Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 25, 24 Iune 1910 — AOHE AUPUNI KOMISINA E HOONOHOIA MALUNA OU E HAWAII. [ARTICLE]

AOHE AUPUNI KOMISINA E HOONOHOIA MALUNA OU E HAWAII.

| Mr. Lan*itoofM>nopouo. Aloha kaua: iMamoii o 'mo'u paa i ka kaaa e p*>uo si ko*u faoos« am« a*a maū le: aioha. pela : fawa Ul3 ai ka maaao a'lan: iioko o ke kanaka s kapa iaia iao he o;-5vi Hawaiī nia ka leheīehe. ak» he ikaika aae ko lakou n<?; 1 |haīia ma ke a ? o. m» ka ho*?kikisa t ; ka hoeaeu, nia ka hooweiiweh i ka iahui Hawaii manst soho o keia la, e koho kakoo no ma ka aoao e hoomauia āka no ka hana ame ke kuasia ana o ka waiona: e Hke K>a hs n<> me keia la. e waiiana eei apuni ka Paeaina nei ke kaeoa mai nei imua o aiakou ka poe ka-e waiona a imaa eo fct>i o onkou e ka iahui paa aiana koho. a imua no hoi o ke Akua ka Makua lokomaikai, nana i haawi aial ia Hawaii aīna nou ame kan niau mamo mahope ae oa. me ka i ana ae no ko makou pane ole aka, ua f»ololei io no oe, e Mookamau. Anhea oe e ai pakiko, ua nui ioa ko T a olioli īko oukou akamai a piha eleu maoli so ma ke kiina i ka naau aaueue wa!e o ko kakou lahui ma ke ano o ka olelo; a no ka mea, oia iho la no ko kakou ano io maoli; o na Hawaii ma ke kamailio k& hoonui a houuku loa i ka hana e pomaikai laulaha io ai mai o a o e lifee me na lahui e i laweia mai i poe ku makahiki a i keia la nue, heaha kau ame ka'u e ike aku nei? Eia he lilo i poe kuonoono noluna 0 Hawaii aina. Heaha ke kumu o ko lakou lilo ana i poe waiwail Eia o ka lilo o na kanaka i piha me kahi naauao uuku, a nui i poe alakai i na hana i hapaiiia me ka hoopono e paniku ana 1 na ipuka hoolilo dala ano hua malili ma na ano apau, pela e lilo ai ka hana i hookumuia ai mai ka uuku a ka nui launa ole e like me ka hui 0 Burua ma ī hookumuia ai ka 1826, he $105 ke kumuwaiwai ia la, a he 2 miliona i keia la. No keaha mai keia? no ka hoomau anei o na lunanui ame na lala i ka ai kipalale ana e like me kau e a'o aku nei e hooaipakiko ae, a e ku-e mai i ka makou a'o ana, a e hoolohe aku i ka oukon a'o hewa aua. He ola ia. He kaulikeia, he mau ana ia 0 ko oukou pono r a i hoonuu kuokoa ana. a he mea ia e hqopilikia ole ia ai ko kakou nohona lahui ana? Auhea oe e Mr. John H. "\Vise ame kou mau kakauolelo i hoopiha ponoia ko oukou mau puniu e ka mikololohua o ke akamai kalai olelo aine ka hoololi alelo eleu loa 0 keia mau la maluna o keia ninau koikoi 0 ka la e ae niai oukou ia'u e a'o aku ia oukou e hooki koke oukou i ka oukou ao ana e like me keia a oukou e a ? o mai hei e hoolohe aku ka i ka oukou a'o ana. 0aha hoi? Haina, o lilo kakou malalo o ka malama ana a ke aupuni Komisina, ke aha la hoi? Ke a'o lalau a a'o oiaio ole la, a a'o hoopunipuni la, na kanaka opio ikaika ō ka noonoo, i na kanaka Hawaii i na pelepele 0 ka noonoo i ka pauluaia a nawaliwali e ka waina i pa'i pa'iia a pa-umi iho ka emoole i ka ho-olo-lo ana i na aa ame ka 1010. Nowai auanei ka hewa? Haina, no ai pakiko ma hoi ka hewa i ka hui pu ole aku me Hoole Waiona ma e pepehi like i ka hana ame ke kuai ana a ke Saloon a make, alaila, ekekei like ae no hoi paha ma ka papa maluna ae, a ai pakiko ma, oiai ke mau mai la no hoi ka pae ana mai la 0 ka waiona, ma ka mano a kini Kailua. Noonoo mai ana.

