Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 37, 13 Kepakemapa 1907 — E HOOUNA I NA KEIKI A KAKOU I KE KULA KUMU. [ARTICLE]

E HOOUNA I NA KEIKI A KAKOU I KE KULA KUMU.

He mau la keia no na kula aupuni e hoomaka hou ai o ke a'o ana, ame kekahi mau kula nohopaa no. hoi, no ka hoomaka ana i keia hapa kula o ka makahiki e nee nei. I ka nana ana i na mokuahi i ku mai ai ma ka pule i hala aku la, ua piKa maoli na moku 1 na kamalii i hoi mai nei i ko lakou mau hale kula a aia no kekahi mau keiki ma ko lakou mau home, a keia pule # e hoi mai ai. No ke kikoo ana aku i na mea o mua aku nei, ke makemake nei makou e kamailio maluna o kela poomanao e kau ae la maluna, ♦ oia hoi e hoouna i na keiki a kakou i ke kula kumu. Ua ala mai keia manao iloko o makou mamuli o ka ike ana i ka wehe hamamaia ana o keia Kula kumu i na keiki apau e makemake ana e komo iloko olaila, aole no ia kumu wale no hoi, aka, e pau auanei ka hoolauwili waleia ana o ka manao o na makua e hoouna mua i ka lakou mau keiki iloko o na kula nohopaa aia a puka. mai mai laila mai, alaila komo hou aku i ke kula a'o kumu. O ka makou i makemake ai e loaa ka hoomaopopo ana 1 na makua mea keiki, e hoouna koke lakou i ka lakou mau keiki iloko o keia kula i keia manawa, a i ka.noho ana 0 ia mau keiki maloko o keia kula no elima a eono makahiki paha alaila puka mai, e loaa mai ana ko laleou mau palapala hoomaikai no ke a'o ana i ka oihana kumukula, aole hoi e hoopau waleia kekahi mau makahiki loihi ma o ka noho ana maloko o na kula noho paa a puka mai mai ia mau kula mai, alaila 1 ke komo ana aku ma keia kula a'o kumu, e hala hou ana he niau makahiki iloko olaila mamua o ka loaa ana mai o ko lakou inau palapala hoomaikai no ke a'o ana aku i ka oihana kumukula. Aole nae keia he kumu e hoopauia ai ka manao ana o kekahi mau makua mea keiki e hoouna ana i ka lakou mau keiki iloko o na kula nohopaa, no ke alualu ana i kekahi mau makaukau ma na hana heoraauao, mawaho ae o ka oihana kumukula. Ua hiki no ia lakou ke hana pela, o ke kalele nui ana o keia manao e hoikeikeia aku nei i ka ilehulehu, oia no ka manao ana e lilo i mau kumukula ma keia hope aku, a līe oi ae ka pono loa o ka hoouna ana no i na keiki maloko o ke kula a'o kumu i keia manawa. 0 ka oihana kumukula, he oihana mau ia e ku ana i na manawa apau a eia no ke aupuni ke noho nei me ka lawa pono ole 1 na kumukula no ka hoolako ana aku i na halekula apuni ke Teritori ne:, nolaila he mea pono e hooleleia ka noonoo o na makua ame na keiki pu no hoi kekahi, o ka oihana kumukula ka oihana pono loa no lakou mahope iho o ka pukia ana mai mahope īho o ko lakou hoonaauaoia ana maloko o na kula. 1 ka nana ana i ka nee ana o ke au o ka manawa, aia he heluna mahuahua o na kumukula haalele mau ana i keia oihana i kela ame keia makahiki, mamuli o ka mare ana o na kaikamahine i na kane, a mapiuli no hoi o ka hoi ana o na haole no Amerika, nolaila e hoohakahaka mauia ana keia oihana i kela ame keia makahiki, a e hoaa mau ana no hoi ke aupuni i na kumukula kupono ole no ka hoopiha ana aku i ko lakou mau makalua, a mamuli o ia hoaa, ua koho waleia aku no kekahi poe 1 loaa ole ka makaukau no ke a'o ana e pani no ka manawa. • * He hana hawawa na na makua a na na keiki no hoi ka manao ana e alualu i na oihana kiekie a hanohano mahope iho o ka pau ana mai mai na kula mai, no ka mea ua like pu no ia me ka huli ana i ke kui pine i nalowale iloko o ka mauu maloo, he pomaikai ka loaa, nolaila me keia manawa no, hookumu e ka manao o ka oihana kumukula ka oihana hikiwawe loa o ka loaa mahope iho o ka hoonaauaoia ana, a a*o no i ka makaukau i