Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 7, 14 Pepeluali 1908 — EIA ANEI KE AUKU NEI KE POO O KA MOO? [ARTICLE]

EIA ANEI KE AUKU NEI KE POO O KA MOO?

I hoopu-a wale ae la no makou i kela poomanao e kau ae la maluna mamuli o ka nui o na wa olelo o keia mau la e pili ana i ka olelo hooholo i lawe ia ae e Lnnakiai Joe Fern ma ka lialawai kumau a ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Oahu nei ma ka Poakolu o ka pule i hala, e noi ana hoi e hookaokoa loa ia ae ka oihana lawe opala mai ka oihana alanui ae o ke kulanakauhale o Honolulu nei. He maikai 110 ke ano o ka olelo hooholo ke nana ilio e like me| ia i unuhiia mai e makou, a e hoikeia aku nei hoi malalo iho nei penei: "Oiai ua nui loa na alanui a ka luna alanui o ka apana o Honolulu Kalana o Oahu e nana ai i keia manawa, mainua o kekahi manawa i hala ae nei, a Oiai he mea pono e kaawale ke kulanakauhale mai na opala ae ame kekaLi mau mea e ae e poino ai ke ola, a Oiai o ka manao o ka lehulehu, oia no ka hooi ana ae i ke kulana maemae o ke kulanakauhale, Ma keia e hooholoia, e liookaawaleia ka hoohana ana i ka oihana lawe opala o ke kulanakauhale o Honolulu mai ka hoohana I puia ana me ka Oihana Alanui. A ke liooholo hou ia nei no hoi, ke hoomana ia aku nei ka lunahoomalu -o ka Oihana Lawe Opala e hookohu aku i luna hoohana no ka Oihana Lawe Opala a e waiho mai i hoike no kana hana ma ka halawai kumau a keia papa e noho -hou mai ana." O ke kumu nui a makou e hoomaopopo nei e like hoi me ka manao o ka olelo hooholo no keia manao ana e hookaawale i keia mau oihana, mamuli no ia o ka nui loa o na alanui a ka Luna Alaiiui e nana ai, e hiki pono ole ai paha ke makaala ponoia ka Oihana Lawe Opala, a no kekahi mau mea e ae iloko o ka olelo hooliolo e pili ana i ke kulana maemae o ke kulanakauhale ame na mea e poino ai ke ola o ka lehulehu; aole i hoakakaia kekahi mau kumi no keia manao ana e hoololi. Aole makou e hoole ana i ka maikai o ka olelo hooholo i lawe ia ae iloko o ka papa, ina nae i ala mai keia manao hookaawale i keia mau oiliana o ke Kalana mamuli o na hoohalahala i hoea mai iloko o ka papa mai ka lehulehu mai no ka hooko ole o ka oiliana Lawe Opala i ka hana i makemakeia na ia oīhana e hooko; a i ole hoi ia, mamuli paha o ka lilo loa ana o ka luna alanui ma na hana wale no o na alanui a hana ole ia ka hana o ka Oihana Lawe Opala. Aole he mau hoohalahala o ia ano i ikeia i ke komo ana ae iloko o ka papa, a mamuli o ia mea i maopopo ai, ua apono no ka lehulehu i ke ano e lawelaweia nei o keia mau hana a elua malalo o hoohana ana a ke kanaka hookahi. Ina nae eia ka moo naheaa ke auku nei i kona poo me ka manao ana mamuli o ke ku kaokoa ana ae o keia mau oihana a elua, e komo aku ai kekahi o ka poe ake oihana maloko o ka oihana lawe opala, alaila ke hoomanao ae nei makou i kela mau huaolelo i walewaha i na kanaka iloko o kekahi mau makahiki hakoko kālaiaina i hala ae nei oia hoi "kill the anake" (Ē pepehi i ka naheaa.) Ke hookahuaia nei ko makou manao maluna o keia kumuhana malalo wale no o na mea oiaio i ikeia, oia hoi ina ke lawelaweia nei keia mau oihana ano nui o ka lehulehu me ka holopono a i kulike me ka makemake o ka lehulehu, alaila auhea na kumu kupono no ka hookaawale ana ae i keia man oihana a ku kakokoa loa kekahi mai kekahi ae. Ua manaoia o ke kaa ana o keia mau hana a elua malalo o ke! kanaka hookahi, ua hoemiia mai na hoolilo o ke Kalana, oia nae hoi ka mea a kekahi o na poai kalaiaina e manao nei i ka nui loa o na

hoolilo ma o ka lehulehu o na kakauolelo na lakou e hooponopono i keia mau hana a elua, a he hana hiki wale no ia na ke kanaka hookahi e hana. Ina nae o keia kekahi makili no ka hapa o ka elepani, e makemake ana e komo kino aku oia iloko o ka hale o ke kanaka kumeka kamaa, a ma kekahi olelo ana ae hoi no ka loaa ana o ka ikaika ma ka hakoko.kalaiaina e hoea mai ana, alaila e makaala pono e na kanaka o ka lehulehu e kiai mai nei i na pono ame na hana o ka lehulehu.