Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 26, 28 Iune 1907 — HAUNAELE EWA I KA MOAE Hoohuakeeo Long ame Lucas o ke Komisina Laikini. [ARTICLE]

HAUNAELE EWA I KA MOAE

Hoohuakeeo Long ame Lucas o ke Komisina Laikini.

"Ua hoopaneeia keia halawai a hiki i ka. po o ka la apopo ma ka hora 8 ahiahi a ia wa e ku kiai mai ai ka makai maanei no ka malama ana- i ka maluhia." O keia ka LunahoomaJu Ballentyne i hoakaka ipai ai o ka Papa 0 na Komisina Laikini i ka hiki ana nial i ka hopena o kekahi halawai akea ano nui i maiamaia ma Honolulu nei no kekahi mau la he lehulehu, oiai nae he hapalua hora wale no ka manawa 1 malamaia ai ua Kniawai la a ulu ma? la he mau hoopaapaa hahanā mawae* na o na hoa. 0 na Komisina Luka ame Long ka i lele ae a ku iluna a hoakaka i ko laua hoole aole e noho lolhi hou aku nia» ka Papa, a mahone o ko laua hoakaka ;ina i ko laua mau manao ku-e I ka hana I hana kanawai oleia e ka hapamii o na Komisina ua puka aku la laua iwaho a hoi loa aku la. 1 keia wa i ku mai ai o Rev. G. D. Edwards a hoike akea mai la i manao ku-e i ka hoohanaia ana o na Loio e ka poe noi laikini no na hale nurama e hoakaka ana ma ka palapala ke imi wale nei no na loio no ka pomaikai o ka lakoii mau hihia a able hoi e hoike akea ae 1 ka mea oiaio, lakou e uhi nei'me ka hoopohihihi i ka manao o ka lehulehu ina he hiki. Ua pii loa ka wela o ka lunakanawai Perry no keia mau hoakaka a ua haawi mai la oia he mau olelq pokole i ke keonimana me ke kuio me ka hoakaka pu ana I na kumu ame kahi o kona kuhihewa. Na kana mau olelo hoakaka i hoona ae I ke anaina e akoakoa ana a hiki 1 ko lakou pa'ipa'i ana i na lima no ka olioli, a o ia kumu ua hoomaka'uka'u mai la ka lunahoomalu Ballentyne e •hoepaneeia no ka halawai ina e hoomau loa ia aku ana ia hoohaunaele ana. A ia manawa koke no u oki koke na pa'ipa'i lima ana a ua lilo ka hoomaka'uka'u a ka iunahoomalu i mea hoomehaia. O ke ano e hoohanaia aku ai o keia kanawai Waiona he ninau ano nui no ia e like ole loa ai ka hooko ana i ke kanawai ame ka hooholo ana i na manao. O ka mea oiaio maoli i kukalaia mai ai ka hoopanee ana i ka halawai o ka po i hala me ka hoakaka olela o kekahi manawa e noho hou ai oia keia, ua j kukalaia no ia e kekahl o na loio .* [ akoakoa ae i lawa pono hoi ka nui e hiki e,noonoo ai i na palapala noi malalo o na paio ana i ku ole i ke kanawai. Ua hoakaka ae na Komisina Luka ame Long i ko laua mau manao mawaho o ka lanai o ka Hale o ka Mana Hooko, o ko laua haalele ana ia halawai e hoea'mai ana he hopena pono ole; oia hoi, e lawelawela aku ana e ka Papa he mau hana kanawai ole a aia no hoi he mau loio e ae i akoakoa ae ua hoakaka ae īakou o na lawelawe kanawai ana apau a ka Papa ua k*i ole i ke kanawai ma na halawai apau I malamaia e ia Papa. "Hana ekaeka," wahi a Komiaina Luka. Mahope iho o ka hoomaiu ana mal o ka Lunahoomalu i ka halawal ua weheia na hana ma ka heluheluia ana mai he Olelo Hooholo, i hooholoia i ka manawa hana o ka Mana HookA 0 ka Papa e hookahua ana i rula no k lawelawe hana ana no ka hdoholo "&na i na palapala noi no na laikini e ku-:e ana hoi i ka palapala hoohalahala 1 waiho ia mai. Ua hoakakaia ma ka rula o ka mea noi ame kona mau ?to-

