Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 26, 1 Iulai 1910 — HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO MAKAIKIU UWILA Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

MOKU>A LXVIII. "He hana nni hoi keia ao o keia po, o ke kaa ana mai oei me keia maa ohua?" "Ua ike no paha oe. he kaoaka iiui maa au o ka haaa, o oe ka'o e ninau aku heaha keia hana nui au o keia po. i hoano e mai ai oe i koo ano a koho kaoaka no na kuaaina mai nei?" "E hele ako ana ao no kekahi wahi okoa ako, a pela oe i ike mai la ia'u e kakali ana i ka waapa.*' "Alaila ke kaooha koke ako nei ao ia oe e hoike mai oe i ke ano o kao hoakai e hele nei 7 a pela hoi me ke kumu o kou hoano e ana i kou ano. Oka poe e hana ana e like me keia, aole ako la e nele ke koikoi o kao hana." "E hamao hoi paha oe mai walaau nui ae o lohe waleia mai aoanei kau mau olelo, e noonoo iho no hoi oe he nui ka poe e hoolohe mai nei ia kaua. "Owai hoi ia mea piha ole i ke kahaha i kou hoike mua ole ana mai ia'u e hele ana oe no kekahi wahi okoa aku!" "Pela no, aka aole nae kaua ma keia wahi e kamailio ai, e hele aku kana ma kahi e lohe oieia mai ai ka kaua mau olelo. malia paha eia no kela makaikiu ke hoopoe mai nei ma na poopoo, o ka maopopo no ia o keia mau mea a kaua e hoolala nei." MOKUNA LXIX. O keia kanaka e kamailio pu nei me Gere, aole no ia he mea okoa aku, aka o Makaikiu Uwila no ia, i hoohalike iaia iho a like loa me Kalaka, a ke kuhihewa nei hoi o Gere o Kalaka keia e papa olelo pu nei me ia. Ua ae aku la no hoi o Kalaka. no ka mea e kamailio kakou me he mea la o Kalaka maoli no keia i ke koi a Gere, a o ko laua hele aku la no ia no kahi o kekahi uwapo okoa aku, kahi maaloalo ole hoi o na kanaka, a ua kaa e aku la no ia Gere ka ninau ana: "He inanao ano nui loa ka'u i makemake ai e kamailio aku ia oe, no ka mea ua halawai pu iho la hoi kaua i keia po." 4 No keaha ka hoi ke kumu ihiki ole no ia kana ke kamailio ma kela mau wahi aku la?" "Ua ike no hoi oe, i na manawa apau a kaua e kukakuka ai no kekahi mea e hoea mau mai ana no kela iuakaikiu, a ina paha aoJe oia, aka o kekahi mea okoa e ae nana e haha'i aku iaia, a pela no e hoohoka mau ia nei ka holopono o ka kaua mau hana apao e hoolala ai." "Heaha la hoi, ke ae aku nei au e hele pu kaua no kahi o kela uwapo, aka e hoomanao mau nae oe, e kaakaa mau ana ko'u mau maka no kau mau hana kolohe apau ia'u, a ina e manao ana oe e polapu mai ma kekahi ano, e ike ana oe i ko ku i kahi o ka hoka." Ia hoea ana aku a laua nei ma kela uwapo, ua hoomaka koke ako e noi ia Jvalaka aiaawi mai i dala iaia, a ma keia he mea pono no i ka poe heluhelu ke hoomaopopo iho, ua manaoio maolwno o Gere o Kalaka maoli no ka mea i halawai pu ai me ia, a i kamailio pu ai hoi no na mea e pili ana i ke dala> a pela no oia e noi hou nei, me ka manao kuhihewa e loaa aku ana iaia kona makemake. "Ua lawe pu mai nei no hoi paha oe me kela huina dala au o ke kamailio mua ana mai ia'u ea?" "Aole au i maopopo i keia mao dala