Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 5, 31 Ianuali 1908 — KA HAIOLELO A LUNAKANAWAI J. L. KAULUKOU [ARTICLE]

KA HAIOLELO A LUNAKANAWAI J. L. KAULUKOU

E oiuoiu mai ka Aha Hanohano, a me na hoa hanohano o ka Papa Lolo ua lohe ae nei kakou apau i ka Oleio Hooholo I heluhelu ia Iho nei, a i haku ia hoi me ka noeau o ke Komite nana I hoomakaukau ia Olelo Hooholo, no ka hoalohaloha ana no ka Mea Hanohano Lunakanawai W. A. Whiting. A o ka'u kumuhana hoi e manao nei no ke kakoo ana aku i keia Olelo Hooholo, oia Iho keia la: "Nani ka maikai ame ka oiuolu o ka noho lokahi pu ana o na hoahanau." He nui no na ano o na hoahanau l hoakakaia mai ma ka Palapala Hemolele, ka Olelo Hemolele hoi a ke Akua Kiekie loa, a pela no hoi ma na Buke Kanawai I hakuia e ke akamai ame ka noeau o ke kanaka. He mau hoahanau ma ka hanauna. He mau hoahanau kekahi ma ka pilikoko. He mau hoahanau kekahi ma ka punahele, a pela aku, aka, o ka'u nae i makemake e hoike aku imua 0 kakou 1 keia la, oia no keia la, "ka hoahanau pili I ka oihana." A ola Iho Ia no ke kumu nul nana I kono mal nel ia kakou apau e akoakoa ma keia niml me ke aloha ame ka lokahl no hoi no ke kakoo ana, a hoapono loa ana no hoi i ka Olelo Hooholo I hoike mua la ae nel, a e hoopaa loa la aku hoi ko kakou mau hoomanao aloha ana no ko kakou hoahanau aloha, ka mea hanohano I hoike mua ia ae nei, ma ka Buke Moolelo a keia Aha Hanohano. O k(* kakou kulana I pili aku ai 1 ka hoahanau I hala, a I haalele mai hol 1 na inea o keia ao mauleule ana. Ma ke ano no ia o ka "oihana ioio,'? a kakou e lel mau nel a e aahu mau nei hoi I ka laahia ame ka hanohano o ua oihana la, ka oihana hoi a kakou I hoohiki paa mau lc>a al, e hana me ka pono ame ka pololel I na wa apau. A pela pu iho la no hoi kakou apau 1 plii aku ai I ka Aha, a pela pu no hoi keia Aha Hanohano \ pili mai ai, a i ike mai ai hoi ia kakou, he mau hoahanau oiaio a mau loa a ua hiki ole I keia mau mana elua ke ku-e kekahi I kekahi. O ka maikai ame ka oluolu o ka noho ana o ka Aha me kona mau hoahanau na hoa o kona papa loio, he mea nui ia, he mea ia e hool

ia aku al ka holomua, ka paulele nul ia, ka hilinai mau loa ia, ame ka pulama mauia ame ke ohohla nui ia hol o ka Aha, ame kona hanohano. A nohoalii mau iho la k» maikai, ke aloha hoahanau ame ka lokahi mawaena o ka Aha ame kona mau hoahanau pili paa ma ka oihana, a e hoohua mau mai no auanel hoi ia i na hua mohaha maikai o ka pono ame ke kaulike ma na hana apau no ka pono ame ka pomaikai pili laula a ka lehulehu ame ka lahui a kakou e noho a e ku kiai mau nei i na wa apau. A e kahea mai auanei lakou me na leo hauoli o ke aloha iloko o ka lokahi. "Mahaio i ka Aha Hanohano, ame na hoahanau aloha o ka Oihana hookahi." Aka nae hoi i ka manawa e omuo ia ae al, a e akoia ae ai hoi kekahi pua aala, ke ola makamae hoi o kekahi o na hoahanau aloha o kakou mai keia kihapai ae. alaila, ia manawa auanei, ua ili like iho la maluna o kakou apau, ka luuluu, ke kaumaha, ka paumako, ka Illhla, ame ka hoomokumokuahuaia o ka puuwai a me ka noonoo, me ke aloha no ka hoahanau aloha i hala aku la, a oia kulana la, ola ko kakou mea i akoakoa like mai nel i keia la me na. puuwai pakahi ua hele a paumaele i ke aloha no ko kakou hoahanau aloha. "A e oluolu hou mai keia aha hanohano." Ma n» paia nanl o keia hale, a ma keia rumi no hoi, ua nohoia e la a ua kamaaina, ua lawelawe i ka oihana loio me ka hanohano, ka hoopono ame ke kaulike, a maluna no hol o kekahi o na noho a oukou e noho mal nei, ua nohoia e ia ma ka oihana Lunakanawai Kaapuni a he kokua elua no na Lunakanawal o ka Aha Kiekie no kekahi manawa loihi. me ka hanohano, hoopono ame ke kaulike no hol. A me he mea la he leo aloha xk> ka'u e lohe aku nei lloko o ke aheahe malie mal na pala mal o keia keena, e paiauma pu ana, e U". pu, ana, a e uwe pu ana hoi me ke aloha paumako no ko kakou hoahanau aloha 1 hala aku la ma o "Aloha, Aloha wale oe a." A e oluolu hou mai hol keia Aha Hanohano, ke mau nel no Iloko o'u ka makamaka hou o ka'u mau hoomanao mua loa ana I kona mau la