ike ke hooluhe niuaia. a mah**'# niai ka poe e ku*-e ana me ko k»k<Hi niaa hoike me ka hooki pu an» ka mea nol i kana hihia. A ma 4* hihia aole poe e ae e aeia e ninan+nau ku-e t na mau hoike paha, o na hoa waie no o laau lapaau. I keia niau makahiki koke ka Papa. M&hope koke iho no o ka waiho ana mai o ka Lunahoomalu I kela. mau hoakaka ua ku koke ae la o Luka a nol aku la. "E Mr. Lunahoomalu," walii ana i hoomaka aku ai, "makemako au e waiho aku i keia." Ia wa hoomaka aku la oia e helu» helu: "O maua, na mea no laua na. inoa malaio nei, ka hapa uuku o ka Papa o na Komisina Laikini o ke Kaia» na o Oahu, ma keia ke ku-e aku nel "Hoomalu," wahi a Komisina Campbell i uwa mai ai. "Hoomalu," wahi a ka LunahoomaHi Bailentyne i kauoha mal ai. "He Olelo , Hooholo keia na ka Papa a aole makou e ae aku ana 1 kekahi e hookomo,. ia mai. "Ina pela o ke aloha no ko oukou e na keonimana" a la<lay aku la o LukX i kona papale. "O ka oukou lawelaMVā hana ana ua ku loa i ke kaaawai ms ka iima ikaika. Ao!e loa wau e noho me keka'hi Papa i like me keia no lee» kahi minuke hou aku." "Aoie loa e hiki i keia Papa ke hoomalu ia e ka hapa uuku. Na ka hapanui e rula," wahi a ka Lunahoomalu, aka i kela manawa ua nalohia aku H o Mr. Luka ma ka puka a aole oia 1 pane hou aku. A ia manawa "liookahi no ua lalau aku la o Long i kona papale. "No kela kumu hookahi no ke haalele nel au 1 ka halawai," wahi ana i hoakaka aku ai a hele aku la oia e' hui me kona hoa Komisina o ka hapauuku mawaho o ka lanai. Maanei laua i halaWai ai me W. C. Peaeoek ame kekahi poe e ae. Ua nol hoomano aku la o Peaeoek ia laua e hoi hou iloko a e halawai me ko laua mau hoa o ka Papa. "He mea pono ia oe e ku makaukau mau ma kahi o kau pu, e Keonl," wahl ana i a'o mai ai, "he pono ia oe e hot ihou aku iloko ano. E lilo auanei ia la ka hapanul Ina aoie olua e iipi hou a huipu aku.*' "Aole i loaa ia lakou ka hapanui, - wahi a Long," i ka wa a maua i haalele aku al i ka Papa malalo o ka $>al#pala ku-e e like me ia iho la ua ku ole i ke kanawai ka Papa ame keia halawai." i. •'Ae, manao anei oe e noho aku ana a e hoolilo i ka lakou halawai i halawai ku i ke kanawai i mea e hiki ai Ja lakou ke hoomau aku i ka lakou. mau hana ekaeka?" wahi a Luka. KA PALAPALA KU-E I KAOHIIA. j O ka Komi»lna Luka mea i makemake al e heluhelu nku apau a i rulaia mai al e ka noho oia iho kela: 0 māuā, 6 hā hō >āUā ha Inoā malalo iho nei, ka hapauuku o ka Papa o na Komisina Laikinl o ke KalanA o Oahu, ma keia ke ku-e aku nei ihakou ltie ka hoohalahala loa i na hana I lawelaweia e kā. hapahui o ka Papa nia ka rulA ai\d 'koie e ninaninau ku-e ia ha hOike b ka aOao noi ame ka mea ku-e no kekahi laikini e kekahi loio a mau loio paha ma ke kanawai a«ta ho! e lawelawe ana no ka mea noi a ma ka aoao ku-e paha,' mamuli o keia ku« mu oia rula ana ua halif loa mawaho a ku ole hol i ka manao kanawāl, a he hana ku-e maopopo loa hoi ma ka, lawelawe ana no ka hooīohe ana 1 na hana kanawai apau a i ole i kekahl PApa hol 1 hookohu a i hoomanaiA. Ke manaoio hel makoū 0 ka Rdpfena maikai no kft hookolokolo «na ame ka hopena maikai hō AA hkiā no ka pono oka lehuleht\, ibaa wale no 14 maniiiU oka i>6no Ōna me ka pololei ame ka *Waewa ole mamuli o na maa tta hookolo ma ka meheu po* lole* o *a holomua o ka hana. Ā o kekahl kumu oia no keia; o k« 'hoolohe' ana ia ano hihia l hoomao» popo ia e ke kanawai, he hoolohe ana ia maluna o ka laina pololei a ke ka* nawai i hoakaka ai kahl hoi o ke kumu ame ka laula o ka hoakaka 1 koilp. e ka holke e kalanaia ma ka ninanlnau ku-e ana 1 ike nuiia hia na aha akea apau, mai na Aha Apana o ka Panalaau o Hawaii a hiki 1 ka halawal ar/. 0 na Komite like ole iloko o ka Hal« Kau Kanawai nui o Amerika Huipuia. "A no na kumu i hoike muaia ae nei, ke hoole nei makou 1 ka auamo pu ana 1 keia ano o ka hoolohe ana 1 na hihla o keia ano." Me ka mahalo, J. LUCAS, C. A. LONG.