Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 48, 29 Nowemapa 1907 — KA HALAWAI A KA PAPA LUNAKIAI Huikau na Makau a ka Lawaia i Wailua. [ARTICLE]

KA HALAWAI A KA PAPA LUNAKIAI

Huikau na Makau a ka Lawaia i Wailua.

Ma ka po Poalua l hala ma ka ha» lawal a na Lunakiai, he nul a lehulehu na manawa 1 hooku'i al na mea kaua (olelo) mav/aena o lakou, aole hae 1 ka hahana loa e lilo al i mea ehaeha, aka, he akahele malie iki no e hiki ai ke hoomauia ka noho ana 0 ka halawai. Ua kaa ia Kealoha ka lanakila mamuli o kona hooikaika no ka pono o kana Apana, oia hoi o l&na inoa i waiho mai ai ma ka balota ana ua lanakila oia maluna o ka Dwight moho, 4 ia 3. O ke kanaka a Kealoha i kakoo mai ai, i ko Harvey nana aku me he mea la ua makemake oia e hana me ka uku ole, a ua hoakaka ae o Harvey he lawe ana aku ia i kā papaa palena mal ka waha aku o kekahi poe Hawaii nele e ae. O ka ninau e pill ana 1, ko A. M. Balaunu ukuhana o na manina i hala 1 uku oleia kekahi i lawela mai, a wahi a ka Loio Kalana ua lawelaweia ka hana e ia a he mea pono ukuia oia. Ua kuha'u na lala o ka Papa me ke kahaha a ua hoopaneeia ka uku ana aku ia kauwa hana a hiki 1 ka loaa ana ia lakou mai ke Kalana mai he hoakaka kanawai no ke ku a ku oie paha i ke kanawai o ka uku ana aku iaia. Na Kealoha i lawe he bila koi na Wiiliam Henry no ka hana ana i kekahi alanul ma Kaneohe, a he koi no hoi keia i waiho plnepineia mai imua o ka Papa no eono mahina I kaahope ae nel 'a wahi ana ua hooholo oia (Kealoha) e uku i kela bila koi mailoko ae o ka waihona dala> auhau alanui o kona Apana. Ua hoakaka aku o Hustace e kali ikl a hiki i ke ana pono ana o ka Eneginia Ka-» lana i kela alanui a waiho mal i kana hoike. imua o ka Papa. Ua nul loa ka manawa 1 pau mamull • o na hooponopono plll dala o ke Kalana a ua kulolou llke N na poo o na lala iluna o ke pakaukau oiai la&>u e hull aha i na huahelu i mea e ike pono al pehea ana la e hiki. ai ia laleou ke uku 1 na bita he kanaha leumamalua kaukani me na wahl huahelji he kanakolu-kumamalua dala ile no iloko o ka, waihona. Ua oi ke koi a ua uuku ke dala e hiki al ke uku aku. A wahl a Archer aole loa e hikl la hana ke hanaia. ■ "Ina hol ha ela e oki mai na hana alanui," wahl a Hustace. "No keia makahikl ae he pono loa ke hooakahele loa ka hoolilo ame ka hoohana ana ma kekahl wahi, a ina aole e hana'a pela e paku ana ka waihona lloko o elua mahii\a. M Ua hooholo lokahi ka Papa e hoo'mahuahna ae i ka haawina dala o lee keena Kinalahi 1 $275 o ka mahina. "E kau kakou iluna o ka lio oiai oia e hlki ana ke ku," wahi a Hustace me ka plha hauoli, i kona wa i koho al ma ka aoao ae. Ua heluhelu ia mai no ka manawa mua ka hoololl e plli ana i ke kanawai Kalana Otomobile, e hooemi mai ana i na ona kalaiwa kaa Otomobile a i ka umi-"ku-mamalima. x t J AKOAKOA MAI NA LALA APAU O KA PAPA.. Ua pau pono m&i nk lala o ka Papa ma ka po Poalua