Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 38, 23 September 1910 — HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANA KA LO-PA A I OLE Ka Hoopakele Iloko o ka Aahu Huna Hoonalonalo.

MOKUNA 111. Ta ike o Menikofa be kanaka hoowahawahaia oia e na kanaka. k<X' wale no ka nui o kona waiwai kona kunui o ka lilo ana i kanaka F ino nui. a'no ka hoopakele ana iaia mai kona maa enemi mai. i nniiainina loa ai oia i ke kipaku ana akn ia Ivana me ke knuiu oIe T a i keia manawa nae ke iini nei oia e kaawale loa aku kela kanaka rnai iaia aku. MOKUNA IV. E hoohuli hou ae ka kakou nana ana maluna o ka moku nana e lawe la ia Rurika. Ma ka manawa a ka opio o ka puoho ana mai kona hiamoe mai ua hele aku la oia no ka ike ana i ke kapena, a ninau aku la no kana mau mea i ike ai no Irana t ka Lo-pa eia nae aoie no i maopopo i ke kapena ke ano maoli o kela kanaka. koe wale no kona kokua ana iaia i ka pilikia i loaa i ke kapena i kekahi manawa i hala. I ke ao ana ae ma kekahi la, aia ko lakou nei wahi moku ma kahi mamao loa t me ko lakou nana mau mai no nae ihope ina paha he moku kekahi e uhai aku ana ia. lakou. Me ka maikai wale no nae ia holo ana a lakou a hiki i ka auwina la, akahi no o Rurika a haupu mai no ke dpe pepa a Ivana o ka haawi ana aku iaia, nolaiia ua hoi aku la oia uoloko o kona k(-ena. a hoomaka iho la e nana i na mea i kakauia maloko, a penei ka manao o ua palapala 1 a: .a "E Fliodoa Kunka: —Aole i loaa ia'u he manawa oui knpono |3p:akau ai i keia palapala ia oe no ka hoike ana aku i na mea nou Pj>ono ai, mahope iho o kuu lohe ana i kou hopuia ana i keia la. Ina nae oe e hooko ana i ka-u mau mea e a'o aku nei ia oe maloko 0 keia palapala, e ike, ana no oe, e lilo aku ana ke koena o kou man la o ke ola ana i mau la nau e hoohala ai iloko o ka hauoli. ,4 He mau mea malihini kaua kekahi i kekahi, aka o ia'u nae e 1 aku nei ia oe, he mea pono e mai oe maluna o'u, a e hiki mai no auanei ka la au e ike ai i kou pomaikai ma o'u nei a pela pu hoi oe ē haawi mai ai i kau mau hoomaikai ana ia'u. Ina e ( hooloihiia mai ana ko kaua mau ola, alaila e hui hou ana no kaua' i kekahi la, aole nae matt>ko o Rusia nei, no ka mea aole keia o kahi o na kanaka kuokoa e noho ai. Ua ike no au, aole e nele ke komohia o ke aloha iloko ou no kou aina hanau, aka nae ina ua hoowahawahaia mai oe ma kekahi ano, he mea pono e imi aku i wahi okoa e noho ai me ka maluhia. "Aia i Kakakia, aia ilaila e loaa ai he home nou, aohe mea nana e kamailio mai, aka e noho oe me ka manao he lani iluna a he honua ilalo aohe mea a ua kanaka e maka'u ai ma kekahi ano. E kau koke oe maluna o kekahi moku e holo ana no ke Kai Eleele, a e holo aku no Mamai ma na kapakai o Kakakia. Ilaila e loaa ai ia oe he kamaaina nana e alakai aku ia oe i ke alanui e hoea aku ai i kekahi wahi kauhale ma kekahi aoao aku o na mauna, a ia oe e hoea ai i Kamali, e ninau aku oe i ka home o Aleka, a e hookipaia aku no auanei oe me ke ohaoha e kekahi kanaka elemakule me kana kaikamahine, ke hoike aku oe ia laua i ka mea nana oe i hoouna aku ilaila. "E loaa ana ia oe he hoine nou e noho ai iloko o ka maluhia a e «hoolohe pono oe i ka'u mau kauoha apau, alaila e hui hou ana kaua i kena wahi no ka mea e imi aku ana no au ia oe. "Np ka uuku o ka manawa, aole ehiki ia ? u ke kakau hou aku i kekahi mau manao, aka e hoomanao nae, na ke Akua e kiai ia oe, a hiki i ko kaua halawai hou ana. IVANA. M Ua loihi maoli ka Fiodoa