikau 1 waiho mai i kana hoike, e apono ana ka hapanui jo ke konilte i ka ukuia o na limahana o ke kalana i $2 o ka la. He hoike keia maluna o ka Bila Helu 10 o ka Hale. Na ia komite hookahi no, 'e noi mai ana e aponoia aku ka "hooholoia ana o ka Bila Helu 41 o ka o hookuu loa ana keia i na hoomana mai ka uku ana aku 1 ka wai, aponoia ka hoike. Na Makekau he olelo hooholo hui, e ka.ioba ana i ka Papa Ola e hooponopono aku me ka hui "wili poi o Waterhouse ma no ke ano o ka lawe asa & ka poi i na kauhale. Nana uo, he olelo hooholo e kauoha ana i ka Papa Ola e waiho mai i hoike no ke ano o ka poi i paa malalo o ka hoomalu, pela hoi me ke ano o ka poi no na mahlna eono ae nei i hala, a paha o ka poi mai ke knmu o ka ma 'i. Na Correa. he olelo hooholo i $.10,000 no ka hoomoe ana aku i paipuwai no na aina home hookuonoeno o Lualualei. Mai ke kakauolelo mai a ke Kiaaina, he palapala e hoike mai ana no ke kakauinoa ana o ke i ka Bila Helu 25 o ke Senate. Mai ia Correa he palapala e hoike mai ana no kona'waiho ana i kona kulana lala no ke komite koa. Mai ke kakauolelo mai o ke Kalana o Hawaii e hoouna mai ana i ka olelo hooholo a ka Papa Lunakiai, no ka haawina o $600,000.00 no ke alanai holopuni o Hawaii. LA HANA UMI-KUMA MA.HIKU. Kē Benate. O keia iho na t>ila i hookomoia ae a 1 hooholoia ma ka heluhelu ekaliiia ana ma keia la; Ka Bila Helu 59 o ke feenate, e hookaawale ana i ka huina o $20,000 no ke kokua ana aku i ka poe i hoopilikiaia mamuli o ka »a ! i kore!a. Ka Bila Helu 61 o ke Senate, e hookaawale ana i ka h»awina o $138 no ka uku ana aku * kekahi poe he umi no ka lakou mau koi i ke Teritore. Holo ma ka heluhelu 'eluaia ana keia mau bila malalo iho nei: Ka Bila Helu 27 o ka Hale, e pili ana keia i ke koho baloka. Ka Bila Hela 64 o ka Haleu e pili ana i ke ano e hana aku ai i ukuia ai na> auhau i hookaa oleia. Ka Bila Helu 78 o ka Hale, e pili ana i k& hookuikaki ana * na hana kau kanawai. O keia hoi malalo iho zrei ka bUa i holo ma kona heluhelu ekolu i* ana. Ka Bila Helu 42 o ka Hale. e pili ana keia i ka waiho ana mai o na kalana i mau hoike pili dala. Mamuli o ke noi a Makekan, ua wiihoia ma ka papa k» Bāla Hela 12 o ka * pUi ana keiai i Iw o. Konao i ke komUe o na loaa ame »a liio ka Bila Helu £0 o ke Benate, e piH ana i ka uku ha*a o na kanaka m» na hana anpuni. KoiAo ia konūte hookahi no ka Bila Helu 50 o ke Senate e pili ana i na hana hou o ka lehulehu. Komo i ke komtte hookolokolo ka Bila Hela 56 o ke Senate e pili aoa i n» pa laau. Komo i ke komite hookolokoio ka Bila Heht 57 o k* Senate, e pili ana keia i sa loio kalana. Komo i ke komite o loaa ame na hoofilo ka Bila Hehi2S 0 ka Hale, * pili aaa i na iaikini. Komo i ke komi!e hookolokolo ka olelo hooho>o hui Helu 5 o ke Senate, maloko o keia olelo e haawi

ana ia ika hooiaha o eoao maa-n% i mea « uoho ana m a ka a:ca hom* fcoos3onoona ao k% iaakle i ka ama. Xa ke komiī» hookoloko-o i waiho mai i kaaa hoike e eoi mai ana e bwaka ka Biia Heia 43 o ke nate me na hooponopono. Xa ī3 komite hookaiii no e boi wmi au - hoa o Oaha nei. i poe ina lakou e noonoo maluaa o ka Bi!a ,Helu 33 0 ke Senate. Xa ia kocoite hookahi no e apono mai ana i kx hoohoioia ako o ka Bila Helu 27 o ka Haie t o Makekaa ka mea 1 kaikahi ole. Na ke kakaaolelo ■ ke Kīaana. he palapala e hoike mal ana i ke kakaainoa ana o ke Kiaaina i na Bila Hela 15, 21, 47, 40 ame 3S o ka Hale a lilo i kanawai. Mai ka hui uniona mai 0 Hawaii he palapala e noi mai ana aole e noonooia na biia o Hawaii a hiki i ka noonoo muaia ana e kolaila poe. UL HAKA UMI-KUMAMAHIKU. Ka Hale. Xa Sheldon i hookomo ae he bila e pili ana i ka