Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 28, 10 July 1908 — HAALELE KA PERESIDENA O KA PAPA OLA. [ARTICLE]

HAALELE KA PERESIDENA O KA PAPA OLA.

Mamnli o ka hoalaia ana ae o ka ninau no ke kupono ole o Kauka G*er e noho ma ke ano Pcre«dena no ka Papa Ola e Loio Humphreys i hoihoi ae ai o Mr. Cofer i kona hookohu ma ka auwina la oka Poaha 0 ka pule i hala, O ka ninau e hoalaia nei no ko Cofer kupono ole e lilo i Peresidena no ka Papa Ola, oia no kona lilo niua ana i luna aupuni Federala, ua ku-€ ka ina kanawai o Amenka Huipuia. Ma keia ninau nae aole ke Kakauolelo o ke Teritore a o ke Kiaaina hoi i maopopo i kahi 1 knpono ole ai, oiai aole i pili na kanawai o ke Teritore nei i na luna aupuni Federala, aka o na Lunamakaainana ame na Senatoa wale no ka poe i papa ia ko lakou hookohu houia ana aku ma kekahi mau oihana iloko o ke Teritore.

No na mahina pokole wale ae nei no a Kauka Cofer i noho ae ai ma ke poo o ka Papa Ola, ua hoomaopopo ka lehuleliu i kona kupono maoli ma ia kulana, e haawi ana i na makaala ana, e laawelawe ana hoi i na keehina kupale i kp wa 'e hoea mai ai na ma'i i kauia aku ai ko lakou weli e na kauka, a akahi no hoi a ikeia aku ke komo hele nui ana o na kanaka o ka Papa Ola ma na wahi o ke kulanakauhale nei, mc ke kauoha ana i na makaainana e hoomaemae. 0 kekahi o kana keehina &ana mua loa ana o ka lawelawe ana, he hana hoi i waiho lolii iloko 6 ka papa no kekahi manawa loihi, oia no ka hookaawale koke ana mai i na keiki a na makua ma'i lepera mai Kalawao mai, ka mea a na makaainana o keia Teritore i makemake ai e hanaia i ka wa e noho Peresidena ana o Mr. L. E. Pinkham. 1 ka manawa a Kiaaina Frear i wae ae ai i keia kanaka no keia kulanā ano nui iloko o ke keena o ka Papa Ola, ua loheia ko ka lehulehu apono āna no keia kanaka, aole wale mamuli o kona ike a akamai ma ka oihana lapaau, ke kulana hoi ana e paa ana malalo o Amerika maanei nei, aka no ke koe ana he puudala mahuahua iloko o ka waihona o ke Teritore iloko o kela ame keia mahina. O keia nae ka mea a Loio Humphreys e olelo nei, he mau hana ku ia i ke ki-pe, ka hookohu ana aku iaia i Peresidena no ka Papa Ola me ka uku ole. Ma keia wahi, e hoomaopopoia mamuli ona hooholo launa ana mawaena o Kiaaina Frear ame Kauka Cofeir, a pela hoi me kona poo ma Wakinekona, mamua ae o ka hookohuia ana o Cofer i Peresidena, aole loa o Cofer 1 ake aku e loaa kela kulana iaia'a ii.ni paha e komo ma kekahi mau hana e ae e.loaa aku ai kekahi mau pono kaulele mawaho ae, aka mamuli wale no o ka hookiki.ll ana aku a ke Kiaaina iaia e-lawe i kela kulana. Ma ko ke Kiaaina aoao, aole he maopopo o kahi e lilo ai kela liookohu ana mai ona ia Mr. Cofer i hana ki-pe, oia hoi e loaa aku kekahi mau mea iaia mai ia Mr. Cofer aku, e like me kekahi o na mea i hoalaia mai ma o keia ninau pili i kona kupono. Ma ko Mr. Cofer ano he luna aupuni oia no ke Aupuni Federala, e hana ana hoi no ka pono o Amenka ame ke Teritore Hawaii nei, me ka lilo ole i mea nona e minamina ai, a e kaniuhu ai ke hoopauia akil bia māi kona noho peresidena ana no ka Papa Ola, ma ia ano aole e lilo na hana kalaiaina i mea nana e noonoo ai, a e hooikaika ai i mau ai kona noho ana ma ia kulana, e like me ka mea maa i ka hana ia e kekahi poe e paa ana ma kekahi mau hana aupuni. He ninau nāe keia i loāa ole ke aponoia o na kumu ku-e i keia manawa no : ke kupono ole o ko Mr. Cofer noho ana ma keia mau oiliana a elua, nolaila i ka nana aku aia no ke kau nui ana o ko ke Kiaaina manao maluna o keia kanaka ina e aponoia mai ana no kona ku pono, ma ka lilo ana he hookahi kino, elua mau kulana.

