Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 26, 26 June 1908 — KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA KA WELI O NA POWA A O KE Kaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia. [ARTICLE]

KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA

KA WELI O NA POWA A O KE Kaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia.

MOKUNA XIV. HE KANAKA ME KE KUKA LOIHI. Ma ke kaaahi oka hora elua o Belowita i kau ai. Mahope oka pepehi ana a ka powa iaia, ā he hana hoi nana i lawelawe me ka puahi nui e ake ana o kona kaawale aku, ua hopu ino iho la oia i ka paiki 0 Bclo\vita, holo aku la maluna o kekahi mau alahao a holo pololei aku la 110 ke kaaahi e holo ana i ka Hokele Nui." "Ke ike aku la au ike ano pololei loa o ka'u hoakaka. Ke manao nei au peia oia i holo ai." "Na kakou paha ia e huli aku. E holo ana oia me ka mama nu : 1 loaa aku ai iaia kela kaaahi. A o ka.olelo ana ae nae ua kau oia ame ka. ole, aohe mea hookahi i ike." "Ina ua hele to oia ilaila," wahi a Chika alaila, he pololei loa kela tu;\nao koho ou." "L'a paa loa ko'u manao pela a e liele kino maoli aku ana au i ka Ilokele nui e ninaninau ai," wahi a Kata. "A i aha ana ka'u hana?" "h' liele pu oe me Patse i Cross. E hoolohelohe olua i na mea apau a na makaikiu o Scotland Yard i lohe a i ike ai paha, a hoike mai ia'u." "K makemake ana oe ia maua e huli aku e like me kau i manao ni. ea?" "Ae, oia maoli ko'u manao." "A e ninaninau pu aku no kela kanaka paele?" j "Ae." "I keia wa e halii paa nei o ka noe aole no e nele ana kona ike ia e kekahi mea a oiai he kakaikahi loa o kela ano kanaka ma Ladana iiei, e ulu koke ana no na hoohuoi iloko o kekahi poe no ia kanaka." Hoomaka aku la na makaikiu elua e u haeele like mai ka hokeie aku i kahi a laua i manao ai, a i ko laua hiki ana i ka puka halawai koke aku la no laua me Patse. O ko Patse hoi ana mai no ia mai ka Trafalgar Kuea mai. Olelo koke aku la no o Kata iaia e hele pu me Chika, a i kela nianawa ua hele kaawale na makaikiu. Ma Enelani aohe hele o ka mea ohi tikiki mai kekahi kaa a i kekahi e like me ia maanei. He hiki pono ole ke hana pela no 'ka mea, ua maheleheleia na rumi me na paku mawaena e holo ana ma-i kekahi aoao a i kekahi. Aia no a ku ke kaa i ka hale hoolulu kaaahi alaila, hele mai ka mea ohi tikiki a wehe pakahi i ka puka o kela ame keia rumi a koi aku i na tikiki i ka oluia aka nae, ma ke ano he rula paa mau, no na wahi pokole, aole e koiia na tikiki aia no a haalele mai na ohua i ke kaaahi. E hoike nnla ana oia i kona tikiki ma ka puka mamua o kona kau ana i ke kaa e like me ia ma na kulanakauhale nui ma Amerika «ei. Alaila e kau aku ana oia a hiki i kona wahi e lele ai, a malaila e lu-le aku ana oia ma kekahi puka pa aku i wahi nona e puka loa aku ai iwaho i ke alanui. Aia ma kela puka pa kekahi kanaka kahi i ku makaukau mau r.i e olii i na tikiki o na ohua e lele aku ana. Ina aole e hoike aku ana kekahi ohua i kona tikiki e paa ana oia i ka hopuia, a i ole e koi hou ia aku ana oia e uku hou aku i kona nkukaa. A. oiai, he lehulehu na manawa a I<ata i hiki ai i Enelani, ua ike inaopopo loa oia ina e hele ana kela kanaka paele ana e noonoo ana i ka Hokele Nui me ka manao e kau ma ia kaaahi, he maopopo e hiki aku ana oia ma