I hooiaio no ka'u i olelo ae la e nana iho oukou i ka 'buke nui a e ike no oukou i ka hoopa'i ame ka hopena i haawiia aku ia no kona hookuli, aole i maliu i ke a'o ana a na elemakule e hoomama i ka auamo kaumaha maluna o ka laliui Iseraela, akā ua maliu aku oia i ka manao ame ke a'o a na kanaka opio makee oihana e ku ana imua o kona alo penei: E kela aku ka manoanoa o kuu lima iki i ka puhaka o ko'u makuakane. Eia ua hooili ka ko'u makuakane i ka auamo kaumaha maluna o oukou hoouka hou aku au ma ka oukou aua-! mo ua hahau ko'n makuakane ia oukou me ka huipa, aka e hahau aku au ia oukou me na moohueloawa. O ka hua ohaha o keia hana aloha ole a ka moi i kona lahui i hoope'a nuiia ua inaina ia oia. maka'u a mama i ka holo no kona ola no lerusalema, a mahae iho la ke aupuni iloko o elua mahele, ke aupuni o ka luda maluna o I?e--hoboama ame ke aupuui o ka lseraela malalo o Teroboama. A nolaila, e kuu Loane Naauao!! arae kon poe limahana like me oe e oluolu e lawe aku i keia no oukou, a e hooki koke i ka oukou a'o ana i kulike loa me keia poe kamalii nana i ko lakou punahele wale iho no me ka ike no i ke kauuia'ua o ka lahui. papa-umi hou iho uo i ke kaumaha. A o kau huiia hoi. ua ike no hoi kou hanohano i ka omilo nuiia o kou lahui mamuli o keia mea he inu noonoo ole e paluku anaj mai ke kplana kiekie o ke kuhina kalaiaina kiaaina, lunahelu, komisina o n t Aina Aupuni, kakaūolelo, lnnaleka, Lawe leka i owala ia ai i ka Poaono aku nei, a*o aku no nae oukou e kakoo i ka onkou a'o halihali emoole mai i ke aupuni Komisina nie ko oukou hoao mau ana e ekekei ae he pakiko oukou, a o ko ai kipalale ma poino ana. aole | ia maluna o oukou maluna no ia o ai 1 hoonuu ma. He wahi kumu pale hoakamai lehelehe wale no kela i kupono ; wale no e' oili mailoko ae o ka poe i ;a*o kiekie ole ia, no ka mea he hana maalahi wa!e no ka wawahi a hoohiolo ana i ka nohona hilinai ia o ko kakou nohona lahui a he hana paakiki a ulolohi loa ke kukulu a hoolanpa'ī mau ana i na knmn maikai ma na aoao a pau o ko kakon nphona lahni e likē me ka ookou e Ke An Hon e a'o hoopunipuni man nei mai kon la i hookohiia mai ai a hiki aku iio paha auanei i ka la 26 o lulai. Nani wale kuu hila)»tla aaa i ko'u ike ana. aka i na kanaka opio Hawaii. a i keha ae hoi ia lakoo he poe Hawaii o ke ano a*o iho ia ka ia. Mai oi loa akn ka n'i i po« kanaka Rarakoa oukon, ma ka ili a ma ka pnuwai ka like ole amaka olelo ka ikaika. Hai ae ? kaUiia ke kiaha hope ioa o kon ola, hanoli, kuokoa, hanohano wahi a i4 Ke Au Hou:" He mea henehene ka waiaa, he walaan nni hoi ka mea e ona ai. O »a mea apan ī pun? malaila Aole i naanao Ke Au Kahiko. Ke olelo moeohane mao nei q Hoole Waiona roa e kuiHma pn mai oe e ai nakiko, e ai hoonuu ma me makoo o hoopailna 'waiona ma. a e koho ku-r kakon i ka hana a kaai honia ana o

ka wai ikaika Hawaii aei- A a.ia iho la ka waioaa e hou mai a: al kipaUk ma ke kaapaona kt>ke aaa ae e hke ae ko kwa fa. Ke rk«> |R-»i or* ai paahi paeheu m». ;ke alo- | hoaiauna o ku-e Wai®&& soa' ika | aaa i ke kuaa h-*»!*puw3!* I kaeaka Hawai: o ke.a lx. a 0 ikie.a nua aku. A aae h* a h<? _ hana h<?wa nat loa vho lx k% ia i. ** l s>akon iiiaka i ko k >xo aaa ae ' ue» e ka-e aui t keia paiakaumaka nui jo ko «ukoa Hagai. A o ka mana ha{puku h.