Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 6, 5 Pepeluali 1909 — WEHEWEHE O KA MOEUHANE KUPAIANAHA. [ARTICLE]

WEHEWEHE O KA MOEUHANE KUPAIANAHA.

E ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe: —Ua heluhelu au i ke Kuokoa o ka la 22 o lanuari, a ua ike iho Ia hu i ka poloai a kou mea lawe pepa, a i ole a kou mea heluhelu paha e nonoi mai ana. i na kokua ana a ka poe ike wehewehe moeuhane me kana mau olelo e like me ia malalo iho nei, penei: Ua nui ka poe i hoikeia aku ai keia moeuhane, a ua like ole ka lakou mau wehewehe, a no ka pau ole o ka pohihihi no ka wehewehe kupono o keia moe ke waihoia aku nei imua o ka lehulehu a na oukou e kuailo mai. J. MAKUAKANE. No keia nonoi hoaloha a kou mea lawe pepa a mea heluhelu hoi, ke hoao nei au e kuailo aku ina ia he mea nou e Mr. Lunahooponopono e oluolu mai ai e pane aku i ka'u wahi hoakaka ana no ka Moouhane a ka makamaka e uwalo mai nei i na kokua ana a ka hoaloha e hoopiha i kahi hakahaka-i koe o kona .hoohalahala mai na wehewehe ana a ka poe i kona alo ponoi iho, ana hoi i haawi ole aku ai i kana mau apono ana mamuli o ka hoopau ole ia ana o kona pohihihi no ka lakou mau wehewehe, a ua ake loa ae la hoi ka makamaka e ioaa na wehewehe akea loa ana mai ka lehulehu aku, aka, aole paha nona ia manao ana e kaulai ae i ke akea i kana moeuhane, na ke Akua mai no ia, na lehova, no ka mea, o na mea huna apau, ua liiki no iaia ke huai ae ma kahi akea. na lehova no i hookikina aku e hu'e ae ma ke ano nane i na mea i hanaia e ke kanaka ina kahi mehameha e hoike ae ia mea hunakele ma ke akea. E Mr. Lunahooponopono e nonoi aku ana au ia oe mai hoohalike iho me kekahi poe, a i ole mai pakui olelo wale iho hoi maanei, ua olelo aku nei au kou meakakau, ua iho ae la o lehova e hookikina ia Mr. J. Makuakane e hoike wahahee ae i kana mau mea huna, o like auanei hoi ia nie ka lawe >epa ia ana o kekahi olelo e pili ana i kekahi mea kakau o ke Alolm Aina, i hoopuka ai, penei: "Hookani o leliova i ka bele o Kainoiliili," a ua pakui epaia iho la hoi me na olelo pehei: "Ua iho ae la o lehova e hookani'i ka bele o Kamoiliili," i olelo ae la au i keia, no ka mea, he mea e pili ana i ka bele kekahi a 'u e w r ehewehe aku ana, a aole no o ia wale, aka, he mau olelo ka'u i hoike niua ae nei e pili ana penei: . " Na lehova no i hookikina aku e hu'e aē i na mea i liana ia e ke kanaka ma kalii mehameha." , A ma ia mau olelo i ano hopohopo ai au o hoopili epa ia mai ko lehova iho ana e! hookikina ia J. Makuakane. A ma j keia wohi aku la e hoomaopopo hou ai kakou no ka Moeuliane, a penei: MOEUHANE KUPAIANAHA. Ma kekahi po o ka pule i liala, ua hoi aku la kekahi kanaka e hiamoe mahope o kona ala ana a hala ka hora umi ma ka lieluhelu buke ana, a iaia i kaia loa ia aku ai i ka hiamoe a hala palia ka hapalua po, ua loaa aku la iaia kekahi moeuhane kupaianaha nana i hoohikilele loa iaia a pau kona hiamoe ana a ala wale aku la no oia e noonoo ana 1 ke ano o kela moeuhane. He moeuhane ia nana i kuko mua ole wahl ana mamua o kona hiamoe ana; aolie ana mea i noonoo ik"f no kekahi mea e pili ana i kela moeuhane, o kana wale no i nponoo ai o kona hiāmoe a ala mai a hele aku i ka hana i ke kakahia'ia aui. O ka hapalua like paha ia o ka po ua loaa aku la iaia koia moeuhane, a he inoe keia naua i hoonaluea loa i ka noonoo o ka moa i loaa ai ka moe. Ma kana kamailio mai, "e hele auwana wale ana no ka hoi kona uhane a hiki aku la oia malalo pono o ka halepule o Kawaiahao a iaia i liiki ai maiaila ua ike koke aku la no oia i ka haule anajnai o ka bele o ka halepule* o Kawaiahao mailuna mai o ka puo'a a waiho ana ilalo, a i kēla manāwa no lohe aku la oia i ka uwe o kela bele me he mea la e kanikau ana. 