Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 30, 23 July 1909 — PAA HE PEPEHIKANAKA MAHUKA I KA HOPUIA Ki-peia ka Lunapaahao he Umi Tausani Dala- Holo Pee no Ewalu Makahiki i ke Kuahiwi. [ARTICLE]

PAA HE PEPEHIKANAKA MAHUKA I KA HOPUIA

Ki-peia ka Lunapaahao he Umi Tausani DalaHolo Pee no Ewalu Makahiki i ke Kuahiwi.

Mahope iho o ka pee ana no na mak»hiki ewalu i hala ae nei me ka manaoia ua make la, eia nae ua paa hou iho la o Fu.iihara, he Kepani i ahewaia tk> ke karaima pepehikanaka i ka ho|mia iloko o kela mau la aku nei i liaia i ka Hope Makai Nui Overend o Hilo, a lawe loaia mai la no keia ku--1: īnakauhale. He Kepani keia i ahewaia no kona nopehi ana i kekahi no o kona lahui }>o ewalu niakahiki i hala ae nel", a he olua nae la mamua ae o kona manawa o liia aku ai maluna o ka amana liua mahuka aku la oia me ka maopopo ole o ke ano o kona pakele anp, a i ole hoi ia kona wahi paha e pee ana. He mau makahiki loihi maoli kela e poina ai na mea e pili ana i ka hihia •o kela Kepani, aka mamuli paha hoi o kona lewalewa ole ana maluna o ka amana likanaka ke kumu o ka poina ole ana o kela Kepani iloko o na hoomanao ana o kekahi poe, a ke kali aku nei, no lakou o ka lohe mai i kekahi ~mea e pili ana nona. Hoko aku nei o kekahi manawa koke 1 ae nei no i hala, ua loaa aku la ka lohe i ka Hope Makai Nui Overen4 eia no kela Kopani pepehikanaka o ka ma liuka ana ko ola mai nei, a ke pee mai

nei hoi iuka o ke kuahiwi, a mamuli o ia lohe, ua pii aku la na makai o ke aupuni no kahi i manaoia aia malaila o Fujihara kahi i pee ai, a loaa io aku la ua Kepani la ia lakou e ohi huaai ana no kona aina kakahiaka a o ka paa iho la no ia i ka hopuia. Ua lawe loaia mai oia no Honolulu' nei ma ka Poaono aku nei i hala a hahaoia ae maloko o ka halepaahao o Kawa. Ma ka ninaninauia ana aku i ka paa liao i ke ano o kona pakele ana, ua hoike ae oia, ua hookuu maoliia aku no ia e ka Lunapaahao Chas. Moore mailoko aku o ka halepaahao he elua la mamua ae o kona manawa e liia ai maluna o ka amana likanaka, mamuli 0 kona uku ana aku iaia, he umi kaukani dala kuike. Wahi ana he eono ana mau kaukani dala nana ponoi iho, a he eha mau kaukani i luluia e kona mau hoaloha, ma ka haawi ana a kekahi he hookahi dala, hē elua a kekahi a pela iho la i loaa ai kela mau kaukani he umi, no ke k!ipe ana aku i ka lunapaahao i wahi nona e' pakele ai. I kekahi po ka, mahope mai o ka loaa mua ana aku o kela huina dala 1 ka lunapaahao, ua kiiia mai la e we-

hewehe i kona mau hao e hoopaaia ana, a ia wa oia i mahuka aku ai malloko aku o ka halepaahao, me kona holo ana iuka 0 kuahiwi e pee ai. He lehulehu kana mau manawa 0 ka ike ana i na kanaka i ka hookokoke loa aku iaia, a no kona maka'u o loaa pono mai oia ia lakou a lawe- houia' e hoopaa iloko 0 ka halepaahao, nolaila ua makaala loa oia mai ia lakou mai. I kona ninauia ana aku i ke kumu ( o kona hoi ole ana no lapana, ua hoike ae oia, 110 kana dala ole, a no ka maka'u no hoi kekahi i ka iho ana mai 1 kai 0 Hilo e noi ai i kona mau hoaloha no ke kokua ana aku iaia me ke dala, i wahi nona e kaawale aku ai i kahi e hiki ole ai i na makai 0 ke aupuni ke hoopilikia hou aku iaia. Ua hoike pu ae no hoi oia, aole ka oia i manao maoli e pepehi i kekahi Kepani okoa aku ma ka inoa 0 Sokada aka ua make oia ma ke ano ulia, a ua ae ae oia i ko laua hakaka like ana iuka 0 ke kuhiwi, a ma ke ano ulia wale no i kani aku ai kana pu a ku ka mea i pepehiia. No kela mau kaukani dala eono ana kipe ana, wahi ana na kona hoahanau i hoouna aku kela mau dala iaia mai Amerika mai. I ka manawa 0 kela Kepani e hookoloknloia ana imua 0 ka aha ma Hilo [ ua olelo ae oia, aole i pololei na keehina i lawelaweia no kona hihia, no ka mea aole he maheleolelo Kepani imua 0 kela aha, a aole i maopopo iaia na mea e hanaia ana a hiki wale i kona ahewaia ana e make no kela karaima. No ka oiaio a oiaio ole 0 na mea a Fujihara 0 ka hoike ana ae no kona kipe ana aku i ka lunapaahao 0 Hilo, ua hiki ole i ke kanawai ke kikoo aku ia Mr. Moore i keia manawa, oiai ua hala e aku oia ma"mua 0 ka paahao ana 0 ka hoopakele ana, aka ua loaa no nae na hoohuoi ana, nana maoli no i hoopakele i ke pio. Ua hoopauia aku oia mai-kona noho lunapaahao ana a pela me kona mau paalalo aku. ' He manawa pokole wale n0 nae ma ia hope mai o kona hoopauia ana aku, ua kukulu ae la oia i kekahi hale maikai, ka mea nana i hoala aku i ka hoohuoi i ko Hilo poe, no kahi 0 ka loaa ana mai 0 ke dala iaia e hoala ai i kekahi hale e like me kela ae la ke ano. Na kekahi mea lioi 0 Hilo i hoike ae, no ka makaala loaia ana o kela Kepani oiai oia e noho ana maloko 0 ka halepaahao». no ke kakali ana o kā hoea mai o kona wa e make ai. E kiai mau ana na makai i ke ao ame ka po, a oiai e hoololiloliia ana na uwaki i ke aumoe, ua ikeia no ka mea pepehikanaka e moe ana me ka maikai me ka paa no i ke kaulahao a ma ka hora eono ae nae 0 ke kakahiaka, aole iho la ua Kepani nei maloko 0 kona keena paahao, aka 'e waiho mai ana kona mau hao me ka maikai. Ua hoike kokeia ka lohe no ka mahuka ana 0 ka paahao, ua nokeia i ka huli ma na wahi apau, e kiai mau ia ana na awa kumoku, aole nae he wahi moali iki no kona wahi 0 ka nalowale ana. No kekahi mau mahina ia nokeia ana i ka huli me- ka manaoia e loaa »na no la lia paahao eia nae i ka loheia ana mai ua haalele mai oia ia Hilo no Kaleponi maluna 0 ka mokukalepa, ua paū ae la ka manao ana 0 na makai e huli hou aku iaia, a mamuli wale no o ka loaa ana ae 0 ka lohe iloko 0 kela mau la aku nei eia no oia i Hawaii nei, i paa ae ai oia i ka hopuia. E malamaia ana ka halawai a ka Ahahui Lahui ma KapalaI kiko i keia makahiki ae. >