Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 33, 16 ʻAukake 1907 — HE KUPONO ANEI KE KINAI ANA I KA WAIONA? [ARTICLE]

HE KUPONO ANEI KE KINAI ANA I KA WAIONA?

Eia i Honolulu nei kekahi haole ma ka inoa o Mr. Woolley, i kauohaia aku nei e ka Ahahui Hoole waiona o keia kulanakauhale, no ka noho ana maanei nei, a e a'o mai i keia ahahui i ke ano o na hana e hana'aku ai i mea e kinaiia ai o ka laha ana o ka waiona ma Hawaii nei. Ke ninau nei oia ika lehulehu: Ua makemake anei ko Honolulu nei poe i kona noho ana mai ia nei me kakou ? He elua no mau haina maopopo loa e 'paneia akū ana e kakou, o ka mua e pane ana ka poe puni rama aole oia i makemakeia e noho mai, a o ka lua e pane ana ka poe makemake ole i ka rama, ua makemakeia oia e no'no mai me kakou. Ma ko makou nana ana i ka pono laula, ke pane nei makou ma ka aoao e makemake ana 'i kona noho ana mai me kakou, malalo o keia mau kumu: Ua lilo ka oihana kuai waiona ma Hawaii nei i hana Hoopuhikole i ka aina, e lu waleia ana he mau haneri kaukani elala no ka pomaikai o kēia poe nā lakou keia mau oihana imi loaa, oiai nae ina he mau oihana e ae na oihana e holo ai o ia mau dala e lilo ana ia mau dala i mea hoowaiwai mai i ka aina ,a aole no hoi i pili wale no i ka aina, aka ua hoopoinoia na home, ua hooneleia na wahine ame na keiki i na mea kupono e pono ai ka noho ana ame ko lakou ola ana, a ua hoopoino pu ia ka mea e lilo ana ma ka pakela ai ana i keia kupuino o ka waiona. Ke ku mau nei ka pohai o ka poe maikai ma ka aoao e makemaKe ana e hoopakeleia ae ka aina a o na ohana hoi mai ka lilo ana i luahi . na na hana a ka waiona, a mamuli o ia makee, i hooikaikaia ai e hoemi mai i ke kuai ia ana o ka waiona ma o ka hoololi ana i ke kanawai ma ke kau Ahaolelo 1 hala, aka nae aole i lawa ka makemake o ia pohai no ke ano O keia kanawai, a pela iho la i kaviohaia aku nei keia haole, e holo niai e noho pu me ko Honolulu nei poe a e nana hoi i ke ano o ko kakou mau kanawai ame ke kulana o ka waiona e kahe nei ma o kakou nei. He loio ka oihana a keia haole 1 ike i na aoao hewa o ka waiona. a maluna ona ke kau nui ana a ko kakou poe e loaa mai ke kanawa» knpono loa e hiki ai ke hoemiia mai ka laha nui ana o keia mea he waiona. Aole no keia he ninau pohihihi i ke kanaka noonoo maikai, ka ike ana aku i ke ino 0 ka waiona, no ka mea e hoike okoa mai ana no kona ano\ kona noho ana ame na mea e hoopuni ana iaia iho, ua kupono ole oia e pili aku me ka pohai o ka poe niaikai, a ua hiki ole ke loaa kekahi kulana ano nui e hiki ai ke hilinaiia aku no ka pono o kana lawelawe hana ana.

,0 kekahi o na mea maikai ole e malamaia e ka poe e komo ana ma na le'ale'a hooikaika kino, oia no ka huhu hikiwawe. Ua lilo i mea e ke'uke'u nuiia ai e ka poe makaikai i hele aku ma ka hookuku kinipopo o ka Poaono nei ma o ka nouia ana mai o ke kinipopo iwaena o ka poe e noke aku ana i ka uwauwa e Mr. Hampton ka noupopo o ka Hui Punahou. O keia ka makamua Toa o ka nouia ana o ke kinipopo iwaena o ka poe makaikai, e hoike okoa mai ana hoi keia haole i kona kuaki loa no kona uwauwaia aku, aka nae mai hoohalike e na keiki Hawaii me keia haole.

: , Mamuli o ko Mr. Atkinson kamaaina i na makaainana o keia Teritori oiai kona mau la e noho ana ma ke ano Kakauolelo no Hawaii, a Kiaaina no hoi ma ke ano pani hakahaka no ka manawa no Kiaaina Carter, e lilo ana no ka oihana loio ana e komo aku ai i mea hoohoaloha iaia me na makaainana. O kela kulana oluolu a aka'hele ona me ka ike ana i ke kiekie ame ka haahaa, oia auanei ka mea nana e ume mai i ka poe mea hihia e holo aku io na la i kana mau kokua ana ma ke kanawai.