Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 30, 26 Iulai 1907 — Ilamuku Mikaela Ne. [ARTICLE]

Ilamuku Mikaela Ne.

] k i w'«* a na e a^u ne * nie mama nu '? ua l° aa j r , ( nmiiawa uo na koa Beritania e ki hou inai ai i ka lakou . iknnialii 0 mua, a 0 keia laina kaua olua 0 ka Puali Kaliiko !,.mman nei, ua loaa pono mai la lakou i na poka pukuniahi !n; ,i ia. a ua like na koa lio me na kumulaau nui e hina ana i , , ia nu' ko lakou mau lio e wala>vaUi ana maluna iho o lakou, , ii 11 o e kav, ana no ke alakai i ka puali, ua ku mai la ia . ~na o]iu. hina aku la i ka honua a make loa. ka 1- iaa hou ana o ka Puali Kahiko i keia poino nui, aole no ia :i n.i lakou e enii hope aku ai, oiai, r.a hiki aku la lakou i kv ! . > Mauna St. Jena i keia manawa. a o kekahi lio o na koa i ;tia hoouka kaua ana iho la, lele aku la o Ilamuku Xe ilunn, : hmi aku la i kana kauoha no ka ekolu o ka manawa i ka laina k'ilu e pii imua, a oia ka wa a keia puali i pii" hou aku ai m£ . ra nui a hala hope ae la na pukuniahi o mua mahope o lakou, inina koa wawae o \Yelinetona e ku mai ana mamua pono o aia ilaila ka lakou mau pahiknua pololei e kau pono aku nei ;i ihe loloa e pili ana ma ka aoao o ko lakou mau lio, a o ka .uia o na aoao elua he kanalima tausani i ka wa hookahi, e ~ i a hili mai no ka hoouka kaua hope loa,—ua lohe ia ke 0 0 ka i;: ana o na pahikaua; e koele ana a pakika ka maka o na elau-pu -nnauma o na kapa-kila; e uina iwi 0 na koa make iloko aknu mau ehaeha; e maulia'wa ana na koa eha i ka hehi a na • maluna b ko lakou mau kino; e hina ana imua a e wala ana ,• hou ana a e hili ana, a iloko o ia maii minute i komo pono ka I'uali Kahiko iwaena 0 ka laina kuea o na koa wawae, a o ,: 4 mne ka wiwo ole i loaa ia Ne, ua hoike hou ae oia i ke ao ~a < na nahaha hou ka iaina kaua o Welinetona iaia no ka elua i.inawa. a o keia kona wa i hoouna hou aku ai i kana Elele e hai ka E,mepera, —aole i loaa ia lakou he kulana maikai e hoomau ii ke kaua i ka enemi; e hoololi i ke kauoha i keia minute i loaa -.!ana paa e ku ai, a malia o ike ia ke kulana e loaa ai 0 ka lan.i,ic kc kali ole no kekahi manawa hou aku. O ka pane a ka ra i ka Elele, oia l<ana i hai akti ai iaia.— [•; hai aku ia Ilamuku,—e lawe mai i kela kulana o waena, oia au"ha." . . . , 1 , ,1 ! ka wa i pale ia ai o kela noi a Ne e hoololi 1 ko lakou kulana . >ia ka mea i ike ia iloko o na minute he umi mahope mai, ua •nai na koa lio hope o \Velinetona malalo o ka Ela o Uxbriclge , ,nka mai la i na koa lio o ka Puali Kahiko e kawalawala nei ,na laina koa wawae, a no keia kumu, ua nahaha koke o waena . l'uali Kahiko me ka hiki ole ia Ne ke koho aku.i kekahi hapa o 1 puali mamuli o keia pouli nui o ka po, a o-ka leo o Welinetona , C lohe ia nei e kahea ana i kona puali holookoa e hele imua, a , a N'e i houluulu ae ai i kona mau koa e emihope ana me ka pane ; aku ia lakou, — -}•' na Keonimana —mai emi ihope—mai hoohaahaa 1 ko oukou , kaulana, na Opuu Pua o Farani—e hahai mai ia'u, a e hele > ) na olelo a.keia Ilamuku e kahea nei i kona mau koa, he hapa ■ '.