nei, o na bila koi, na hoike ame na hana e ae ua kaholo ia*me ka puapuahulu. He noi ka i walhoia mai e Eben P. Low e aeia aku ka Oihana Kinaiahi e hookahakaha ma ka. la 1» ame 14 o rjekemaba ae nei, e komo pu me ka hoikelke e malamaia ana e na keikl o ke Komohana Hihiu. Oiai ma kela la e akoakoa mai āna na lahui kanaka like ole( o na Hawaii no nae) a he mea ia e loaa aku ai ka ike 1 na kanaka 1 na hana makaala a la olhan e ku kiai nei no ka pomaikai o ka lehulehu. Wahi'a Eben Low, ua hanaia kela hana hoikeike ma Cheyenne a Vna Los Angeles. Wahi a ka Luna kinaiahi nui, ua makaukau mau oia e hooko ke hoikeia aku iaia pela. Aole nae ona makemake mai na hui kinaiahl mawaho, oiai i ka wa paha e hanaia anā na hookahakaha v pau mai la kekahl' hale i ke ahl, aohe kaawai nana p kinai, a he manawa loihi ia no n«* kaawai e holo ai a hiki i ko lakou mau .apana iho kahi o ka hale pauahi. Wahi a Hustace, aohe no nao nui loa i ka ° hana Kinaiahi e hele I ka hoikeike ii e īoaa ae paha i ulia poino ia manaUa hoakaka mai o, Ehen Low e llke me kana 1 ike ai ma Cheyenne 1 *a liilii loa o na pllikla 1' loaa. i ka wa hnin na.kaa kinaiahi no ka hapa-

! I'ua mile. me ke kuupau i ka holo. i ke aumoe. ,|Ja manao oia he pono e! ike na kanaka kuaaina e ike pono ij ike na kanaka kuaaina i ka hana a | keia oihana ko'iko'i o ke Aupuni. i "Aole au i manao he oihana wale ia no keia," wahi a Hustace. *'Aohe o'u kakoo i keia noi." ' Ua waiho ioa ia ke kumuhana e moe I lolii loa no ka moe kau a moe hooilo. ' "E nana aku kakou heaha ana la ka na nut>epa e walaau mai ai i ka i la apopo, e Mr. wahl a Araher, a ua 'lilo ia hoakaka ana 1 mea hooniua i ka manao o na hoa. NA HOOHALAHALA NO NA ALANUI AME NA ALAHAKA. Na C. B. Cooper he hoohalahala i ke kulana inoino o ke Alanui Rooke, oiai ua hiki pono ole ke hoio na kaa lio no ke pohopoho. Na W. D. McWayne i hoakaka mai 0 ke aiahaka maluna o ka luawai hooki'o wat o Wahiawa he pono e hana kokeia. Na John F. G. Stokes i waiho mai he hoohala|»ala ma ka leka o ke kulana o ke alanui Hawaii, he pohopoho maoli mamuii o ka ua ame ke kaheia ana e ka wal a he ku maoli 1 ka inoino. Ua waihoia na paiapala apau i ke Komite alanui. 1 KO BALAUNU UKUHANA O NA mALAMA I KAAHOPE I |UKU OLEIA. - He palapāla ka i heluhelu ia me na kuipine penei*ka manao: E na Keonimana: Ke 'nonoi aku nei au i ko oukou hanohano e. hookaawaleia kekahi huina dala no -ka uku ana ia Mr. A. M. Baraunu no ka hana i laweiaweia e ia ma ke ano he loio kokiia ma ka aoao o ke Kalana imua o ka Lunakanawai Apana o Jlonoluiu mxi ka la 16 mai o Sepatemaba a komo pu ka la 5 o Novemaba, 1907. Ua iaweiaweia keia hana no ke Kalana, -a hana maikai ka uku ana.' T?e hooki pei Me ka mahalo, J. W. CATHCART." "Loio Kaiana." HOPOHOPO O COX O ALA MAI HE HOOPII. / O Cox, ka mea nana 1 waiho mal ke noi e aeia ka uku ana aku ia Baraunu, a e hoakaka ana o kona manao aole e