Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 9, 3 Malaki 1911 — KE KUPALE ANA O D. MALO IMUA O KAAHUMANU NO KA PONO O RIKEKE. [ARTICLE]

KE KUPALE ANA O D. MALO IMUA O KAAHUMANU NO KA PONO O RIKEKE.

Mr. LrJc»boojH>2opoßo, ke « koosi>'e aaa i oiu c> ke Kn.koa. ka kiwahiwa boī a k* !*hot k» Pa» Pikake uli paoa i aa moku, ka Ipokikui pto o>l# i ka Kakaai ke Ka «uula, ka Lio hok> poli »a.b«ai*W i ke kul» o Ha&Akaupa. « upu aka aaa aa ia o* e kt Kipra«, ke ratm ku wmie ko ke Kilohaaa, Alok* oe: £ hookomo iho i kei* «mki okauk « kaa ao la malou, ke kmp*W o D. Malo imna o KaahaaMa mo ka poao o Kikeke. 1 &a la e pauWe ana na kopoaa ame &a makua o kakoa i ka pono KrL<i ano. oa kipa ae la kekahi moka Ma &u«ra ma Lahaiua. Ko kona kapeaa, ua nonoi *ka la oia i na 'lii o Maui. e haawi mai i mau wahiae na koaa mau kanaka, ua ac mai paha aa 'lu o Maui, aoie pahaf l'a hookuu ia aka u ka'aak» nouka 0 ka aioa, a ua hele no hoi kela anw» keia e like me kona makemake, a o Kekahi o keia poe, ua kipa aku la ma ka hale o Rikeke, a wawahi i ka puka aniani a komo iloko, a noi aka la ia Kikeke wakine e moe no ke dala kini, ua hiki ole ūi Bikeke wahine ke pale ae i keia piiikia. O Kikeke kane koi aia oia i ka pule Poakolu ma ka lua kini o Wainee. I ka hoi ana aku o ke kane, ua kuhikuhi mai la ka wahine i ka paka aniani ua nahaha. a hoike pu mai la no hoi oia no ke dala kini. me ka hakai pu ana mai i na mea apau i hanaia, aule i pepehi aku ke kane i ka wahine, noonoo nui nae oia a hooholo i kona nianao, e {>ala|»ala *ku i kona hoahanau ma Auierika, no na mea i hanaia maluna o ka laua wahine e ke kahi o na kanaka oluna o ka manu wa. 1 ka iko nna o kona hoahanai i keia meu i hanaia, ua ln>olaha koke ia ae la inaloko o na nupt>pa, a ua hiki ioa iuai kokuLi o keia mau nupepa ma Ho nolulu nei. I ka ike ana o Olohana me Aikake i keia im'a i hoolahaia, ua hu hu loa keia 411 au haolo ia Rikeko, a hoo pii iinua o Kaahumanu e koi aku ana ua hewu loa o Hikeke no ka palapala 1 Amerika, ua nianao o Kaahumanu aine na 'lii apau ua hewa io o Kikeke. Nolaila, palapala aka la o Kaahu manu i na 'lii o Maui, penei: *'Aahea oukou e na 'lii o Maui, e hookuu mai oukou i ka haole kumu 0 oukou, no ka mea, he haole no he haole, na lakou no ia e hana. KAAHUMANU, Kuhina Nui. I ka loaa ana aku 0 keia palapala i na 'lii o Maui, ua koi koke aka lakou ia Kikeke e holo mai i Honolulu nei, ua ae mai 0 Kikeke me ka oluolu, he leka no hoi kekahi a na 'lii ame Kaahamanu e kono aku ana iaia e holo mai, Ua ku aku la ka moku a ua makaukau o haalele ia Lahaina no kekahi la ae, ua hele aku la o Kikeke no ka luakini, a hookani i ka pele a piha mai la no hoi i na hoahanau, e like me ka maa mau o ia mau la. Va hoike aku la o Hikeke i ke po olelo ma Oihana 20:20, 21, 22, ua we hewehe aku oia i ka manao nui me ka moukaka lea, ua uwe na hoahanau a niinanuiiH pu i ke kumu. I kekahi la mai, ua makaukau ka nioku no Honolulu nei, a o Kikeke kekahi o na ohua ame D. Mak>, 'a i ke kakahiaka o kekahi la ae, ua pili mai la ka niok i no ka uwapo, a lele mai la 0 Kikeke no ka aina a hele pololei aku la no ka hale hookolokolo, 0 ka Haleuluhe ka inoa, a o kapa kapa o Auhea, 0 Haaliliamanu ka Lunakana wai mua, pela ka mea i ha'iia mai i ka meakakau moolelo, 1 Ua noho iho la ka aha e hoolohe i ka hihia o Kikeke, no elua a ekolu la, aole i loaa ka jK)no ma ko Kikeke aoao, ua nui loa ka huhu o Kaahumanu ame na 'lii, mamuli o ka hoonuinui o keia; iiiau haole, Olohana me Aikake. j I ka ha o ka la, ua komo mai la o D. Malo ma kekahi poka, a ike mai; ia no hoi o Kaahumann, ku ae la iluna, | a hele mai la e hui me D. Malo, me ka! pu-o ana ae o na lima iluna, a papa'i 1 mai la ma ka umanma o D. Malo, me keia inau huaolelo: M E Davida, aohe mea e pono ai ke kumu, ua olelo mai o Olohana me Aikake, ua hewa loa o Hikeke no ka palapala ana i Amerika." D. Malo, 4< oia anei ka hewa o Rikekef" "ae" wahi a Kaahamanu. D. Malo olelo mai na maa haole nei he bewa ka pnle, o ka palapala ka maikai, a ke hoohewa hou aei laaa ia Kikeke no ka palapala ana i Amenka. D. Malo, o oe no ka wahine a Kamehameha, ua kii mai o Kanihonai e moe ia oe, aa hele aku o Lnkelahe e ha'i ia Kamehameha no ia moe ana o olua. ke nioau nei aa ia oe, owai o laua ka i pepehiia e Kamehamehaf O Luheluhe anei o Kanihonai pahaf Kaahomanu 0 Kanihonni. D. Malo, <4 iaa aihaeia kaa piaa e kekahi mea okoa, a hele mai kekahi mea e hai ia oe, ke ninaa aei an ia oe owai o iaua ka i hewa o ka mea paha naaa i bele mai e ha'i ia oe, o ka mea paha aana i aihuef" Kaahumaon "o ka mea nana I aihae ka puaa." D. M«io, 4 Ma ka aina W o ka ho&oa nei e ahewaia ai ka mea ponof a • aponoia ai ka mea hewaf" Kiahnmaaa, <'aole, o keia Sik*ko «o ka i holo pa me ka Eiele Hawaii Haalilio, e o aei i ko kakoa Makai Nai,

a o k<»ia Kikoke no hoi e o bpī ko a)u oui Kikoke. 0. K. UA!A. 664 Kakaako.