au e koi mai nei, no keaha auanei ke kumu e loaa aku ai o ka'u mau dala ia oe?" "Aia hoi paha la, o keia no ka mea e hiki ole ai ia'u ke hilinai fa oe e Kalaka. Aole keia o ka makamua loa o kou hoopunipuni ana mai ia'u, aka iloko ae nei no o kekahi mau manawa i hala, a iie hoomanawanui wale iho no keia i kau mau hana kolohe ia'u. M "Ina pela aole o*u wahi waiwai iki e noho hou iho ai ia nei, ke kapa mai nei oe ia'u i ke kolohe," o ke ku ae la no ia o Kalaka

iluna a holo mai la no ke alanui me ka haalele ana aka ia Gere nana no oia e liele ae e huli iaia. Ua ukali mai la no nae o Gere mahope o Kalaka a loaa mai la e noho aku ana i ka hale a ka poe ohua e hoolulu ana, a o ia kana o ka pane ana aku: "Heaha hoi kou kumu oka holo ana mai nei? Ua makeinake nui au e kamailio me oe, eia ka hoi e haalele hookahi ae ana oe ia'u iluna o kela uwapo. "A heaha no hoi kau e makemake loa nei ia ? u? Ina he manao kekahi ou, alaila o keia kahi kupono loa au e kamailio mai ai ia-u/' Oiai o Kalaka i hoopuka aku ai i kela mau olelo ia Gere, ua lalau pu aku )a kona ]ima ma ka poohiwi o Gere, me kona manao e hawanawana aku i kekahi mau mea ana i makemake ai, o ka wa ia a kekahi makai o ka heie ana mai a kau iho la i kona lima a leha mai la kona maka, a ua maopopo mai la no paha iaia ke ano o keia kanaka, o kona ku ae la no ia a hoomau aku la i v kana hele ana ma kekahi aoao o ke alanui. r "Ihea la hoi kau hnakai e hele nei e Gere?" i hoomau hou mai ai o Kalaka i kana kamailio ana. ''Heaha auanei kou pomaikai ina au e hoike aku ana i ka-u wahi e hele nei?" i( Aole io no paha o'u pomaikai ma ia mea, aka ke makemake mai nei hoi paha oe e loaa aku he mau dala nau no kena huakai hele au ea? ?? £4 0 ka-u hoi ia oka olelo mua ana aku nei ia oe, a e haawi mai hoi paha oe i ko mau dala o ka olelo mua ana mai ia ? u?'' iI A ma ke kaaahi hea oe e haalele iho ai i keia po?" <r Heaha kou kuleana e ninau mai ai no ia mea, eia auanei o oe kekahi e hele pu ana me a*u? Malia paha e manao ana oe e kau ma ia kaaahi hookahi ear- ' "Aole o'a manao ukali aka ia oe. aka he makemake ko'u e maopopo pono ina paha e hoihoi houia mai ana ka'u mao dala. ina au e haawi aku ana ia oe." "Alaila na pau ka paha kou hilinai ia'u e Kalaka, akahi ka hoi koa noke loa mai i ka niele." 4< Aole i pau ko'o hiiinai ia oe, aka e hoomanao iho no hoi paha oe e 6ere, he mea maikai ka loaa ana ia'u o ka ike mamoa ae o ko'o lele wale ana aku no iloko o ka lua me ka maopopo ole o ka oili hiu mai. w I kela manawa i maalo hou ae ai ka makai, kela makai mua no o ke kau ana mai i kona lima maluna o Kalaka, a kaha loa aku la 110 hele, aka ke ike aku nei no nae o Gere no ke ano o kela makai a o ia kana o ka pane ana akn ia Kalaka: <f Heaha la hoi ka kela makal e noke mai nei I ke pokaakaa ma -m keia wahL ? * «O ka ninau mal kau ia ? n la, me he mta la ua ike au i kana hana! Maiia paha he hana ka kela makai, oia ka nana ana healia la ka mea naaa i kono aku ia oe e hoea mai ia nes i keia po."

