Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 11, 12 March 1909 — GARONA KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

GARONA

KE KIAI HALE IPUKUKUI A I OLE Na keiki Olulo i Hoopakeleia Mailoko Mai o ka Ino.

MOKL'NA VIII. Ta liele aku la oia a ma kekahi pukaaniani ma ka aoao o ka . ku. ua wehe malie ae la oia a hiki i ka hamama ana, eia nae ua . ; ; i..jii mai la o Bakona, a hooholo hou iho la ua o Alabaki, a i ka • hou ana aku o Eakona hiamoe, o kona oili aku la no- ia pahu -i.a il«.»k«i o ke kai me ka lohe oleia mai e ka poe oluna'o ka moku. Xo kekahi mau minuke nae kona pupue malie ana mahope o K: . h<f o ka moku me ka hoolonolono ana, ina paha ua. loheia mai na pa-hu ana iloko o ke kai, aka i kona ike ana aole he mau h00.,i .,i aua 110 kekahi mea, nolaila o kona au malie mai la no ia a hiki j - ..na mainao ana mai ka moku, mai, alaila hoom&ka aku la oia. e -i , ni( . ka ikaika, a o kona walii no o ka laki, he po pouli ia e hiki ;ti i ka poe o ka moku ke ike mai i kekahi mea pouliuli iloko o ke Aole i loīia iaia kekahi mau ulia ma ia au ana ana a hiki i kona , inaalahi ana aku iuka o ka aina ma kekahi kij)oho one, a mahope ī':.. k<nia hoomaha liilii ana, ua komo mai la oia i kona mau lole, a ....•īiiaka aku la e hele no kahi ana i maopopo ole ai. K,- naku hele la oia iloko o ka pouli, e hooku'i hele ana. hoi i o ia m-i iloko o ka ululaau, aka i ka hoea ana inai nae o ka lai i*kt>K:. ;i l;akahiaka ae, aia ka oia iluna o kekahi puu kiekie kahi i he.le ; a .'ke aku la oia i ka waiho mai o kekahi kulanakauhale nui ma- • r< »uo aku o kona alahele; a manao ae la kona laki ke hoeai aku iUla," l<»aa ka hooluolu ana, ame kana mau mea e makemake ai e i•;a niai. laia nae i ike aku ai i ka puoa o kekahi halepule kahiko, hooae la keia, o keia ka kekahi o na kulanakanhale i noho ai o ka akeua o ka poe lioopae malu i na waiwai duteia, a pii mai la. ka maka'u iloko ona, aka nae aole no ia he mea nana e hookuemi :iūii i kona hele ana aku imua. Ma ka hoi*a eono poiioi o ua kakahiaka la, ua hoea aku la. keia v:.!inua jwno o na kauhale e kuu ana ma ke alanui, eia nae aole ona ii.."kaulua iho ilaila, aka ke hoomau la no oia i ka hele ana no 'i <• ka imna ole ae i ka mea a na kanaka o kela wahi e kamailio mai :;i UOlia. l'a hele oia a maopaopa, a ua pololi no hoi, aka ke kaukai la . : .i «» ka hoea aku i kekahi wahi hale hooki]>a ma kahi mamao loa. aku i hiki ai iaia ke hooniaha ilaila me ka maluhia. Ue* oiaio ma ka hora ewalu o ia kakaliiaka, ua hoea aku la oia. i!:;i kekahi wahi hale liookipa o ke ano kuaaina, a oiai he mau dala i,.. kana me ia, nolaila ua hiki loa ke hoolawaia mai kana mau mea . inak< make aku ai. Ua kauolia aku la keia i ka ona o ka liale hookipa e hoomakau];ania inai ona mau meaai nana, a ua hookoia aku kana mau kauoha ):;» ku cU*u. a iaia nei nae e noho ana e ai, o kona manawa ia i lohe aku ai i ka nakeke mai o kekahi mau huila kaa, a komo ana no ka, .-na o ka hale ho«.kipa a i mai la iaia nei. "Auhea oe e ke kanaka opio. lie maliliini kekahi e ai pu ana me < •< nialuna o kena pakaukau hookahi i keia kakahiaka, a e oluolu 11,.i «h' e kala mai ia'u, no ka mAi aole he walii e ae a'u e hookipa mai| iaia maloko o ko'u hale nei." Maimia nae o ka loaa ana aku o ka Alahaki pane, no kona. aej :iku ame ka ole, ua komo mai la ka .malihini nona ke kaa: o ke ku ana mai mawaho a noho pu mai la ma ke pakaukau a. AJabaki e ai ava i k.»na aiiva kakaliiaka. ' .... () keia keonimana o ka hoea ana mai, ua kahikoia oia i ka lole 0 iui k.