Rurika noonoo ana no ka manao maloko o kela palapala a Ivana o ke kakau ana nana, a ua hilinai oia no ka oiaio o na kuhikuhi ana a Ivana i mea nona e pono ai. Mahope iho nae o kona noonoo akahele ana, me ka heluhelu mau ana i ka palapala no kekahi mau manawa, ua hooholo iho la oia e hooko aku oia i na mea i a'oia mai iaia e hana aku no kona pono, oiai aole no ana wahi e ae i manao ai, e hiki oia e nalo me ka loaa ole i ka hopuia ma kō ano he paahao mahuka. Ua hele no hoi a molehulehu ma kela ahiahi, ua hookomo aku la kahi moku o Kunka ma iloko o ke awa o Kolokana, a e like me ke ano mau o ka oihana kukeawa ua heleia mai la ko lakou nei moku e nana e na kiai kukeawa, a no Rurika, ua hoike aku la ke kapena, oia no kekahi o na luina oluna o kona moku, a ua hoopauia ke pohihihi o na kanaka o ke aupuni no ke ano o ka poe maluna o kela moku. i T a kali malie ke kapena ame Rurika o ka poeleele loa, no ko )aua lele ana iuka, nolaila ma ka hora umi o kela po, ua lawe mai la o Rurika i kana mau dala apau, me ka huna ana maluna o kona kino, a u lele like aku la me ke kapena nouka, a koe §ku la no ka nui o na kanaka maluna o ka moku. O ko laua nei hele aku la ia a hiki i kekahi wahi alanui ololi, ua huli mai la ke kapena o ka moku, a i mai la ia Rurika: U E kala mai oe ia'u e kuu hoaloha, no ka mea o kahi a'u e lawe nei ia oe, he wahi ano kupono ole ia." • ■ "Mai nana oe no ke kupono a Icui>ono ole ps\ha o keia wahi aii|»lawe nei ia kaua, o ka mea nui wale.no ina he walil ia no'n e nw%i, mai ka ike waleia mai alaila ua oi ae ia mamua o ka paa ka hopu ia e na koa o ke aupuni," wahi a Rurika. "He wahi maluhia kela a'u i manao ai nou e noho ai i keia po, a aia hoi a ka !a apo|>o. alaila hele hou mai au no ka hoike ana ia oe. i ke kulana laki ma kou aoao." Me ia nanea no nae o laua nei i ka hele a hiki i ke ku honua ana iho o ke kapena inamna o ka puka o kekahi hāle ano kahiko, a ia wa oia i kikeke aku ai i ka puka, a he man sekona hehi wale no, na weheia mai la ka pnka e kekahi kanaka elemakule, me ka paa ana he ihoiho kukui iloko o kona lima. Ko ka noke loa mai o ka elemakule» kamaama i ka nana ia laua nei, na hoike okoa aku la ke kapena i kona inoa, a ia wa v pane mai ai ke kamaaina: "He rama hou mai nei no anei keia waiwai au o ka hele ana mai la e ike ia'a po'f"Aole ka*n he rama, aka i lawe mai la aii i kekahi hoaloha o % u no ka moe ana maloko o kou hale no keia po a hiki i ke ao ana, O keia no kekahi o kp makou puulu. a mauao mai nei hoi au. o kou wahi nei kona wahi e halo ai, pela au 1 hele okoa mai la e hoala i kou hiamoe. Aole au hopohopo ana no kou ukiu no ka mea ua makaukau mau au e uku pono aku ia oe, e Hke no lioi me ka*u e nku ana ia oe mamua," Ia maopopo ana aku o ke ano o ka hana a na maiihini o ke kipa ana aku ma ka hale o ke kanaka eleinakuie ma kela alnahi, ua kauohaia mai la iaua jnei e komo aku iloko, me ke pani houla ana mai o ka puka a paa. Aia maloko o kekahi keena nui, o ia no hoi ke keeaa a lakou nei e h«!e nel, e ahu mokaki mai ana na lole i kupono wale no no ka poe ilihune aka aia no nae he mau waiwai e ae inaioko o ka hale o kela elemakule ana i makemake ole ai e niele waleia aku kana ljt— ano nni e loaa ai kona ola. I o Ua alakai aku !a ke kamaaina i kana mau malihiui no kekahi