- * 4 ina hoi paba e hele loa aka ana kela makai, he oi loa aku hoi ia o ka poao. ua hele mai la ao a niaka a. malia paha e hakiio loa aaa oia ia'n." "Mai noho kaaa a nana aku iaia» heahA anaaei ka kaoa mea i hana aku ai e maka'u aka ai iaia. E hoike mai hoi paha oe i ko« kaa e kau aku ai. alaila haawi aka a« i ko mau daia e makemake niai neL*' •"Aole e hiki ia*u ke hoike aka i kekahi mea ia oe, me ka nana mau mai no o na maka o kela makai, e aho paha e hoi hou kaaa no ke!a wahi mua no a kaua o ke kamailio aoa mai nei, a holo okoa mai nei oe ia*u." "Aole no lioi e hiki ia oe la ke kamailio mai ia % n ma keia wahi. heaha auanei ke kuleana o kela makai e hele mai ai e hokai i ka kaua man kamailio/' <r Mai paakiki mai oe e Kalaka. oiai he manao ano nui eae no kekahi a'u e makemake nei e lohe oe, a malia he mea ia nou e pomaikai ai ke lawe a nialama." u He keu no hoi oe e Gere aka paakiki nui wale, a heaha la hoi e hele hou aku hoi paha kaua no kela wahi!* ? Ua hele hou aku la laua no kela wahi mua no a laua o ka hele aua ma ka uwapo, eia nae i keia manawa. ua hele loa aku la o Gere a hiki i ka lihiiihi loa o ka uwapo, a ia laua i noho iho ai ilalo ua pane aku la o Kalaka: u He kea aku no hoi kou ano e e Uere. o kahi aku la no hoi kela 0 ke kamailio ilaila no hoi oe e hoike mai ai i kou manao ia'u. uwai mai nei nae oe a keia wahi pouliuli. a ke hoolohe mai nei paha na diabolo ia kaua. ,, "E hoomanao iho hoi paha oe e Kalaka, e hoike aku ana au ia oe i na mea oiaio wale no, a pehea ua makaukau nae paha oe me ke dala no ka haawi ana mai ia'u ea?" u Heatha no hoi keia hana nui au i makemake loa ai oe i ke dala e Gere?" | "Aole au e loihi loa aku ana ilaila, o ko'u hoi mai no ia, a ej hoomanao oe e Kalaka, e halawai hou aku ana no kaua. v , "Heaha no hoi keia hana nui au e hele nei. a ina na paa loa kon manao no ka hele ana ilaila, ua lyki no ia oe ke hele heaha hou auanei ka'u mea e <hana aku ai nou e Gere." "Ina pela aohe a'u kaukai hou ana aku i kau mau dala e Kalaka, he keu aku oe o ke kanaka a ke pi nui wale, iehia la hoi a'u manawa e noi aku ai ia oe e pono ai; ua manao paha oe aole au e uku hou ana i kau mau dala a*u e aie aku nei ia oe," a me kela mau olelo i hoopukaia mai e Gere, ua pahu mai la oia ia Kalaka ihope, a walawala ana o Kalaka iloko o ke kai. a noke ae la o Gere 1 ka akaaka, me kona kiei pu ana iho maluna. no ka nana ana i ka hopena o ka mea ana i hana aku ai maluna o ka mea ana o ka i manao loa ana o Kalaka. | Oiai o Gere e tiana pono loa la iloko o ke kai, ua aea ae la o Kalaka hookolohe iluna, a iho hou aku la ilalo, a na hala he mau j sekona o ia nalowale ana aku ona, ua lana ae la oia iluna o ka wai, a nalo hou aku, a manao loa iho la o Gere o kona ike hope ana kela ia Kalaka eia nae ua kuhihewa ia manao ana ana pela, oiai e halawai hou aku ana no oia me Kalaka ma keia mua koke aku. la maopopo loa ana ia Gere o ka hope loa ae la kela o kona ike ana i kona hoaloha ana o ke kolohe ana aku la, ua hoopuka ae la ua kanaka kolohe la i ka pane ana ae: "Hauoli maoli ka hoi au i ka make ana aku la o kela elema- j kule, a ina nothoi paha o Alika pu aku la kekahi me ia jlok% o ko laua mau lqakupapau, ina ua papalua iho ko'u hauoli/' Aole he wahi maka'u a ano pihoihoi mai o ua o Gere mahope iho o kona haua ana aku la i kela karaima, aka me he mea la he kanaka hewa ole loa oia, nolaila ua huli hoi mai la oia no ka hale hoolulu o na ohua no ke kali ana o ka oili mai o Alika. Eia kela manawa mahope iho o ka hora umi, a iaia o ka hoea j ana