Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 37, 13 Kepakemapa 1907 — E LOAA HOU ANA I NA KALANA HE MAU PUU DALA NUI HOU. [ARTICLE]

E LOAA HOU ANA I NA KALANA HE MAU PUU DALA NUI HOU.

Me he mea la e loaa aku ana i na Kalana ko lakou mahele o na uku laikini i ohiia maloko o ko lakou mau palena pakahi me kekahi hoopii kanawai ole. Ua lawe ke Kiaaina i kela kumuhana a noonop. Ma ka Poaha o ka pule i haia ua malamaia ae he halawai kukakuka e ke Kiaaina ame na poo aupuni malalo iho ona no ka noonoo ana ia kumuhana. O keia no kekahi o na kumuhana ko'iko'i loa i paio ia mawaena o ke Kiaaina Kaaka ame na hale kaukanawai 1 ka aneane ana e pau ke kau Ahaolelo i hala, a i lilo ai hoi i mea walaau nuiia e na Nupepa. O ka mea i ikeia i ka manawa hope loa o ka Ahaolelo ua kipa maoli aku na hoa kaukanawii o na hale a i elua e ike i ke Kiaaina Kaaka me ke ake nui e kakauinoa mai oia i ka bila i waihoia aku īmua ona e hoakaka ana i na loaa laikini apau e hoihoiia no na Kalana; a o ka mea i ikeia, ua kipaku maoli ia mai lakou mai ke keena mai o ke Kiaaina Kaaka ma kana kauoha i ke Kakauolelo Atkinson. Mahope iho o ka hoopaneeia ana 0 ka Ahaolelo, ua hoole ke Kakauolelo o ke Teritori Atkinson 1 ka hoolalia ana ae ia bila he kanawai, mamuli o ko Kaaka vito ana. A oiai he maka-ha keia e k6mo nui mai ai na loaa iloko o na Kalana hke ole, nolaila, ua houluulu ae la lakou i puudala no na hoolilo o ka lawe ana mai i kekahi hoopii e hookoia mai ai ka makemake oiai ua lilo ka bila i kanawai. Aohe hoopii i laweia mai, a eia nae ua lilo ia i kumuhana ano nui a 1 noonooia me ke ākahele e na Loio Kuhina o kela ame keia Kalana. Malalo o ke Kanawai Kalana o na loaa makahiki o na Kalana ua kaupalenaia i ke kanalima, pa-ke-neta o na auhau waiwaipaa ame waiwailewa ame na auhau loaa makahiki maloko o kela ame keia mau Kalana pakahi. O na hoopa'i o na Aha hoomalu waiona, na waiwai kalepa ame na uku laikini e ae ame na auhau kumau e lilo ia no ka Panalaau. Oka manao oke kanaw r ai oka 1907 e waiho pohihihi ana, oia no e haawi hapaia keia mau loaa mai na alahele like ole mai i na Kalana i pa*u'i aku ai i ka hapalua i loaa ia lakou mai na auhau waiwaipaa, waiwailewa ame na auhau loaa makahiki mai. Ua hooholoia ka bila e na liale elua, aka ua vitoia e ke Kiaaina Kaaka, e haawi ana i kana kumum maopopo ole a haalele pu wale la me ka maopopo ole o ka loaa i na Kalana na uku laikini a i ole o ka hapa paha o ia mau uku. Ua haawi maopopoia mai i ka Hale o na Lunamakaainana ka ike ua hooholo. ke Kiaaina Kaaka e kakauinoa 1 kekahi bila a malaila keia pilikia e lapaauia ai, a ua waiho kokeia mai no ka hooholoia iloko o ka Ahaolelo, a e lawelawe ana me ka manaoio e hooko ana oia ia mea e like me kana i hoohiki ai, a e kakoo ana ia i kana vito o ka bila kumu. Ua maalea loa ke Senate aole i hookomo iaia iloko o wa mana o ka vito a ke Kiaaina, oiai e aneāne aku ana i ka hopena o ke kau, aka ua hoopaneeia ka noonoo ana i ka vito a ke Kiaaina māi kekahi manawa a i kekahi. Oka bila 1 hoololiia ua hooholoia e na hale elua a ua hoounaia aku i ke Kiaaina. A i ke kokoke loa ana aku i na hora hope loa o ke kau Ahaolelo, a iloko no hoi o kela manawa e noonooia ana o ka vito, a e kaukai aku ana ka Ahaolelo o ka hoikeia mai ua kakauinoaia ka bila. A i ka manawa hope loa ike iho la ka Hale aole manao o ke Kiaaina e kakauinoa i ka bila 1 hoololiia. A no ia mea ua noiia aku ke Kiaaina e hoihoi mai i ka hoolaha 1 hoounaia aku ai e apono ana 1 ka vito oka bila kumu. Ua hoole mai ke Kiaaina i kela noi. A nolaila, ua noi aku ka Hale o hoihoiia mai ka hoolaha i hoounaia ai a oia pane hookahi no e ho-» ole ana. A nolaila, ua hapai hou ka Hale e noonoo hou ia ka balota ana i kakooia ai ka vito, a ma ka balota ana ua a'e ia ka vito. No ka manawa mua ua hapai ke Senate i ka noonoo āna i ka vito a a'eia ka vito. Ua hoike mai ke Kiaaina o kana vito i ka bila ua kakooia e ka Hale, a nolaila, ua make ka bila a ua hiki ole ke hahapai hou ia mai e ka Hale e kakoo ana i ka vito. A oiai ua a'e like na hale a elua i ka vito a ke Kiaaina, me ka nana ole ae i kana vito nolaila, ua lilo ka bila i kanawai. O keia ka ke Kakauolelo Atkinson i lawe ai a noonoo ua vitoia ka bila e ke Kiaalna, a no ia kumu oiā i hoolaha ole ai he Kanawai no ia Kau. Mai loaa i na Kalana he mau poma'ikai ma keia ma ka paku'i ana mai ina loaa makahiki. He lehulehu o na Papa Lunakiai i lawe

