Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 39, 27 Kepakemapa 1907 — HAINA NANE. [ARTICLE]

HAINA NANE.

Mr. Lunahooponopono, Aloha oe:—E oluolu mai e hookomo iho i ka'u wahi puolo ma kahi kaawale o ke kino lahilahi o ka Hiwahiwa a ka Lahui i ike mai ai na kini huli mea pohihihi o kaua, mai 1& La hiki ma Haehae a ke kowelo ana a ka la i ka ilikai o Lehua, no ka hoike ana aku i ka haina o ka nane a Wahikapuniu a ka Aekai o Moanalua, oiai ua huli ia me ka pauaho ole ua imi ia, noii ia a nowelo ia iloko o na buke akeakamai ke anaaina, ka Baibala ame na buke nioolelo kaulana loa o ka ao nei i kela au kahiko a hiki no i keia maQawa, a ilaila au i ike ai i ka moolelo o kekahi kanaka koa kaulana loa i ka maka'u ole ame ka .viwoole o na wiwoole o na aupuni nui-o ke ao nei. Oiai nae, e uhai a holo aku ana au ame ko'u mau hoa i ka pahu hopu hope loa o ka lanakila, ke hoike aku nei no hoi au me ka oiaio loa, aole i moe ia ka po e a'u a hiki i kona ku ana, aole ono o ka ai aole no hoi hoihoi i na mea e ae he hookahi wale no mea nui o ka noonoo iloko o ke j)oo e hooppkakaa ana i kahi puniu oia hoi ka'u e puana ae ai i keia olelo kaulana: - . "Nau no hoi e ke kaikamahine komo ka maeele ke anu hui'hu'i i kuu houpo a na'u aku auanei hoi na ke keikikane uwe hone ka poka i ka aekai o Mekiko, nona hoi au e hooheno īho ai." Nani wale kuu pua Pikake, I moani i ke ano ahiahi. Ua like me Mailelaulii, . Ke ala onaona i kuu poli. Nolaila, eia iho. ka'u mau pane wikani ke maalo aku la imua o ou'kou e na hoaloha: A—Owai la ka inoa o kuu Kama ka hanai punahele hoi a.Iole? Haina o Ne, oia hoi e hoohui ae oe i ka Akau (North) me ka Hikina (East) e hke me keia ma ka olelo haole ka namu, aka hoohui hoi ma ko kaua olelo makuahine N. o Akau mq E o Hikina e loaa no o Ne, oia no ke kama pololei loa a pili nie Kalahikiola a pela no i lilo ai i lei a-i mamuli 110 0 ka ne o na keiki liilii i. ka makua a hiki no.i keia la o keia Ne he haole keia no Parani kona hanau ana, he haole no.kona mau makua ame kona mau kahuhanai aole na keia mau puu kekahi inoa o keia niau puu o NapuulAelelua. O Ne he kanaka koa a kaulana loa oia a ua kāpaia kona inoa ka Ilamuku Ne, ka mea hoi i kapaia ma kekahi īnoa ka wiwoole o na wiwoole e ka Hiapaiole nana e hoopaa i ka waha 0 na pukuniahi he mau tausani ma ke kahua kaulana o Watalu. j B—Owai hoi keia kahuhanai kupaianaha? Haina, o lole no, pe--1 nei ke kulana ame ke kupaianaha he wahi holoholona liilii keia eV)lā nei mai ka hookumu ia ana o ka honua a hiki no i keia la a o keia ke kupaianaha mua a kakou e hoomaopopo iho ai ka hiki pono ana iaia ke hanai i kekahi kino kanaka ma kekahi moolelo hoi o Hawaii I nei na ia nei no ka i akiaki i ke koko a Makalii i helelei ai na huihui paipu a Lonomoku mai ka mahina mai. Eia mai no ka lole nona keia nane o kela halepule no e ku kilakila ne! ma Kohala Akau, Hawaii a o Pili laua me Kalahikiola aia no ilaila, a oia ke kahuhanai kupaianaha o Ne, a e hanai mau ana no , hoi o lole Halepule i ke Kama ana 1 kela ame keia la mua o ka hebedoma he Sabati, oia ma ka helu a ka poe ludaio o ka Mane oia ka ke Kama ana e ai ai oia hoi he ai Lani ame ka wai Lani a e kohu pono ana nei ke olelo iho he kahuhanai kupaianaha loa o lole. Kahaha! Pili pono no ka hoi ka la i Papaenaena. C—Heaha keia pua Rose Lani ma ka umauma o kuu Kama? Haina, La brave! La brave! Na Opuu Pua Rose o Palani he wahi ole!* hoolana keia i kona pualikoa kahiko oiai oia ka mea i sila ia a paa 1 ko Ne puuwai no ka wiwoole o keia pualikoa kahiko a pela oia 1 lei ai i ka lei_o ka hanohano ame ka wiwoole o na wiwoole i ka wa a ka Emepera e haawi aku ai i kana kauoha no ka hooko ana aku hoi o Ne huh ae la oia (Ne)-a kau--I<au aku me keia mau huaolelo hoo lana imua o kona pualikoa kahiko: La brave! # La brave! oia hoi. E ( na Opuu Pua Rose o Palani e maki aku no kahi o kela mau pukuniahi e kani elepine mai la a he mea oiaio ua hamau ko lakou mau leo, e nana i ka moolelo 0 Ne ame ka buke o Napoliona. D—Owai keia kulanakauhale Moiwahine? Haina, o Parisa, |ke kulanakauhale poo aupuni o Farani ka mea i kapaia ka Moiwahine o na kulanakauhale o ke ao nei no kona u'i mahiehie ame kona nani palena ole, pela o Parisa i lilo ai i kulanakauhale Moiwahine, a ua lilo aku oia i mea nui a kaulana loa ma Parisa a ua ku'i aku no hpi ko Ne kaulana lo£Tapuni ke ao a oia ka hooko ia ana o na ouli kupaianaha maluna ona. E—Owai hoi keia Hokuhele ka-

