Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 18, 3 May 1907 — HOOKUU KA AHAOLELO TERITORI. [ARTICLE]

HOOKUU KA AHAOLELO TERITORI.

Ma ka po o ka Poakolu i hala. iho la, Mei i, 1907, i hookuu ae ai na hana o ka Ahaolelo iwaena o na Hale Kaukanawai a elua, ka Hale o na Lunamakaainana ame ka Ah,a Senate aoka piha ana no hoi ia o ke kau mau a o kona hookuu ana oia aku la ka pau ana o ke kau o 1907 koe wale no a kaheaia i kau kuikawa mamua o ke koho balota 110 ke kau o 1909. Aka nae, he hookahi mea i maopopo loa oia 110 ka liala ana o ke kau mau o 1907. >A ma ko makou aoao a no ka lehulehu no hoi ke haawi nel i na hoomaikai i ka Ahaolelo ame ka Manahooko ke Kiaaina Carter no ka holomua o na hana a pau iloko o ke kau hookahi ka mea hoi i upu nuiia i na wa i hala ae. He hoike ana no hoi keia i ka haawina o ka lokahi i kau aku maluna o na hoa apau o ka Ahaolelo ame ka Manahooko, ke kumu i ano ulolohi ole ai na hana a o ke kumu hoi o ka neemua ana a he haawina hoohauoli hoi ia i na makaainana a oi loa aku i ka poe na lakou i koho aku i keia poe hoa Ahaolelo. O kekahi mau mea i hoomaopopoia e makou, a maluna hoi o lakou i ku ai ka makou hoomaikai, e ikea no ia malalo o ekolu mau mahele: I.—O ka hoomalu ana o na Aha a elua, ua ku maoli i ke kanakamakua a i ke kulana oihana maoli no a mamuli hoi o ka noeau o ka hoom'alu ana o na lunahoomalu o na Aha i hoomamaia ai ka nee ana ona hana imua. Ama keia mahele ke haawi nei makou iko makou hoomaikai i ka Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana, Hon. H. L. Holstein no kona makaukau alakai ame hoomalu ana me ka makaukau ma na olelo a elua, ka olelo makuahine ame ka olelo Beritania kekahi kumu ko'iko'i loa o kona kupono loa ana o ke ku ana ma ke kulana kianoa oka Hale. A o kona noho ana malaila ka mea nana 1 hoike pu ae i ka noeau 0 ka hoonoho luna ana o ka Hale mawaho ae o na maikai ana (Hale) i hana ai. Ahe mea oiaio no aole i nele ka Pcresidena o ka Senate ia haawina like.

