Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 40, 7 October 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKCXA V. "Ilt> oiaio, he eiaa maua maloko o keia hale, aka owai nae niaua. he ninau okoa ia. aka ina ua paa ko oukoa manao e lawe ake ia maua imua o ka £iuepera o oukoo, alaila e kii mai ia niaua a law*- aku. aka aubea nae oukou e na koa, ina be minamina ko ou k<»u ī ko onkou mau ola pakahi o ke ala no kena boi aku ma k* alanui a oukou i hele mai nei no ka mea, na oi ae ko oiaua mnkc< i ko maua kuokoa. mamua o ka lawe pioia aku me be mau kanaka haiia kaniinia la/' waiii'o ka pane a ke kapena o ka moku me ka maiiao paa a hopo ole i kela poulu koa e ku mai la mawaho o ka halewili. "E iho koke mai e wehe i ka puka i keia manawa ano. o pau aku auanei ia makou i ka wawahiia. Aole makou e hookoe aku ftna i ko oiua mau ola, ina e hoaano loa mai ana olua, ina no ko oiua niake a ola paha. oa like wale no ia mau mea a elua ia makou/' i l*>ha hou aku ai ka leo o ke 'liikoa. "E ku makaukau e kuu Kanna.*'* i huli ae ai ke kapena ihope :» haawi aku la i ka olelo hoolana ia Rurika. "E nni*hi ae i kau iuau pu panapaaa a paa iloko o kou mau liiua, a e ku mai ma ko'u w.ihi" alaila ua kiei hou aku la ke kapena iwaho no ka nana ana i iia koa. ia ikeia ana mai nae o ia kiei ana aku a ke kapena inoku, mi ihou mai la ka leo o ke 'liikoa i ka pane ana xnai: 'E ae ana olua ma ke ano maikai e haawipio mai ia makou?' I pane ma ko'u aoao ea, eia mai ka hoaale ke hoounaia aku ko puuwai," a ia wa i kani koke aku ai kana pu, a loaa pono la ke liikoa, a haule aku la niailuna aku q kona lio. I hakalia no i ka uwahi pauda o ka pu a ma-o ae o ka wa ia i aku ai ka Rurika pu. a loaa aku la i kekahi koa, ua haule aku > hoi oia mailuna aku o kona Ho. 0 ka make ana aku la o kela mau koa o ka Emepera, ka mea i hoala aku i ka manao iloko o na koa ekolu i koe aku, aole uia hou aku i koe ma ko lakou aoao, aka o ka imi wale mai no hi e paa ai ka lakou mau pio, nolaila ua kau like mai la lakou pu ekolu iluna, a hoomaka mai la e ki ma kahi a ke kapena ku ana aku, aka ua pee e iho la nae ke kapena mamua o ke lulu ana mai o na poka a na koa aku i koe. Mahope o ke ki ana mai a na koa mawaho he mau poka, me iua nei ku ole mai, ua hamau loa iho la ke kani hou ana mai pu, a lohe aku la laua i ka hamumu mai o na i)eo ma kahi »ke i kekahi puka aniani, a ia wa i holo like mai ai laua, me lua mau pu i makankau no kahi o kela puka aniani, a he oiaio ikemake ana kela poe koa e komo mai iloko o ka.hale ma ka 1 aniani. la laua nei no nae e kali ana, healia mai ana la ka hopena e ia mai ana e na koa, ua wawahiia mai la ke olepelepi', a komo la ke poo o kekahi koa, eia nae niamua o k ike ponoia ana aku ua kino ? ua kapoo aku la ka poka o ka pu panapana a Rurika a haule hou aku la kona kino iwaho make loa. He mea kau la 1 ka make ana aku la o kela koa, maka'u na iku i koe, aole nae pela, ua hoao mai la no kekahi e komo me lanao oia ka oi, aka ua lilo oia i mea paani na ka poka o ka anapana a ke kapena, a koe hookahi aku la ma ka aoao o na ka o ka Emepera Nikola. S'o ka oili hou ole mai o ke koa aku i koe, ua huli ae la o Rui kona hoa a pane aku la: "Aole a kaua nolio hou „ana iho ko nei o keia wahi, oiai he hookahi wale no koa i koe e hiki kana ke paani aku me ia, nolaila e hemo koke aku kaua iwaho a manawa ano. v 'Heaha la lioi, ua }>au ae la no ko kaua makau, ua kaa ia kaua inakila i keia manawa, nolaila e hemo 10 