ulana loa? Haina, o Honua no, j no ka mea, ua kaulana loa oia ma: ka naauao ame ka noeau, ka waiwai ame kona mana a- aia no hoi | kakou apau e noho nei ma kona mau kanawai. F —Owai hoi keia Liona? Haina © Napoliona no, ka Emepera hookahuli aupuni o Palani ka mea i kau nui ia ka weli e kekahi ma4 aupuni mana nui o ke ao nei, ka hoaloha pih paa hoi 0 ka Ilamuku Ne, a ua hookoia no keia mau t>uli kupaianaha maluna'o Ne, Auwe no ka hoi e! Ohi no ka hoi ka io i ka laāu o Makawao. G—Ua make ua Kama nei a'u oiai oia* e lei ana i ka lei o ka hanohano ame ke kaulana loa. Haina, ae, ua make ka Ilamuku Xe, ke kanaka koa a ka wiwoole o loko o Farani i ka 1815, a ua kanu ia oia ma Lemabouga Paka, me ka lei i ka lei o ka hanohano ame ke kaulana loa. H.—Ke ola nei no ua Kama nei a'u ma keia wahi la ke kamaha'o 0 na kamaha'o loa a kupaianaha o na kupaianh. Hina, ae, ke ola io nei ua Kama nei au a ke hanai mai nei no hoi o lole halepule i ua Kama rrei i kela ame keia la Sabati a ke ai nei no hoi oia i ka Manu, oiai hoi o Ne i make ua make oia aole oia e ola hou, a o keia la ke kupaianāha o na kupaianaha eia no keia Ne ke ola mai nei no oia. S. H. K. Ne, aia Ia i Kapaau N. Kohala, Hawaii. kahi i noho ai o S. H. Kahukula kona inoa ponoi he kanaka Hawaii maoli oia a he Haw r aii kona mau makua a ua mare oia 1 ka waliine no Kau kona aina hanau, ua hoonaauaoia oia ma ke kula o Lahainaluna he kanaka naauao oia. Me ka lana o kuu manao ua loaa pono aku la kau mau liana aohe wahi hoohalahala a ku puu kolu. Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo ame na keiki oniu hua kepau ka welina. Ke huli hoi nei au ua ahiahi ke pa mai nei ka makani kaili aloha o kuu home. J. K. W. Makanikeoe. Honolulu. Pili pono ka la i Pat>aenaena, aohe hoohalahala a Kauhikoa, ua ku pono mai la ma ka piko, ke newa nei ka pewa hi'u. Ua nalo n.o ka pee ana e ka Aekai o iMoanalua. aka mea ole r nae hoi i ka laau hana aloha, ke huea mai la na piha-a moewai o ke kuahiwi a kaula'iia ae na iwi o ke Kama i ka la. Kaulana oe e Makanikeoe, ua pololei ka hauna laau i hoomoeja mai la i kahi o ke kama; nolaila kii mai i ko makana Baibala i ka Poalua o keia pule ae, a na P. K. H. Aekai o Moanalua e haawi ma- ! kana aku ia oe maloko o keia keena, me ke pa'iia o ko olua mau kii | a elua, i ike mai ai ka i |ka mea nana keia nane pohihihi 1 ame ka loea nana i kuekaa na mea huna malalo aku o ka papaku o ka Moana. O ka H. K. Liokakele haina kekahi i kulike loa me keia, aka no ke kaa hope o kona hookomo ana mai i kana haina, ua nele oia i ka I makana, a ma ka aoao nae o ke Kuokoa ke haawi aku nei i na hoomaikai ana iaia no ka hooikaika pauaho ole i ka huli ana i keia nane a hiki i ka loaa'ana.—L. H.