kela puka pa a e noiia mai ana kona tikiki, a aole no e nele ana ka ike mai o ke kanaka kiai puka i kona ano iaia e hēle nku ai. Ina aole hookahi o keia poe ohi tikiki e hiki ana e hoomanao no kekahi kanaka Elele alaila, e hoopau wale ana o Kata i kona manao ana no ke kanaka o ia auo, a e hoohuli ae ana oia i kona noonoo ana 110 ka mea okoa. Ua nianao oia he oi aku ka maikai nona e ha'i maopopo aku i ka mea ohi tikiki i kona manao maopopo maoli i hiki ai iaia ke hoomnnpopo mai i kona manao ame kana mea e huli ana. Nolaila i kona liiki ana aku i ka Hokele Nui, ua kamailio koke ;iku la oia nona i ke kiai e ku ana: "Hc makaikiu wau, aua huli l mai -nei au i kekahi kanaka pepehik; naka a u i manao ai ua maalo mai oia maanei aneane he haplaha V.'»ra i hala oka hora elua o keia auwina la. Maanei no anei oe i keia n.anawa?" ' " Ae." "Ua ohi no nae paha'oe i na tikiki o ka poe i holo mai ai mai ke i';:aring Cross mai?" "A'e, kekahi o lakou." "Kliia ka nui o ka poe ohi tikiki no kela kaaahi?" "Ile elua." "Mia 110 nae paha kekahi mea ohi maanei?" "Ae. Aia ke ku mai la akahi no oia a makaukau e hoi. Owau ) • kekahi e hoi aku ana ano aku." ' "K kali iki oe no'u, he makemake au e ninaninau like ia olua" Hele aku la o Kata a hui aku la me kekahi kiai ohi tikiki, a hoike «1 u la i kona ano ame kana hana, a noi aku la iaia e kali kona hoi ana. L a hoakoakoa ae la oia ia laua a kahi hookahi a hoomaka aku ki 1 »ia e ninaninau ia laua a i elua. "K auhea olua," wahi a Kata, "o ka mea a'u e huli nei he kapaele ia." Ma keia hoakaka a ka makaikiu, nana aku a nana mai kela mau kaiK'ka ia laua iho. "Malia paha oia!" wahi a kekahi. "l'a ike nae paha olua i kekahi kanaka oia ano ua maalo mai • ■'•i'.anei i kela manawa?" pwahi a Kata i ninau aku ai me ka malie, me '■«' niea la ua ike oia i ka pololei o kana mea i koho ai. "Ae, ua ike maua," wahi a kekahi i pane mai ai. "lle walii kanaka po f ttpou anei ia la me ke kuka loihi heleua? "Pela ka'u e hoomaopopo la." "He eleele loa anei? oia hoi he Nika maoli? "Me he mea la peia, aohe hiki ia'u ke hoomanao." "Hc ike no nae paha ia i ka namu haole?" ) he like loa oia me ka haole Pelekane maoli.' "Ina pela o kela io aku Ia no ke kanaka paele i maalo mai ai nia.nui. "Hauoli maoli au i ka hiki ana ia olua ke hoomanao i kona ano, v 'ahi a Kata. "Pehea olua i haupu ae ai e nana pono loa aku i kona helehelena?" "No ka loaa ana he hoopaapaa mawaena ona maua. "No keaha ke kumu o ia hoopaapaa i ulu mai ai? '

"Nu K«t mea, o ke tikiki ana i lawe mai ai aohe ia he ukiki pololei no keia laina kaa." "O ke tikiki o ka laina kaa hea kana o ka hoikeike ana mai?" "Mai ka hale hoolulu kaaahi mai o Charmg Cross?" "Ae." "Heaha kana pale nona iho i ko olua wa i paa ai iaia?" "I kinohi aohe ana ku-e mai, aka hoao no nae oia e hele i puka aku ai oia iwaho o ka puka." "A ua paaia mai e olua?" "Pela no ka hoi paha." •'Pehea aku olua iaia?" "Aole maua e hookuu aku iaia a uku hou mai i kona ukukaa." "Pehea kana hana mahope iho." "Ua hopu hou mai oia i ke tikiki a hele aku la ma kekahi aoao ana ohua e hele ana a puka aku ma kela puka. E ike mai oe, he makemake loa oia e puka iloko o ke aluka o na ohua me ka ike ole ia mai." "Ke ike aku la au. A pehea aku?" "I kela manawa ua kahea aku la au i