Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 35, 30 August 1907 — KE KANAKA PENA AME KA LOIO. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

KE KANAKA PENA AME KA LOIO.

He mea hoonaluea no paha i ko oukou noonoo e o'u mau hoa-hooikaika Karlstīano ke ike a ke lohe aku hoi 1 ke ano o keia mau mamala olelo maluna ae. Oia hoi, e piliana i ke kanaka pena ame ka Loio. 0 ke kanaka Pena, ua hikl loa iaia ke hamo aku i ka paia keokeo a lilo i eleeie; a o ka paia eleele hol a lilo | 1 keokeo ttc. 1 ka nana ana o ke kanaka Pena a Ike aku ola penel ae ka maikai i "kona makemake alaila o kona hana koke no ia, oia hoi penei: I na makemake ke kanaka, a 1 010 ka mea paha nona ka hale e hoololi i kona hale mai ka hooluu ulaula o ka papa a i ke ano maikai ae elike me ka hau o na mauna ke aiai; al&ila, ma ka hana ana a ke kanaka Pena e 101l koke auanei ua hale la. Ina no i makemakeia e like me na lau nahele o ke kuahlwi ka uliull maikai a oluolu hoi ka nana ana, e hiki ana no i ke kenaka Pena ke hana pela; ma na ano apau. Pela no Ina he keokeo mamua, a ua lilo i mea hoomakapo a i ole i mea hoeha mai paha i n& maka ke nana, ua hikl no i ke kanaka Pena ke hoolilo ae i ke keokeo a i ulaula, melemele, ullull, omaomao, kaiina, hauliuli, etc., elike me ka makemake o ua kanaka la. ) * No ia mea, ua kapala (lakou) he kenaka Pena. "Ka hoololi ana o na mea kino honu^ 4 ' Pehea hoi ko Lolo ame kona like ana? O na hewa like ole o kela ano, keta ano, ua like ia me ka eleele, ulaula, omaomao, hauliuli, ulluli, kaiina, etc. O ka hewa ole, hala ole, hemolele, maemae, etc., ua hoohalikeia ia me walhooluu keo'keo hooliahi wale no. Ina ua hopuia ae o "A" no ke hewa 'wawahi hale;' ia 'W i loio nona oiai ua hanaio no o 'A' i ke karaima i oleloia. No ke akamal luAole o 'W hemo aku la o 'A' mai ka paa mal a ke kanawai, a lilo oia i kanaka lanakiia a hemolele maoli. Ma keia e ninau kakou; heaha ko 'A' kulana i ka wa a ka makal i hopu al iaia? A heaha hol mahope o ka hookolokoloia ana e ka lunakanawai? Ela; He kanaka hana karaima, halhai kanawai a he hewa haoli oia i ko ke ao nei, i like aku me ka hale he pena ulaula, hauliull, eleele a omaomao paha ke nana aku. Mahope iho o kona hookolokolo ia ana e ka lunakanawai, a i kupaleia hoi e 'W' kona loio, ua haawl mai ka 'Aha' a o na kiure (Jurors) paha i ka lakou olelo hooholo lokahi. E hookuuia o "A" mai ka hewa mai i hopuia mal ai oia a lilo oia i kanaka pono, maemae, hewa ole a hemolele i ko ke ao nei; ua like ia me ka hapala ana, hamo ana, a pena ana i ka hale hauliullla me ke pena keokeo. Eia hou; ina paha no 'A' kekahi walwai; a aihue ia e 'E', aka 1 ka loaa ana aku aia i kahi o T me ka maopopo ole ia 'I' hopuia o 'E' ame 'I.' O 'E' no ka aihue a o 'I' hoi no ka malama i ka walwal aihue, a hookolokoloia imua o ka Aha; aka mamuli o ke akamai o 'W ka 1010, ua hookuuia o 'E' a hoopaiia o 'I' mamuli paha o lea olelo a na hoike a i ole ma kekahi ano e ae paha a mamuli paha o ke akamal maoīi no 0 Ka 1010 'W' I pakele ai o 'E,' a o 'I' wale no ke hoopalia. Ua like no ia me ka hapala ana i ka hale pena keokeo me ke pena haulluli a i ole pena e ae a 1110 ka nani o ke keokeo l haull. He oiaio loa kela i ike mau la. Pela no ma na h.hla waiwai o na ano like ole a lehulehu wale iloko o ke ao nei. Eia ka mea hiki la kakou ke hoomaopopo I kela wa maluna o keia olelo 1 lilo a'e la i mea waiwai nui penei: Ua hoololi ke kanaka pena 1 ke keokeo i eleele, ulaula, hauliuli, melemele, etc. • Ua hoololi hoi ka loio i ke kanaka pono hewa ole a lilo i kanaka hewa, hoohilahilala, etc., iloko o ke ao nel. Ua hoololi ke kanaka pena mai ka hauliull, etc., a i ke keoOeeo pela no ka loio mai ka paumaele o ka hana k%ralma ! hanaia e kona mua a i ke hemolele o ke kanaka hewa ole iloko o ke ao nel. OLEIiO A'O. E hoolilo la kakou 1 poe pena akamal ma ke pena ana i pena keokeo, e huna ana i ka eleele o ke ta, ka ulaula, ka hauliuli, ka melemele, etc., aoie hoi e huna i ke pena keokeo mahope mau loa aku eltke me na poe pena no keia ao. E hoolilo ia kakou i mau loio naauao, akamai, etc., ma ka hoololl ana, ke pale ana, ame ka hookumu ana, a i ka poe hewa 1 loli ae lakou mai ko lakou hewa a lilo i poe pono, aole hoi i na poe pono e Ulo„ a e hoihol hou i ka mea pono iloko o ka hewa elike m» ka na loio no ke Aupuni Honua. Hoko o ka Ahahui Hoolkaika Chrlstiano o Kaumakapili nei, aia no he poe loea ma ka hulu pena. He poe loea kanawal pu no kekahi. Nolalla ia oukou e hana al 1 ka oihana pena e hoomanao oukou 1 ka like pu ana o ka oukou hana m» ka na loio, pela hoi na loio i ka na poe pena. Ke holke pu nei no hoi, he poe loea pena no na hooikalka Karistlano, a he poe loio nohol, no ka mea, o ka lakou hana, oia no ka hoololi ana 1 ke ano o ke kanaka mai ka nohona lalau o ke ao nel, a I ka nohona maikai ae, mai laila aku a i ka maikal lioa e hoomakaukau ana i na uhane no ka pomalkai lani. He mea kupono loa ko lakou lilo ana i poe loio, e haawl ana 1 ko lakou ikaika no ka pono o na kanaka Iloko o ke ao nei.. Ina ala he mau hato 1 hele a hapaupau, a i oie klkokiko iloko o ko oukou mau palena kahi a oukou e noho net, he mea pono no ko kauoha ae la L&bana Keawepooo)et. Keohohou ame kekahi poe ike pena e ae, I nani a malkal na maka i ka nana ana. Ina hol he poe i loohia i na kikokiko ma ke kanawal o ka alna. He mea pono no ke kli laKauiukou ma a o ka pau no ia. Ina hol o na haie klno, kal hele a hapaupau, he mea pono ke kil koke I na Luna o ka Ekalesla, ina Kahunapule, i na Hooikaika Karistiano, i na Hoahanau. Imi pono no ka pena ana ia lalkou, ke pale ana la lakou mai ka poeleele o ka noho ana lalau a i ka malamala, olino o ka noho ana Karistlano. Ela kekahl: Ina makemake e nani ae, ea. He mea mau I na poe pena ka hul ana me ka Uanist, nolalla i ka nana aku; nanl, hlnuhinu. N Pela no hoi kamau ai a i ole e u'i ai ka nana ana i