■..u i huli mai, a he hapa hoi o lakou aole i huli mai; a o na koa la 110 ke auhee, oia ka Ne e alualu nei-me ka olelo ino e kapa !a lakou e like me ka hiki iaia ke loaa no ka hohe ame ka makau a uiai na minute pokole i hala hope ae, a e ku ana ka Emepera k ra ala hope no La Bele Eliena, oia ka wai ike ia aku ai ka ! , , ku nui ana mai o na koa Perusia iloko o ka laina kaua pale o . a l meperiela o ka eheu akau, a o ke Duke hoi o Welinetona mai '•aekiena mai o Mauna St. Jena, a oia ka wa i holo laula ae ai o ka no iloko o ka Puali Kahiko,—ua haalele mai ka Emepera 1 ke kahua ua a eia na koa Perusia o Puluka ilalo o Watalu, me keia mau lono ;. >okuemi hope ia ai na koa, a huli ae la lakou no ke kiekiena a hoio - la ilalo o ka aina me ka mama nui, a oia hoi ka Ne i houluulu ae i na koa i huli mai mahope ona he elua tausani, ku iho la lakoa ■ na pono o Mauna St. Jena me-ka makaukau e kulai hou aku ia • iinetona ihope, aka, o na koa lio o Uxbridge he umi tausam kai mai imua o lakou, a ua hoouka hou aku ka Puali Kahiko 1 kela ma nui a kulai hou aku ia lakou ihope,"a no kaj?n pau loa ain .. ka puali he kanalima tausani i ka manawa hookahi ame na ... kaua e huki ia ana e na lio he elua hanen, ua holo nui mai na . kaua me ko lakou mau pukuniahi e koiele ia ana i 0 a ia nei, a o lakou mai" huila nunui kai hookui aku me na koa kakaikahi o ka , ili Kahiko e ku mai ana, a no ia kumu, ua hoolilo ia lakou i mea nnua pono o ke alo o ka enemi, a holo koke ae la ka huaolelo hope u ka manawa, —"Ua auhee —a ua pio-" Hc mea i kauiailio nui ia mahope mai, no ko ka Emepera lawe ana i ke kulana alakai o ka Puali Kahiko malalo o kana mau kau■i iM.noi, ina 11 a oi loa aku ka hanohano o keia puali i kona wa e •i] t hia a'i me kona Emepera maluna o ke kahua kaua, aka, ua olelo ».. O N'apoliona i ua la la, aohe kanaka e ae ana e hilinai ai no ka 'm alakai ana no keia puali, a ua kamailio iho no oia nona iho,—o wale no ke kauaka kupono hookahi e hiki ke lawe 1 kekahi pua.i ua o kahi pilikia loa, a oia ka Ne i hoopuka ae ai 1 kona mau ukali a wa a na koa e auhee nei"Ua ahona au e ku ma keia wahi a hiki • u wa e make pu ai me na hoaloha. ■ Mai hooko io no oia i kela olelo i hoopuka ia ae la, aka, mamuli no o kona mau hoaloha e huki nei iaia, e haalele koke mat t ke ..V,a kaua a e holo aku i pakele ai ko lakou mau ola, a no la kunm ■ ;.1« !c like aku ai lakou i ke kulana kaua ilūna o Mauna St. Jen4, aku la lakou me ka holo pololei a.na no kahi kauhale o Kalilou l a haule na manaolana o ka Emepera ana i moeuhane mau ai, ;i haulehia pu hoi me kona mau puali kaua holookoa imua o kona maka ponoi. Ua .holo aku ia me ka mama 11111 110 Pansa, a us : iho i ka haneri o na tausani o kona mau koa ma ke kahua kaun /;■:o o Xe He