kela mea ohi tikiki e makaala mai i kekahi kanaka me ke tikiki no Dover." "A pehea ka mea i hanaia nona ia wa?" "Ua paaia mai hoi eia nei." "Mai puka maoli no oia, ina aole au i hoike muaia ae ei nei," wahi a kekahi kiai e ku pu ana. He nui na ohua e puka aluka ana i kela manawa." "Heaha kana i olelo mai ai ia oe,"' wahi a Kata. "He wahi mea kana o ka namunamu ana iho 110 ka hewa o ke tikiki ame ka hewa o kana kaaahi i manao ai e kau." "A i kou nana aku i kona manao ua kuhihewa oia i kona kau ana i ke kaaahi ma Charing Cross ea?" "Pela ko'u noonoo aku, aohe nae he lilo o ia kuhihewa ona i mea no.maua e ae aku ai iaia no ka mea, ua ike no maua 0 ke kanaka kiai puka ma Charing Cross aole oia e ae mai ana e hanaia kekahi hana kuhihewa." "A eia hou," wahi a ke kanaka mua, "ua hoike maoli oia i kona manao e alehe ia maua ma o ka holo ana mai kekahi kiai a i kekalu. Aneane maoli maua e kahea i ka makai." "A eia nae hoi aole olua i hana pela." "Aole hoi. Ua maopopo paha iaia ia mea a nolaila, ua haawipio mai oia ma ke noi hoomano ana mai e hookuu aku iaia a no ia kumu ua hookuuia oia e maua." | "Pehea?" "Ua hookuuia e maua mamuli o kona uku ana mai he ekolu peni ma ke kuike." "A ke manao nei au ua hele koke no oia i kela manawa." "Ae, i kona wa no i aeia aku ai ua hele aku la oia me ke auau me he la e haia ia mai ana ia." "Maliea kana wahi i hele aku ai?" "Ma ia ninau au aole hiki ia'u ke hoike aku. Aohe maua i kiai loa aku i kana wahi o ka hele ana. Pehea, e Bila, ooe palia ka, i nan'a aku?" "Aole," wahi a Bila, "aohe au i ike i kana wa>u o ka hele ana aku." "Me ka mahalo nui ia olua e na keonimana," wahi d. Kata, "hookahi a'u ninau i koe. ke oluolu mai olua. "He eke paa lima no nae paha kana e paa ana i kona lima?" Ku iki iho la ka mea ohi tikiki e noonoo. "Aole a'u paiki i ike ai iloko o kona lima." "Aole no hoi au i ike," wahi a kekahi; "ke maopopo loa nei ia'u aole ana mea e flaa ana, no ka mea, ina he paiki kekahi ana e paa ana, alaila e waiho iho ana oia ilalo i kona wa e huli ana iloko o na pakeke no na peni e uku mai ai i kona itkit kaa." O keia wale ae la no na hoakaka a na kiai ohi tikiki ia Kata, a i kona ike maopopo ana ua loaa iaia na wahi ike ano nui ana i makemake loa ai, haawi aku la oia i ke aloha, a haalele iho la ia laua. Mailaila aku hele pololei loa aku la oia a ke kikowaena o ke telepona a hookakani aku la i ke Scotland Yard, a noi aku la "no kekahi makaikiu ana i kamaaina loa ai. "E Hale!" wahi ana, "o Nikolasa Kata keia, o Nu loka. "O! ua lohe au eia oe ia nei," wahi aka makaikiu. "Pehea oe 1 kipa ole mai ai e ike ia makou ?" "O ko'u manao no ia e hele aku i keia ahiahi; no keia manawa la ea ua paa loa au i ka hana." "Aole ia he mea haohao ia'u. He mea anei kekahi a'u e hiki ai ke hana aku nou i keia manawa?" "Ae. Heaha ka nuhou hope loa e pili ana i kela hihia pepehikanaka ma Charing Cross?" "O oe paha kekahf e hana pu mai nei no kela hihia ea?" "Malia paha peia, auhea hoi ka maopopo." "Ke kolohe mai nei hoi oe. Auhea oe o ka mealiou ua loaa ka paiki lole o Belowita." "Ihea kahi i loaa ai?" "Iloko o ka muliwai e kokoke ana i ke alahaka Watalu." "He mea no nae paha kekahi oloko?" "Ae, o na wahi lole no o Belowita." "Ua weheia paha ka paiki?" "Ae, ua okiia a hamama."