hiki 1 ka Papa ke alo ae i ka uku aku iaia. O ka ruia ana a ka noho oia no i ka wa i .hoōiaia mai ai o Baraunu e ka Papa ua wehe hamama hou ia ke koho ana, e hoihoi hou ana i ke ko'iko'i o ia- mea" ma. ka ia o ka palapala mua maiuija o ke kumuhana mai ka Loio Kalana m_ai. Ua waiho aku oia i ka Hope Loio Ka-, lana Olaon no ka hoola mai i ka helu* helu.ana i ke kanawai i kulike me ka ka Ahaolelo. . ... Ua ku-e mai o Harvey. Walll ana ua hoomauia ko Baraunu hana ana mahope iho o ka ka Papa hooholo lokahi ana aole o lakon makemake iaia. Ua manao oia he hana hewa loa ka uku ana aku I Ke kanaka a ka Papa i apono olei ai. Ua luliluli ko Cox poo no keia hoakaka, a ua hoike maoli ae oia i kona hopohopo o hoopiila mai ke Kalana e Baraunu i jmea e loaa ai iaia kona uku. Ua hoakaka, ka 'Hope Loio Kalana Olaon, ua loaa ka mana i ka Papa ma ke Kanawai e uku aku ia Baraunu ina e makemake ka Papa pela, aka ua hoole oia i ke kakoo ana i ko Cox manao. Ua hoakaka hou ae ola e launa aku ana oi» me na luna aupuni e ae -no keia mea. Nol mai o Harvey e waiho keia hana holookoa 1 ka Lolo Kalana, oial nae o Cox e noi hoomano mai ana e hooponopono koke ia kela hana I kela manawa. Na Archer I hoakaka mal aole la he hana na ka Papa e uku aku i ke dala o ka lehulehu i ka poe apau e koi mai ana la mea. , Ina he hlki ia mea ke hanaia, alaila u6, pono: a ina aole, he ku-e mau oia ia mea, ua nele ka Cox noi 1 ka mea nana e kokua mai, a nolaila ua waihoia aku kela hana iloko o ka lima 0 ka Loio Kalana. EIA HOU NO UA ALANUI INOINO. He heluna nui o na poe noi 1 hoa'.amai i na manao hoeueu i ka Papa oia hoi )ae makahiki 1 hala ae nei va haawi aku ka Papa i ka ol«'.<*' paa e hana ana lakou i ke alanui Sh«»rt. e holo la a hui me ke alanui Met3ilf makai o ka Apana aina Sea View. Ua waihoia āku i ko komite. NA LA VKU HAPA MAHINA. Ua hooholoia kekahi oieio hooholo he elua manawa e hookaaia ai na limaliana Aupuni 1 ka mahina mahope iho nrfe o kekahi paio ana. Na ke Kakauolelo BUffandean i hoakaka mat i ka. nul loa o ka hana a na Kakauolelo Kalana ame ke Keena Lunahoola, a Jie hoakaka hoi nana i hoopii aku i ka wela ia Lunakiai Harvey, a wahi ana ina e hiki i keia poe ke hana* 1 ka lakou hana he oi ak,u ka pono e hoopauia lakou. 1 Na liarvey I lawe mal i ka olelo hoo» holo a na. Fern i- kokua mai. KA HANA O KE ALANUI O KOOLAULOA. He lehulehu na palapala noi i waihoia ae e noi mai ana i ka makalua I waiho hakahaHaia mamuli o ko Kekauoha hoopauia ka lun§, alanui ae, i heluheluia mai no lakou malalo iho nei: Sajhuel Lua, W. C. Lane, John Padaken. J. .A. Kahiona, ame Andrew Adams. Na Hustace i olelo mai oiai o Kealoha ka mea mai kela apana mai oia no ka mea i ike i ka mea kupono iwaena ō kela poe nol e hoonohoia aku 1 luna. Ua kakoo o Cox i kona mainao* Ua ninau mai o Har,vey ina he kumu ke'ake'a i kekahi mea okōa ae aole e hooiaia aku. "He hana kponimana hoMa," wahl a Coxi Ia man&wa ku mai la o Kealoha a! hooia mai la i ke kupono o Andrew Adams, ka Luna Hoohaiy( 'dala nul' o ka mahiko o Kahuku, ka mea i aa e laweia hiLna me ka uku ole. "E kapae,loa *a.na anel kakou 1 kela apana?" wahi a Harvey l ninau mai al. "Ina aole, aole, anei I lawa ka