<a Pelekane, a e lewalewa ana hoi kana pahfka.ua ma kona, puliaka. aka aole nae e hiki iaia ke lioomaopopo i ke kulana o keia malihini, k«»e wale no kona koho wale ana'aku, he aliikoa oia no kekalii <» na puali o ka Aloi o Pelekane. He mau minuke lielu wale no ia a ka malilīini o ke kakali ana 1 koiia aina ua hwa niai la ko kuene me kona pola kope, a .. koiia nuinawa ia o ke kamailio ana mai ia Alahaki i ka i ana, mai: "Aole anei he keu aku keia o ke kakahiaka maikai, i kujx>no loa ii. ka hele hoh»holo aua ma na kuaaina aku nei?" "Ae, lie kakahiaka maikai niaoli keia," i pane aku ai o Alahaki, ka uoho malie no nae ai i kana mau meaai. l\e imi la hoi ka malihini i kona ix>la kope, a ke nahu pu la hoi i ka ]nilaoa pulehu i hamoia i ka waiu hata, a i kekahi manaiwa e 1.-lia niai ana kona mau maka ia Alahaki, a hiki i kona. ninau okoa. ; r.a mai i ke kanaka opio i ka pane ana mai: "K kala mai ue e ke kanaka 0])io no ko'u niele aku ia oe. Mai k,. akau mai nei nae paha «X 1 ea," "Ae mailaila mai nei au a hoea mai nei i keia kakahiaka. ia nei j,«i." "Malia paha no kekahi wahi kokoke no i keia mau wahi aku ;. i kou niau makua, a i ole o kou wahi no hoi ia i noho ai a hiki i k•!! kanaka makua anaī'' "Aole au 110 keia wahi," i pane aku ai o Alahkki me ka. hoo]■••k.. 1 ,,- ana i kana mau kamailio ana i ole ai e noke loala mai oia i ka ; U-ia. "*<) ka'u no ia i haupu mua ae nei, aole oe he opio no keia. wahi, aka ua like kou ano me na Jcanaka o ka llema aku nei o kakou," a. ia v.a i mae ae ai ka helehelena o Alahaki, aka nae np kona. maopopo ai a jnai, aole he mau hoopilikia ana a keia keonimana a,oo iaia, no];ii!a ua makaukau loa oia e pane mai i na ninau apau e waiho houia ;;kn ana imua ona. "K kala mai oe ia'u e ka opio ke noke hou aku au i ka niele ia « •. ln- makomake no hoi ko'u e lohe i kem wahi o ka hanaiuia ana, a i • kaiii paha a kon ohana o ka noho ana." 1 "Ma Kevonakaia ko*u wahi o ka hanauia ana, a ke hauoli aei au <• ike hou aku i ka home nana au i pulama iloko o ko'u ma.u la «•pio.*" "Ile »>iaio anei o kou wahi ia o ka hanau ana?" wahi hou a ke k;'naka malihini, a no ko Alahaki manao, ua ala mai paha. kekahi ]!ian hiHimanao ana iloko o keia. malihini no kekahi helehelena i ku;ikc lua me kona, nolaila he mea pono no iaia ke hoike akn i na mea apau uH' ka ]x>lolei, a o ia kana o ka i ana aku: "Aole no i\inaopoj)o loa ia'u, ilaila au o ka hanauia ana, aka he' h.Mikahi nae a"u' mea i ike, o ko'u walii ia o ka lianaiia ana a hiki i; k..*u kanaka makua ana." Yi\ wailio okoa iho la ke keonimana malihini i kona pola kope i ] alo, me ka holoi ana. ae i kona walia,. alaila kau pono mai la kana nana ana maluna o Alahaki, a hoomaka hou mai la e kamailio i ka i ana niai: "Ka. hoalaia mai na hoomanao'ana iloko o'u, no kekahi mea :«"u i kainaaina ai o kokahi mau makahiki loihi aē nei i hala, a ii< ke kulike loa o kou helehe.lena nie kona, pela au e noke akii nei i ka nieh» i kou walii i hamiii ai, a pela pn lioi me kou ano. "E oluelu lioi IX 1 e haha'i mai ia'u i na mea e pili ana i kou hanaiia. ana?" "Xo na mea e pili ana i ko'u mau makua aV-pela hoi me Wu walii o ka hanania ana, aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe i kekahi a no laua, an.e ke ano o l<a aina a laua i noho ai, no ke ano ī ae o ko\i hanaiia ana, o ka'u ia e haha'i aku ana ia oe ma ke ano nui. ''I ko'u walii manawa u'nku he eha makahiki, ua- liiolaia aku la au e na nalu ame na ale aliiu o ka moana ma Devona Hila, a kaa

