Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 15, 15 April 1910 — HE MOOLELO NO Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ka Weli o ka Poe Hakihaki Kanawai, A I OLE O KE AKA MAALO I KA IMO ANA A KA MAKA

! MOKUNA LIV !S*o keia pane a -Kalaka, na hnli ae la na o Gere ia Alika a i aku la: "P«?bea i maopopo ai ia oe, eia kela makaikia ke hookolo mau nei ma ko mau kapuai wawae?" •>"o kuu ike pono do hoi me kuu mau maka ponoi i kaoa* mau bana o ka hoopukaka ana ia'up • 4 Aole anei oe i kuhihewa?" * 4 Aole loa au i kuhihewa, a ina i makemake oe i ka mea oiaio ea, ke noi akr nei au ia oe. o kaua wale no ke kamaiiio uole hoi he mea e aku mawaho ae o kaua e hoolohe mai i ka kaua mau kamailio!' 7 Aole o Gere i ae koke akn i ka manao o Alika, aka nae ke aia iaai la ka hoomanao ana iloko ona ? o Kalaka maoli no paha keia e pulapu nei iaia, mamuli no hoi o na hana kolohe man a ua hoa hui nei ona iaia i na manawa i hala ae, a ma ia mea nae, i malaelae ai ke alahele no Makaikiu Uwila e hana mai ai ma kekahi aoao. l"a kaa mai la nae ia Kalaka ke kamailio ana i keia manawa n ka i ana mai ia Gere: "Ina no hoi paha ke ola nei o Keoki La:oada i keia manawa. he keu aku maoli ka hana maalahi o ka holo ana mai o komi waiwai iloko o ka poho o ko kaua man lima/ , Ke noho hoola'i malie wale mai la no o Kalaka me he mea la + iole loa he wahi mea i maopopo iaia no Keoki Lanada, aka ua ike mua ae nei nae ka poe heluhelu i ka haha'i maoli ana akn o Gere imua o Makaikiu Uwila me kona kuhihewa o Kalaka maoli <fia, no ka make ole ana o Lanada, a he okoa loa hoi keia ana e lohe mai nei i ko Kalaka ninau aku iaia. a o ia ka ua kanaka la o ka i ana mai: "Aia hoi paha la, e ike ana oe e Kalaka i ko loaa podo ia'u," me ka mau no o ko Gere manao, o Kalaka no kela ana o ka haha'i ana aku i kahi ana o ka huna ana ia Keoki Lanada. "Alaila ke manao mai nei oe, ina aole i make o Lanada, alaila he keu'aku ka maalahi o ka kaua hana ea? JJ "0 ia hoi, aia hoi paha a maopopo &ku ia'u e loaa mai ana ka pomaikai ia oe, alaila hoi hiki ia'u ke hilinai aku e loaa pu ana ia kaua ka pomaikai!" "Ina pela ua pono, a e hoomanao oe, ua kukakuka mua mai nei kaua no ka halawai pu ana i keia po. a ia manawa oe e lawe mai ai i kela hookahi haneri dala, a ia wa oe e ike ai i na mea apau e like me ia a kaua o ka aelike ana. v Ua kau koke ae la o Kalaka i kona mau lima ilußa a hooho ae la: "He keu inaoli ko'u haohao i kena mea au e kamailio mai nei e Gere. aole au i kamailio iki aku no ka lawe aku 3 hookahl haneri dala ia oe i keia po." u Lawe ae hoi paha i ko mau dala i keia po. e k 3ike me kau o ka hooia ana mai ia'u, aka i hiki ole ia oe ke hooko mai i kau. olelo, alaila e ike auanei oe i ka wi o ko niho ia ? u, e maDao ana paha oe, o oe wale no ka mea i ike ia hana o ka "pulapu, eia mai ka Jpulapu.a ike „iho oe!" / "A kamailioia aku ka hoi oe e Gere aole i maopopo ia'u kekahi mea e like me ia au e hoike mai nei ia-u, noke mai do nae oe i ke koikoi, o keaha hou aku la ka ? u mea e hana aku ai?" "Ua lawa ko ? u hoolohe ana aku ia oe e Kalaka, e ku Oe a hele mai kuu keena aku nei, no ka mea he hana ka'n i makemake ai e kamailio pu me Alika i keia manawa!" "Akahi no au a ike, ke hoao mai nei oe e Gere e imihala ia'u, aka i hoike aku nae au ia oe e Gere e akahele oe