Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 12, 20 Malaki 1908 — KOMO O ATKINSON ME KA HUI HOOLE WAIONA Loheia Kana Haiolelo Hoole Waiona Mua Loa ma Kaukeano Hou. [ARTICLE]

KOMO O ATKINSON ME KA HUI HOOLE WAIONA

Loheia Kana Haiolelo Hoole Waiona Mua Loa ma Kaukeano Hou.

Ma ka po o ka la Sabati nei i akoakoa ae ai kekahi mau lala o ka Ahahui Hoole Waiona maloko o ka halepule o na haole ma Kaukeano hou, no ka noonoo ana i na mea e hana aku ai e • pili ana i ka waiona maloko 0 keia Teritore. O na mea'i haawiia ia laua ka ha'ima ia po, oia no o Kakauolelo 1 pau o ke Teritore Atkinson ame John G. Wolley ka haole hoole waiona e noho peresidena nei no keia ahahui. Mamua nae o ka hoolaunaia ana aku .0 Mr. Atkinson imua o ke anainā, ua hoakaka pokole mai la o Rev. Wadman i kekahi mau olelo pokole, e hotke ana 1 ke kulana maoll 0 ka ahaliui hooie waiona. "O ka Ahahui Hoole Waiona, ka ahahui nona kakou i akoakoa mal al maloko o keia hale, mamuli o ka lokomaikai ana niai a kona katiu, aole ia he ahahui pili hoomana aole hoi he ahahui kaiaiaina ,aole he Kalapu a mau ahahui e ae paha. O na lala apau o keia ahahui mailoko mat no ia o na hoomana like ole, na aoao kalaiaina like ole, a mai na ahahui hoohauoii like ole. "He mau lala kakou no keia ahahui ma ke ano e hahai ana no kekahi kumuhana ano nui, a o ua kumuhana la, oia no ke kiola ana ae 1 ka hale inu rama ma ke ano, he hana laikiniia e ke aupuni o ko kakou aina nel. "He nui na alahele a kela ame keia lala i manao ai, o -ke alahele ia e hookoia ai ka mea e upuia aku nei, e laa ke kau ana i na laikini nui o ke dala 0 ka makahiki, ka papa maoli ana na 1 ke kuaiia ana o ka waiona, a 1 ole la o ke kau ana j kē kanaWal "•W'aiona hoohaiki, a ma ke ano ahahui, he mea pono ia kakou -ke kukakuka like i na ,liea pono e hana aku ai no keia kupulno." Penei iho ke āno nui o ka ha'iolelo a Mr. Atkinson i ha'lolelo ae ai imua o ia halawai, hiahope iho o kona hoolaunaia ana aku e Rev. Wadmart. - 'Eia ke ala mai nei na ale kawahawaha o ka hoole waiona ma nq. aekai o Hawaii nei. " "Ua heluhelu kakou apau i ka hoo-kapuia-ena o ke kanawai waiona ma ka hapalua o Amerika Huipuia, ua ol aku hoi mamua o ka hookahi hapakolu o ka lalīui holookoa o Amerika. O kekahi mea ano nui a kakou e hoomaopopo mai ai oia no ke kakoo ana o na k{aaina o kekahi mau mokuaina he kanakolu-kumamahiku e hookapuia* na hale inurama, a aole anei hoi he hana liiki wale no keia ina e ku mai ana ko kakou Kiakina a hoohālike me keia poe? "Aole au he kanaka hoole waiona maoii, aole no hoi he mēa ha'iolelo, aka aia nae na mea oiaio iloko o ka olelo kahiko, 'he oi ae ka maikai I ka mea e ha'iolelo ana mamua o ka mea i maa i ka ha'iolelo' ana.' •"O ke alahele ano nui a waiwai e loaa nei i pili i ka hot>le waiona, aole la mai na eke leka mai, mai na hale- (