'a ia manawa hookahi no ike aku la koiia- i ka hele mai o ko Mahiai uhane a i kana -nana aku he helehelena kaumalia no kona mrf he mea la e uwe ana oia i kana nana nku. Hele aku la kona uhane a malalo pono o ka puo'a a nana la iluna i kahi e kau ai o ka bele;. o ka mea ka-1 haha loa i kona noonoo i kela manawa, ma kahi o ka bele i kau ai e lewalewa mai ana he noho ma ia wahi, a no ke kahaha loa o kona uhane i keia mau mea ana e ike nei puoho ae la oia, eia ka he moeūliane nana. E Mr. Lunahooponopono maikai, aole ka mea e kakau nei he Daniela a losepa paha, na mea i piha i ka uhane ike mai ke Aklia mai, a aole no hoi oia īie kilokilo a kuhikuhi puuone, aole no, aka, e hoomaoe iki ae paha ka olelo ana, he wahi kalua ilio āu na Kapepeekauila, koa oluna o Haupu, a ma ia auo, ho wahi mea no e hoolanaia*ai ka manao o ka hapanui o kou poe heluhelu i hilinai aku i na mea i manaolanaia ai a oia keia: Ke olelo nei ka palapala penei: "Aia ma ka lani ke Akua ka mea hmke mai i na mea i ike ole ia," a o ke ano o ka huaolelo kalua Ilio, he wahi mea hokahoka loa, he hooukauwewe ame ka inu, a he moe kapualii, a o ke Akua ka mea hoike mai. ! Ke olelo nej ka hap'a mūa o ka Moe- 1 uhane, '' ūa hēluhelu buke ka mea nana ka moe a hala" ka hora 10, hoi e hia- i moe a kaia loa ia aku la oia e ka hiamoe." heaha la ia buke ana i heluhelu ai'T ina he Baibala, alaila ua oleloia,; o ka heluheln ana o ke kanaka i ka j olelo a ke Akua (Baibala) oia no ko ke Akua kamailio pu ana me ke ka- ] qaka, a ina i ha'i ia mai ka inoa o ka buke, ina ua pokole ka hana. Hora 10, ina o.ka hora o ke ao, he wa ia i hoikeia mai ai ka nuhou o ko loane hanauia ana mai • e Elisabeta, aka, ua aneane like loa no nae paha ia me keia hora 10 o ka po, a no ka mea, mai ia hora 10 mai o ka po i hoi ai oia, (ka mea nana ka moe) e hiaūioe, a mahope- aku o ia wa i loaa ai keia haawina iaia, a 0 ua haawina la oia ka hele auwana wale ana aku no a kona uhane a hiki malalo pono o ka halepule o Kawaiahao. O Kawaiahao, oia ka inoa o kekahi Heiau e hoomanaia nei ka inoa o lehova ke Akua Nana i hana i ka lani ame ka honua, a ke manao kuhihewa nei kou meakakau", me he la he hoahanau ka mea nana ka moe no ka Ekal£sia o Kawaiahao, a i ole, he hoa paha oia no ko Kawaiahao Ahaluna Ekaleaia, no ka mea, na alakaiia aku la ka uhane o ka mea nana ka moe i kahi o ka punana, kahi hoi ana e akoakoa kino ai me kona man hoa, a ha'i aku paha oia i ka olelo a ke Akua imua o lakou. | Ke olelo hou nei oia ma kekahi wa-

hi o ka moe, ua.ike aku la oia i ka [ haule ana mai o ka bele o Kawaiahao [ ilalo, a ma keia wahi, aole no e pono I ia kakou ke imi epa hou ae. ua olelo ka mea nana ka moe, ua liele ae la o lehova ma ka halepule o Kawaiahao a kiola iho la i ka bele ilalo, e waiho 1 loa ia īnau olelo na ka poe aia ia h:ma, aka, o ka hana ia ana o ia mea īiiu ka hale o ke Akua, na ka Mana o ke Akua ia mea i hana aole na ke Diabolo, aole nae i iho maoli mai o lehova e aīakai lima, aka. ua alakai ae kona Mana i ka uhane o ka mea nan i ka moe i kahi e hoike ia -mai ai ka hana i hanaia e ka mea nana ka moe. Ka bele o Kawamhao, o ka inoa o keia bele a ka mea nana ka moeuhane, oia no o Uwekahuna, oia ka inoa o ifl bele a na hoahanau kahiko ame ka Ahahui i kapa aku ai oia hoi, he bele uwe mai paha ke ano o ka inoa, a i ole, ua kapaia paha ma kekahi inoa e o nei o lalo o ka lua o ka Pele aimoku 0 Hawaii, aole au i maopopo i ka mana.o