Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 17, 24 ʻApelila 1908 — KA PERESIDENA HOU O KA PAPA OLA. [ARTICLE]

KA PERESIDENA HOU O KA PAPA OLA.

O ka haawi hou oleia ana aku i hookohu no Mr. L. E. nc ka hoomau ana aku i kona noho peresidena ana no ka Papa Ola, oia no ka hookoia ana o ka makemake o kekahi hapa o na makaainana e noho nei ma keia Teritore, a oiai nae aole no i hoalaia ae he mau hoohalahala ana no keia peresidena hou o ka Papa, mai ka pohai inai i kakoo no ka hookohu hou ana aku iaia ma ia kulana, nolaila «a hoopauia na hauwawa ana o na wa i hala ae nei, e pili ana i ka mea nana e noho hoomalu mai i na hana a ka Papa. Aole no nae e nele ana ka hoalaia mai iloko o ka noonoo o kekahi mahele o na kanaka Hawaii, mamuli o ka hoounaia ana aku o kekahi komite o na makaainana Hawaii imua 0 ke Kiaaina, ke kumu i hookohu hou oleia mai ai o Pinkham i peresidena no ka Papa Ola, oiai nae ke nana aku i ka ke Kiaaina nuea i hana ai, ua hui mua a ua hooholo mua oia i kona manao e hookohu aku i kana kanaka i manao -ai ma ia kulana. Oiai nae, ke kokoke loa mai nei ka wa hakoko kalaiaina, aole no e nele ana ka laweia mai o ka ninau pili ia Pinkham i ninau na na aoao kalaiaina e hoowalewale ai ma ke ano maunu imua o ka poe koho balota, aole wale ma ka aoao o ka poe i ku-e ia Pinkham, aka ma ka aoao pu kekahi o ka poe i kakoo iaia no kona hookohu houia mai. O ka hookohuia ana mai o Kauka Cofer i peresidena no ka Papa, © ia ka kekahi pohai e olelo nei, e hiki mai ana ka ka wa e noho mana mai ai ke Aupuni Federala maluna o na hana o ka Papa, a he kumu hoopilikia aku ia i ka poe i loaa i ka ma'i lepera e noho mai la ma ke Kahua Ma'i ma Kalaupapa. Malia paha e hoopiolokeia aku ana ka manao o na kanaka mamuli o keia mau manao hoonuinui, aka, o ka ike no nae ia o kekahi pohai e hana mai la i mea e na ai na manao nini «o na mea a lakou i hana aku ai no Pinkham'. Ke ku nei ka Papa Ola Kuloko malalo o na kanawai hoomalu o kc Teritore Hawaii, a o ko Kauka Cofer noho peresiaena ana ae no ia papa, e konoia ana oia e alakai aku i ka papa a e hoohana aku hoi malalo wale no o na kanawai o keia Teritore, a oiai hoi oia e hana ana no ke aupuni Amerika, ma kona kulana e noho nei maanei, a e ukuia nei 110 ia hana, malalo no oia o na kanawai Amerika e hooko aku ai, aka no ka imi ana nae i ke kulana maemae, ame ka pahola ana mai 0 na ma'i lele ua kulike no ka makemake o Amenka ame leeia Teritore ma ka lawe ana ae i na keehina e hoopakeleia mai ai leeia mau mokupuni mai na hoopilikia āna mai. Elike me ko Amerika makemake nui, ame kona hooikaika pauaho ole ana e huli i wahi e hiki ai ke loaa he laau e hoola ai i ka ma'i lepera, pela no auanei keia peresidena o ka papa e imi aku ai i na mea e pono ai ka poe i hookaumaha a i hoehaehaia e ka ma'i lepera e noho mai la ma Molokai, a o ke kohio pu ana mai o Amenka a imi i na mea e hoopauia ae ai keia pilikia mai na makaainana mai i hoehaehaia, oia no kona komO okoa ana mai e haawi i na kokua ana, ka mea hoi nana e kiola ae i kekahi mau haawe kaumaha e kau nei maluna o ka poohiwi o keia Teritore. Malia paha aole no e hoalaia mai ana keia manao ma kekahi aoao, aka nae, he mea pono no e loaa e ka hoomaopopo ana i ka poe koho, a e makaukau e hoi no lakou iho mamua o ka hoea ana mai o keia ninau ma ke ano maunu kalaiaina. E loaa pu hoi keia hoomaopopo ana iloko o na makaainana, ma ka ninau e pili ana i keia hookohu ana i peresider>a hou no ka Papa Ola, ua lawe kaokoa ae no ke Kiaaina i kona mana, a hookohu aku i kana kanaka i manao ai, a ma ia ano iho la, he mea pono no i na aoao kalaiaina ke waiho loa i ka hoala ana mai i keia ninau, i kii hoikeike imua oka poe koho haloka. E nana aku i ka nee ana o ke au o ka manawa, a na keia mua aku e hoike mai i ke kupono ame ke kupono ole o keia kanaka hou ma kona kulana.

