Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 48, 2 December 1910 — E MALAMA MAU I I KA MAEMAE O KA ILI O KA BEBE [ARTICLE+ILLUSTRATION]

E MALAMA MAU I I KA MAEMAE O KA ILI O KA BEBE

Xa ka Mol Xaa Aaa vb» k* KOPA CDT£COB& it il lohiii, i to «t ki&poao, # k& lEukHum Catieura. O keU. bua U«n keeih. mlkil ka bm a*a* • milimi» koneme, m « kooaa&i 1 ki ili, k» fli |m k» liioho uw u Üba o Bt k«pi &»e m kuaali!» a « koopak«l« p« 1»! I es kamiki m»i na mal llk» ele *iū at ka Hi, e Ua ka ohooe, ko kftkiV ka )mwk »£o Hke. X iMkaa aaa ki malukia mahuia o na aikaa o ka konm i ka 11 e komo aka ai h* OaHem a kookmo&ooao iko» TJa ke m. Na *aii hwlia Lonioa, $7 Ck»rterkooae Park» 19 Bae 4o la Cba»B9o d Aaiia, AialnKa, & Tm« & 00., By4moy; B. K. P**!, C*leutUk} Onin», H«f>skoag Dmg G&** &pa&, Na ma Af erika» W Oape Towa, etc., U. 8. A. > Cotp. t aa Oaa» W& OoUnboa Av«^ JC koewN&a a3cm »e ka kake <Msnza aa aeae ko »« ko ksmmkmai .»o '&<» aao e «aa i sa «aa»! m& ka Si, ka . a»e ka la wke. ', ty'-.'

kifeaki maoii ia. ke ksaswsi koho bs2oka nu. ka M&hele Eoao, Ap&oa. Eha, a Hialanla so kek&hi poe moho a ua ae ao lakon i ka hookou aoa i k* poe i koho ole mamaa o k& kora 5 o ke *hiaki ē kobo. Ma k& mae&o o ka Paaka 78 o ke K&n&w&i Kobo Baioka a& kaa ke koikoi apao o ka hooko ia» ia pauko maluoa o oa lunanana koho baloka. Aole be maaa o sa moko e olelo ai i na loaaaana e kookoa apaa ke koho ana o sa poe i koe. Mai ka bora 8 a. m., a kiki i ka bora 5 p. a, oa kaaokaia aa lonaoana koho baloka e wehe hamama i ke koho ana. Mahope ako o ia manawa aole loa lakou i kaaohaia e hoohamama hou. Ua hiki ia lakou ke pani mamna o ka hora 5 ina aae oa paa loa mai aa poe koho i ka hookomo i ko lakoa maa bak>ka mamaa ae o ia manawa. I mea e maopopo pono ai keia paaku e helaheloia no ia penei: "PAUKU 78. KA HOBA NO Kli KOHO ANA. £ wehe hamamaia na wahi koho e sa lanaaana mai ka hora 8 o ke kakahiaka o ka la koho bak>ka, a e hoomauia ia hamama ana a hiki i ka hora 5 o ka auwina la o ia la i oleloia, koe wale no mamua ae o ia| manawa na pau ka poe koho baloka i kakaninoa o ia mahele kolio i ka hoo-| komo i ko lakou maa baioka ; mahope iho olaila e pani ia no ke koho ana a e heluia na baloka e like me ia i hoa-j kakaia ma keia mokuna.'' (Hoakaka —0 ka huaolelo mokuna ma ka hapahope o keia pauku, oia no- ka Mokuna 7 o na Kanawai i Hooponoponoia). Ua kaa hou no maluna o na Innanana ke koikoi o ke kanawai oiai ua ku-e lakou i ka manao o ka mahele 4 o ka Paoku 61 o na Kanawai Koho Baloka. Penei ka heluhelu ana i ua mahele la o ua pauku nei: "PAUKU 61. MATTRT.E 4.—E hoomakaukau i na wahi koho i kulike ai me na hoakaka o keia Mokuaa (Mokuna 7); e hoomalu ma kela ame keia koho ba!oka ana a aia hoi ia lakou ka mana piha no i» mea ame ka malama ana hoi i ka maluhia ma na wahi koho." Ma ka manao o keia mahele aole loa he mana i na moho e koi ai e hoohamama hou i ke koho ana mahope o ka liora 5, a o ke koikoi o na mea apau aia no ia maluna o na lunanana. 