kou hale (kau mau hlpa hou) alall/i I.* kou na Hoolkalka Karißtlano. 1 i»<• mea pono ke hul pu 1 ka vanlf"l <• ' 1 pono io ellke me la 1 palapalala e i'au'. •ma kana leka; l ko OalaUa ma ka m kuna ellma paufku 22 ame 23. -'Ai >. o na hua na ka uhane, ola k«> nloim. ka 011011, ke kulkahl, ke ahonul, 1 lokomalkal ka maikai, ka nninaui. 'ke akahai ame ka pakiko; aoi. karr wal ma la mau mea." Aole o kela wale noaka he nnl w > a le' ulehu na pauku plli »o keia, a n lla ua lawa kela no kakou. I ka loaa ana, hana ana, a r>< >' ana o kakou ma kela alaheie a<> ' mai ka mea Haku Halelu: "Makemake no oe 1 ka pono," o h wahawaha no oe I ka hewa." "Nolalla ke Akua 1 ponl ai ia <•• "Me ka alla 01101l maluna o knn m hoa." Penel ka ke Akua ma <> k* klela la ke kaula: O oe no ke keruba e hohola ann < e uhl ana: Ua hoonoho iho au in maluna o ka mauna hoano o ke Akumawaenakonu hol o na pohakuahi. * hoioholo ai oe. Kakaula e 8. D. ZAKAIO NAAHH LUA. No ka Ahahut Hoolkalka ChHdtln' o 'KaumakapUi, a heluhelula 1 ke •' ahl Aurute 18, 1»07. Kauluwela, Ilonolulu, Au«ate 80, l»o7.