Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 2, 10 January 1908 — KA HALAWAI HOOMANAO. [ARTICLE]

KA HALAWAI HOOMANAO.

KA OIHANA ■ HOONAAUAO. O kela kekahi o na oihana holomua loa i ikela ma ka moolelo o Hawaii nei I ka makahiki e hala ana. Nui na halekula hou i kukuluia ame na hale noho o na kumu, ua hooiia aku ka ikaika a'o o na kumu i ka maka(hiki e hala ana 1 ko na makahiki mamua aku, e like me ia i ikeia ma na pa-keneta, a he pomaikai nui kela no ka lahuikanaka holookoa ma Hawaii nel. KE KULANA OLA KINO O NA LAHUIKANAKA. Ua lohe kakou ma na aina e i ka nui o ka poe 1 make I na ma'i ahulau, ka wi ame na ulia poino he nui; aka ma Hawaii nei aohe wahi poino o ia -ano i ikeia; aole na haunaele kipi, aole no hoi he mau mea hoopilikia nui i ka lahul kanaka, a o ka pilikia nui wale no e ikeia nēi, ola no ka ma'i ahulau, nele hana. He maluhia mai kela ame keia pe'a o ka aina i ka mana o ka Euanelio. E like me ka maluhia o ke kihapai o *Edena i ka wa i noho ai o Adarrnr ame Eva, pela no ka Paeaina Hawaii nei i keia la. Na make o ka Paeaina holookoa he 3,922 a i hoikeia ma na mokupuni like ole e like me ia malalo iho nei: Oahu, 7367; Hawaii, 673; Molokai, 98? Kauai, 366 ame Maui, 518. Na hanau no ka makahiki 1907 iloko o ka Paeaina holookoa he 2,848, no* laila o ka oi o na make mamua ō na hanau he 1074. O na Mare iloko o ka makahikl 1907 0 ka Paeaina holookoa he 1680. NA HOOMANA LIKE OLE ILOKO O ' KA AINA. - | Eia iioko nei o keifi mau paemoku! na hoomana llke ole, oia ka hoomana I Kalavina, ke Kakolika. Hoomana Bi-1 hopa. Moremona, ka Mekokika. ka E- I plkopela, Lukela, ka Budha, ka Ma-1 homeka, ka Hoomana ludaio, ka Hoomana Naauao, ka Hoomana. Ezera, ka hoomana Karito a he nui wale aku. e ike ia nei. HE AUPUNI KRIf?TIANO O HAWAII NEI. Mai ka makahiki 1820 a hiki mai i kela la ua piha ke 87 makahiki i paliola ai ka Euanelio ma Hawaii'nei, a ua huli nui loa ka hapanui o na kanaka ma ka h(jomana' aku i ke Akua oi'aio a mamuli o ia kumu ua maluhia ka aina mai o a o, a he pomaikai i nui v loa keia i loaa i keia mau Paemoku i like ole aku me kekahi mau aina. nuhui o ka honua nei ke hoohalike ia. A no ka nee awiwi o ka manawa, ua hoolawa iho la ka mea ha'lolelo i'kona mau manao me keia mau huaolelo "Aloha makahiki 1907'* a ua mele ae la ke anaina me ka hauoii 1 H. A. aoao 128. Na ka Lunahoomalu he mau olelo pokole no na mea i imi ia e ka ha'ioleii) o ka M. H. 1907," ua mele hiai la na kaikaniahine ewaiu o Pauoa, a i ka pau ana o kela himeni, ua hoolauiiaia imuā o ke anaina ka ha'iolelo o ka makahiki 1908 (Kaula hope loa) oia o Mr. Lapana Keawepooole, O! ka makahiki hou 1908 e hiki mai an'i 'he makahiki ano nui loa ia e hlkl! ole al i ke kanaka ke nana aku me kona mau maka, aka, o ka oukou ha'iololo I keia po, me he mea la, oia kekahi o na Kaula a o~ukou i koho mai ''ai e hoike aku ia oukou i na mea liilii 'loa a ka Uhane i hoike mal ai ia'u e hoakaka' aku ia kakou i keia po, 1 E na makamaka ame