opio kanaka u'i a i kona manawa nO| hoi i pae mua mai ai maluna o ke onei aloha o Kakuhihewa, iaia i nana aku ai i na mauna uliuli, na kualono, a e lohe aku ana hoi i ka -wai owe ma na kahawai aloha o ka aina. A e hanu ana hoi i na ea oluolu 1 hele a kupolua i ke aia me ke oiiaona o na pua, a e kahiko mau ia ana hoi e ka ohu kakikepa, a e pehia mau ia ana hoi e ka ua Popokapa o Nuuanu, a e hoopulu mau ia ana hoi e ka Kuahine ,o Manoa, a e'honi aloha ia ana hoi e ka Ua Kukalahale ame ka liko Lehua o Pauoa, ua piha oia i ka hauoii ame ke aloha i kuu Aina hanau aioha. A no ia nui hauoii, a ohohia 0 ua malihini kaahele nei, nolaiia, ua kaiii ia aku la kona puuwai apau, a hoohoio iho la ola e awaiauiu ia oia, a e noho a lilo i kupa aloha nou e ka Ua Kukalahale o Honolulu ame H?iwaii aloha. Ua.mau ia manao paa iloko ona, ua noho aloha me na Hawaii, a ua liio no hoi o Hawaii i home aloha nona n waiho aku la na iwl aloha o ke kamahele ma ka aina ana l nolr& ai a kupa a ewe liaila. Ua uhl iho la na lepo aioha ou e Hawail maluna ona, a ko lho la ka olelo la: 4, E hoi ka lepo ika lepo, kona wahi i hele mai ai." Auwe no hoi ke aioha e, ua nalo kona mau maka aloha, ua pau ka lohe ana i kona leo aioha, ua pau ka ike ana aku 1 kona mau hiona mohaha ame na minoaka waipahe mai kona mau papalina mai, ua moe i ka moe kau a moe hooiīo, aka ua waiho iho no nae oia mahope nei he elua mau mea nul na kakou e hoomanao aioha mau ai nona. 1. Ke aioha hoahanau ma ka oihana ka uwapo loihi hoi nana e hoohul nui i ko kakou mau puuwai apau. 2. O kana mau hana maikai apau loa ana i hana al ke ku mai nei iakou i kia hoomanao poina ole nona no ka manawa pau ole. A he leo aloha no maiiaiia mai e kalokalo mai ana ia kakou iioko o ke aheahe malie. E o'u mau hoahanau aloha, e noho me ke aloha, e noho me ka malama i ka ihiihi o ke kuiana hanohano o ka olhana a kakou i aloha nui ai, e noho me ka launa oiuoiu ana me ke aloha hoahanau oiaio, ame ka hanohano o ka Aha i na wa apau. E kokua mai ka Aha ia oukou, a peia hoi oukou i ka Aha, e kokua i na wa piiikia. Me ke aloha hoahanau oiaio mau loa, e hana i na hana maikai apau i ku i ka pono ame ke kaulike. A pela auanei e nohoalll mau ai ke aloha hoahanau mawaena o kakou a pau, a ioaa pono iho la ia kakou ke kaona maoli o keia mau huaolelo la: 'Nani ka maikai ame ka oiuolu o ka noho lokahi pu ana o na hoahanau.' O! E oiuolu mai ka Aha, pehea la au e hoike hou ae ai 1 ko'u mau manuo aloha no ko kakou hoahanau aloha i niau heie aku la i ke ao kuwale. "Me keia nfau wahi manao ia, ke apoiio a kokua nul nei au i keia Olelo Hoohoio Hoalohaioha no ko kakou hoa hanau aloha i hala ma keia aoao mau o ka honua ka Mea Hanohano Lunakanawai Wiiliam Austin Whiting. A na ke Akua ka Makua Mana Loa i'oko o Kona lokomaikai e y apo mai ia kakou apau iloko o kona A?oha. TARRYTOWN, N. Y., Jan. 2«.—Ua hoopauia aku e Jno. D. Rockfeiler na poe limahana o na lahui e ae apau e lawelawe ana maluna o kona mau aina a koe wale no ka poe illhune kupa i hoolimalimaia ma ko lakou mau hakahaka. v