oiaio, o Ne ke kanaka i hooko i ka hana. a na ka V . i hoike mai iaia iho, ua luhi oia 1 ka hana nui i waiho la aku ma • > lima. Ua hoouka aku ka Wiwo Ole 0 na Wmo Ole 1 kana . •:: hope loa me ka Puali Kahiko a haule pahu aku la iloko o l e . a o na hanauna hou o Farani ma keia mua aku, na ke kahiu 0 \Vatalu lakou e hoike aku, ilaila kahi i hoouka ai kela kana,<a •',na loa o ke ao nei i kana kaua hope loa, a e v poma.ole la ai hoi € : ;K'turia e liiki mai ana, kahi i hoikeike mua loa la ai o na haawina koa ame ka oi pookela loa 0 ka wiwo ole. Na kela kaua liookahi ika ia mawaena o Welinetona ame ka Emepera, ua halihali ia ri nohoalii o na Moi o Europa a ma ke kahua kaua o Watalu, a .. kahi 1 hookuku ai o na n*a ikaika o laua —o Napoliona nui 1 i aoao. a o na aupuni hui o Europa Na ka haulehia keia kaua ma ka aoao o Farani, nolaila ke kumu 1 pau ai a nalo- : u na helehelena o na kahua kau», a o ka hiki ana mai hoi no "'i"' »\va hope loa, ua pau ke kaua huliamahi iwaena o na aupuni e : i-a. a ua pio ke kanaka a lakou i makau nui ai 1 na la mamua aku \o ka huakai emi liope a na koa Farani i ke kulanakauhale r : -1. e nana ma ka moolelo o Napoliona, e ike no ka mea helui ke ano o ka huli hoi ana o na puali Farani ame ke alualu ans ■' . na puali hui mahope o lakou. E kikpi aku ko kakou moolele •w.:» i ka wa i haalele aku ai ka Emepera me na Ilamuku īa Pansa ' ' ' aku la lakou no ka aoao akau o Faram no ko lakou mau o a manao e mahuka aku 110 Amenka Huipuia, kahi e loaa ai o ke ame ke kuokoa mai na aupuni mai o Europa. KA HOOKOLOKOLO AME KE AHEWA IA ANA. ! ka wa i auhoe ai 0 na koa Farani ma ke kahua kaua 0 Watalv

i ka la 18 o lune, ua huli hoi pololei aku kela ame keia koa iloko o; Parisa me ka ukali ia mai e na koa o na aupuni hui, a o ka Moi Li.i o Farani, ua huli hoi hou ae oia i ka wa 1 lohe ia aku ai. ua hob niahuka aku ka Emepera mai*ke kulanakauhale aku, a eia ae ke Duke 0 \Velinetona ke maki mai nei me kona mau koa 110 ka hoopuni ana 1 < Parisa, a hoonoho hou aku iaia ma ka nohoalii o kona mau mua. I ka wa i akoakoa mai ai o na puali kaua hui i Pārisa, a kupono iho hoi na manao kipi kaua o na makaainana, a noho alii hou ka maluhia maluna o ka aina mai o a o, oia ka wa i hoopuka ae ai o ka Moi Lui i kekahi kuahaua e kipaku ana i na Kenerala o Napoliona he umiki mamawalu ame kanakolukumamaha kiekie o ka aina, me ka inoa o Ilamuku Soula ma ke poo ona Konela e ae. Aole 1 hoopuka ia ka inoa o Ne ma keia kuahaua kipaku, no ka hewa kipi i ka Moi iloko o ka mahina o Maraki i hala (1815), a o kela mau Kenerala e ae i hoike ia ae nei. o lakou kai kipaku ia a holo aku la ma o a maanei o ka aina, a o kekahi poe o lakou, ua holo mai 110 Amerika Huipuia no ko lakou pakele ame ke kuokoa» Ua hopu pio ia o Ilamuku Soula e na koa aupuni a hoopaa :a. nia na pakaua o Alenele, a hiki i ka manawa i hooholo ia ai aole oia i kipi i ka Moi, nolaila, ua hookuu ia aku oia e like me ka palapaia kipaku a ka Moi, ua haalele mai oia ia Parisa no Dusseldorf i ka mahina o Feberuari, 1816. Iloko oka mahina o Mei, 1819, ua oluoiu ka Moi e ae hou aku iaia e hoi mai i Farani, a ma ka la 6 o lanuan, 1821, ua hoihoi hou īa aku kona inoa maikai ame na hoohanohano- i loaa iaia iloko oke kaua,—he Ilamuku-Kenerala no Farani, no kaj hapa.hope o kona mau la o ke ola ana. ! 