ia oe iho o hiki mai ka la au e ume ai i ko hupe." "O oe e Kalaka ka*u e makaala loa aku ana, i ole ai oe e alako aku ia'u iloko o ka poino, ua lohe mai la anei oe?" "Heaha la hoi ina o kau pane iho la ia ea, alaila e ku aku ana au me ka makaukau mau ma ko ? u aoao. v "E hoea io ae ana oe i keia po ma kahi a kaua o ka hooholo ana?" "O ka manawa hea ia au i makemake ai ia'u e hiki nku ilaila? ? * u O ko poina koke iho la no ka ia i ka manawa. he keu no hoi nau i hoike mai i kou hora e hoea aku ai i kela wahi a pela hoi au i ae aku ai i kou manao." "Ina i ka hora umi kaua e hui ai i keia po, pehea iho la ia? ,? , "Aia hoi paha la, o kena no ka manawa au o ka hoike mua ana mai ia'u, o ko poina koke iho la no ka ia! ,? I ka maopopo ana o ka laua nei mea e hana aku ai, ua hoi aku la o Kalaka me ka pohihihi no o kona noonoo, a koe iho la o Gere me ka ulumahiehie o kona manao, no ka mea ua kuhihewa loa maoli no oia ua hana kolohe aku o Kalaka iaia. "Oiai hoi ua koe kokoolua wale iho la no kaua maloko nei o keia keena» nolaila heaha kan mea i makemake ai e kamailio mai ia T o, e hiki auanei ia oe ke hoike mai i kahi o ka hoea ana mai o kela hekhelena hookalakupua a kaua o ka ike ana maloko o ke amani kilohi?" "Ua kuekaaia e a-u na mea huna e pili ana i ua helehelena la, | a ua ahuwale ia'u, a i mea e hooiaio aku ai ia oe, ua like pu no ko kaua pulapuia, o manao mai auanei oe, ua komo pu aku au me kela makaikiu, ke noi aku nei au ia oe e hele ae no kaua no kou hale, a ilaila au e holkeike aku ai i na mea apau." "He ano pohihihi maoli kena mea au e kamailio mai la ia'u, a ke kanalua nei au i ka ae ana aku i kon manao!" "Heaha auanei kau mea e kanalua ai, he keu no hoi ua hoike aku nei au i ke ano maoli o kela makaikiu, be hoike anei ia no to ? u hui pu ana me ia? w "I hookahi a'u ninau ana ia oe i koe» eia anei kela makaikia ke hookolo mai nei mahope ou i na wa apau?" "Ae, eia oia ke makemake nei e lilo aku au i mea kokua iaia, aka ke hoopahu'a mau nei nae au iaia ma na ano apau, a i ha ? i* aku no au ia oe e Gere ea, ua kokoke loa oe e lanakila maluna o. kela makaikiu, i hakalia wale no ia kaua, nolaila e wiki kaua i keia manawa an% me ka hoohakalia hou ole aku ! ?7 "Ina pela ua pono, a e hele koke akn kaua no kou wahi i keia manawa ? w a o ka oili no ia o Loio Gere me Alika hele no ka hale o tea wahine kolohe. MOKUKA XV. Ia iaua i hoea aku ai no ka hale o Alika» a i ka liookuene pono ana iho maluna o ko laua mau noho pakahi, ua huli mai la o Alika imua o Gere a I inai )a: "Ua makemake au e hooiaio aku imua ou, aole loa au i hana kolohe aku ia oe»** "Aole au kanalua ana no ia mea, oiai ua ike au i ko'n kuhi- ;% hewa a ke noi aku nei au i kau huikala ana mai no na olelo hoinoino a'o o ke kamaillo ana aka ia oe. l> - "Aia a lohe aku oe i ka mea fi ? n e kamailio aku ana no kou

