Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 26, 26 June 1908 — O KA HOONAAUAO KA POHAKU KIHI O KA LAHUI KANAKA. [ARTICLE]

O KA HOONAAUAO KA POHAKU KIHI O KA LAHUI KANAKA.

Ma kekahi o na mea a Kakauolelo Garfield o ke Keena Kalaiaina o Amenka i ha'iolelo ae ai imua o na keiki ponoi a ka poe i komo iloko o ke kaua huhamahi o Amerika Huipuia, ma ke ahiahi o ka Poaha 0 ka pule i hala, o kela mau huaolelo e kau ae la maluna o ke poo o keia manao kekahi ona mea ana i kamailio ae ai: "O ka hoonaauao ka pohaku kihi, o ka lahui kanaka." 0 kana hoi i kamailio ae ai imua o na kamalii kula iaia e makaikai ana ina halekula like ole. "O ka lokahi oia ka pohaku kihi oke ola ana o ke kanaka." 1 ka lawe ana mai i keia mau olelo ku i ka naauao i hoopukaia ,e kekahi o na luna aupuni kiekie o Amenka Huipuia, e ike auanei kakou, ua kukuluia keia mau mokupuni maluna o ka hoonaauao ame na hana pili hoomana. Ke alualu nei kakou i ui naauao, ke imi nei.na keiki i keia mea hookahi no, a no ka mea e like me ka olelo a keia kanaka naauao, o ka pohaku k.ihi iho la no ia o ka lahui kanaka. No ka pono o na kanaka Hawaii, a no ka pomaikai o na pulapula hou e omama,ka ae nei o keia mau la, ka poe e alualu nei i keia mea he naauao. a e manao mai nei e hele mai e hoomahuahua i ka imi ana. 1" ka ike ma na kula i oi ai i na kula i loaa ai ia lakou na anuu mua o ka hoonaauaoia ana, ke makemake nei makou e hoeueu aku i ka manao o na keiki a o na makua mea keiki e haawi i na hooikaika ana apau i mea e loaa ai keia mea he naauao. Wahi a kekahi makua mea«keiki i olelo mai ai ia makou, ua kuihe ka manao o kekahi mau makua mea keiki no ka lakou mau keiki, no ka hoouna ana aku i ka naauao, mamuli o ka ike ana aku i ka hele o kekahi poe keiki. a haalele i ka imi ana i ka naauao, e like me ka makemake o na makua i hoouna aku ai ia lakou. Ua lioea aku keia mau olelo i keia makua mea keiki, no kana keiki aka ua papani nae keia i kona pepeiao no ia mau olelo hooiloilo, e paipai a e hooikaika ana i kana keiki e hoomau aku i ka huli ana 1 ka naauao me ka nana ole ina olelo a kekahi poe, a o ka mea i ikeia, ua puka maikai mai la oia me ka loaa o na mahalo kiekie ana a na kuiiui, me ka loaa pu o na makee ana a na kumukula no kona pono. He oiaio, he nui a lehulehu wale na keikikane ame na kaikamahine i haalele aku i ko lakou mau home, ko lakou mau makua no ka hele.ana mai e imi i ka naauao, a ua poho ka manaolana no lakou, mamuli o. ka uhai ana mahope o na wai liu-la o na mea hoohihia o keia noho ana, a o ka hopena, he hopu hewa i ka papai nihomole, a he lawelawe i na hana hookuanui, a he nohona hoomanawanui. E hoomanao puia no hoi, he nui a lehulehu maiwaena ae o keia poe keiki i loaa ia lakou na hoomanawanui ana e like me ka makemake ame ka iini o ko lakou mau makua, a i keia la, eia lakou ke noho nei e ai i ka hua o ko lakou hoomanawanui ana, ka mea nona ka olelo sa: "He awaawa ka hoomanawanui, he momona nae kona hua." .* „ JCe holo nei ka oihana kumukula iloko o kela ame keia lahui e like me ka makaukau āmē ka naauao i loaa ia lakou, a iwaena o keia poe kumukula e a'o nei i na kula maloko o keia Teritore, he heluna nui o na kanaka opio ame na kaikamahine opio, i lilo i poe pu-a aku 1 ka naauao i kona lahui ponoi, a me ia ike maopopo aku no i keia pomaikai i wehe hamamaia mai imua o na keiki Hawaii, e lilo anei r.a hemahema i hana ia e kekahi poe keiki mamuli o ko lakou mau manao hookuli a mau manao lalau i mea e hoonawaliwali a hoopoino aku ai i ka manaolana o kekahi poe makua mea keiki? Eia na oihana aupuni Kalana, eia kekahi mau keena oihana ke ■wehe «īamama mai nei no kela ame keia kaikamahine a keikikane i loaa ka naauao, a ke waiho wale mai nei na apana i na kanaka kupono ole, nolaila o ke kanaka naauao a o ka wahine naauao auanei ka poe na lakou e rula aku i ka poe naaupo, a pela i kohu ai kela olelo la, "O ka naauao ka pohaku kihi o ka lahui kanaka. Aole no \sp na makua mea keiki ike ole i keia mea a makou e kamailio nei, aka ua lilo kakou apau i mau hoike ike maka no ia mau mea, a he hana kupono ole na kekahi makua mea keiki, ke manao oia ua-hiki iaia ke hoouna iaia i ka naauao, ka hoohala ana i keia mea a inakou e olelo nei, e ike auanei oia, o ka hua i luluia ma ka lepo inaikai, e'ulu mai ana ia a hwhua mai, he pa haneri, he pa kanaono, apa kanakolu. ' • , 4;ljk •_