na hoaloha i akoakoa mai i keia'po, ia'u i lieluhelu ai ka mokuna 24:1-51 o Mataio, ike iho la au i kekahi mau olelo wanaim pokple mai ka waha ponoi mai o ko kakou Hoola (lesu) ua hookola la wanana ma ka lukuia ana o ke kulanakauhale o lerusalema. ■ O ka ninau wanana a na haumana a ka Haku imria o ko lakou Haku ua hookoia ka hapamua o ia ninau e like me ia i hoakaka ia aku la (ka lukuia ana o lerusalema), a o ka hapa hope o kela wanana aole i hookoia i keia manawa aia a hiki mai ka piha ana o na makahikl he 2000 e like me e kau nei ma ka paia o keia hale (ola hoi "he 88 makahiki i koe alaila hookoia ka elua o ka wananā. Ē na makamaka ame na hoaloha. i akoakoa mai i keia po ano liui loa iwaena o ka Jjonua holookoa me ka manao iini nui e hlki mai ka makaliiki hou o hiki i ka piha ana o 2000 makahiki.- la'u i heluhelu.ai i ka moolelo o ko ke Akua hana ana i "ka Lani ame ka Honua ame ko laila mau mea 1 plha ai iloko o na la eono, a i ka ehiku o ka la hoomaha iho la ofa a hoano ia la, nolaila ua loaa ia'u Tta mea i hoikela ma Halelu 90:4, he pule na ke kanaka o ke Akua penei: 0 na makahiki he 1000 ua likeia me ka la hookahi, pela no hoi ka moolelo ma II Petero 3:8 penel, o ka la hookahi ua likeia me ke 1000 makahiki, o Tca 1000 makahiki hoi me ka la hookahi, nolaila mamua o ko'u hoike ana aku 1 na hoaltona e nee nei maluna o ka Honua mai ko lakou hoea ana mai a hiki aku i ko lakou hopena e kukulu aku ana wau i ko kakou kahua paa oia hoi kumuhana. penei i hoikeia ma Holkeana 22:11. Ke Ola e mau loa ana. E alawa ae kakou a nana I na hoaHona (Hae) e kau mai la ma ka paia 0 ko kakou haie nei, u» lawe mai au 1 keia mau hoailona eono I mau hoaleaka pokole a ka Uhane e hana nei i na la apau x mai ka hookumu ia ana a 1 ole rke ia ana o kekahl aupuni,,a 1 ole lahul.a hiki aku i kona hopena. O ka mua, o Kelemania ame kona olelo hoopaa. moto God mint un—God with us —O ke Akua me Makou. E na makamaka, o ke aupuni am» ka lahul Kelemānla nona ka hae Aeto ame ka olelo hoopaa—O ke Akua me Makou, oia ke aupuni ame ka lahui kaulana loa ma ka moolelo o ka ho« nua nei, nana i wehe a hoolaha mua i ka hoomana Karistiano ma o Lukela la ke Karistiano mua i hookaawale mai ka hoomana Pope mai, a o keia no hoi ke Aupuni a lahui holomua ma na hana apau • o ka honua, a e mau loa ana no oia e like'me ka mau ana o ko lakou moto, a hlki i ka piha ana o 2000 makahiki. Eiua. no Pelekane, no kona Hae ame kekahi o kona olelo hoopaa p'enel: O ka hae Peiekane he Liona ko luna he hoailona ka liona, e like me na moolelo i hoikeia oia ka Moi o na JbQloholona. O ka olelo Pelekane oia ka moi o na olelo apau, ke nohoalii