aku kaua iwaho i manawa. He ken maoli 110 ko kaua laki, ma ka pau loa ana !a poe i ka make ia k&ua, aole a kaua poka i hala, a ke hoo;ai ae nei no hoi au no ka lilo ana 0 keia liale *i pakaua no wahi a ke kapena me kona ukali ana aku mahope 0 Rurika ahi o ka puka. la laua nei nae 0 ka oili ana aku iw&ho, o ka manawa ia a kahi aku i koe i kau ae ai maluna o koua lio, a ia wa i kauoha ae * kapena i ka pane ana aku ia Rurika: "Heaha ka hoi kau q na wale nei, he keu no hoi 0 ke ki aku i kau pu i kela koa a ka wale, a o ka pau no ia o ka kaua hana/ •Aole au i manao he hana ku i ke koa, ke ki ana aku mahope kahi mea e holo ana no kona pakele, aka he hookahi no nae 1 nui o ko*u makemake ole ana e hoopilikia aku iaia, oia no ►aa ana ia kaua he manawa nui kupono e holo ai no ko kaua oia, oiai eia ko kaua mau lio, a he hana lohi loa ka ioaa ana 3 kā lohe i na koa o ka Emepera, no ka holo ana mai no keia wahi a Rurika. v Ta pololei oe e Rurika, aole a kaua hopoihopo 'ana i koe na iho la ko kaua mau lio, a iloko o ka hapalua hora e hoea ana i kahi 0 kuu moku e kali mai la, a o ko kaua palekana no ia," 1 ua hele aku la ke kapena no ka hui pu ana me ka ona nona ilewili palaoa no ka hoomaalili ana i kona mau manao pihoi E huikala mai oe ame kau wahine no ke keehina a maua o we ana ae i wahi e pakele ai mai na kanaka mai o ka Emepera ; no ia ae oluolu ana mai nae a olua e kaa ia maua ka noho t ana maluna 0 keia halewili ou no kekahi manawa pokole, ku aku nei au ia olua he kanalima dala, ua lawa ia no ke koma ia oe. no ka manawa i hoohana oleia o kau wili palaoa. % Ina e hoea uiai ana na kanaka o ka Emepera, a hoahewa mai ua, alaila nau no hoi ia e imi aku i na kumupale knpono ma aoao i wahi no oukou e pakele ai. M 'Pehea ananei e hiki ai ia iakoo ke manaoio »mai wahi ona nona ka halewili, me kona kokoke loa e uwe, i kau a mea maka'u i na lona aupuni ke hoea mai, M lna no paha au e iki aku ana imua 0 lakou, aole no e hooloheia mai ana ka'u olelo. e mai ana no lakou ia'u i ka hoopunipuni, me ka pu mai, na'u oloia i kokna aku." V E hoole akn no hoi oe, aole olaa i kokua mai ia mana ma keano* a o ka pau ae la no ia o ka olua mea e kamailio aku ai, 10 paha ka hewa 1 ko olua olelo aku ua noho malie wale ao o manao mai kela poe, ua like ko olua manao me ko mana.** 'Aole no e hiki ana ia lakou ke manaoio mai ia mau olelo, a o opena, e liia aku ana au ame ka'u wahme iluna 0 ka amana aka. lna he manao kokua maoli ko olua ia maua, alaila ma hoi 0 ko o)oa haalele ana iho ialoko nei o keia hale, nakiikii mai olua ia niaua a paa iluna o sa nobo. a i hoea mai hoi ia o na kanaka o ke aupuni a ike i ko maua paa i ke kaaia, naolo mai ana lakou, aoie maoa i kokm ak« la oloa ma kekahi L ! a akaaka aku la © Rurika ma no kela manao o ka ona nona alewiii, aka i hoopokolela al uae ka lakoa hana, noiaila na aa aku ia iana i ke kane ame ka wahine i ko iaoa maa noho, a

htM>kon a<* 1 k*» keiki pe!a. no ka mea aole e hiki iaia ke wehewehe ;ae i ke k;uila i hoopaaia ai o koiia mau makua. J ' Xo ke kan ana siku i ko laaa palekana. nnlaihi "aole laua i hof»laliia walf». aka ua iawe mai ia laua. =be elua inau lio T a hoo- \ maka ak« ht e hoio no kahi o ka moka e kaiī aiai la ia kaa. I He oiaio he hapalua honi wale no ia holo a»a aku a iaua ua ihiki aku la i kahi o ka moku. ma ka honi umikumamaiua o kela Ha. a hookuuia mai ia na Ho e heie uo laua ilio. laua !a i kau aku ai iluna o ka inoka. me &a maua«lana» uo ka hiki