6 keia na hoike no na hoopai a ka Moi Lui i kau aku ai i na Ilamuku o Napoliona ma ka hewa kipi i ka nohoalii, ua kipaku ia a ihoihoi hou ia aku 110 ko lakou mau inoa maikai mahope iho o ka ha!a ana o kekahi mau makahiki. A ke lawe mai kakou a hoohalike aku no ke kipu ia ana o Ilamuku Ne no ia hewa hookahi, ua pani ka Moi i kona pepeiao i ka wa a kela kanaka kaulana nui wale e pale ana nona iho imua oka Ahahookolokolo 110 ka hewa kipi ika Moi. No kela mau oleio mua ana—e lawe mai ana oia ia Napoliona iloko oka pahu-hao a makana aku i ka Moi i kona kino, oia ke kipi a ka Moi i hoino loa ai ia Ne—he kipi' maopopo oia i kona nohoalii. O keia malalo iho na hoike e pili ana i kona hopu ia ana a lawe ia aku no j kona hookolokolo. ia. l I ka wa e lohe ia nei na lono, e hopu ia ana na Ilamuku i komo I pu iloko o na lawelawe kaua ana a Napoliona. ua holo aku kela amei keia kanaka pakahi no kona ola ilio m3 na wahi a pau oka aina. Laj holo aku o Ne ma kahi kauhale o Beseri, a hoohala iho la oia i konaj po maloko oka hale o kekahi mau kamaaina oia wahi. kipa aku j oia i keia hale i ka po, a noi aku la i ka oluolu o keia mau kamaaina. e hoohala oia malaila i ka po a liiki i ke ao ana 110 kana huakai hele 1 ina na aupuni oka akau aku. Ua ike mai keia kane ame kana wahinel i keia kanaka„he koa oia, a malia paha oia kekahi o na Kenerala inaij ke kahua kaua mai o Watalu e hele ana no Parisa. Aole laua i moeuhane mua e kipa aku ana o Ilamuku Ne i ko laua hale, ke kanaka nona ka inoa kaulana loa i paanaau ma ka waha o na kamalii ame na ! elemakule. O' kana pahikaua i wehe ae ai a waiho aku maluna oke ' pakaukau, oia ka makamua o ko laua ike ana i kekahi pahikaua nani loa i kinohinohi ia me na pohaku momi ame ke daimana. Oiai maliope iho o ka luana mau ana, ua hooluolu aku la lakou no ka hapa 0 ke koena o ia po. • 0 keia pahikaua ia Ne e paa nei, oia ke kokoolua o ka palukaua 1 haawi ia ia Muraka, Moi o Napela. Na ka Emepera NapoAona mau pahikaua elua o na ano pahi o Aigupita, a ma kona lima kahi i paa ai 110 kekahi manawa loihi, a ua ike nui ia keia mau pahi i ka Emepera e ka lahui Farani ame kekahi mau aupuni « ae ana i hele aku ai ike kaua. Ikawa i loaa ai ona kulana kiekie loa oka oihana kaua ia Ne ame Muraka, ame ko laua wiwo ole imua ponoi o ko ka Empera mau maka, heaha ka Napoliona mea e hana ai i hoike no kona mailani aku i kona mau Ilamuku? Me ka hanohano nui oka oihana kaua i haawi ia aku ai keia mau pahikaua elua mai ka lima ponoi aka o ka Emepera Napoliona ia Uamuku Ne, ka Wiwo Ole o na Wiwo Ole,—'-a ia Muraka, Moi o Napela. 