"Ke ike aku la ati. Aohe ona manawa e wehe ai no ka hopohopo o loaa ole ka manawa nui nona e wehe ai a loaa mai i kekahi mea." "Aole no hoi, a o ka pahi no ana i pahu ai ia Belowita oia kana o ke oki ana i ka paiki." "Pehea oukou i ike ai o ka pahi no ia i okiia ai?" "Ma ke aweawea koko no hoi e kau ana ma kahi i okiia ai o ka paiki." "Ua loaa pu nae paha ka pahi?" "Aohe i loaa i keia manawa. Aia ka poe luu i keia manawa malalo o kela alahaka kahi i huli ai.*' "Ma ke alahaka hea?" "Ma ke alahaka no hoi o ka Charing Cross." "Ua manaoia ua holo kela kanaka maluna aku o kela alahaka a ikiola i paiki iloko o ka wai mahope o kona oki ana a ike i ka nele o ke daimana iloko ana i manao ai uā lawe pu o Belowita me ia. Ua koho makou ua kiola pu oia i ka palii iloko o ka muliwai." "Ke maopopo nei au i kela." "Ina e hiki ana e loaa kela pahi, alaila, he hoike maopopo loa ia no kela hihia aole anei?" "O, maikai loa! Ke loaa hoi paha ia oukou?" "Pela ko'u manao. E Mr. Kata, aole anei oe e oluolu e hoaiai wale mai no hoi la i wahi alahele au i manao ai e paa ai ka pepehikanaka i ka hopuia?" "O, he'hiki no, ke makemake hoi paha oukou e hoike aku au." "Ke makemake nei makou e hana pu me oe ma keia hihia." "Ua pono loa kela. Aole au e hana ku-e aku ana ika oukou e hana mai nei, aka eia ke atio o ka'u huli atia; ma ka hoike ana aku i ka mea oiaio ia oe, e Hale, aia oukou ma ke alahele lalau loa e huli nei." "Kahaha, pehea oe i manao ai pela?" "Ua lalau loa oukou. Aole loa i hele kela kanaka ma ke ala helewawae a kaa ma kahi aoao." "A mahea ka oia i hele ai?" "Ua hele pololei oia i ka Hokele Nui. Ilaila aku nei au kahi i kamailio ai me na kiai puka pa ohi tikiki uku kaa." "Eleu no ka hoi oe!" "Pela ko'u manao. E hele ana au ma ke alahele a'u e noonoo nei e loaa ana ka pepehikanaka. Ina he makemake kou e hoopau \vale ole ia ka manawa e olelo aku oe i ko poe luu apau e hoi mai. Hooanuanuili. Aole e loaa ana ka pahi ia lakou malaila." "Ke manao nei. au o keia kou manawa mua loa i ike ia ai kou kuhihewa, e Kata."