o ka ha'iolelo a Kiaaina Frear i haawi mai ai imua o kekahi l.eluna kanaka nui ma Aala Paka ma ka po o ka Poalima i hala e like me ia i puka aku ai ma ke Kuokoa o ka pule i hala, he ha'iolelo ia i ke'uke'u ia e kekahi poe, a i makemakeia hoi e kekahi poe. He rri»:a oiaio nae ka ke Kiaaina i hoike ae ai: "O ka aoao e a'o ana e koho pololei i ka paa haloka aia aoao, e haulehia ana ia aoao." O keia nae ka mea maa i na alakai kalaiaina i ke a'o ana i ka poe koho baloka ma na kau koho apau. Ona makaainana hoomaopopo ole i keia mea oiaio, e lilo ana lakou, i poe huki hele ia me ka hoomaopopo ole i ka waiwai o ka lakou mau haloka, a koho aku i na kanaka e hooimopopo ole mai ana i ko lakou mau pono. Iwaena ona mea ake Kiaaina i hoaiai mai ai inma o ka lehulehu o na makaainana, o ka noonoo ika aina ka mua, a mahope ka aoao kalaiaina. Aole nae pela kekahi poe e hana mai nei, o ka aoao ka mua a komo lakou la iioko oke aupuni o ka lani, aole he nanaia iho ona pono o ka aina. Ua hiki mai nae i ka wa e kaakaa ai na maka o na makaainana koho baloka a hoomaopopo iho, o na kanaka a lakou i ike ai, he poe kuponq malaila ka mua e nana ai ma ke ano makaainana, aole hoi ma ka aoao kalaiaina. o koho hewa auanei i ka "ilio melemele" e like me ka ke Kiaaina i olelo ae ai.

He lehulehu wale na kanaka i heluhelu a i hoomaopopo i ke ka- j nawai Aina o Amenka Huipuia, a oia ka lakou e manao nei, he k i ' nawai kupono loa ia e hoopiliia mai ia Hawaii nei. Ma keia manao ua kuhihewa na makaainana i ka noonoo ana pela, a ua pololei no hoi lakou nia kekahi ano. E like me ka Kakauolelo Garfield i olelo ae ai iaia ma Honolulu nei, e hana waleia no na kanawai aina i kupono nie ke ano o ia mau aina, he hana kohu ole hoi ka hoopili ana mai i na kanawai i hanaia no kekahi mau wahi a hoopili ma kekahi man wahi. Oka mea oi ae oka pono oia no ka loaa hou ana he kanawai aina maanei nei, e hookaawale loa ana i na luna aupuni, mai ke komo ana mai a hoohana i na mea a lakou i manao ai he pono ma keia 1110 Oio la. e kulike ole ana ka makemake o na makaainana me na mta e hanaia aku ana. no lakou. £ hanaia i kanawai, e hoakaka maopopo ana t ke ano o na aina. a pela pu me na pono apau i manaoia e aku t kela ame keia makaainana, e hookaokoa loa ana hoi i !ia I'ana atxpcmi. mat ke ano, he poe wale no e hooko mai ana i ka manao anie ka makemake o ke kanawau

He ooan ta hookuku kinipopo aku keia me na malihini i hoea nni nei. n2 keiki o lapana ame ke Kaleponi, o ka hana ana keia e ikeia ae :tt ke fcmfaia o na kdkt o na hui Hawaii ma keia hana, a he mea na Tr£awaiī nei e htfarihrilai adL ke kaai ke eo ma na hookuku i na malihini, a e īm&eo a* BtoL iaai e ahal noeau o Hawaii i ka lanakila.

O po* e ao&o au» aet m> ke ola oke Kuokoa no na mahina <fcmer. £Ma poao sa tadkoct ke hooniai»o mai iko lakou aie. a peta l?o: u» «r &3nfefiß& a« oeo k*aa. hapa o ka makahiki t hele aku n») aoKa «biEEwba mna w> ka mla paa oka mipep».

O fc& llsAafiBedki Hanan b Ma eha O na mokn i komo mai nei ®» ia %e3ba 5 mka Poowno * hafcu ka la 4 o liilai v a oia »© ks %afin wtßafein aalnpe kau su; ma heihe* moku afaftb e kaa a»anei ka 3ksk 1 wua» a In ia «m