hou ole ke alualuia aku e na kanaka o ke aupuui. i hoohakaiia iho ke kapena o ka moku i ka haawi ana i kana kauoha i koua mau kanaka no ka hiu koke aua i ka heleuma iinna. a lu i na pe'a. nolaiia iloko o k« haj»alua h»ra, ua haalele aku la ka mokn o Kurika ma i kela awa. a au uiai la i ka moana no kahi o ka palekaua. I ke kapena nae e ku ana i ka hoe na huii niai la oia imna o Rurika a i mai 1a: "Ina aole kakou e loaa mai i ka uioku o ke aupuni a hiki i ka poeleele ana. alaila aohe he mea nana kakou e hoopilikia hon mai." Ke pa la kekahi makani maikai nie ka ikaika nuihope o ko iakou wahi moku. a i ka nana iho ma ka aoa<». uie he lio heihei la no Kapiolani» ka hele a pipi o ke anwenue ma ka aoao. MOKt"XA VI. Ma' kela huakai a ka mokukuna e lawe ia i kana ohua. aole i loaia /iki mai i ka moku o ke aupuui. n ma ke kolu o na la o ko lakou holo ana i ka moana. ua ku aku la ua wah» moku uei i Stokahofha. a oiai aole he mau lono i hoikeia aku i kt la wahi no ka |wahao mahuka, nolaiia aole i hoohuoi ikiia ka hoea aua aku o kela moku ilaila aine kona mau kanaka. Aia na haawina laki ke uhai la ma ko iUnika aoao. 110 ka mea i ko lakou hoea ana aku uo kela wahi. e houmakaukau ana kekalii moku e haalele iho no Tolona, a o ke kau koke aku la no ia o Knrika no kahi a Ivana o ke kuhikuhi ana aku iaia. ilaila oia e malu ai. I ka manawa nae a Rurika i haawi mai ai i konā aloha hoj>e i koua hoaloha, oia ke kapeua o ka moku i k<>mo |»u ma ka hoomanawanui ana no kona pono, ua liiki ole ia Huiika ke kaohi aku i kona waimaka mamuli o kona ike maka ana i na kokua inai ke kapena aku nona, a o ia kana o ka pane ana mai: u Auhea oe e kuu hoaloha maikai, ua liiki inai i ka inauawa a*u e haalele ai ia oe t aka nae me ka ehaeha no o ka naau, ke hoi>manao ae ika nui o kau mau hana i kokua mai ai ia'u. Na ia mau hana nae au ame kou kouio kino ana inai e auamo i ko'u inau kaumaha, i lilo mai ai oe he mea nui i ka'u inau hoomanao ana, e hewa ole ai uo au ke kapa aku ia oe. he kaiknaana no'u. "Eia au ke hele nei no kahi i maopo[K> mna ole ia'u. aka ina nae au e pae maalahi aku ana iuka o ka aina. e kauka'i aku uo au i na ulia laki o ka manawa, malia e palekaua ana no au mai ka hoopilikia hou ana mai a ko'u mau euemi Aia no he mau mea a'u e hoopoina ole ai ma ka houua nei, a iwaena o ia mau mea, ooe kekahi e kuu hoaloha. I ku(i haawi aua aku i kuu lima akau 0 ke alolia ia oe, ua haawi aku au me ka manao, o ko kaua ike hope loa ana keia, a liui aku kaua ma kela ao ma o no ka mea,' ua ike no oe, aole e hiki ia'u ke hoi hou mai i kuu aina liannu." ik E hui hou aku ana uo kaua e kuu Kauna nmikai 110 ka mea e like nie kou hiki ole ana ke hoi hou.aku i Kusia {»ela no e hiki ole ai ia'u ke kau aku na īnanao, ilaila e loaa ai ia'u ka hauoli," wahi a ke kapeua, uie ka hele o kona mau maka a pi'ha i ka waimaka. "Ua haawi aku au i ka'u mau kokua aua apau no kou pono, a ua hooko aku hoi i ka"u mau mea ajtau i hoohiki ai, nolaila o ke aloha no ko kaua, a na na iaui e kokua mai ia oe ma kau liuakai/* l-a liopu mai la o Kuiika 1 ka lima o ke kapena aka aole oia 1 pane mai lie liookahi liuaolelo, alaila ua liuli lioi mai la ke kapena no ka uwapo, oiai hoi o Kuuika e kupenu āha i kona ūiau maka me kona hainuka, I ka hala ana o ka la hookalii ia Kinika ma lea moana, akahi no a lana mai kona nianao no kona palekana. a ke kakali la oia me ka hoomauawanui no.ka manawa e ku aku'ai i ka aina. Hala ae ana nae he pule, a oili mai