kula mai, aole maluna mai o ka awal, a mai ka aleo ha'iolelo hoole waiona mai paha, aka mamuli no ia o ka loaa oie 0 ka hana i kela ame keia kanaka inu waiona. "Maloko o na hale hana, aole ke kanaka inu waiona e loaa malaila, a pela no auanei .e nele ai oia ma na wahi apau ana e imi ai i ka hana no kona ohana e pono ai. Aole loa he hui alahao, he mau hale hana nul, a mau hale oihana kalepa e ku nei imua o ka maka o ka lehulehu e haawi i wahi no ke kanaka inu waiona e hana ai. "Ke manao nei au, o ko kakou kawaiona e ku nei i keia manawa ke kanawai maikai hookahi no kakou e pono ai ke hoomauia aku, a K» manaoio nei no hoi au, ua hana aku na kom4sina \tfaiona I ka lakou hana me ka pono a pololei, a ua nalo aku ke 0 ana'o ka mana o ka waiona. "Ke manaoio nei no hoi au he mea pono i ka hapanui o na makaainana e loaa ka pono o ke koho ana ina he 4,mea pono ke ku ana o ka hale !nurama maloko o ko lakou mau mahele ame ka ole, a ke kokua loa nei au e loaa ona kanawai waiona kuloko, a I ko'u manaoio ana i kekahi mea ua manaoio au e hana kino maoli a hiki 1 kona hookoia ana." Mallope aku o ka ha'iolelo a Mr. Atkinson, o Mr. Woolley kekahi i hoeueu aku i ka noonoo o ka poe apau i hiki ae, e komo llke ma ka hooikaika ana e hoemiia mai ka hoohanaia ana o ka waiona, a o keia. malalo iho nei kekahi 0 kana mau olelo: • "Ke manaoio nei au, ua llke aku no ka.maikai o ke kanaka e inu waiona ana, me ka mea nana 1 kuai aku I ka waiona, a ua like no hoi ka maikai o ka mea e kuai ana i ka waiona me ka mea e hoopuka ana i ka laikini, ua like no hoi ka maikai o ka mea e hat*wi ana i ka laikini, me ka pqe na lako'Uri:hana i na kanawai me ka poe koho balota, a ua hiki ole i kekahi ke alo ae, e hiki ai la hoi ke nou aku 1 ka pohaku i kekahi. "O ka ino o ka waiona, he kanapi ia o hookahi miliona wawae, me kona mau waiawa, o ke kaumaha, ka hilahila, ka alunu, ke opulepule, ke karaima a pela wale aku. "O ka lianakila ana o ka hoole waiona ma keia mau mokupuni, he hoalala anaia i ka puuwai o Amerika Huipuia, Aole mamuli o ko kakou hoomaloo ana i ka elua haneri mile o ka Moana Pakipika, aka ua hiki nae ia kakou ke pani aku i ka pohai o ka poe ma Keia hana he waiona a e lilo ia i hana na ka lahui holookoa. . "Eia au ke hana nei i ka'u hana, a e.ikeia ana au ma ka pono i loaa la'u ma kela ame keia wahi ma kahi a na kanaka ame na wahine e lalau ana no ka waiona. "He mea pono e komo ka hilahila iloko o kakou i keia wa, oiai i ka wa e hoea mai ai na moku kaua Amerika

iloUo nei o ke awa o Honoiulu, a i ka hookipa ana mai I na kaukani o na koa, o na haneri hale lnurama anei na mea mua e hoomalkelkeia aku imua 0 lakou? "Ke lohe nel au, eia ka hale hāna bia ke noke mai nei l ka hana a oi # aku mamua 0 ka manawa hana maa mau, i hiUi al ke hoolawala aku na hale lnurama me ka bia i ka wa e hoea mai ai kela mau koa. Aole loa •he pono o kela hana, a aale loa he pono e aeia aku e hapalala ka maemae 0 ka lehulehu ma keia ano. "E hakaka aku ana kakou a hiki 1 ka lanakila ana, a ke paa nei ko'u manao pela. Eia au 1 ka hapalua o ko'u ola ana. aka ke upu aku nei au e hehi ko'u wawae ma ka a-i o keia nahesa, a e ike aku hoi i ka la e hlkl ole ai i na hale lnUrama ke hoeha akū 1 na wahine, ke hoonele aku i na keiki I ka ai, a ke hoohaahaa. aku 1 na kanaka." He nui aku na mea 'ana I kamalllo ai maloko o kela halawai a he mau mea wale no 1 iaweia mal a apono e ka poe e hoolohe ana i kana ha'iolelo wikanl e piH ana no ka waiona.