No ka makee ame 'ka hiipoi ana i ka inoa maemae ame ke kulana o na koa maluna o ke aumoku kaua Amerika e hoea mai ana no Hawaii nei, ila hoouna ae o Adimarala Thomas he noi ma ke kelekalapa mai kona mokukaua aku i ka poe o Kaleponi, e papa ana ia lakou ika haawi ana aku ika rama ina koa. He mea maa ina komite hookipa ka haawi ana aku i ka rama i na koa i ko lakou wa e hoea aku ai ma kekahi oia nae ka ua adimarala la i olelo ae ai, he hana maikai oleia i hanaia aku ia lakou. He mea nana e haaheo ai ka ike ana i ka maikai o na koa ma kela huakai kaapuni ia Amerika Hema, a e lilo ana hoi i mea nona e kaumaha loa ai ke malama oleia kela ano maikaHloko o na koa, ma o ka haawi ana aku i ka rama ia lakou i ko lakou wa e ku hou aku ai ma kekahi o na awa o Amenka. O Hawaii auanei kekahi e kokua āku i keia noi a ka adimarala no ka inoa maemae o keia Teritore, ame ka inoa e o la maluna o kela poe koa, ma o ka lawe ana mai i keia noi a hooko?

Elike me ka nui o ka ohiuhiu ana o ka Nupepa Home Rula no ka bila olelo haole ame Hawaii a ka Elele Kuhio i hookomo aku ai iloko o ka Ahaolelo Lahui, i wahi no na makaainana e koho ole ai iaia i elele, he keu aku no nae ke ohohiaia o kona inoa mamua o na moho e ae e hoaniia ae ai no ia kulana. Ua kahihi loa mai ka oleloia oia bila a ka Elēle Kuhio a hiki i ka Ahaolelo Kuloko o keia Teritore mamaili o kekahi manao pepa mai ia nupepa mai, oiai nae ina ua mana ia kanawai, pehea la i hookomo oleia ai ka uku o ka maheleolelo maloko o ka bila haawina a ke Aupuni Federala i hooholo ai no na hoolilo o ka Ahaolelo Kuloko?

Mailoko ae o na haneli koa eha oluna o ka Moku Lawekoa Sherman i ku iho nei ma Honolulu nei no na la ekolu, he hookahi wale no 0 lakou i hopuia no ka ona, o ia ka Makai Nui laukea i hoike ae ai, 1 ka uuku loa o ka hoopilikiaia ana aku o ka oihana makai e na koa. manmli oke panikuia ana o Iwilei. Ina e ala like mai ana na makaainana o keia Teritore a waiho aku i kekahi mau noi i na lii koa o ke aumoku kaua no ka hoomalu ana i ko lakou mau kanaka oiai lakou maanei nei, aole loa e ala mai he mau hana hoohaunaele, a hoopilikia ;«vale mai i na makaainana o keia Teritore e like me na manao e nune liei iloko o kekahi poe no Iwilei.