mai ma ka hale hoolulu, ua ike mai la oia i kekahi wahine i uhiia me ka uhimaka eleele, a o ia-ka*Ge*e o ka ninau ana aku: "O oe no nae paha keia e Alika e oho mai nei ea?" "Owau no keia a mai hoohewahewa mai oe e Gere, he keu no hoi e like iue ka kaua aelike, pela au i hele mai la no ka hui pu ana me oe." "Ae, aole no e pau ko'u hilinai nou. a pehea ua paa pu mai nei nae paha oe me kela huina dala ea? M "He mau dala no ka ? u oka lawe ana mai uei, aole nae o kela huina ī makemake ai." • "A heaha ka nui o na dala i makaukau me oe i keia manawa?'' i "He ekolu no ihaneri dala hiki ke loaa ia'u. Ua lioao no au e j loaa he elima haneri dala, eia nae he ano puikaika no, a ina paha aole ou pupuahuhi, ina no ua loaa kou makemake e Gere. w # j "Heaha auanei hoi, aohe a'u' kali hou ana aku i keia manawa, ; e haawi mai no oe i na dala i makaukau!" j "Ina hoi ha pela e kali iki iho hoi oe. no ka mea ua make- j make au e hooia mai oe no ka hoi hou mai o na dala a'u e haawi aku ana. v "E wiki hoi paha oe e hoolalau wale mai nei no, aole o'u ma-1 nawa hou aku e kali ai no kena mau olelo palaueka e Alika." "No keaha uo hoi kou mea e lawe pu ole nei ia ? u ma kena huakai au e Gere e hele nei no Piladelepia?" "Ua hoohuoi mua no an e koi mai ana no oe ia'u, o oe pu kekahi e hele me a'u ma keia huakai, aka aole e hiki ia oe ke hele, nolaila e haawi mai hoi paha oe i kela mau haneri dala ekolu au o ka hoike ana mai nei!" "A heaha ka hooia ma kou aoao no kou kolohe ole mai ia'u?" "He hookahi no a'u hooia e haawi aku nei ia oe, o ia no kou hilinai ana mai malnna o'u." Ua noke hou aku la o Alika i ke koi ia Gere me kona manao e loaa mai ka aeia iāia e hele pu ma kela huakai, a i oleia loaa mai paha na hooia ana no ka hoihoi houia aku o kana mau dala, aole nae he .wahi mea a maliuia aku, nolaila ua nanao okoa iho la o Alika i na dala iloko o kona pakeke a haawi aku la ia Gere. I hakalia no a loaa kela mau dala iloko o ka lima o Gere, o ka haawi koke mai la no ia o ua kanaka nei i kona aloha ia Alika a hele aku la no ka uwapo a ka waapa muliwai e pili mai ai. Ku iho la o Alika i kahi o ka hoaa me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai. aka iaia nae i nianao ai e hoi aku no kona wahi. oiai ua pau ae la no ka laua hana, ua paa mai la kona poohiwi i ka hopuia e kekahi mea, a pa-e mai la he leo i ka pane ana mai: "E kaii iki iho hoi kou hele, a kamailio aku au ia oe i kekahi mea!" Ia huli ana ae a Alika, ua halawai pu ae la ka ike a kona mau uiaka me ka ēlemakule o ke kau pu ana mai ma ke kaa hookahi me Gere a ka poe heluhelu i ike mua ae nei. 'Owai oe e keia kanaka a'u i ike mua ole ai?^ "O kou hoohewahewa koke mai ia no ka ia ia*u?" wahi a ka elemakule. i Aole i pane hou aku o Alika. ua hoea hou mai la kekahi mea;! eia nae ua hele kona lauoho a pulu i ke kai y aka o ka mea kupaia- j naha, aole i pulukona lole e komo ana. j "O oe no anei keia e Makaikiu Uwila,- i ninau mai ai ka elemakule. » *'Owau no keia, e Kolina/* wahi a ka Makaikia. Nolaila ua hoopau loaia ko ka mea heluhelu noonoo no keia mau kanaka e hui pu nei me Alika, oiai aole laua he mau kanaka okoa aku, aka o Makaikiu Uwila no ia me kona hoaloha me Kolina. oe kahi i heie lalau ai i pulu ai oe i ka wair i ninau aku ai o Kolina m Makaikiu Uwila me kona piha i ke.kahaha ao keia oili koke ana mai o ka makaikiu. "I ka auau wahi wai aku nei keia, a o ka hoi koke ana mai la no ia, aka he hookahi meahou a ? u e hoike aku nei ia oe, oia no ko'u hooj«ikeie ana i ke ola o Kalaka i keia po." (Aole i p»*-)