wabi keena maiiope o ka hak». a ia nolio aoa iho o kaa ae! niahma o ko iana inau noho, na kaa e aka la bo i ke kapena ke kamailio ana i ka pane ana aku: | "E kii aka oe i wahi waina ao kakon, a mahope na kamailio ana. oiai ua heie keia !a a paauuanu!" Aole i h<w>hakaiia iho kamaaina i ka hooko ana aku i kela leo. no ka mea ia paa ana no o ke kaniailio ana a ke kapena. o ka eu ae la no ia o ua eleniakule nei a hele akn la e kii i waina no kana mau maiihini. a I<Kta iho la hoi he nianawa no ke kapena e kaiuailio ai ia Rurika i ka i ana aku. | "He mea pono ia oe e lohe e I ka'u iuea e manao nei nou r o ia ■ hoi e kamailio bku ana au i ko kaua kamaaina. he kanaka hoopae| ma-lu oe i &a waiwai e like me ko makou ano. no ka mea o ka poe makemake ioa ia a kela kanaka. a e haawi auauei oia i kana uiau ! kokua ana apau. i wahi nou e jK»no ai. ke lohe aku oia i kou kuiana | maoli. ! | "Aole keia he mea nou e pilikia ai. a e hoike aku ana au iaia. 0 oe kekahi o na kanaka i inahuka mai ke kiilauakauhale mai o Pikihapa e nokeia mai nei i ka huli. a o kona k»he ana aku. he wea hoopae ma-Iu oe i na waiwai. o kona mea auanei ia e huna ai ia oe j me ka nalo loa e hopohoj>o ole ai oe no ka loaa mai i kekahi poe |i ka huliia. Ke manaolana nei no nae au. h'* wahi mauawa pokole 1 wale no kou e noho ai ma keia wahi, o kou haalele 110 kahi i oi ae o ka palekana.*' i | Aole a Kuiika "niau kuV ana aku i keia uiau uiea a kona ala j kai e hoike ako nei iaia. oiai ua kaukai aku kona poiio maluna o| ke kaj>ena o ka moku e like me ke a*o ana mai a Ivana. Ia hoi ana mai o ko laua kamaaina me ka waiona. ua hoiikaka aku la ke kapena o ka moku i na mea apau i ka elemakule e like me ia ana i hoolala mua ai, a ua lilo no hoi ia i mea maikai loa i ka manao o ua kamaaina nei o laua, a hooia mai la e hana ana oiai ma na ano apau e palekana ai ke pio. ! l'a hoohalaia he hapalua hora e lakou ma ke kamailio ana,| me ka ai ana i kekahi mau meaai mama, ua haalele mai lā ke ka- j pena moku, me kona hoike pu aua mai, e hoea hou mai ana no ola j e ike i kona hoaloha opio ma ke kakahiaka o kekahi la ae. j Ua nanea iki iho la no hoi o Rurika me kona kamaaina no kekahi mau minuke, alaila hoike aku la no kona makemake e hoi| e hooluolu, a ia manawa i laweia aku ai keia uoloko o kekahi wahi keena uuku i ka hae iluna. Aole no he maikai o kela wahi keena. aka aohe nae he hoo-j halahala ana aku i ka mea i 1-oaa mai ia Kurika nolaila ua haawi aku la no oia i kona hoomaikai i ke kamaaina no ke kokna ana mai i wahi nona e moe ai ma kela po. "Maloko nei oe o keia wahi e noho ai, no ka mea o kahi nalo keia a'u i manao ai nou. Aia a hiki ike kakahiaka. lawe mai no; au i kau mau meaai iluna nei. mai noho oe a iho iki ae ilalo, o ikeia mai auanei oe e kekahi poe." j "Heaha auanei ka'u hoohalahala aku, aia 110 i kau mea e hana mai ai he hoolohe waie aku no ka%" wahi a Kurika me kona makemake ole e hoonui olelo aku, o noke mai auanei kela elemakule i jka niele loa i kona ano. "E haalele ana au ia oe i keia manawa no ka hooluolu ana, a e lawe mai ana au i kau-meaai i ka wa kupono. a aia no lioi a hoea mai kou hoa alakai-loa mai aū iaia noluna nei. ■ Me kela mau olelo hope mai ka elemakule mai, ua noho hookahi iho la o Kurika maloko o kona keena. a hoomakaukau koke iho la no oia no ka hooluolu ana. Aole io no i kupono kela wahi keena nona, aka e aho nae kela mamna o ka halepaahao ana i noho ai. Ua hiaa wale no nae o Piodoa a hiki i ka hoi*a umi-kumamalua 0 kela po, ua hiamoe aku la oia, a eia no kona puoho ana mai iaia 1 lohe mai ai ike kahea aku o kona kamaaina mawaho o puka o kona keena