&.ku la malalo o ka malama ana a ke kanaka malama liale ipukukui e noho ana malaila, a me ua kanaka la no au i noho ai a hiki i kela makahiki aku nei i hala akahi no au a kaawale mai iaia mai." "Aia no ke hekau la na ao hoopoluluhi o ka pohihihi no na mea e pili ana ia oe, ma ke-na mea au e kamailio mai nei ia'u, aka aole anei oe i hoomanao i kn inea nana oe e malaina ana mamua ae o kou j pae ana aku ma kela wahif' i ninau hou aku ai no ke keoniniana aor> ! malihini. '"Ua hoomaopopo no au no ia kanaka, ua kapa mai oia ia'u he keiki ka au nana, a o ka inoa o ua kanaka la o Petela no ia." "Akalii iio a ano moliala mai la ko'u noonoo i l\Ou lioike ana mai la no kena kanaka. A pehea aole aned he kanaka e iho kekahi au i hookamaaina aku ai, o Bakona kona moa?" "Ae, ua halawai pu au me keia inau kanaka a elua a, ? u i hoike aku nei ia oe." "Ina hoi lia pela e oluolu ana anei oe e hoike mai i kau ma.u mea. apau i ike ai e pili ana no laua a pela- pu hoi'me ko laua wahi e noho nei i keia manawa?" Ua noho hamau loa iho la o Alahaki, oiai ke hoomanao la oia i na mea o ka wa i hala, a ia manawa i ala mai ai kekahi manao iloko ona, malia e lilo ana i mea nona e pomaikai ai, ka liaha'i ana ina mea. ana i ike ai e pili ana 110 kela man kaiiaka, a lioomaka aku la (ia e hoike ika hana aua mau kanaka la e like me kana i ike ai iloko 0 hookahi makahiki.ana o ka liolo pu ana me laua maluna o ka moku hookahi. ' Ke hoiko la oia ine ka huna ole iiio, i kekahi mea, a -hiki i ka loaa ana o ko lakou moku i ka moku o ke aupuni, ko lakou hakaka pu ana me na kanaka o kela moku, a liiki wale i kona mahuka ana mai kela mau kanaka niai. Iloko o kela manawa a Alabaki e hoike nei i kana moolelo e pili ana no Petelfli ma, aia wale no ua keonimana. la ke noke la i ka /liouliou i ke kiMu o kana, pa'hikaua iluna o ke pakaukau, a ia. fnar nawa o Alahaki i ninau mai ai i kona kokoolua i ka }>ane ana mai: "Malia paha lioi ua maopopo ia oe kekahi inau mea e pili ana ia'u ame ko'u mau makua, ke nonoi aku nei au ia oe e hoike mai i kfia manawa, i hoomamaia ae ko'u mau manao kaumaha, no ka inea ke hele Avale nei no au me ka maopopo ole o ka mea a'u e kapa aku ai lie makuakane a lio makuahine no'u." "Ho hookahi mea a'u e hooia aku imua. ou e ka opio me ka hoopunipuni ole, o kela kanaka i kapa iaia iho o Petela, aole loa oia he makuakane nou, e like me ko'u lilo ole ana i makuakane no ka mea e nolio nei imua o kuu alo." "Ina lioi ha aole au. he keiki na kela kanaka, alaila e hoike mai hoi op i ka inoa o kuu makuakane!" "O ka mea au 0 makemake mai la e ike, aole e hiki ia'u ke hoike aku i keia manawa, aka e hoonianawanui oe a hiki i ka wa. pono a malia o hoike aku au ia oe nona." "Aole e hiki ia'u ke noho iloko o ka pouliuli e like me keia, a o lilo lioi i mea koohauoli mai ia'u, ka lioomaopopo ana he mau makua ko'u e ola nei a i ole na inake paha, a he oliana hoi ko laua e ola mai nei, e hiki ai ia'u ke holo aku iloko o lakou no ka haawi ana mai 1 na* lioopakele una ia'u." "Hai pulale koke mai kou manao e kuu keitfi, no ka mea a hala ae ke ko ana o ke au o ka manawa, e ike no auanei oe, o ka mea a'u e olelo aku nei la imua ou, he ailahele ia no kou hauoli, aole hoi e like me kau e koi paakiki mai nei." Ia pau ana no o kana kamailio ana, ua kikoni iho la. oia i ka bele maluna o ke pakaukau a ku ana rio ka ona nona ka liale hookipa a ninau mai la i ka makemake i lioounaia aku ai oia no ka hele ana mai. "I kauoha aku nei an ia oe e lawe mai oe i pepa kakau ame ona inika," a ia loaa ana mai no o kama mau rnea o ke kauoha. ana aku, ua hoomaka ilio la oia e kakau, a i ka paa ana o na manao apau ana i kaka.ii iho ai, ua opiopi iho la oia i ka pepa, a haawi mai la ia Alabaki a pane aku la: "Ke haawi aku nei au i keia palapala ia oe, me