0 ko lakou hooko ole ana i keia mahele o keia pauku, ua ku-e puia na Pauku 79 ame 87. O ka Pauku 79 o ia lea pauku e hoakaka ana i ka poe i aeia iloko o kahi koho a iloko hoi o ka pale i paleia ai. Eia na poe i aeia malaila, o na lunanana; na moho; ko lakou mau akena aole e oi mamua o elua i ka manawa hookahi ame na poe koho aole e oi mamua o eono. O ka hookuu ana 0 ,na lunanana i ka poe koho a piha kahi koho ma kahi koho o ka Mahele Eono o ka Apana Eha, ,ua ku-eia keia pauku a ua hoohemahema lakou, i ka Mahele 4 o ka Pauku 61. O 87 ua pili no ia i ka maluhia o ka baloka. Aole i aeia ka hoikeike ana i ka ba!oka i kekahi mea. Ua papaia no hoi ka nana ana aku o kekahi mea a ninau paha i ka mea e koho i na mea maluna o kana baloka, a i ole hoao paha e a'o aku. Aole i aeia i elua mea e koho ai iloko o ke keena hookahi. O keia pauku ua hakihakiia ma ka Mahele Eono o ka Apai», Eha, wahi a kekahi mea i koho i hoike mai ai ia'u, oiai he elua laua i koho iloko o ke keena hookahi. Aole wale no mahope o ka hora 5 i hanaia ai ia hana, aka mamua no o ia hora. Nolaila, i ka nana ana i keia mau mea apau aole loa i knlike ko'u manao me ua manaopepa Ia he mea pono ia John C. Lane e lawe ae i kona laau lapaaa. O ka hoao ana e hana pela he ae hou ana aku no ia i keia kau ae e hana houia no pela. Ēa'o aku ana i ka poe koho e noho no a kokoke i ka hora 5 alaila hele e koh*o. Ina no he ekolu hanen poe koho o ia* mahele ua hiki no ia lakou ke hele e koho i ka hapalua hora 4 p. m., no ka mea ua Jiiki no ke hemo ka pahn koho aia no he pau no lakou i ke koho alaiia paa ka; pnka. O ka hookuu ana e koho elua mea iloko o ke keena hookahi a i ole kaha paha i ka baloka ma kahi i hookaawale ole ia no ia mea, he a'o ana aku no ia e hana hoa ia aku pela ma keia mua aku. O ka hoao ana e uhiuhi a to mitomi i keia mau hana haihai kanawai he hana naaupo loa ia. He mea ia e mau ai no na nema ana a na enelni 1 o na kanaka Hawaii i ke kapono ole o i ka ha&wiia ana o ka mana koho baloka i na kaaaka Hawaii, a no ka mea ua i ike no kakou be hana hewa ka i hanaia hookuu no n&e pela a e pulama no i ka mea ino. He ninau koikoi keia e kupono ole ai e hookunkuu ia. Aole loa kekahi makaalnana Ameiika makee kanawai e ae e kookaakan i ka mea ino. He mea oiaio o ka pono kivila o ke k&naka he mea nai ia. Pela no ka manawa he mea nui ia, a i ka wa a na Innanaaa koho i ae wale ai i k& manawa e hoomaunaunaia mamuli o ka lohi apa mai o kekahi mea i ke ».aha ana i kona baloka, «a kaa aku miiluna o lakon ke koikoi o ka haiile ana © ka jjono kh'ila o kekaM naea koho e kali aiai ana. He haawina a V mai no hoi keia i ikeia ma ka Mahele Eono o ka Apana Bba, e a *o mai ana ma keia mua aku e hana ia i koololi k&u&wai e kanpalean ana I ka 'nai o aa poe iloko o ka waliele kookahi. O ka linina o elua k&aer* ame k«alises poe koho, ke manao mi m m lawa kupono 1» huina, a o na m&kese ei aka mamm o ia e pe&o

