Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 46, 25 November 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUKA X. * T. a make imi aa enemi i kela muaaawa, aka aole no uae ia ima no lakoa e nele ole ai ka nee ana akn imna, a hiki i ka aiawai kino ana o na aoao a elna, a he manawa akn ia o ka ikeia o ia keikikane. . I kehi inanawa i oili mai aina kanaka o Bnnka iwabo mai ko ekou e pee ana, a oie ka Jeo hooho o na manao ailani iloko ► lakou, ua hoomaka mai la lakon e ku a paio no ka pono p ko lakon I ka loheia ana aku o kela man leo hooho t i hoohnli akn ai na «nemi i ko lakon ikaika ma kalii o keia poe hou, & he wa ia e hoo ikaia ana kekahi kaua hahana loa i ike mua oleia ma kela wahi. Ke enii aku la ka heiuna o ua enemi, a koe iki e like me ko turika lua nui o ka hoomaka ana e kaua i kinohi, aka i kela ame eia mauawa e haulehia mai aua ko lakou nēi poe malalo o ka mana ka enemi, a hiki r ke koe kakaikahi loa ana o ko lakou mau kalaka. Aole m> nae o Rurika ma i haawipio aku, aka aia oia ma ke-| Eahi aoao kaua pahikaua kahi i Inku ai ina enemi, a o Ofa mai n» 4ioi ma kekahi aoao, a no ke koe kakaikahi loa ana o ko laua uau kanaka. oiai he umi-kumamalua wale no ko lakou nui i k6e, okoa aku la o Kuiika ia Ofa, i ka paue ana aku: -Auhea oe e Ofa, ke manao nei au, o ka wa ku]>ono wale no ap|,i uo kakou e emi aku ai iloko o ka halepule, a ilaila kakou e u mai ai a kaua, ina no ko kakou pan i ka make a oia paha, no a nu-a ke ike nd au, aia ilaila ke kau nui ana o ka manao o kela ►«m- kanaka kipi." -l"a kulike ko kaua niau mahao ma ia mea,' r wahi a Ofa, me ke auoha aua aku i na kanaka iho i koe e emi aku lakou noloko o ka iaU-j>ule e kupale ai ia lakou iho. MOKUNA XII. I kela mauawa a Rurika ma o ke komo ana aku iloko o ka hale)ule. ua hoakoakoa ae la na enemi ia lakou iho, nie ke kukakuka na i ka lakou mau mea e hana mai ai, oiai aia na kamaaina ma eahi paa e hiki pono ole ni ia lakou ke komo aku iloko o ka hale ne ka maalahi. 1 Aia na wahine ke kukuli la iluna o ka papahele, me na keiki uwe ana ma ka aoao o ko lakou iuau makua, a ma o ka malamanma o ka ihoilio kukui e a mai ana iloko o ka halepule, i ike maon»po loa aku ai o Rurika ma i na hiohiona ku i ke aloha, n i ka ike na mai o Auianiku i ke komo ana aku o kana aloha, ua holo mai i oia a puili mai la me ka ninau ana mai me ka leo pihoihoi. •Ta hala auei ka poino? Eia anei he manaolanii no ko kakou wlekana i keia manawa?** a,moe okoa aku la oia iluna o ka pooSiwi o Rurika. "Aole i loaa ia kakou ka palekaua i keia manawa, a aole ao hoi j>a\i ua manaolana ma ko kakou aoao, a i keia manawa, eia na |viui ke kukakuka mai nei i k$ lakou mea e hana mai ai, a eia lakou ke hoouiaha nei. no ka maluhiluhi, aka e hoouka houia |cu ana ke kaua, a ina no ko kaua make like, e hauoli no auanei mua ke hoea mai ia hoi»ena." Iloko o kela manawa a Rurika e kamailio nei me Anianikn, i iolo mai ai iia wahine a Ofa mailoko mai o ke anaina, me ka hii i'o i kana lx»be iloko o kona mau lima, a hoio pololei ae la imua o u\na kane, me ka manao, ua loaa paha iaia he mau pilikia, a o ia iaua o ka ninau ana aku: "Ua eha auei oe?' ? a ia hoole ana āku o Ofa, aole oia i pilikia na kekahi ano, alaila ua uwalo mai la oia imua o kana kane iua >aha he alahele maalahi kekahi i wahi e hoopama ae ai ke kaua, i e hoolaia hoi na mea apau. - i4 He hookahi wale no ahftiele