Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 30 October 1908 — HAAWI O KALANIANAOLE I NA PANE E HOOKAAKAAIA AI NA MAKA O KA LEHULEHU. [ARTICLE]

HAAWI O KALANIANAOLE I NA PANE E HOOKAAKAAIA AI NA MAKA O KA LEHULEHU.

Mamuli o ka hele kaahele ana aku nei a ka Elele Kalanianaole ma Hawaii aine Maui, lie hookahi ana moa nui i lohe i ka waha o na kanaka, o ia no ka hooia ana aku o Mr. McCandlVss ia lakou no ka haawi ana aku i mau eka aina lehulehu, a mamuli o ia kumu e koho ana ka lakou ia McCandless i Elele i Wakinekona. O keia nae ka MeCandless o ka hoole ana ae aole oia i kaniailio pela, a ke lilo nei ia i inea nui i keia la, no ka mea i ka hoikeikeia ana aku o na mea oiaio e hoopauia ae ai ka pohihihi o ka poe i loaa ole na noonoo maikai, ua huli hou mai la lakou mahope o ke Keikialii, a ike maopopo i ko lakou pulapu maoliia. Ma na wahi apau a ka Elele Kuhio e hele ha'iolelo ai, e kupale mau ana oia no na kumu lehuieliu e hoinoinoia nei nona ma ke ano be maunu baloka Ma ka halawai a na Ke\>ubaiika 1 malama ae ai ma ka po o ka Poaono i hala ma Kewalo, i hoikeike ae ai oia no na pomaikai i loaa mai i keia Teritore mamuli o kana mau hana i ka Ahaolelo Lahui, a na kanaka e hoomaopopo ole aku nei ia mau mea, a ina paha e haawi pakahi aku ia lakou i hookahi kaukani dala e hoole mai ana no lakou aole he maikai 0 kana mau hana no ka haawi ole aku 1 umi kaukani dala. Ko na olelo e nokeia nei i ka lawe hele e kekahi mau aoao no ka bila e piii ana i ka olelo Hawaii, ua ae oia i ka mea pololei maoli no e hiki ai no i ka poe noonoo maikai ke ike mai, ke pulapuia nei lakou, a no ka mea i ka hukiia ana o ka hae Ameiika iluna o Hawan, o ka ipuka ia nana i kaili ae i ka mana ana o ka olelo Hawaii ma na oihana lehulehu o kc Teritore e like me ka oihana hookolokolo, kau kanawai ame na oihana e ae, a hookahuaia iho la ka olelo Enelani i olelo a i olelo mana, malalo o ke leumukuanawai o Amerika Huipuia. O kana i boao aku ai e imi a e Hooikaīka iloko o ka Ahaolelo Lahul, e aeia mai ka hoohanaia ana o ka olelo Hawaii maloko o ka Ahaolelo, no ka pono o na Hawaii eia nae ua hiki ole nae mamuli o ke ku-e i ke kahua i ku ai o Amerika Huipuia. Nolaila i ka manawa i hooholo mai ai o Amerika e haawi i haawina no leu Ahaolelo o Hawaii nei, aole loa i noonooia ka maheleolelo, no ke kumu, ua manaoia o ka olelo Enelani wale no ka olelo e kamailioia maloko o ia hale, a na ka Ahaolelo maoli no i hookaawale ae i maheleolelo no ka pomaikai o ka poe makaukau olelo i na olelo a elua. O keia maoli ka mea pololei a oiaio, e like me ka ioaa ana mai o ka mana koho baloka i na Hawaii mainuli o ko lakou lilo ana i mau inakaainana no Amerika Huipuia, a i loaa hoi ia kuleana malalo o ke kumukanawai o Ainerika Huipuia aine ke Kanawai Kuinu 0 Hawaii nei. Ua kuhikuhi mai oia, aole he mea e ae nana i kumakaia i na kanaka Hawaii o McCandless no, ka mea nana i uu i ka hae Hawaii ilalo, a kau aku 1 ka hae Amerika iluna o Hawaii, a oia no hoi ka mea hookahi nana i kaili aku i na aina o na kana"ka Hawaii, a ke hele mai nei īiae a noi aku i na kanaka e koho aku ka iaia, a e liele aku aaa oia i ka Ahaolelo e imi ai i wahi e loaa mai ai ka aina i na kanaka,- a o keia ka ka Elele Kaltfnianaole i hoole ae ai, aole oia i inakemake e pulapu aku i na kanaka pela, no ka mea mamuli o kona kamaaina ma Wakinekona, aole loa e hiki ke hookoia mai ia kuko palaualelo. ! | Ua kupale pu ae oia no na olelo e peliiia nei maluna ona no kona hoao ana e hoopau aku i ka mana koho baloka mai na kanaka Hawaii aleu, o ia kana i olelo ae ai, he mau manao naaupo wale no ia, a e pili ana hoi i na limahana, no ka pomaikai o ka aina leana, i nana aku ai, aole hoi mamuli o ka hoopomaikaiia aku o na mahiku e na limahana Asia, aka o na limahana Pukiki ka poe e lilo nei i poe hoowaiwai i ka aina i kulike ai me ka manao o Peresidena Rusawela, oia wale no kana i imi aku ai, aole no ka pomaikai o kekahi pohai.