1 ka wa kakahiaka nui loa, ua hiki aku kekahi malihini i keia hale o Ne e moe nei, komo aku la oia iloko o ka rumi nui no ka hoomaha ana no kekahi mau minute, a i ka wa a keia kanaka i ike aku ai i kela pahikaua, ua ike koke iho la oia, o ka pahikaua keia a ke Kenela l v arani ana e huli nei. He elua wale no keia mau pahi i haawi ia ;a Muraka ame Ne, a ina aole keia o Muraka, alaila, o Ne no keia, ka mea ana e huli nei iloko o keia mau la loihi, ua haalele aku ia Parisa 110 ka holo ana i Amenka Huipuia. Ua hoike koke aku la 'ke kanaka malihini i na mea nona ka hale a Ne e moe nei, me ka ninaninau ana aku i kona ano a pela aku, a oia ka na mea hale i hai mai ai i ke aiio helehelena o keia kanaka e moe nei iloko 0 ko laua hale, a i ka lohe ana o kanaka kiu, ua kahea keke ae la oia i mau kokua, a hoopuni ia ae la ka hale a Ne e moe nei. a i kona wa i ala mai ai, ua ike iho la oia, ua puni oia i ka enemi i keia manawa, a*iloko o ia wa oia i haawi pio aku ai mahope ilio o ka heluhelu ia ana aku o ka palapala ahewa no ka hewa kipi i ka Moi Lui. Ua hopu ia iho la oia ikala 5 o Augate, 1815, a lawe ia aku lr. no Auliea, a mai laila aku no Parisa a hoopaa ia aku la 110 kahi hoopaa mau, me ke kali ia no kona mau la o ka hookolokolo. O ka paa ana o Ilamuku Ne a e hookolokolo ia aku ana ma na kanawai koa o Farani, he mea maa mau, o na Ilamuku ame na Kenerala kiekie, o lakou na lunakanawai nana e haawi aku kona ahewa ia 110 ka hookuu ame ka hoopaa. Aka, i ka wa i kahea ia ai na Ilamuku anie na Kenela, o Ilamuku Davoust ka Peresideha i hooholo ia no keia hihia, ua ku mai la iakou a hooie i ko lakou komo ana aku e hookolokolo i kela kanaka,—ke koa kaulana hookahi iloko o Farani, a aia hoi oia ma ke kulana malalo aku eka Emepera. He mea hilahila loa no lakou ke ku ana aku o Ne imua o lakou, a haawi ia aku kona mau hoopai me na ahewa ana. No ka hiki ole ke loaa ka Peresidena ke lawe ia mai iloko o na Uamuku e,ae no kela wahi, ua hookohu ia aku o Ilamuku l#oncey mai ka Nohoalii aku, a oia kana i pane aku ai i ka Moi Lui e hoole ana i keia wahi. a o keia kekahi hapa o kana leta i palapala aku "Ma ke ala emi hope ona puali Farani mai Mosekai mai—o Ne ke kanaka i lawe ae i ke kulana pale hope oiai ka puali-holookoa e en?i liope ana- Na ia hana i hoike mai iaia iho, ua manao nui oia i ka hoopakele ana i ka puali, a o na koa ponoi hoi ia o Farani i kokoke e nalowale iloko o na pauku hau. a ke aie nei ke aupuni i kona wiwo ele, a pela pu hoi me na wahine ame na keiki i ko lakou makuakane, na kane. na kaikuaana ame na kaikaina, o N,e ko lakou hoopakele a puukala]iala iloko o ia mau popiliki nui. Owai" ke kanaka iloko o i.-a lahuikanaka e ae ana e lawe mai i kona balota eleele a hookomo aku no ka ahewa ana ia Ne ka hoopakele nui? Eae mai ia'u eke Alii, — ai'hea la ke kipi o Ne oiai oia e hoouka ana i na kaua lanakila no kena aina? Ina he mea hiki ole ia Rusia amena aupuni e ae o ka akau ke kala mai i ke kanaka nona ka la lanakila ma na kahua kaua o Jena me Faraidelana.