maalahi a'u ilike ai, oia ka haa*ripio aua aku malulo o ka enemi, a o ka lakou mau mea apau e noi nai ai, o ka kakon ia e hooko aku, a no kuu makeinake ole e hooko tkti i ko lakou makemake, o ia keia keehina a kakou apau e kn nei, t e hoao no au me ua kanaka i koe e kupale aku uo ko kakou pono." "Pehea la kou iuanao e kuu kane, aia no anei he manaolana iloko' >u no ke kaa o ka lanakila ma kou aoao? Mai hoopunipuui mai ►e ia'u, ina he wahi mauaolana uuku kekahi i koe iloko ou no ko :akou pono, ke makemake uei an e hoike mai oe ia'u me ka oiaio." Aole e hiki ia Ofa ke pane koke aku i ka haina o ka ninau a ;ana wahine, no ka mea ua hapa loa mai na kanaka ma kona aoao* mua o ka heluna o ka euemi, a no ia noho kukule. loa o Ofa, i hoo-<! tnau hou mai ai uo kana waliine i ka ninau ana mai: "He ehia ka nui o na kanaka ma ka aoao o ka enemi { keia manawa ina aole i maopopo ia oe ko kakou kulana oiaio? ?? "Aia ma kahi o ke kanakolu a kanaha-paha ko lakou nui." 4i Aole hoi o ka huina o na enemi % ua lohe akn la au i kāu pane, Ei ehia hoi ka nui o na kanaka ma kou^aoao?'* "Aole i maopopo loa ia*u i keia manawa, aka ke o!4 nae au e eia paha ko makou nni ma kahi o ka hapalua * ka huina enemu* ,v Oiai ua pane īnai nei oe i ka'u mea i makemake ai e ike, noaila o ka'u e a'o aku nei ia oe, e hele aku oe e hui kuka pu me latou, a ina no ko lahou ae mai e hooponopono ma kekahi ano. e hoo* >akeleia ananei makou ame na keiki apaii a kakon, "liui he mea e oluolu ai ka manao o.na enemi e lawe aku I ko eakou mau waiwai apiin, a e hoola 1 ka kakou man kamalii, ame ta )hx> ajmu e ola nei, he oi aku ia uiamūa o ko kakou hoao ana iku*e ku imua o kela heluna nuK r ITa koa uiaoli kela* wahine o ka uwalo ana aku imua o kanra ;aue no ka pouo o na keiki lillii ame na kaikamahine opiopio. e jiki ole ai i kana kaae ke hoole aku, alaila na houi akn ia o Ofa i kana \*T»hine me ka laua bele. a hoomaka aku la e hemo iwaho o ka halepule no ka h«i pu iUia me ka enemi. Eha no o Rurika ke ka pu nei me Anianiku, a ke ilohe nei oia i na olelo koa a ku i ke alolia a ka wahine e uwalo nei imua o kana kaue» a ke puiiki la no oia ia Anianiku no kona minamina no, heaha mai ana la ka hopēna e kau mai ana malnna o lakon, a o ia kana o ka huli ana ae i ua aloha la ana ? a i akn la: 'Ke uiaka'u nei anei oe i ka make?" "Aole o'o maka*o ina o kaua iike a elua ke halawa! ana me ia hopena, aka o kuu ike aua, aku i kon kino puanuann, he makehewa ke oia hou ana akn e auamol na ana he nui, s * *Ta maopopo loa ia*u kou manao e k«u aloha, aka eia ihea o lAleka, ua Ike aaei oe iaiaT* [ "Eia oia maloko nei oka hale i keia manawa, mm m i hoo- | ikaika mai nei a hiki i kona poholo ana mai nei iloko h&i, a eia oia yg| ke knlana maule. O! he keu aku knu aloha 5 knn makua." 4 K kau aku iko kakou minaolana ike Akua, a e nana akn i ka liopena e hoea mai ana, S»a no ko kakou make a ola paha. o ke Akua wale Ba ka i ike/ 8 V