nei oia maluna o ka Honua holookoa a hiki 4k\i i ka piha ana o 2000 ma- j kahlkl. ! O ka olelo hoopaa, penei: E ola ka j Moi I ke Akua. # < O ke aupuni mol o Pelekane e mau loa ana no oia e Uke me ka mau ana; 0 ko lakou moto, E Ola ka Mol i Akua a hiki aku i ka plha ana o ka 2000 makahiki. ! Ekolu, No Amerika, kona Hae Hoku! ame kona mau moto, penel lloko o ke' Akua ko makou hilinai. O ka hoai- J lona Hoku maluna o ka hae he hoai-: lona ia i hoikela ma ka moolelo no na hoopomaikai a ke Akua ia Aberahama. ka Makua o ka Poe Manaoio, penei: j Ua helu ia kau mamo e Hke me na Hoku o ka Lanl ame ke one o ke ka- | hakai, nolaila o' Amerlka ke Aupuni' pomaikai a waiwai loa maluna o ka| honua. I Elua o ka hoailona Aeto ame ka ] huaolelo e kau ana ma ka libine penei: j Uoko o hookahi na mea apau. O keia I hoailona i hoikeia ae la mamua, e la-| we mal i ka moolelo o ko kakou Haku; penei: Iloko ona ke Ola a o ua Olal la ka malamalama no na kanaka a-1 pau. O Amerika ke aupunl ame ka j lahui nana e hoomalamalama aku ka j Honua holookoa i ka pono Krlstiano i Ekolu, Uoko o ke Akua ko makou hilinai. O Amerika ke Aupuni ame ka Lahui holqrmua, a ikaika a naauao loa maluna o ka honua «, hiki i ka 2000 makahiki e llke me ka mau o ko lakou hlllnai ana l ke Akua. Eha, no lapana ame kona Hae. O ka la he mea ia nana e lama ka honua a hoonal'pwale aku i ka poull a loaa ia kakeu ka mana va ai i na mea e pomaikai ai j keia kino ame na mea e ola mau loal aku ar ko kakou Uhane. O lapana ke' aupuni ame ka lahui holomua loa ma J ka naauao a ikalka, nana e hsonaauao a hooikaika nei i na aupuni ame na lahui llke ole o ka honua, e kiai a makaala ia lakou.iho a hikl i ka plha ana o ka 2000 makahiki ke mau ka welo ana o keia hae ma lapana a hikl ia la. Elima, no Kino ame kona Hae, hoailona o ka Hae Pake he moo. O ka hoailona moo, ua hoikeia ma ka mooielo penei: O ka Deragona moo kahiko o Satana ka Makua o ka hoowalewaie i haulehia ai ka Honua, o ke Aupuni ame ka Lahui Pake oia ka moo nul nana e hoowalewale ar nana 1 e hoopoino nei ka honua i keia la a hiki aku i k& piha ana o ka 2000 makahlki ālaila hoopaaia oia aole e hoowalewale hou 1 ke 1000 makahiki o keia Aupunl ame keia lahui e lukula ana iloko o keia mau makahikl i koe he 88 ke hoomau lakou i ka welo ana o ko lakou hae, a iiiki I ka hopena. : I ka hiki ana o ka manawa i ka hora 11:30 p. m., ua hoolawa 'iho la ka ha'iolelo o ka 1908 a hlki i ka 2000 i kona mau manao me ka hoopuka ana ae I keia mau olelo "Aloha Makahiki Hou" a )A>ho ae la ke analna me ke mele ana aoao 251 H. A. N.. Na ka Lunahoomalu l kahea mai 1 mau ha'lolelo kokuā 1 na ha'lolelo o na makahiki, ola o Mr. S. K. Nakapaahu, Z»kaio K. Nahielua, Mokumaia, Moses Palau ame John Ke, a 1 ka Luna hoomalu na olelo hope. Ua plha ke anaina nui 1 hlki ae me na manao hanoll no ka loaa hou ana ia lakou o ka makahlki 1908 a no ia mea i hoonani ae ai lakou 1 ke meie ana 1 ke Akua rrta ka aoao 111 H. A. N. me ka pule hookuu mai ia. 'Lapana Keawepooole, a Oiai e liilulima ana kela ame keia no ka hauoli Makahlki Hou, ua hoolawaia mal la ke anaina rpe na omole waimomona ame na mea ono, a hoi aku la kela ame.keia no kona Home iho no na mea I hoomakaukauia e takou. Me ke aloha, JAS. H. S. KALEO, ' Lūnahoomalu o ka Halawai. | Pauoa. lanua>l 4. 1908.