—e poina anei o Farani i kana hooili kaua me na Kosaka ma P»orodino a ma kapa o kela muliwai Mosekowa? E lawe mai anei au i keia kulana o ka hookolokolo ana aku iaia, oia;, ke noho aie nei au, na hoaloha ame ka lahui holookoa no apau i kona wiwo ole, oiai ko kakou puali ua nawaliwali maluna o na pauku hau, a e pale ana hoi o Ne me kona ikaika a pau i ka enemi. No ke pale ana o keia llamuku ame na Kenela e ae e noho a hookolokolo aku ia Ne, ua hiki ole i ka Moi ke hana hou aku i kekah' mea e ae no ke ahewa ana iaia, nolaila, ua waiho ia aku la kona hookolekolo ia iloko o ka Hale o na Alii <Peers), a iloko o keia Hale i hookolokolo ia ai keia hihia o Ne ma ka inoa o na aupuni hui o Europa. a iloko o na manawa he umikumamalima o ka noho ana, e hoqpaapaa ana na aoao a elua 110 ke ahewa ame ka hookuu ana. ua hiki mai lakou ika la hope loa no ke koho balota—he hookahi haneri me umikumamaiwa ma ke ahewa e make, a he kanahakumamakahi ma ka hookuu loa e ola.

0 keia iho la ke ano nui o ka hookolokolo ia ana o keia kanaka kanlana, ua hiki ole i kekahi poe Uaniuku anie iia Kenela e ae o Farani ke noho mai a liookolokolo i kona hihia. a no ia kumu i waiho loa ia ai kona hihia na kekahi Hale kiekie kaukanawai e ae o kc aupuni e hooponopono 110 ke ola anie ka make. 1 ka wa i hooholo ia ai o ka olelo hooholo a ka Hale o na 'Lii no ke ahewa ana aku iaia, ua lawe ia aku keia lono a hiki imua ona ma kona wahi paa. a heluhelu ia aku Ia ia e hoomaka mua ana me kotu mau inoa hanohano he lehulehu wale, aole ma ke ano akahi no a lohe ia ame kona kulana keonimana maoli iho. aka. ma ke ano e hoohenehene aku ana iaia no kona pio ana, a oia ke kumu o ko lakou lawe pau ana mai i kona mau inoa hanohano apau, a oia hoi ka Xe i'pane aku ai i ke Kenerala e heluhelu mai ana i kona hoahewa,— "Heaha kou mea i kapa ole mai ai ia'u ma ko'u inoa ponoi—owau nc o Mikaela Ne; kekahi o ko Farani mau koa i hele iloko o na kaua no ka maluhia ame ke kuokoa o kona aina makuahine." Xa keia pane a Xe i hoolioka aku i ka heluhelu hou ana mai a kela Kenela ma ka helu papa ana i kona mau inoa hanohano ma ke ano henehene. ~i ka wa i pau ai o kana hoike ana i ka olelo hoohōlo e make ana oia, ua lilo hou aku la ka pane ana ma ka aoao o ke Kenela, a oia kana i pane aku ai,— "E ka llamuku—ua lohe aku 1a oe i kou ahewa, a ē noonoo iho o:, ua make oe i keia wa." "Heaha kau i olelo mai la?" wahi a Ne i pane aku ai e like me kona ano mau oke kulana koa. "Ua manao anei oe, nau a o kekahi poe e ae paha, na oukou wau e ao mai i ke ano o ka make ana ?" Ua holo ae la keia lono o ke ahewa ia ana o Ilamuku X,e a puni ke kulanakauhale. a o ka ohana ponoi o ka.llamuku poino, eia lakou iloko oke kaumaha nui no kona hopena. O ka wahine poino a Xe