Oiai m paa na puka o ka halepuie i ke paaiia, aka ma ka haka haka nae i ike aku ai aa mea apan maloko i ka malamalaoia mai owaho, iio ka niea ua bele hoa akii na euemi e p«hi i na hale aku i koe i ke ahi, a he malamaiama pu ia owaho. ra hoomakaakau koke ae la oa lumaka i kt>e iho o Kunka ma ia lakou ma ka puka o ka halepnle, a i ka heloia ana. he ami kumamahii o«> ko lakou nui iho i koe, a oiii nui aku la iiowaho o ka halepule. Oiai aole i loaa aku ia Ofa ka euemi uut kela manawa ana o ka oili mua ana aku iwaho o ka liaiepufe e bai pu ai me lakou. ua loaa aku la oia ia Rurika ma e noho ana no mawaho, a komo like mai la me ko iaua mau kanaka. - Ua kakali aku ia o Kueika ma a hiki i ka hoea ana mai o ke alakai o na enemi me kona oiau hoa nialuna o ko iakou mau iio, ia manawa i oili aku ai o Ofa inuia uo ka hui pu ana nie ke aiakai o kela poe kanaka kipi. a i kona manawa i ikeīa niai ai, o ia ka wa i poha mai ai ka leo o ua alakai hi i ka uinau ana mai; '•Heaha kou makemake o ka hele ana mai nei e hui pu me aW "I heie mai la au e uoi aku ia oe a ia oukou hoi apau. aia auei' he aiahele e hiki ai ia oukou ke waiho mai ia inakou uie ka hoopilikia hou ole mai?" i "He hookahi wale uo a makou mea e olelo aku ai ia oukou, o| ia no keia: E lawe makou iua mea apau i ku iko makou makemake. a o ke koena aku i koe, o ka oukou ia. me ko makou hoopi]i-| kia hou ole aku ia oukou uia kekahi ano/' wahi a ke alakai o ua! poe kanaka kipi uei. "Eia ko uiakou mau holoholoua apau uialalo o ko oukou maiu, a j)ela uo hoi me ko makou mau waiwai, auie na <laia apau i ioaa ia makou i keia manawa, e lawe aku oukou ia mau waiwai no oukou, a e hiKikuu uiai ia makou me ka hoopilikia hou ole mai/- ! "Aole no o makou makemake e lawe i ko oukou mau waiwai | apau loa, aka o ko oukon mau lio, a pela hoi me na kaikamahine u T i a oukou, o lakou wale uo ka makou «.* makemake nei e lawe mai ia oukou mai. a ina oukon e ae niai ami me ka maalahi, o ka pau ae la no ia o ka makou hoopilikia ana aku ia oukou, a ua hiki ia oukou ke noho me ka oluoliu" "Aole anei e hiki ana ke hoolōliia ae kena mau mea au e kamailio niai nei?" i ninau hou aku ai no o Ofa, me kona manao la hoi e maliu umi ana imlia ua alakai la o ka poe kipi i ka ia nei uwalo akn no ka pono o ka iakou mau kaikamaliiue. "Aole loa e loli he hookahi huaolelo o na mea a'u o ka lioike mua a«a aku nei ia oe." * "Ina o kau pane iho la ia ea, alaila ke olelo aku nei au ia oe, aia a uiake na maluiakane o ka makou mau kaikamahine, ia manawa oukou e kii nuii ai ia lakou, aka oiai makou apau e ola aku ana no, aole lakou e kaa aku malalo o oukou ma ke ano inaalahi," alaila huli aku la o Ofa hoi no kalii o kona mau kanaka e kakali mai ana o kona aku a lioike no ka liopena o kaua mau mea o ke kukakuka ana me ke alakai o ka poe kipi, Ia hoea ana aku o Ofa a hoike aku la i ua mea apau i kamailio ia mawaena ona ame ke alakai o kekahi aoao, o ka manawa ia a Rurika i pane koke mai ai, i ka i ana mai: "Ina o ka pane ilio ia ia a kela kanaka a ke aloha ole, o ka haawi ana mai nei ia oe ea, alaila ke hoolana akn nei au i ko oukou manao e o'u mau hoa, e paio aku no kakou no ko kakou mau ola me ka enemi, a no ke ola o na makuahine me ka lakou mau mea aloha," a unuhi ae la oia i kana pahikaua a paa ilok3 o kona lima, me ka paa pu'ana ae no hoi i kana pu panapana a hoomau hou mai la no i ke kamailio ana, me koua hela a !i-o. "I makeniake kela poe kanaka e komo mai iloko o keia halepule a kaili limanui aku i na kaikamahine. aole loa e hiki ia lakou ke konio mai me ka maalahi, ke ole lakon e hehi iho maluna 0 ko kakou mau kino make." <% Ua ike au ika paa oka manao o kela poe kanaka, aka e ike ana nae lakou, o kakou kekahi i like aku me lakou' ma ia ano, nolaila e ku makaukau e o'u mau kanaka iluna, a e ha-wele i ka oukou mau mea