ana ua pule, aole no he wahi hoailona o ka ikeia aku o ke ao aina. a i ka piha aua o ka mahina >hookahi \a lakou ma kela huakai, ua ku aku la ko lakou moku ma Kulona, a ilaila i kau hou ai o Rurika maluna o kekahi mokuahi no ka holo ana no Kalipoli, a mailaila aku no Konekinopaln. He hookahi pule ana o ke kaii ana ma kela kulauakauhale. ua loaa iho ia iaia he mokuahi e holo ana no Mami, a maluna o ia moku oia i kau aku ai, me ka maalahi o kona alahele. laia nae i hoea ai no kela wahi, he haua nui nana ka huli ana i mea naua e alakai iaia i kalii i kuliikuhiia aku ai e Ivai!a ka Lopa j ilaila oia e noho ai. Mahope nae o ka hoohala ana he man la. ua [loaa iho la iaia kekahi kamaaiua i ike i ke alanui kuahiwi e hoea aku ai i Kamali. a nana i lawe aku ia Kuiika uo ke alahele mauna. I Ua hele o Rurika e hnli i mau hoki uona ame kona alakai. a i ka makaukau ana, ua hoomaka o Kurika uia e haaiele i ke kulanakauhale ma ke kakahiaka. a ma ke ahiahi o ka la mua. ua hoaumoe aku la laua ma kekahi wahi kauhale uuku e nohoia ana e na kanaka kakaikahi. Aole nae laua nei i hoi akunui kekahi o ua kauhale o na kamaaina e moe ai ma keia po, aka ua hoaumoe iho la no laua ma kekahi wahi kupono me ka haliilii ana i ko iaua huluhulu. - No ka ihiki ole nae ia Kuiika ke hiamoe ma kela po, ua kakali iho ia oia a hiki i ka oili aua ae o ka mahina. o kona ala ae ia 110 ia a liele holoholo aku la ma ka'e o kekahi wahi kahawai nuku e kahe ana uiai ka liikiiia a ke komohana. Ua hala paha iaia ka mile hookahi o ia hele ana aku ana, ua ike aku la oia i kekahi hale lole, ma kahi mainao a e papa pono ana lioi ka malamalama o ka mahina ? a ike aku la oia he mau hoki ekolu e ku kokoke mai ana i kahi o ka hale iole. Xo ko Kui ika makemake 110 e ike. lieaha la ka manao o kela hale lole o ke kukuluia ana i kela wahi kanaka ole, nolaila ua hoomau aku Ia no oia i ka hele ana uo uiua, a iaia i kokoke loa aku ai ma kahi o ua hale la. ua ike aku la oia i ka oili ana aku o kekahi mau mea elua iwaho aka aole ne nae o ia nei noonoo aku i no kela mau mea. he hookahi no mea nui iloko o kona poo i kela manawa, o ia no kona hoea aku i kahi o kona palekana. ! Iloko nae o kona nanea v na hoopuiwaia oia i ka lohe ana aku i kekahi leo kapalili o ka oili ana uiailoko mai o ka halelole, a he leo hoi no kekahi kaikamahine, nolaila me kona hoohakalia hou ole | iho, ua unuhi ae la oia i kana pu pauapaua a paa iloko o kona lima.! ua komo aku ia dia iioko o ka haU\ a ma ka malanuihima o kekahi knkui e lewaiewa ana i ike aku ai oia i kēkalii kauaka. e puiiki aua i kekahi kaikamahine, a e hakoko ana hoi ke kaikamahine no kona palekana mai keia kauaka aku. v I kela mauawa a Kurika o ka ike ana aku i ke aumeume o ke kaikamahine me kela kanaka ana o ka i ana iho iloko ona. i ka hilahila ole, ua lele akn ia oia iui«a, a hahau aku la i ke poo o kela kanaka me ke kuniu o kana pu panapana. a hiua akn la ua kanaka la ilalo, a hemo mai la no hoi ke kaikaiuahine mai iaia mai. hoike mai ia'u i ke ano o keia mea i hanaia akn malnna oii e ke kaikamahine a'u e ike neif i ninau aku ai o Kauna Borik& 1 ke kaikamahiue i piha me ka maka'u ame ka pihoihoi. e hoopakele mai ia'u, e hoopakele oiai ia'oP wahi a na kaikamahine nei me ka pulii ana ae i kona mau liiaa mamua o kona umauma. a kau mai la I kana nana ana maiuaa o Eunka. a ||ia oe e hoopakele ae ana ia'u mai keia kanaka mal a ka hilahila ole, e ikau aku auanei na hoomaikai ana maluna i (Aoleipan.)