o na hoahanau kahiko o Kawaiahao i kapa aku ai i ka inoa o keia bele. Owai keia bele i haule mai? e kpla ia mai au ke-Hoike ae, he ANA ka bele no kekahi mea kino, o ka bele ka mea hoike mai i ka wa e halawai ai na hoahanau i akoakoa ae, a o ka leo no ia o ke ola, e hoeueu inai ana o hele e lohe i ka ha'iolelo a ke Kahunapule. Pela no ka waha o ka mea nana ka moe he bele ia e kualiaua aku ana, e lu aku ana, a e hoike aku ini i kekahi poe no na mea pili uhane ina nae he luna Ekalesia, a i ole he hoahanau paha oia no Kawaiahao, a ina o ka waha o ka mea nana ka moe ka hele, a heaha ka haku o ka bele? 0 kona alelo ponoi iho no ia, ka mea i oleloia e ka Hoahanau Lunaolelo Paulo. "O ke alelo, lie ao okoa ia o ka hewa." Ke olelo hou nei ka moe i kona lohe ana aku i ka bele e uwe ana me lie mea la e kanikau ana. Owai Keia leo e kaniuhu ana? a e mihi ana? O Anania anei, a i ole o Mahiai anei? aole. a owai/la ka! Owai hoi, , Ke olelo hou nei no ua mea la nana ka moe i kona ike ana aku ia Mahiai, ke ano o ia liuaolelo, he • kanaka imi ke ola i ka honua, a mahele iho la i kana mau mea i loaa mai mai na mea ana i kanu ai, na ke Akua kekahi a nana k-?k:ilii me kona ohana, poha ka waha, lie paeli kekahi ano o keia inoa, a lie ol i 'o, he inoa hanohano. Olelo hou iho la ka mea nana ka moe, pili i ka puo'a, kalii 01 loa ia iluna, a ma keka'u olel • ana ka HEKE ohina, e lioike ana keia i kona nema aku ia hai, hoikeike iaia ilio he mea pono, eia nae ke hoike mai la ka haule honua ana o kela bele, i ka moolelo o kekahi kanaka waiwai nui i aahu ae i ka lole olona aine ka nani ame ka maku'e. j Ke olelo hou nei i ka uwe kanikau o ka bele, o ke ano o ia he uwe haalipo, he uwe me ka ehaeha ame ka ininamina i ke kiolaia mai mai ka lani mai a i ka honua e like me Hokuloa. Mahiai, he hoa ia no ka Ahaluna 0 Kawaiahao, a he helehelena kaumaha no ka kona ma kana ike aku, me he mea la e uwe ana, owai keia a Mahiāi e uwe uei me ke kaumaha! Malia paha, ua minamina o Mahiai i kona hoa o ka Ahaluna, heaha la i:i mea a Mahiai e minamina nei ma ke aka? Malia ua ike e paha o Mahiai e olelo hou ana ka mea nana ka moe i kona nana ana ae nae hoi iluna i ka puo'a, ua ike ae la oia he noho ke lewalewa iho ana mā kahi a ka bele e kau ana, malia o ka noho hookolokoīo no ia o ke Keiki Hipa. Ua olelo ae ka moe ma ka nupepa i ka hikilele loa o ka mea nana ka mo«, aole loa i hiki iaia ke hiamoe hou aku no ka nponoo nui i ke ano o ua moe la a ua hoonaluea loaia ka noonoo oka mea i loaa ai ka moe." Pela uo na Moi„o Babulona, o Nebukaneza ame Berehazara i anoninoni ai no ke ano o ka laua inau moeuhane, a ua holo ka hianioe mai ko laua mau maka aku, a ua lioolahaia na palapala kuahaua e kauoha ana i ka poe ike e hele niai e huai ae i ka meahuna a ke Akua i makemake ai, a ke kanaka hoi 1 huaakele ai. E Mr. Lunahooponopono, aole no kaua i kukakuka e iki mamua a loaa mai kau apono ia'u e wehewelie no keia moeuhane a ka makamaka, aka me he mea la no nae o.kou' manaoio maoli no ia o ka waiho ia aku o na lioakaka e psii ana i. ka moeuhane a kou mea heluhelu nupepa i kulike ai hoi ia me kana poloai e hoikeia aku na mea e pili ana i kana moeuliane. "Mpe i ka uhane ha'i mai i ke kulia, E i mai ana ia 'u i kane ja, He kane ipo, he moe malu ka loaa." E aloha auanei e ke Kapena opio ame kou hoa. KIILAU KALUA ILIO Hamamakawalia, Oahu, lanuari 27, 1909. 0 ka wehewehe wale no i ke ano o ka moeuhane ka ka mea nana ka inoe i makemake ai, a o ka hoea ana mai o na hooiaio anEi no na mea e hiki ai ke hooiaia, ua pololei na wehewehe i ka moe.—L. H.