"Manao au aole au i kuhihewa, e iko aku ana no kakou ma keia hope aku. Gude bai." Haawi mai la o Hale i kona aloha gude bai a hookau aku la i ka mea hoolohe. Puka aku la o Kata a waho oke alanui ma ke alo aku o ka Hale Kikowaena o ke telepona, a halawai aku la ine kekahi poe kamalii kuai nupepa a ua hala paha iaia he hapalua hora ma ka ninaniilpu ana ia lakou, i na kanaka kalewa huaai a i kekahi poe e ae e ku kokoke aku ana malaila i ka hora elua ame hapa, ina paha ua ike lakou i kekahi kanaka eleele me ke kuka loihi, aole paha. 0 ka hua o keia mau ninaninau ana ana oia no kona hele pololei ana i ka hikina no ka mea ua halawai aku la oia me kekahi mau kanaka a ma ka laua hoomanao ua ike laua i kekahi kanaka paele e hele ana ma ia alahele. 1 kona lohe ana i kela mau hoakaka, ua hoopau oia i kana ninaninau ana a hoomaka aku la oia e hookolo mahope o ke kanaka paele ana i manaopaa ai nana i pepehi o Belowita, ka Elele a ke Kuhina. "He fiqi no ka manawa i koe ina aole au e ike aku ana iaia i keia po," wahi ana i nalu iho ai. "E like me ko'u hookokoke mau aku iaia pela ko'u makaala loa aole e haawi aku iaia i kekahi ike ke huliia aku nei oia." Oiai no oia e hoomau aoa i ka hele ana liiki aku la oia i kekahi wahi kuaaina i kapaia ka (Luakini keokeo) mawaho loa o ke kulanakauhale a aia ma kela apana e noho ana he poe ilihune loa, a he wahi hoi i kaulana i na hana karaima ino loa. I ka wa i ike ai ka makaikiu i ke kulana o kela apana ma ke ano 0 ka noho ana o na kanaka, ua ulu ae la ka manao iloko ona aia paha ma kela wahi kahi i pee ai kela paele ana e huli ana. He wahi maikai maoli keia e pee ai no kekahi kanaka karaima. He nui loa na ala ololi pouli kekee e kapa oleia aku ai he alanui, ahe nui na pahale pouliuli mawaena ona hale. No ka hora paha a oi ko Kata auwana hele ana ma o a ma o o kela wahi e hakilo ana nana ana, a pela aku. He nui no na kanaka paele ana i ike aku ai malaila, aohe nae hookahi o lakou i hoala mai i kekahi mau manao hoohuoi iloko ona. He poe Aferika ka hapanui o lakou, a o kekahi poe he poe hapa paele e like me na paele Amerika. O na kamaaina o Boroneo he ano e no ko lakou eleele, a oia ano kanaka ka Kata e ake nui ana e ike. Oiai oia e auwana ana ka nana ana ii o a ia nei, ua halawai niai la me kona mau kiionohi kekahi mea nana i hoohikilele ae iaia. Aohe oia 1 hikilele no kona ike ana i ke kanaka Boronco, aka he kanaka ili keokeo kana i ike aku ai a mamuli o ia ike ana ona iaia 1 k:t iki ai ia a nui iho la kona lianu. He kanaka umiumi uliuli loa hoi kela, aole nae ia i lilo i mea hoopahaohao loa mai ia Kata.. oiai, ua kamaaina kona ano iaia. Ua hiki loa i ka makaikiu ke ike aku i ka umiuuii; ua ike oia i kona helehelena e like no me kana i ike hope loa ai iloko o ka Aha heokolokolo i kela kakahiaka. Ua ike pu aku no oia a hoomaopopo i kona kino, kona nui, kana hele ana ame ke ano o kona umii ana i kona lima i kona wa e hele ai. E ike ana ka poe heluhelu i ka inoa o keia kanaka ke heluhelu aku i ka mokuna e hiki mai ana.