pono. ia maeawa auanei oe e i iho ai i kon laki o kou hooliiaaiima ana mai īa u. Ua hoike mua iiku ia oe. aole e hiki ke hoīke aku i na mea haoa pzii i ka helehelena kupaianaha a hookalakupua a kaua o ka ike ana. aka nae mahope iho o ka kaua h&i pu ana» ua noke ako la au i ka non ma sm ano apau a h"ki i ka loaa ana ia'n o ka mea huua." alaila alakai aku la o Alika ia l»ere uia ka holo o kona hale a hiki i ke *ilanui pti e iho aku ai no ka hale kuke. a malalo |»ono o ua alauui pii la. i wehe aku ai o Aiika i ke pani o kekahi wahi keena uuku e lawa ai no ke kino kanaka ma laila e pee ai. "Aha! nawai no la e loaa ole ke kolohe ia b u e noke aua ika huli ialoko o na keena a kou hale. eia ka ma lieia wahi oia kahi i hoekepue ai/" i hooho ae ai o Gere nie ka piha, i ke kahaha. •*A pehea ©e i hiki mai ai maanei nei f a ike ai oe i keia keena?" "*Aole no i ioaa koke ia'u a hiki iho ia i keia la, akahi no a maopopo ka punana o ke kolohe. E hoomanao hoi oe e Gere. i kela wa au 'i haalēie mai ai i kuu halē nei. ua maopopo ioa ia*n, ina e ikeia ana ka helehelena o kekahi mea iloko o ke aniani kilohi, alaila eia koke no kekahi mea ma kahi kokoke i kela aniani ma kahi e hiki ai ke ikeia kona aka iloko o ke anianl kilohi." ! *He mea oiaio'hoi ia au e i mai la e Alika, a e hoomau aku i kau moolelo, ke hele wale ia no i ka maikai a heaha hou aku kau hana? v "Aole o'u; manao ua haalele mai ka makaikiu i kuu hale. a ma ia kumu, na noke aku ia au i ka huli nia o a hiaanei." A *A pehea ūa loaa aku nae paha ua makaikiu nei ia oe maloko o keia keena ea?" "Aole i loaa maoli aku ia'h, aka i wahi nae e loaa ai ke kolohe ia'u, ua hana maalea iho la au. Ua kahea aku la au i kekahi o ka'u mau kauwa me ka leo nui e haalele ana au i ko'u hale nei no ka helē holoholo ana, no kuu manao ina eia no kela makaikiu maloko o kekahi wahi o kuu hale, alaila aole e nelē ana kona ukali ana ae ia'o. "Me ka leo nui keia a ? u e kahea nei, a puka aku la au iwaho me ke pani ana mai i ka puka. Aole nae au i hele mai ka hale aku, aka ke hoolalau wale la no au ma o a maanei, a ia wa au i ike aku.ai i ka oili ana mai o ka malkeia keena ae a o ko'u pee ae la no ia i wahi nona e ike ole mai ai ia'u." "He keu maoli no kōu akamai e Alika, nawai no ka ole o ko'u makemake mau ia oe, a pehea aole anei oia i ike mai ia oe?' r ''Aole oia i ike mai no ka inea iaia i manāo ai ua hala akn paha au no ke alanui. o ko'u komo hou niai la no ia noloko nei o ka hale.'* ! "Alaila o keia iho la no anei ka mua īoa o kou ike ana he keena kekahi ma keia wahi?" 4 . . . w Ae, aole au i ike i keia keena mamua. bqomanao oe e Gere he hale keia no ka poe hana dala apuka mamua o ka lilo ana mai ia'u, a o keia makaikiu kekahi o kela poe iloko o na makahiki ekolu i hala ae nei, a me he mea la pelā ! loaa aku ai iaia ka ike no kela keena huna, e hiki ole ai no i ka poe malihini ke ike he keena kekahi ma kela wahi." \ | ."Ua pulāpū maoliia no au," wahi a G.ere me ke a ? ua'u ana ae i konā poo; ' • » » "O kaua like a elua ka i puīapuia, a mai lilo kaua i mau enemi ino lpa ina\aole i, loaa?ia , u keia mea: huna." j "He oiaio hoi ia au e Alika o ke kamarlkr ana. īiiai la." « •**M pēheāua: lawā anei-ha hōoia ma ko'u aōno, e hikl ai ia oe ke ike inai "ēia'āh k£ hana nei no kou pono?' y 1 1 "Aes ua hoopaii foa tiu 'i ko'u mau kanalūa apau nou e Alika.", "Ina pela e hoihoi hou' aku oe i. na olelo r kuamūamu a haiiiili apau au o .ka hailulai .ana.mai maluna o'u!-', "Ke .hoihoi. mai nei au ia mau olelo ino a'u i hoopuka ; aku ai nou, a ke.mihi pu aku nei.hoi imua ou no ko'uhewa maoli." ft A heaha akuka kaua mea e hana aku ai i wahi no Makaikiu Uwila e paa ai ika hopuia?'? .*. : : .