Andrew Adams hana ponoi e lawelawe ai? He makemake wale no kona e lawe i ke dala mai na Hawaii ilihune ae, oia wale no." - . Wahi a Cox e kii ana no o Adams i j\a kanaka Hawaii i mau limahana ina he hana kekahl e manaoia ana e hana . a e mahalo ana ■ia Adams .no kona ae e lawelawe i kela hana me ka uku ole. Wahi a Harvev he Luna Nui oia no ka Mahiko a ma na alanui wale no | e kokoke ana i ka mahiko kona makemake e hoomaemae aohe kanana i na wahi e ae. I pane no ka ka Lunahoomalu hoakaka aohe makemakeia i kanaka malaila i keia manawa, a wahi ana: "Kanaono dala o ka mahina aole « opaha keia,Kalana, nae, ke nana he uuku ke laweia ae ka papaa palena mai ka waha # ae oke kanaka. O na kanaka e noho ana ma kela apana e pono e ola lakou e like me na kanaka e ae ma na apana e ae. I ka nana aku he uuku maoli no keia papa e hookohu aku ai i kekahi Lunahoihana nui o ka Mahiko i luna alanul me ka uku ole. Kakoo o Fern i ka Harvey. Na Dwight i waiho mai i ka inoa o ( J. A. Kahiona. Ma ke kāheaia ana o na ae ame na hoole ua holo aku la ka Kealoha inoa. Na lunakiai ma ko Adams aoao: Archer, Cox, Kealoha ame Hustace. 4. Na ku-e Kuaika!', Fern ame Harvey, huina 3. Haule 0 Kahlona. Ua ha'iolelo. mai o Fern no kekahi mau minute a ua ulu mai he mau manao like ole iwaena o na hoa. 1 PUU DALA HOU NO KA OIHANA KINAIAHI. Na Cox i waiho mai he hoakaka e lioomahuahua hou ia ae ka haawina dala o ka olhana Kinaiahi i $275 o ka mahina. Ua manao oia uā lawa 'a mau dala no ka hoomau ana aku i kela oihana. "E waiho iho ana kakou na keia Papa ae he huina dala mahuahua i ol aku i ka ka Papa i hala i haalele iho ai na kakou," wahi a Harvey, HJa hoike mai hoi oe e Mr. Archer e waiho mai ana oe i lioike i keia po, aohe nae he mea i ikeia pela," wahi a Hilsta'ce. "Ua waiho aku nei au he hoike, wahl a Archer, me kona nanao ana iho 1 kona pakeke a huki ae he palapala hoakaka i kakauia, a heluhelu mai la: NA DALA MAOLI MA KA LA 26 O NOVEMABA. Waihona Laula. Koena ma lsa la 26, Nov $40,920.74 Bila kiJ<oo mai ke Teritori mai no ka mahina o Nov... 36,000.00 _ N $ 70,920.74 • 'v NA BILA I HOOKAĀ OLEIA. j Na mea i noonooia no Nov...s 40,'r»5.55 f Koena no ka hoolako ia Koo- ■ » laupoko 1*384.20 Iliwai no ka Oihana Klnalahi 1,600.00 Keena Maieai 75.00 Alanui Apana o Waimanalo. 101.00 Keena Loio Kalana 18 00. Na Kanawai i pa'iia 33,«i0 $ 43,983.45 Huina koena waihona laula.s 32,932.29 Auhau Alanui, ma ka limaNov. 28. No Honolulu 7,183.74 No Ewa ame Waianae ...... 5-.513.10 No Waialua 1,006.43 No Koolauloa 660.08 No' Koolaupoko 526.38 ' $ 14,899.7?) Huina nui ma ka lima .....$ 47,822.02