-s 0 ie kanawai e *a:!i ana i ka | walwa: mai ka Ssma aka 0 ai kipalaie | kaaaka opio. wa'aine opk> a hapauea a: I booauu ma. a haawi : ka Uma o sa ikahu waiwa: i kumu e kanahai mai ai |o ka uhaas. ka moali e makaala mau jne, ike 73 (>a-ke»eka ko makoa la--5 hui mai ka !:ko a ia makou i ka laele, j aole hoī o oukoa. he aio huli ko oukv>n jno ka hīki i papau no lakou ea aina no |ia home o oukou i honogon ola no na ihapai memeue ai ana, ka-pi kahi. Ano e kuu lahui Hawaii. ma 0 ko'u aoao la no i maopopo e o ka pololei e paio niau aku ana no au i ka poe a onkou no i Lke a«? la i ke ano ao hoonalonalo o!e iho, me ka hilahila o!e iha A e lilo auanei ia i hana nui ma ko oukou aoao i ke koho ana i ka mea pololei, oiai ua hele ka hana ame ke kuai ana i ka waiona aine na loaa laikini i mea ano nui loa iloko 0 ke ola ana okoKe Au Hou kamalii. A o ka lilo knmau 0 ke kanaka Hawaii ai hoonuu i 50 o ka Ia i $3.00 o ka pule i 12 dala o ka malama a i $144 o ka makahiki ma ka averika. A ina he 25,000 kane a wahine ai hoonuu e alapohoia ko mau puuhuahelu mailuilu i loaa mai mai ko mau hale hooulu ino mai o ka makahiki ke pa 144 ae i kela e ike auanei oe he maunu opae wale no keia loaa laikini no ka aihue aua i ka puu dala mahuahua mai kela ame keia kane a wahine ai hoonuu i kela ame keia la hana a hana ole. He nani keia ia oe e loane la. oiai ua ike uo oe iloko o haneri Hawaii aia he 75 poe ai hoonuu, a he 20 poe ai pakiko ,a he 7 kanaka nui ame hookahi kanaka uuku ku-e waiona. nolaila, he hana aloha hoalauna ka ku-e waiona e hoao nei e kaiehu ina he heluna nui kona e loaa si o ka lanakila ma keia kau koho ae o lulai 26 ; a he hoawiwi ana ia i ko kakou lilo i mokuaina, ka heke 0 na pomaikai e loaa i na kupa Amenka i hoohana maikai i kona mana koho uo ka pnno a pomaikai o ka lohulehu no ka lehulehu a ma o ka lehulehu. Hu i kula ua kamalii U4ua!! He mea ino ka waiona ua kiola ia e a'u, he mea maikai ka waiona ke ai pakiko oe, a e waiho malie aku no ia ai hoonuu ma e ike no lakpu a mai komo akeakea aku oe. O keia ano a'o au e loane tia maopopo loa kou kupono ole i kumu a?o no ko ka lehulehu mau pono pili laula maluna 0 keia niuau koikoi o ka waiona, oiai no ka pakele wale no 0 na Saloon ame ka hale hana bia kau mau paio mau ana, a aole loa no ko ka lehulehu pono io maoli e loaa ai o ka noho hauoh ana. Nolaila, i hele no hoi a ko kau mau paio ana e like me keia e ikeia nei. E oluolu oe, ame kou mau paalalo e lawe ae ana o Amerika i kona mana a hana mai i kanawai ku-e waiona e like me kana i anehe mai nei e hana ma 0 Hon. C. Curtis la. A he mea hoonaukiuki mau loa ia nou e ai pakiko ma, ai hoonou ino ma, no ko oukou ola ana 0 mua aku nei. Ke hookapu loa ia mai na Hawaii e like me na Hikini. A e noa i ka Rukini Kilipaki, Pake, Kepani, Amerika, Enelani a pela aku. A ma 0 aku 0 keia heaha hou aku ua kula imi dala au e apakau hou aku aif A s owai ka i a'o hewa, a alakai hewa i loaa mai ai keia kulana 01 loa aku o ka hilahila mai ka Elele a i ka lahui Hawaii holookoaf Ke pane nei ka mea mahaloia J. H. Wise nona iho penei: Nou no ia hewa he hoomaikeike wale no ka Kiilau, aia no kou mana koho me oe, aole ia'u, a o kou poino ana, aole ia me loane Naauao i ka mea i kiai i kela ame keia o kana huaolelo. Auwe! pau na ihu o a; pakiko laua 0 Ai kipalale ma la!!! Eia ka Naauao, aohe o'u inu rama! He lua'i au i ka poi ame ka ia niaka, JOHN. H. MAHUKA.