kaua no ke kupale ana ia kakou iho," i hoolaua mai ai 0 Ofa i kona mau kanaka. Ke oi loa mai la ka malamaiama o ke a«hi i kela manawa, oiai ua nui ua hale o ke puhi houia ana aku, a ike ponoia aku la, aia ma kahi o ke kanaha-kumamakoiu ka uui o ua kanaka o kekahi aoao mai e kau mai ana maluua, o ko lakou mau lio me ka makaukau e holo mai imua no ka lia&wai ana me lakou nei. He wahi manawa uuku wale no ia oka hoola ? i ana iho o Ofa me kona mau kanaka, o ka manawa no ia i holo aku ai ka enemi imua maluna o ko lakou mau lio, a oiai e kau pono mai ana na pua a Rurika ma imua o lakou, ua loaa pono mal la no kekahi poe, a pau i ka make, aka aole no nae ia he m'ea e kuha'u mai ai ka poe aku i koe, a ke holo aku la no imua no ka halawai ana he alo a he alo. "E hoi aku ihope no kahi o ka puka!" i kahea ae ai o Rurika # i na kanaka ma ko lakou aoao, no ka mea ua ike, iho ia oia, .ke kakaikahi loa aku nei lakou, a pela no hoi me Ofa i kahea pu mai ai: ( -UE hoi aku no ka puka! e hoi aku no ka pukal" walii ana uie ka oniu ana ae i kana pahikaua maluna o kona poo a hahau aku la i kekahi kanaka o*ka hoao ana inai e komo mai iwaena o lakou nei. - " !Ka kela hauna pahi a Ofa o ka hahau aua aku malnna o kekahi o ko lakou enemi, i liookuemi hope aku ia lakou, aka aole uo nae ia he niea e pau ai ko lakou paio ana, a ke nee liilii aku la o Rurika ma ihope a ia hoea ana no hoi ma kahi-o ka puka o ka halepule. ua ku kokoolua wale iho la no o Hurika ame Ofa ma ko lakou aoao, a paio aku me ka uui o ka enenii uia kekahi aoao mai. He mau kanaka no kekahi i koe ma ko Rurika ma aoao< eia nae aole e hiki ia lakou ke kokua mai ia laua nei, oiai he nui ka poe o lakou i eha,. a ua paapio aku no hoi kekahi poe o lakou i na enemi. Aia o Ofa ame Rurika ma ka puka kahi i ku ai t aole nae e hiki ia iaua ke paio me ko laua mau ano mai kinohi no ka mea 1 ka wa e make ae ai o kekahl o na enemi, e pani houia aku ana kona wahi e kekahi mea okoa ae. Ke make mau la no na enemi ia lana nei, aka ke emi mau mai la uo nae ko laua ikaika i kela ame keia manawa, a hiki i ke kahea okoa ana aku a ke alakai o ua euemi i ka pane ana aku: "E haawipio mai i keia mauawa, o ike aku auanei oe i ke okiia oko poo mai ko pauku kino mai! He mau la hou aku no hoi paha koe ou e ola ai, noiaiia e aho ka hoopakele ana i kou ola, maiuua o ko aa ana mai e kn imua o makou. Aia ma kalii o ka umi a oi o ua enemi i koe, aka aole no nae ia he mea no Ofa e pane mai ai. a haa|vipio mai ia ke ku Ia no oia ma kona kulana kupale a paio like mai me kona hoa me Rurika. He hookahi no oniu aha a Ofa i kaua pahikaua ua hahau mai la oia maiuna o kekahi o na enemi, a o kana hauna pahi hope loa nae ia, oiai ua nawaiiwali maoli koea kino, & loaa pono aku la kona poo i ka lianna pahi a ka enemi, ua hina hou aku ia oia iloko o ka halepule ma ke kuiana nawaliwali. Aole e hiki ia Rnrika ke ku hookahi aku, no ks mea ua lele aluka aku la ka enemi maluua ona* a hina aku la oia ilalo, a iaia i kaakaa ae ai. e apo iho ana na lima o Aniawkn ma kona a i, a o ia ka Rurika o ka iiooho ana ae; "Auwe! ooeno ka keia eke aloha! Ua p&u ka manaoiana no kou lilo ia'u! Ua kailiia aku ke ola. ke alo&a ame ka hauoli mai ia'u aku, pehea !a e Mki ai ia'u ke hoomanawanui! Eia au ke maule akn aei, aole e hiki ia'n ke nana hoo akn maluna o kou mau maka noheii me ka hauoli eliw iloha^ ■ (Aai*is**4 - .■ •