keia manawa maloko o ke kula a o kumu no ia hana e hiki mai ana i manaoia. fle nui na keiki i hoonaauaoia a i puka kula, nui mai, mai na keikikane ame na kaikamahine, aka nae o ka pilikia, eia lakou ke noho wale mai nei me ka h?na ole, aole e hiki ia lakou ke loaa ka kumukula, aia.no a hele mua lakou i.ka hoike a 1 ole loaa paha na palapala e hoike ana i ka makaukau no ke a'o ana, a oki loa hoi ka loaa ana o kekahi mau hana e ae koe wale iho no ma na ulia laki, oiai ua piha ka aina i ka poe naauao e noho wale mai nei. I ke kanu ana 0 ke kanaka mahiai i kana mau mea kanu, aia no ka manaolana iloko ona e hoohua mai ana ua mau mea kanu la ana, i ka hua mahope iho o ka hala ana o kekahi mau makahiki, o kona hooikaika ana a pela no ka maopopo loa o ka manaolana no ka loaa mai o ka hua ma o ka loaia ana o ka oihana kumukula i ke kaikamahine a keikikane paha mahope. iho o ka hala ana o kekahi mau makahiki ana e noho hoomanawanui ai maloko o keia kula a o kumu. Aole hoi pela maloko o na kula nohopaa, e puka pono mai ana na keiki me ko lakou mau palapala hoomaikai, no ko lakou naauao, a e hou ana i o a ia nei me ka imi ikaika ana e loaa na hana e pono ai ka noho ana, a o ka mea i loaa na haiawina laki oia ke loaa ana o ka hana, a o ka mea me na haawina pakalaki aole e loaa ana kana hana, a liiki 1 kona hele ana e huikau pu me ka poe i loaa ole na hoonaauaoia ana, a hana like i na hana hiki no i ka poe i hoonaauao oleia. He nui loa o ia poe e noho mai nei i keia mau la apuni ke Teritori nei. Ina nae he mau hana e ae ka na keikikane i makemake ai e noho aku ma ia mau hana mahope o ka pau ama o ko lakou hoonaauaoia ana, alaila, he oi aku no ka pono e hele lakou e a'o ma ia mau hana i keia manawa, oi loaa ole ka ohana, a oi opiopio ke kino, a i ka hala ana o na makahiki he umi ma keia hope aku, e loaa auanei ia lakou ka makaukau piha ma ia mau hana, e hiki ai ke loaa na uku nunui o ka la, mamua o ka hoolilo wale ana i kekahi mau makahiki mahuahua ma ka hele ana i ke kula, a puka mai hele e a'o ma kekahi mau liana, ua like hoi ia me ke kiola wale ana i kela mau makahiki o ka noho ana iloko o ke kula ame na mea i a'oia iloko o ia manawa. Nolaila he elua keia mau mea maopopo loa a makou e hooaiai aku nei imua o na makua mea keiki ame na keiki no hoi, oia n& ke komo ana ma ke kula a'o kumu no ka lilo ana i mau kumukula ma keia hope aku, a i ole o ka hele ana hoi o na keikikane e a'o ma kekahi mau hana lima no ko lakou pono ma keia mua aku. % O kekahi o na hana kupono loa a na Ahahui o na kanaka Hawaii e hoomahu'i ai iloko 0 keia mau la o na ahahui e neemua nei, oia no ka noonoo ana i kekahi hana kupono na ia mau ahahui e hana mai ai no ka hoonaauao ana i na keiki ilihune i hiki ole ke auamo i na hoolilo o kona hoonaauaoia ana, e like me ke Kula Sabati o Kawaiahao i auamo ae ai i ke ko'iko'i o ka hoolako ana i kekahi kaikamahine no kona mau hemahema a hiki i kona puka pono ana mai mailoko mai o ke kula a'o kumu. • He hana keia i lawelaweia e kekahi poe haole i ka wa i hala a iloko no hoi o keia manawa, aka aole anei hoi he hana hiki no keia i na Ahahui o kakou ke hana no ke kokua ana i- na keiki ilihune o kona lahui ponoi. : :— , He hookahi no olelo nui o keia mau la e nee nei o ka holomua

ona Ahahui e kukuluia mai nei, aka nae ke lohelohe ia mai nei eia ke onene mai nei na lala o kekahi o ia mau ahahui no ke ano o ka lawelaweia ana o na hana o ka ahahui, ina he mea oiaio ia, alaila o ka uhuki e no i ke. kakalaioa, oi uuku ka hoopilikia ana i na mea kanu, waiho auanei a paa loa ka aina a 00 hoi ke kumulaau hana nui ka waele ana i ka mahakea.