Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 44, 29 October 1909 — HE MANAO KAKOO. [ARTICLE]

HE MANAO KAKOO.

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa,| Aloha nui: Oiai ua puka ae nei ke kuahaua a ko kakou Kiaaina e kahea ana i na hoa hanohano o ko kakou Ahaolelo e noho mai no ka noonoo ana i na hoololi i manaoia no ko kakou Kanawai Kumu a e nonoi aku i ka Ahaolelo Nui o ka Aina Makua e hooko mai ia mau hoololi; a oiai, iwaena o ia mau hoololi i manaoia, «a pili no ia i ko kakou mau Aina Aupuni i makemake ia e lilo mai i mau home hookuonoono; nolaila, ua lilo mai keia i ninau ano nui loa no kakou na Hawaii, a aole hoi a'u olelo ana ae no na Amerika e ae, oiai o ko lakou la ano mau no he makaleho aina, ua loa ua makaukau lakou ma k * lakou aoao no ka hooku'i a halawai ana mai me na loina e loaa ai na home hookuonoono ia lakou. He kakoo nui loa ko'u i keia kuahaua a ke Kiaaina, a kakoo pu no hoi au i ka hoololi i manao ia no ko kakou Kanawai Home Hookuonoono; aka, elua mea ano nui loa i haule ma ua hoololi la a'u i manao ai he mau loina ia e pomaikai ai kakou na Hawaii ponoi. 0 ka mua, e pili ana i lse kaupale loa ana i kekahi mea i noi a loaa ka aina liookuonoono mai ke kuai a hoolilo ana aku i ua aina la. He kakoo nui au i keia hoololi e kaupale ana i ke kuai hoolilo ana i na hui alunu aina, a i ole i kekahi mea okoa aku paha; aka lie mea pono no e wpheia ka puka no ke kuai hou ana aku i ka aina me ke aupuni, a na ke aupuni e kuai hou aku i kekahi mea okoa aku. Ina e I<|iupale loa ia ke kanaka i loaa ka aina aupuni mai ke kuai ana aku, a loohia ua mea la i kekahi pilikia kuhohonu i ike ole ia mamua, nele oia i ke alahele e palekana ai oia mai kona pilikia ae, a o keia aina wale no kona wahi puuhonua i koe, he mea maikai anei ke kaupalenaia oia aole e kuai? Manao au ua kailiia ka mana mai iaia aku, a ua nikiniki ia leona pua-i i kekahi pohaku wili palaoa nana e ume iaia ilalo, he mea waiwai ole lioi. He kokua nui ko'u i ka manao o ko kj&kou Elele Lahui J. K. Kalanianaole i hoolahaia iloko o ka Nupepa AvalakaVta o kela mau la aku nei e pili ana i keia hoohaiki ana i ke kanaka mai ka hoolilo ana i ka aina hookuonoono i loaa aku iaia. 0 ke kuai hou ana aku i ka aina me ke aupuni, ke manao nei au he hana naauao loa ia.' He mea keia e mau ai no na aina i ka paa iloko o ka lima o ke aupuni, a he hoopakele ana no hoi ia i ke kanaka mailoko mai o na pilikia ike ole ia. Aole wale oia ina paha o kekahi mea aina hookuonoono, ua nele oia i na hooilina, ua palupalu elemakule mai paha, ua hiki iaia ke ku.ai aku i kona kuleana me ke aupuni, a o na dala i loaa mai iaia, e hanai ilio iaia a hlki i kona hooluolu ana aku. Aka i/ia e kaupale loa ia, alaila, nowai la ia aina ma ia hope ilio? No kekalii mea paha e noho liookoliukohu ana? No ke Aupuni anei? * O ka lua o na loina e pomaikai ai ka Hawaii ponoi, oia no ke dala. 0 ke dala ka uwila nana e hoohana i na mea apau. 0 ke dala ke kahua o na mea apau e hiki ai ke hooneemua. O ka nele ana ia mea, o ke ku kohana ana ia o ke kanaka, a hiki ole'ke ka'i aku na wawae i hookahi hapa kaukani o ka iniha. Ke kakoo nui loa nei au i ka manao o Lunamakaainana Castro i hoolahaia maloko o ka nupepa Avalakaika 0 ka Poalima nei, Okatoba 22. Ma kona manao, e' kukulu ke aupuni i keena hoaie a hoahu dala no ke kokua ana i na poe e lawe ana i na aina home hookuonoono, e hoaie llna hoi ia lakou me na ukupanee haahaa loa. No ke kanaka ilihune, e like mo ka liapanui \ kakou Hawaii ponoi, he alahele keia e koi koke ana i ka hapanui o na Hawaii ponoi i nele i kahi lepo ole e ku ai na wawae e kii i mau aina hookuonoono, a hoi hou aku kakou e paeJi i ka lepo e like me na k«puna o kakou. E aho ia mamua o kn kakou noho puuluulu ana iloko o na hale hoolimalima, a i ka hūikau j>opilikia o ke taona o Honolulu. Aole lie olelo ana no ka poe paa mau o na lima i ka hana, ua 'hiki ia lakou ke noho i Honolulu nei; aka no ka poe hana paa mau ole, Auwe no hoi kakou e'. 0 ka loaa ana o keia kokua mai ke aupuni mai, he hooikaika ana ia i ka manao e hana iluna o ka aina i loaa mai, oiai e hiki ana i ka mea ilihune ke kukulu i wahi papaihale, pa i kahi aina me ka pa; kuai i na meahana e hoopuka mai ai i ka waiwai mailoko mai- o ka aina ame ka malama pu ana 1 ke ola oiai na la makamua o ka noho hookuonoono ana. E o'u mau hoa Hawaii ponoi, ina o keia iho la na hioliiona oiaio, e hoea mai ana ma keia mua koke iho, mai kali hou kakou, ina he aloha aina oiaio kahi i koe iho iloko o kakou. E lele like kakou a lawe i na aina aupuni i koe mamua o ka pau loa ana aku i na Kolea kauahua e aa pono mai la na maka poepoe ma o aku o keia moana nui o ka Pakipika nei. Ma ka heluhelu ana i na nupepā i pa'iia ma ka Olelo Beritania, a ma ke kilo ana i ke au o ka manawa e nee nei, me he mea la, ua piha na ao kaalelewa lani o ko Hawaii Paeaina nei me na ao hakumakuma o ka ua eloelo, a i hakalia i ka pau ae o na wahi pulu olalo nei i ka waele o ka haluku no ia o ko luna, a o ka pau loa no ia o {ia wahi koena aina aupuni, a o ka kakou no ka hoka; ka hoaa; ka hoopiliwale, a nele me he poe kuewa la i hanau oleia ma ka lepo aloha o Hawaii nei. Ua lawa iho la paha keia hoike manao ana. Mahalo nui i ka Lunahooponopono i oluolu mai e hii aku i kela manao maloko o koli elele ahailono kulanalana ole, a i na keiki lawe kiani hua metala ko'u adieu. Kou oiaio, BIMEON K. NAWAA. 1454 Dement St v Honolulu, Okatoba 24, 1909.