me na keiki elua. ua hele aku oia imua o ka Moi Lui a kukuli aku la imua o kona alo, noi aku la oia me ka naau kaumaha i ka oluolu o ke Alii ka Moi, e hoopakele ia ke ola o kana kane ma ka hoopaahao ana no kekahi mau makahiki'loihi e like me kana i nianao ai he pono. 0 ka Moi, ua pani oia i kona mau pepeiao, a hoole aku la i ke nei a ka wahine poino e hoonele ia aku ana no kana kane ole. Ma ke kakahiaka o ka la 7 o Dekemaba, 1815, ua ae ia aku o Xe e ike hope loa aku i kona ohana, ka makuakane, na kaikuahine. kana wahine ame kana mau keiki uuku, a oiai ka Ilamuku e hoohanini ia ana kona mau waimaka i ka honi hope loa me kana mau keiki, oia kana i pane aku ai i kana wahine, — "O ko'u mau hora liope o ke ola.ana, ua kokoke loa ia e hiki mai. a iloko o kekahi hora o keia ia e nele ai oe i ke kane ole, a o ka\t mau keiki i ka makuakane ole. E hoomanao ia kakou ikawa i hala, a ia oukou aku hoi no keia mua aku—na ke Akua e malama ia oukou |a pau. E lawe aku i ko'u aloha hope loa me oukou- Aloha'!" E like ine ko Ne ano kulana keonimana, pela rio oia i ike mau ia ai iloko o kona ano kulana Karistiano. He mea i kamailio ia iloko o ke au o kona ola ana a hiki i kona make ana aku la, aole loa e loaa kekahi kiko eleele ma kona inoa iloko o kana mau hana aine na kaua: a no ia kumu, ua loaa iaia ke kalahala kiekie loa o ke Kakalema m ti ke kahunapule mai o St. Sulpice mamua 6 kona lawe ia ana aku no ka hoopai i kona ola. Ma ka hora 10 o ua kakahiaka la, ua kii ia mai la o Uamuku Xe iloko o kona wahi paa a lawe pololei ia aku la iloko o Lemabouga Paka mahope o ka halealii Turelisa o ka Moi Lui, a i ko lakou wa i hiki aku ai ilaila, e ku laina mai ana he elua laina koa i hoomakaukiu ia no ke kipu aku iaia, ia wa o Ilamuku Xe i hele pololei aku ai iniua oka laina koa, ama kahi he umi anana ke kaawale mai laina koa mai, ua puka mai la aliikoa me ka apana lole ma kona lima, e hele mai a'wa e pani aku i kona mau maka e like me ke ano o ke kanaka e pepehi ia ana, oia ka Xc i pane aku ai i ke aliikoa e like me kona ano mau o ka lawelawe ana i ka puali maluna o ke kahua kaua; me kona kulana wiwo ole o na wiwo ole, a me ka leo nui moakaka, pane aku la oia i keia mau olelo i ke aliikoa penei; "E ku aku malaila," wahi aXc i pane aku ai. "Ua manao anei —o ke kanaka e like me a'u ke ano, 110 iwakalua me elima makahiki i hala ae nei,—ua hoouka ia e a'u he elua hanen kaua aoi aku, a imua peno o ka waha o na pukuniahi he mau tausani—alaila, ua wiwo anei au i ke ku ana aku imua o ka oukou mau pu kakaikahi imua pono 0 ko'll mau maka?" • Na keia mau huaolelo a keia kanaka koa nui wale i pane aku ai i ke aliikoa, aole ona makemake e pani ia kona mau maka i kona wa e ki ia ai, oiai, aole ia he mea hou imua o kona maka ka ike aku i ka poka e lele mai ana mai ka waha mai o kekahi pu, a oia kana i olelo mua :»e nei, he iwakaluakumamalima makahiki kona komo kino ana iloko o na kahua