mai i na hoopii me na manaopaa o na Aha Hookolokolo kahi c loaa ai na hopena, ka mua, ua lilo anei ka bila i kanawai a aole palia. a o ka lua, o ka manao anei o k< Kanawai e loaa ana i na Kalana n 1 uku laikini apau a i ole o ka hapa lua paha o ia mau loaa ame n» hoopa'i e ohiia mai ana maloko <> ko lakou mau palena iho. I ka noho ana ae nei o Frcar 1 Kiaaina, o keia kekahi o na nan< ha'i mua loa i halawai mai me ia. Ua lilo anei ka bila i kanawai .t aole paha. Ina ua hlo i kanawai. alaila ua kuleana na Kalana i n * loaa makahiki paku'i, a he han.i ku ole i ke kanawai a he hana ikw • ole no hoi ke hoonele ia lak<»u u mau loaa. Aole loa e hiki i '• Teritori ke lawelawe 1 keia wai' • na aia wale no a hooholoia kn•• ninau. A aole no hoi e hiki i haawiia ina Kalana aia wale n< ■ he kuleana koi ko lakou ma k- k; nawai no la mau loaa. Aole c h ii ' iaia ke hoohana iaia iho, ina he i leana ko na Kalana ma kc kan. - wai nQ ia mau loaa. O ka halawai i malamaia hc .\t Kukakuka ia no ka noonoo ana 1 kela ninau, a ma ia noonooia .< ua ike maopopoia o ke koi a ' Kalana ua pololei, e like me hoakakaia. Aole nae i loaa ka olelo hooh hope loa. Oka ninau nui, e 1 ana anei i na Kalana na uku ! kini apau, a i ole o ka hapalna ; ha oiame na hoopa'i. Aia ah< holo maopopo loa ia keia ninai.. alaila waiho ia aku imua o ka A' 1 no ka Olelo Hooholo mana a < ku i ke Kanawai. A maloko oia manawa o 1 dala laikini e ohiia mai ana ain 1 ma kahi o ka $375,000, no ka nr. a ua paaia ia mau dala a hiki i ka tiooponoponoia ana o k< ninau.