no e ma&ele homm, Ib& e hookoia, mai aaa e Aiba Kiekie ke koi hoohalah&ia a Jao. C Laee ame k& poe koho baloka. o 3» Hjtbele JSooo ; *oJe ia he mea no Jno C. Lane « Hil&hila ai aka 0 Da l Q sa o ia pahu ke hil«bīla »es ī ka lakoa b3cs hemahema i hac a ai. Aoi< na Jflo. C. Laae ka htwa i hana ma ia . malieie e kaa ai maluna ona ka hiia hila. B ku aka aoa ka hanohano m& laaa o Jno. 0. Laße ame ka poe ko&e | ke kaoakoiu na īakoa *i hoopii, ina sc : e ko ole &n* * ko paha ka iakou lioo pii, a ao ka mea he maa haawiaa ki loaa mai aoa ma keia hoopii mai ka Aha Kiekie mai, a e lilo &ku ana i' mau mea i maa alakai no keia mua ako. Ke manaoio nei au aia maluaa o keia kahoa i hookahua iho ai o Jno. C. Laa« i kooa manao e hoohalahala imoa o ka Aha Kiekie. A ina no o Jno. C. L&n< ka moho i lanakila iho nei a penei ke kalana e lo&a mai ana, aole no e neie ko J. J. Fern boohalabala. 0 ka manao ana e lilo ana keia hoopii hoohaiahala i mea no na Hawaii e hae ai a mako-na ko lakou mau naaa. ke ike ole nei keia makapeai i na | kumu maikai e hana ai lakou pela, koe | wale no ina o na kanaka Hawaii h« ' poe wale no apaa no Kawaihae he ike ok i ka mea pono mai ka mea pone i ole mai Ina e loaa na hoomaopope ana i na kanaka Hawaii o keia hoopii hoohalahala he haawina hoonaauao kana no keia mua aku, alaila, o ka manao e loaa koke mai ana o ia no ka hoomaikai ana, aole o ka hoino ; noaohua a hoopaakiki naaupo ame ka mako-na maoli. He maa ninau ano nui ke pane ia mai ana e ka Aha Kiekie mamuli o keia hoopii hoohalahala, a ina ia mau pane e loaa mai no auanei ia kakou na haina maikai no keia mau ninau e pono ole ai e tomitomi wale ia. Eia kekahi mau ninau maikai e pono e loaa mai na pane mai ka Aha Kiekie mai: u Ua malamaia anei ka ihiihi ame ka maluhia o ka pono kivila o ke kanaka e ke Kanavrai koho baloka e ku nei i keia lal" Ina aoie, alaila e pono e hoololi ia ua kanawai la i maluhia ai ua pono kivila la. lt E hiki no anei ka hoohamama ana i na pahu baloka mahope aku o ka hora 5 p. m.?" Ina ua hiki no e pono e hoakaka ia ke kaupale maopopo loa i ka manawa e pani ia ai. "O na keeua i hoomakaukauia no ke kaha ana i ka baloka ua hanaia *anei lakou me ka manao e hookonokono ana i ka mea koho malaila wale no e kaha ai i ka baloka, a aole paha?" <f lna paha aia na keena kaha baloka aa piha i ka poe e koho ana, a he poe hoi kekahi e ku ana no ke kali ana i ko lakou manawa, kani iho la no nae ka hora 5 p. m., owai la ka poe i aeia e koho, o ka poe anei mawaho o ka hale e kali ana i ko lakou manawa, a i ole o kela poe wale no anei iloko o ka hale a mau keena kaha baloka palia?" He nui aku na ninau liilii e loaa mai , ana na haina ma keia hoopii hoohala- | hala ana, a ina o ke ake nui o na ma[kaainana Hawaii-Amenka aia ma ka hoonaauao ana, alaila, ke koi nei keia makapeni e kapae i na manao mako-na nuhanuha, nonohua & hoopaakiki naaupo wale iho no, a e wehe ae i na puuwai a hookipa iho i na mea maikai e hoonaauao ana. O ia mau mea apau he mau momi makamae kupono ole e hoomaunauna ia a e uhiuhi lau mamane wale ia no. Kou oiaio, S. K. NAWAAKAULUAOKAMEHAMEHA. 1454 Dement St., Nov. 28, 1910.