2. —O kekahi o na haawina e nele ole ai ka puka ana o na hoomaikai maluna o ka Ahaolelo oia no ka noeau o ka hoolila ana i kona mau lilo, a nolea Hale o na Lunamaleaainana ua maopopo loa ua emi loa kona mau hoolilo ke hookukuia ae me ko ke kau i liala a me he mea la no ua paluaia aku ka huina lilo o ke kau i hala i ko keia o 1907 iloko oka Hale ona Lunamakaainana. Ma keia mea hou i ikeia ai ka noeau o ka hoolilo malalo o ke maikai ana o ka Lunahoo malu. A e like me ka oiaio oia haawina maluna o ka Hale o na Lunamkkaainana pela i ikeia ai ia haawina hookahi iloko o ka Aha Senate a ke pule nei makou e lilo keia mau haawina malkai i haawina na kakou e na makaainana e lawe ai a hoohana aku no kakou iho o ko kakou mau hana ponoi, a ina nei e puka mai ka leo o ka lehulehu, no ka holo moho ana no na Hale Kaukanawai, alaila, e lilo auanei na haawina maikai i malamaia i mea e kokua nui ai iloko o na hana o ka lehulehu i ka wa e papahiia mai ai me ka hanohano o ka lilo ana i hoa Ahaolelo. 3. —Mawaho ae o keia aole e pono e poinaia ka iwikuamoo o na hana o ka Ahaolelo a oia no hoi ka hooholo ana i na bila kanawai ame na kumuhana kupono e ae i hookomoia ina paha ua ku i ka noeau ko lakou nolo ana, a ina paha'he mau kanawai lakou e hoowaiwai ai i na makaainana, i ke aupuni a i ka aina. A ma ke kilo ana maluna o ia haawina ua loaa ka hoomaopopcv ua kaa ka hapanui ma ka aoao maikai ke kumu i nele ole ai ke kau aku i na hoomaikai ana maluna o ka 'Ahaolelo, oiai nae aia no he mau hemahema i hanaia. Aka nae, i ka lawe ana mai ma ke ano nui ua emi iho na hemahema a ua oi ae ka maikai i hanaia, a he haawina hoi ia e hoike mai ana i ka noeau io o ka lawelawe hana ana o ka Ahaolelo Teritori, a na ia "mea no hoi e hoike ae i ka makaukau io no o Hawaii i ke alakai ana i kona mau oihana Aupuni ponoi. He haawina keia e kuleana ai na makaainana Hawaii i ka haaheo ana. A e like me ka makou i hooaiai iho nei aia no he mau hemahema i hanaia a ua kaa no hoi ia mau hemahema ma ka aoao uuku, he mea paha ia e loaa ai ka manao iloko o ka noonoo o kekahi hapa o Hawaii i ke kuleana ole o ka Ahaolelo i ka lawelawe noeau ole ana ke kumu hoi i kupu mai ai ia mau hemahema. He mea oiaio no he mea maikai ka hemolele o na lawelawe hana ana, a he mea maikai ia 0 ke alualu ana, aka, i ko makou manaoio aolie hana i hanaia e ka lima o ke kanaka a puka pono me ka loaa ole <3 kekahi hemahema, a aohe no he Ahaolelo ma ka honua apuni i nele olt i na hemahema, eia nae, aia no he mau Ahaolelo i kauhihi oleia e na hana hewa e poino ai ka lehulehu. A pomaikai ka Ahaolelo i kauhihi oleia e ka hewa h'oopoino i ka lehulehu. i\jja ka heluna o na bila kanawai i hooholoia ma keia kau ua oi loa aku ia i ko ke kau i hala, no ka mea he 103 bila kanawai wale no i kakauinoaia e ke Kiaaina i kela'kau a ua oi loa aku na bila i kakauinoaia e ia ma keia kau. A i ka houluulu ana i na mea apau ua kaa io keia kau o ka Aha olelo ma ka aoao maikai ma o ka heluia ana o ka hapanui o na hana ma ka noeau, eia nae aole ia he mea e hiki ai i ka Senate ke alo ae mai ka hemahema ana i kau aku ai maluna o ka bila koho balota waiona.

O ka holo ana aku nei o Mr. David L. A-i no lapana ma ke kulana Elele i ka Aha o ka Hui Kristiano o na Haumana o ke Ao Holookoa 1 noho mai nei i ke kulanakauhale alii o Tokio, lapana, i Aperila 3-7, 1907, i hala iho la a huli hoi mai nei i ka Poakalii i hala ihMa, oia ka loaa ana iaia' he mau mea hou i malihini ia kakou na Hawaii oiai aole kakou i kaahele i na aina mamao a he kakaikahi loa na Hawau 1 hele, a o lakou wale no ka poe i loaa'na ike oia ano a i loaa ole hoi 1 ka hapanui.loa e noho nei. A mamuli oka ike ana iho oka nele ana o kakoiLi ka ike ia mau mea ano ho'ifo ke alahele kaahele i na ua manaoia e lilo ana na mea ano hou ana i ike aku nei ma keia hele malihini ana i mea waiwai a hoomalamalama ia kakou Hawaii. Isolaila, ma keia pule ae e hoopuka aku ai o Mr. A-i ia mau anoai o kona hele malihini ana i lapana ka "Aina o ka Hikma aka La, a e hala anahe mau puka ana mamua o hiki aiia ika hopena.