*> "Ina hoi paha aolē o Kalaka, ua hiki lōa' iā*u ke haulioa i na lima o kela makaikiu iloko o na la ekolu mai keia la aku, me ko'u noke pu ana i ka akaaka imua ona, aka no keia kanaka hokai hoi o Kalaka ka mea e ulolohi ai b ka holomūa koke ō keia hana ano nui." - ' "He keu no hoi o olua like no ia : e hana mai nei nō ka pono o ko kakou aoao, ke ano enēenemi nei nae ; pjiha olua ea?'* j "Aole ko maua hē enemi maoli, aka ke ilianaO aku ne; au ke kolohe mai nei o Kalaka ia'u. Ke hoopohihihi ! loa mai nei oia ia 7 u e hiki ole ai ia'u ke ike, owai ia ka mea i kamaelio pu me a'n iloko o ka haleaina i keia la!" "• • • : "Mai hoopilikia wale i kou noonoo e Gere no ia mea?" "Heaha iho la hoi ko'u kumu e manao nei aole he pilikia e like me ka'u i manao ai e ulu mai mawaena o maua?" j "Eia no ko'u manao, ina ua hui kamailio ; oe me. kekahl mea au o ka manao loa ana o Kalaka no ia iloko o ia aahu huna, alaila oia okoa iho la no ia, aole he mea, okoa aku, he hana paakiki loa na kekahi kanaka ka hoohalike ana iaia iho me Kalaka ma na ano apau. e ihoomanao pu hoi oe ina he mea okoa loa keia, āole o Kalaka, heaha kona mēa o ke komo ana i ka lōle wāhine?" J "Alaila ina o Kalaka maoli no kela, na fke aiiei oe i kona kumu o ka hana kolohe ana mai ia'u?" i "He keu no hoi ua lawa kou ike no* kaiia mau hana kolohe lehulehu ia oe, he mea makehewa wale no' no kaua ke kamailio pakahi aua no ia mau hana kolohe ana, aka >he hookahi mea hiki ole ia oe ke alo ae mai ka hoomaopopo ana, o Kalaka no kou hoa olelo o keia la." ? i "Ina no hoi paha I maopopo loa ia*u e hiki ana ia'u ke hilinai aku ia oe e Alika, inA aōhe pilikia ana. na hiki ke manaoia aku he oiaio kena mea āū e kamailio mai nēit" ; "Aōle anei hōi ua tiiki ia oe ke hooia ma*, eia au ke hoike aku nei ika mēa oiāiof wāle no ia oe." . . ..... "Ae, ua lōhe nō hoipaha oe i ke kapaana mai o kela makaikiu ia'u i ka pepehikanaka ea?" \ "Ae, ua lohe no hoi. an ,i kona kapa ana mai ia oe pela, a kapa aku no hoi.oe i ke apnka.-* : •• "I Iphe oe e Alika ea< aole loa i hawahawa kuu lima i ke koko o kekahi kanaka a o Keokl Lanadā paha?. 3 » "A heaha ka hoi kon mea e kāli Wāle hel ūo, he keu no hoī na loaa ia oe na mea e hiki ai ke umii akii l r kē!ā makaikiu a pāā ma kahi e hiki 'ōlē āi iāia kē oniohi7ho|i Ēia no nae paha ō Keoki Lamtda kē ōlā : ināi nei ēaP "Eia no oia' ke ōlh māi nēi āoie i make e Jike me ka kela makaikiu iko ole o ke kapa ana mai nei ia'& i ka pepehi kanaka, a eia oia malalo o Wu maiu i keia manawa." , ; , "Ea he kei) maoli oe o ke kanaka hnpoi o ka hoonee koke ole aku i kau papahana imua. Eia na mea apāu ! ma kon aoao. eitt nae ke hoololoiahili wale nei no oe. a māiia ma la hoapaapa ana au, e kaa aku ai ka pono nui ma ka aōao o ? kō enemi: n "Ua makaukau mau an no ka hoonee ana aku i ka'u papa hoonohonoho imnai aka aia wale no ka pilikia ma kahi o ke da!a. Ina ka hoi e loaa aha ra'n be elima haneri, alaila pau ko'u maka'u ana, uā hiki iaV ke ōlelo ae f awau kekahi o na kajaaka waiwal ma Xu «lokā nei. a e uku aku no an ia i kekahi huiua dala mahualuia no kau man .hana kokuaia'n.": • "Ina peia ua, pono. na'u e kokua akn ia oe-1 ke dala. Iloko o na la ekoiu mai kela manawa aku, ē «ujniēl kela huina ia "E aha la hoi. e aie aku no hoi »u I dala mai ia oe mai, a aia hoi ā loaa mai ia*u ka pomaikai alaila uku aku au i kau mau dala." - ' >• «-r ?' 1 t ; J ■ ■■: '.;.'