ke kauoha. pu aku ia oe e hele pololei oe no Laelana, a eia mai ko'u inoa maluna'o keia pepa," me kona haawi pu ana aku i kona pepa inoa, alaila hoomau liou aku la i ke kamailio ana: "E lawe pololei oe i kena pala.pala, a haawi aku i kuu kakauolelo, a nana auanei e hoolako mai i kou mau makemake apau loa. E noho malie oe ilaila a hiki i kuu huli lioi ana aku iloko o na pule elua, no ka mea eia au ma ko'u alahele no Kaleile, a oiai ke kakali loa mai nei ko'u kalaiwa mawalio no'u, nolaila e haalele ana au ia oe i keia manawa. "Hai liopohopo iki oe no kekalii mea, oiai ia oe e haalele ilio ai i keia hale hookipa, e lioea aku ana oe no Ravena ma ka aina awakea, a malaila e kau ai oe maluna o ke ka|i liolo no Lanakaia, a ma ia wahi aku he maalaliii wale no kou alaliele a hiki ana -i Laelana, a t o ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe, e hooko loa oe i ka'u mau mea apan o ka lioike ana aku nei, a pehea ua kwa no nae palia oe i ke dala no na hoolilo o kou alahele?" (< He mau dala no ka'u, aua manao au ua lawa ia no ka. uku ana i ko'u mau hoolilo apau." „ "Ina pela ua liiki, a aia a hoea aku au no Laelana, alaila e liana aku no au i keka.hi maif mea nou e pomaikai a.i, a e i iho ai oe i kou luki o ka halawai ana me a'u i koia la, nolalila o ke aloha no kou, a hui hou-aku kaua i ka wa pono." . I haka.lia no ua keonimana la a kau iluna o kona kaa, o ka hoeu aku la no ia o ke kalaiwa i kana hana, a ke ku aku nei no hoi o Alahaki a nana me ke pahaohao no kela kanaka nana na. olelo hoolana no koiia pono. I ka nalowale ana aku nae o ke kaa, ua noho hou iho la no o Alahaki maluna o kona nolio, a. noke iho la ika noonoo. Me he mea la nae, ua nalohia aku na maiiao ame na noonoo ana no kela aiine keia mea, a lie ekolu wa,le no mau mea nui e ka,u la imua o ka>na mau lioomanao ana. Ala mai la iloko ona, ka ninan, owai la oia, owai hoi kona makuakane a owai hoi keia kanaka i kamailio pu ai me ia. MOKUNA IX. Ua nanea. loa o Alahaki ika noonoo r _a mamuli oka hoonaukiuki loa o ka ona o ka hale ,Hookipa no ko ia nei noho loihi maluna o ke phkaukau, ua liele okoa mai la oia a i mai la. iaia. nei: "Pehea la ka loihi o kou ai a-na, ua makemake au e hookaawale i ke pakaukau, o liiki hou mai auanei kekalii i>oe, eia no oe ke nolio nei, nolaila e ku ae oe a hele i lawe mai ai au i kena mau pa e holoi. "O oe ke kanaka laki hookahi o ka ai pu ana me Sir Uilama maluna o ke pakaukau hookahi, a hoi iho no hoi, o ka loaa koke iho nei 110 ka ia o kau hana, maniuli o kona koi ana mai nei ia oe e hoi aku e nolio pu me ia. "Ina owau kana o ka olelo ana mai nei e hoi aku e noho ma kona liome, he keu aku o ko'u piha i ka liauoli, he holo kaa wale iho no ka'u liana, he liele mau no lioi i kela" ame keia wahi no ka nana ana i kona mau waiwai, me ka olii ana i kona mau loaa hoolimalima, a me he mea la o kana liana ia o ke koi ana mai nei ia oe e hoi aku e noho pu me ia." <c Auhea hoi kaua i maopopo i kana hana i makemake ai na'u, aka aole no o'u kalikai i na hana e like me kena an e lielu mai nei, 0 kaj iini wale no iloko o'u o ka maopopo i na mea e pili ana no ko'u mau makua." Ua haalele aku la* o Alahaki i kona noho ana ma ka aoao o ke pakaukau a nee mai la a ma kekalii kilii o ke keena aina, a i kai wa i haalele mai ai o ka ona o ka hale hookipa*iaia hookahi, ua wehe ae la oia i ka palapala a ka maliliini o ka haaw ana' mai iaia, a hoon.aka iho la e heluhelu, a o ka manao no o ua leka nei e hoike aiku ana o Sir Uilama Bena, ka Adimarala o ke aumokukaua o Pelekane 1 kana kakauolelo e hookipa aku i keia kanaka opio. . Aole i Pau.