hihia hoeha. Nana no, he biia e pili ana i na bona o na lawehala. Nana no, he bila e pili ana i.na waiwai i aihueia. Xa Kanekoa. he bila e kauoha ana 1 ka Lunanoi 0 na Hana 0 ka Lehulehu ame na lunakiai lehulehu e hoomaka koke aku i ka hana ana i na alanui ma ka manawa e hooholoia ai ka bila haawina. Xa Long, he bila e hookapu ana i ka hooheiia o ka amaama iloko 0 na mahina o mai a hiki i Maraki. Holo keia mau bila malalo iho nei ma ko lakou heluheln eluaia ana a waihoia i na komite i kuleana ia mau bila. Ka Bila Helu 81 0 ka Hale e pili ana keia i ke Kanawai Kulanakauhale a alana pili i na luna aupuni ame ka lakou mau hana ; komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila Helu 97 0 ka Hale, e pili ana i na auhau poo, kōmo i ke komite waiwai. Ka Bila Helu 111) o ka Hale, e pili ana i ke ano 0 ke kohoia ana 0 na Lunakiai ame ka Meia, kekahi ano keia 0 ke aupuni komisina, komo i ke komite hookolokolo. Ka Bila Helu 116 0 ka Hale. e pili ana i ka hahai holoholona ana ine ka pu, koino i ke komite koa. Holo keia mau bila malalo iho nei ma ko lakou heluhelu ekoluia ana. Ka Bila Helu 32 o ka Hae e hoakaka ana keia bila 1 se ano 0 ka hoopaa ana i ka inoa o ka poe koho buloka. Ka Bila Helu 41 o ka Hak\ e pili ana i ka hoohana waleia o ka wai e na hoomana. Waihoia ka Bila llelu 77 0 ka Hale ina ka papa, e pili ana keia i ka hoopa'i o ka hewa kipi, mamuli o lea ae ana mai 0 ka mea nana ka bila. Waiho puia no ma ka papa ka Bila Helu 104 0 ka liaio, e hoomahuahua ana i ka uku 0 na loio ma na hoopii koi ukuhana. Na ke konūte ola, 1 waiho mai i kana hoike e kaaolia ana aole e ke'ake'a walqia aku ka Papa Ola ma kana mau hana, a e waihoia ka olelo hoo]iolo a Kawewehi no ka ae ana aku i na Pake e wehe i ko lakou mau hale ku'i poi ma ka papa. Na ia komite hookahi no e kauoha mai ana e waihoia ka olelo hooholo hui a Makekau ma ka papa, no ke kumu aole he mana 0 ka Ahaolelo e hookikina aku ai i ka Papa Ola e hana mai ai pela. Na ia komite hookahi no, e apono mai ana i ka hooholoia aku o ka Bila Helu 8 0 ka Hale no ke koho ana i na hope makai nui o Hawaii, maui a me Kauai. , Na ia komite hookahi no, e apono mai ana i ka hooholoia ana aku o ka bila e hoomahuahua ana i ka uku 0 ka hope makai nui o Puna, Hawaii. Na ke komite aina aupuni e noi mai aua e waihoia ka Bila Helu 25 o ka 'Hale i ke kouiite waiwai, e pili ana keia i ke kuai ana a«u i ka uwapo 0 Kahului. [ Na ia komite hookahi no e waiho mai ana i ka noonoo ana i ka Bila IHelu 33 0 ka Hale i ke komite waiwai, 'e pili ana keia i ka uku ana aku ia Geo. Kauwe Makua. Na ia komite hookahi no, e apono mai ana i ka hooholoia aKu o ka Bila Helu 70 o ka Hale, pili i na home hookuonoono. I Na ke komite hooKolokolo, e apono mai ana i ka hooholoia ana aku o na Bila Helu 71 pili i na lunakiai aole e lawelawe loio; ka Bila Helu 72 o ka Hale no ka hookohu ame ka hoopau ana i na lunakanawai apana; ka Bila Helu 74 o ka Hale pili i na kakauololo <0 na aha kaapuni; e noi mai ana hoi ke komite e waihoia ka Bila Helu 77 o ka Hale n»a ka papa. ' Na ke komite aina aupuni, e apono jnai ana i ka hookaawale ana i kekahi aina ma Waimea, Kauai i paka no ka lehulehu e apono pu mai ana hoi i ka hooholoia aku o ka Biia Helu 86 o ka Hale, pili i ke ana palapala aina no I na palena o ke kalanakauhale o Hilo. | Na ke komite rula i waiho mai he hoololi i na rula i hiki ai ke hanaia |he maii hooponopono i ka moolelo o !ka Hale. Na Kaweweh», he olelo hooholo 1 i haawina o $4 250 no ka hoomoe ana i paipuwai no fraimea, Kohala Hema. 1 He palapala noi mai kekahi poe mai |ma Puowaina, e noi mai ana e hoakea 1 ia ke alanui Kinau.