ma ia kakahiaka ana ae. Ia Fiodoa i nana aku ai iwaho o kahi puka aniani uuku e ike aku ai i kaupoku o ka hale e kuku kokoke mai ana, eia ka ua kiekie ka la iluna, nolaila ua ala ino mai la oia a komo awiwi iho la i koaa lole, me ka wehe ana mai i ka puka no kona kamaaina e komo aku ai iloko. "Aole no kau he hiamoe, he hiamoe no o ka noonoo ole ae lie pilikia" wahi a ke kanaka elemakule o ka pane ana aku, me kona waiho ana aku i na rfeaai ana o ka lawe ana mai na Rurika. "He hiamoe mai hoi kau a lohe ikea o. Ua hiaa wale no au i ka po nei, a hala okoa na hora o ke aumoe, a ia hiamoe ana aku, 'ua hiamoe naaupo, me he mea la ua luhi loa." "Alaila aoie ka paha oe i lohe mai nei i kuu noke aku i ke kahea ia oe mawaho nei?" "O ko'u kumu hoi ia o ke ala koke ana mai nei, i ka lohe ana aku nei i kou kahea mawaho, a ala ino ae nei, komo iho la i ko u lole a wehe aku nei i ka puka nou e komo mai ai." "Auwe no ka hoi e! ua wehe ka oe i kou lole ika po nei? Ke a-o aku nei au ia oe, mai noho oe a wehe i kou lole ma keia hope aku i kou wa e hiamoe ai, no ka mea eia no oe iloko o ka pilikia, o ka makaala wale no ka pono i na manawa apau loa." "Ua lohe iki mai nei nae paha oe i kekahi mea e pili ana no u ea?" - "Aole a*u meahou i lohe mai nei, aka 00 ko*u manao o na kanaka e like me kou kulana. he mea pono loa e akahele oe no kou pono iho." "Ina pela e makaala loa aku ana au ma keia hope aku, aka no keia manawa nae, e manao ana au, ua palekana au, oiai oe e makaala ana no ko'u pono." ~ . Ua hoopau koke ae la ka Kunka kamaiho ana no kona make make e ai i kona aina kakahiaka o ka laweia ana mai nolaila ua noho ihō la oia ai me ka noonoo ole ae Ke yilikia kekahi e hookokoke mai una iaia. Aole nae 1 pau ae ka Rurika ai ana ? ua komo mai la ke kapena o ka moku me ke ano pupuahulu, aia hoi ma kona helehelena ke ano kunahihi, a pane mai la me ka awiwi. "I holo niai la au e hoike aku ia oe e Rorika eia ka pihkia ua kokoke loa uiai mahope o kaua," >wahi ana me ka noho ana iho ilalo. no ka maluhiluhi. "Auwe!" 1 hoolio ae ai o Rurika uie ka pihoihoi. "Ua ikeia anei ko kaua wahi e pee nei? v M Aole i maopopo ia ? u ia mea. aka ua ku mai nae kekahi ona moku o ka Emepera ma ka hora elua o ka wanaao nei, a ua hoona kanaka oke aiipum no ka huli aua ia oe. Ua uhaiia mai nei knu moku no keia awa aole nae o*u maiuio e loaa ana kela ia iakou, no ka mea ua hoounaia aku mknu moku no kekahi awa okoa ma ka auwina la o.nehinei aku la." "Aole o r u manao e hiki ana ia iakou ke huli mai iau a loaa maloko nei o keia wahi." ft He mea maopopo ole ia ia'u. oiai eia na makiii ke noke inai nei i ka hnli i ke kuiana&aahale nei, a aole ana e nele ko lakou Uo* mo hele mai iloko o aa hale apau. Eia aku na koa ke hele ma» nei, a e hoea mai ana iakou mamua ae o ka aiaa awakea. nolaiia he uuku loa kahi manaolana iioko o"u no kou palo malokp o keia wahL "Ua ikeia kou aao e ke kukeawa o ke kau ana ae maluna o ko kakou moku ma ka po nei» a ua ike puia ke komo daimana ma ko manamanalima, a o ka*u mea o ka lohe ana mai nei. ea ikeia ko kaua hoea ana mai ma keia alanui. nolaila e hoomanao oe ? e hullki mai aaa keia hale- Bflsie na hale e, pili kokoke mai nei ma keia waiii. Aole i maopopo la lakou o oe ua kauaka la o ka ikeia ana ma keia wahi, aka e hoomanao 110 nae oe. i ka manawa a ke aupuni e hoomaka mm ai i kekahi Maa* aole lakou e hana hohemaiieM* wale ana, aka e hoao aua lakoa ma m aao apau e loaa ka uiea oiaia"