Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 33, 13 ʻAukake 1909 — NUI KA WAIWAI O KE TERITORE Ma ka Makahiki i Hala i Ikeia ai ka Nui Loa o na Loaa o ke Aupuni. [ARTICLE]

NUI KA WAIWAI O KE TERITORE

Ma ka Makahiki i Hala i Ikeia ai ka Nui Loa o na Loaa o ke Aupuni.

Maloko o ka lioike makahiki a ke Kiaaina i lioomakaukau ai no ka hoouna aku i ke KakauOlelo o ka Oihana Kalaiaina ma Wakinekona, o keia mau hoakaka apau malalo nei na hoike oiaio i ka pii mahuahua mau o ka waiwai ma Hawaii nei. 0 ka waiwaiio o na Waiwai paa ame na Waiwai lewa i auhauia, ua oi loa aku ka nui i keia-la mamua o ka mea i ikeia mā ka moolelo o Hawaii, oia hoi, he $138,910,820. Ua pii mahuahua mau ka waiwai io 0 na waiwai apau he elima miliona dala mai ka i ikeia m?i ka 1905 oiai o ko ia makahiki o ka puuhuahelu i hahai mai he aneane kokoke 1 keia,. ia makahiki he $133,924,100. Ma ka hapa o ka hoike e pili ana i na loaa , apau ua lawe hapa mai ke Kiaaina mai na hoike mai a Jca Puuku Teritore Conkling, a o kekahi- mai ka hoike mai a ka Luna Auhau Nui Wilder, Ma ka hoakaka a ke Kiaaina maloko o kana hoilee,- o na loaa apau o ke aupuni iloko o ka makahiki i hala, ua hiki aku ka huina nui i ka $3,051,526.81, he $38,778.49 ka oi ae o na loaa i ko ka makahiki i hala, oiai o na loaa o ia makahiki he $2,669,748.32. 0 1 na hoolilo no ka makahiki i hala ua oi pakela aku ia i ko ka makahiki mamua aku, oia hoi, he $2,934,948.1,0 e ku-e ana i ka $2,817,378.86, ua lika ia me $117,605.24 ka oi aku o na hoolilo.

A*ka nao, ua kinaiia kela nui hevrahewa o na hoolilo mamuli o ka oi loa ana o na loaa he $116,524.71. He puu huahelu nui 110 keia e loaa ai ka mauaolana nui no ka hiki i ke Aupuni Teritore ke uku aku i kona mau bona. O ka huina loaa o na auhau i ohiia no ka makahiki i hala he $2,080,635.71, he $199,787.88 ka oi ae i ohiia i ko> ka niakahiki mamua, aku oiai o na loaa auhau wale no o ia makahiki he $1,550,547.53. ona loaa makahiki kuloko mai na alahele like ole mai ua hiki aku. ka huina i ka $970,891.10, a i ole he $181,990.61 ka oi ae i ko ka makahiki mamua aku, oiai o na loaa kuloko o ia makahiki he $788,900.49 ■wale no. O na lilo uo ka ohi ana i na auhau i ka makahiki i hala ua emi iho na mamua o ko ka makahiki mamua aku. v He $62,765.47 a i ole lie 3.08 v?ale no pa-keneka o na dala i ohiia. I ka makahiki mamua aku o ka nui o na pa-keneka no na lilo o ka ohi ana he 3.64, a oia paha ka pa-kene-ka emi loa a hiki i kela manawa. Ma ka nana aku i na hoolilo ohi auhau o ka makahikl i hala ua hoao mau ke Teritore e pokepoke mai i na hoolilo uhaai. I ka makahiki mamua aku ua haule hope na loaa he $147,630.54. aka i keia manawa ua alieane e piha ia huina. Oka nui ona loaa auhau i ohiia mai i keia makahiki ka mea nana e pani aku ia hakahaka, aka nae, ma ka hoakaka a ke Kiaaina, o ka oi aku o na loaa apau e paaia nei i keia manawa he mau dala lawa kupono ia no ka uku ana i na hoolilo 0 keia ohi ana aku o. na auhau a e hoahu ae ai kekahi ma ka waihona dala hoemi aie no ka uku ana aku 1 na bona Aupuni $2,000,000, oiai aupuni e hooikaika ana e uku aku ia aie lahui. Ina pela iho la ka pii mahuahua mau ana o loaa kuloko iloko 0 keia mau mahina hope ae eono, alaila, he kulana kupilikii ole ko ke Texitore. Eia nae. he mau huina dala nui no ka i loaa mai i ke'l'eiHo™ i ka makahiki i hala mai na alahele like ole mai mawaho, e like me ,na dala he 23,000 o na hale ipukukui i lioihoiia mai ai na lilo o ke Teritore e ke Aupuni Amerika, a pela me na dala h»? $32,000 i ukuia mai ai i ke aupuni no ke kao eliawa i nahaha ai a piholo ai 1 ka Hui Eliawa Catton Bros., aka nae, o na loaa kuwaho e like me keia ae la, aole e loaa mau mai ana i na makahiki a pau. O ka uku hou ana i na aala he $2,000,000 o na bona o keia makahiki, e oili mai ana ka hopena ma ka uku ana aku i na bona hope i hoopukaia mamua aku o ke kukuluia ana o ke Aupuni Teritore. O na bona mua e ukuia aku oia no na koi pauahi, he $315,000. Aia ma ka waihona hoemi aie lahui he $30,000 a oi e waiho nei, aka nae, o ka mea i makemakeia e 'palua iho i keia puu hnahelu, a me he mea la e hoahuia ae ana ma ia waihona kekahi ptiu dala nui ma nei mua ilio, e like no me e hana liilīi mau ia nei i keia la. .-M-