kaua nui. a na kona wiwo ele i hoike ae i ke ao holooko% aole ia o na weliweli e hiki ke hoomaka'uka'u aku iaia e like me ka inoa ana e 0 la—Ka wiwo ole o na wiwo ole. Ua huli hoi aku la ke aliikoa iloko o ka laina, a jloko o ia wa o Ne 1 wehe ae ai i kona papale mahiole, huli ae la kona niaka i ka lani a pane ae Ia i keia mau huaolelo — "Ke hoike nei au i ka oiaio imua o ke Akua Ola, aole loa au i kipi i ko'u aina hanau, —i kona pono ame kona kuokoa; ina o ko'u make ana, a he kumu ia e hooi aku ai i na pomaikai ame ka hauoli o ko'u aina hanau —e Farani—e mau ka welo ana o kou hae!" 1 ka wa i pau ai o kana hoike ana nona iho imua o ke Akua, huli ae la oia imua o ka laina o na koa e kau pololei mai ana i ka lakou p;», hapai ae la oia i kekahi lima ona ma ka umauma a pane aku la oia i kana huaolelo hope loa, — "E o'u mau hoaloha. —e ki mai ia'u ina i makaukau oukou; eki mai i ko'u umauma, a e hookoe i ko'u maka." Iloko o keia wa i haawi ia ae ai ke kauoha no ke ki ana aku ia Ilamuku Ne, kani like aku la ka pu a na laina koa elua i kona uma, a he umi poka i kupono aku iaia, haule iho la oia i ka honua a make loa. 0 ka moolelo o ke kipu ia ana o Ilamuku Ne. ua hiki mai kakou i kahi e hooko ia ai—ua make oia. Ona hana oi loa aku keia oka liilahila ole ina lunakanawai nana i hooholo kela ahewa; oko lakou ma.i inoolelo ponoi no ke hoike mai ana, no ka nui o ko lakou lili, ua heololi ole lakou i ke ahewa ana e make oia mamua o ka hoopaahao ana no kekahi mau makahiki loihi, a wahi a Kenerala Napia i olel•> ai— "O ke kanaka i loaa ai ia Farani na hanohan'o o ke kahua kaua, a he makaainana oiaio hoi i hookahe i kona koko no kona aina maku.jhine, a he elima haneri manawa o kana maii kaua i hoouka ai, a aole hookahi i kue iho ia Farani,—ua kipoka ia oia ma ka hewa—he kipi!" 1 ka wa i make iho la o Ne, ua hoihoi ia aku kona kino make \ kona ohana, a o kona makuakane o Peter Ne, ke kanaka hana kupa o Sarre-Louis, aole loa oia i ike i ke kino make o kana keiki, aole hoi i makemake e lohe i ke ano o kona make ana. Ua lohe oia ua make, aka, aole nae oia i ninau a hoopuka hou i ka inoa o kana keiki a luki i kona wa i make elemakule ai i ka makahiki 1826. O kahi i kipu ia ai o Uamuku Ne maloko o Lemahoupa Paka, ke ku nei kona kia hoomjinao me ka makaikai ia e na miliona o na po«* makaikai e maalo ae ana, malalo o keia pohaku, i pepehi ia ai kekahi ona kanaka kaulana loa o Europa; a aia pu hoi iloko o ka puuwai o kela ame keia kanaka Farani oiaio, ke lei nei lakou i ka hanohano lua ole o kona koa—ame ka oi pookela loa hoi o kona wiwo ole. (Ka Hopena)

He ekolu mau lapana piliwaiwai i kaiahuluhulu ia ae no ka lialeWai ika po Poaono nei. Ma na Alanui Moiwahine ame Hema, he ehiku poe i hopuia; ma ke Alanui Puowaina ame Moiwahine, he hookahi kae'ae'a, eono i lawe ae i ke* kaa makai 1 bela no lakou, a he eono Hoif. ae no T hoopuniia ae ma na Alanui Moi, ma Kapalama.