MOKUNA XV. MA KA LUAKINI KEOKEO. O ka hiohiona no apau o kc kanaka i hoopaaia ai niahope o na panihao o ka Bele Kahiko ka Kata e ike nei. "Me he mea la hc elua keia mau kanaka i like loa na helehelena," wahi a Kata i nalu iho ai, alaila eia i Laelana nei kekahi mea i like loa me Paloga." "Ua hoopaaia* hoi o Paloga i ka halepaahao i ka hora elima hapa. * "Heaha la kana e hana mai la?" "Alaila, ua kuhihewa maoli anei au i ka mea nana i hana io i keia karaima ?" I kela manawa, me ke kali hou ole iho ua hahai aku la oia mahope o ke kanaka ana i wale ai o Paloga a hiki i.jk« komo ana iloko o ka haleaina. Komo aku la ua kanaka la a ma kahi kokoke i ka puka noho iho la me kona kua i ka puka. ' •• Hele ae la ke kuene e ninau i kana mea ai makemake. a oiai oia e haawi ana i kana kauoha, hele aku la hoi o Kata a hiki i kahi o ka jnea haawi dala a kuai iho la i kika me ka leha mau ana i ke kanaka ana e koho paakiki loa nei o Paloga no ia. Aohe oia i lohe pono loa aku i ke kauoha a Paloga no ka liilii loa oka leo. O kana wale no i lono maopopo loa oia na olelo ake kuene e ninau palua aku ana i maopopo iaia ka pololei o kana meeaai i makemake ai. "I bipi palai ame ke kope?" Ua pono kela. E kali iki a hiki i ka mo'a pono ana mai o kela mau mea ai." kunokunou aku la ke poo o ka mea makemake e ai, a holo aku la ke kuene iloko o ka rumi kuke e nana ai i ka mea ai. "He umi minute alaila mo'a ka meaai," walii a Kata i noonoo iho ai, "a e hala ana no he hapaha hora ana e ai ai. Aka aole au e pono e hoohala i ko'u makaala ana iaia. Ke makemake iiei au o ko'u lohe wale aku no i kona leo, ua lawa ia no ka hooia loa ana mai iaia." Puka aku la ka makaikiu iwaho o ke ala holoholo ai. •• 1 Afa kekahi aoao mai o ke alanui e ku ana he halekuai o na lole emi, a he mau puka kakaikahi mailaila ae e ku ana he keena hana telepona. Huli hou ae la o Kata ihope e nana i kana manu a i kona ike ana e noho ana no ma ke pakaukau a e heluhelu ana, hoomaopopo iho la oia e nana ana paha i ka itamu e pjli ana i ka pepehikanaka i hanaia ma ke Charing Cross. "O ka hana mua loa a kekahi kanaka pepehikanaka i ka wa e lawe ai i ka nupepa oia no kona heluhelu mua i kana karaima i hana ai," wahi a Kata i noonoo iho ai. "O lana Paloka no anei keia " "Aohe i pau pono kana ninau ana holo aku la oia i ke keena telepona a hookani aku la oia i ka Tavioloka Hokele ko lakou wahi e noho ana. Ua ninau aku oia no kekahi o kona mau kokua, a aohe i liuliu iho ua lohe aku la oia i ka leo o Patsc. • "O ko'u komo ana iho la no ia, e Kata," walii a Patse, "Aia no o Chika i ka laula kahi i hanu ai." "E Patse makemake au ia oe e holo koke aku i ka halepaahao i keia manawa e ninau ai." "010 laika—l keaha la kau e ninau aku ai?" "E ninaninau aku oe owai la kela kanaka e paa la ma kahi o Paloka!" "010 laika." "Hoihoi mai oe i kau mau ike a pau e pili ana iaia a loaa mai au ia oe i ka (White ehapeU Luakini keokeo." "Ina aole au e loaa ia oe malaila, hoike aku oe i na makaikiu o ka Scotland Yard." "Ae. E Kata," wahi a Patse. "Kamailio awiwi mai," wahi a Kata. "Ua lohe mai nei maua he kanaka paele ka kai hiki aku i ka Charing Cross. "Ua ha'i mua aku no hoi au i* oluai pela." "E hooikaika aku olua e paa ia a e liia oial" "O ka maua no hoi ia $ hooikaika ae nei." "E haalele aku olua i ka huli ana iaia i keia manawa." "Pehea iho la ka hoi—e haalele ana?" t "Mai nana hou aku nona i keia manawa." "He pono no ia oe e ike mai me kela kuka loihi no oia i iV*ia ai " Aolelpao.